KINO-DITARI : Filma të rinj në 2008

[korçar]

"No Country For Old Men"

History e magjishme nga Cormac McCarthy. Dhe kjo ka te beje jo pak me magjine e filmit. Film nga vellezerit Coen. Personazhe te rendomte, te lodhur, mbase me te lodhur se shumica e personazheve te zakonshem te vellezerve Coen. Por qe ecin akoma. Estetika e zakonshme e vellezerve Coen, ngarkuar kesaj radhe me forcen e nje "zeri" te thjeshte, thjeshtesisht i pranishem, dhe shpues, eshte mbreselense. Karakteristikat e zakonshme te filmave "Coen" : diku midis filozofise popullore (apo ironise filozofike), qellimeve (dhe ndjekjes se qellimeve) materialiste, aksidenteve, personazheve margjinale te jugut amerikan, qe flasin nje inglish me theks (per t'i hequr kapelen)... Por kesaj radhe imazhet permbajne shenjat apokaliptike (ah qeni i zi!) te ndjenjave te McCarthy. (Per ata qe s'njohin Cormac McCarthy : vraponi te blini te pakten nje liber te tij.) Coen Brothers jane artizane te kinemase, por dhe diçka me shume. Film jo vetem per t'u pare, sidomos per t'u medituar. Nuk po them me shume. Vraponi ta shihni. Te shihni nje film te vertete. Me mire duhet thene : te shihni vertet nje film.

[Marijuana85]

Filmi qe pashe mbreme "P.S. I love you"..................loved it.........merrni edhe kutine me klinex me vete

edhe une dua ta shof !!!!!

e pash Atonement nje mremje , nuk me pelqej ...

[autori]

Por kesaj radhe imazhet permbajne shenjat apokaliptike (ah qeni i zi!) te ndjenjave te McCarthy. (Per ata qe s'njohin Cormac McCarthy : vraponi te blini te pakten nje liber te tij.) Coen Brothers jane artizane te kinemase, por dhe diçka me shume.

Korçar,
ka pas shkrujt vjet nimf-i:

Per filmin e fundit te Coen Brothers 'no country for old men'; nje adaptim i nje novele te Cormac McCarthy qe une e kisha lexuar para se te dilte filmi (libri ka dale vetem 2 vjet me pare) dhe mezi prisja te shihja filmin. Coen brothers ja fusin ndonjehere lehte po jo kesaj here. Ne fakt, ky film mund te shihet si nje reflektim mbi karrieren e regjizoreve: pas realizimit te filmave te tille si 'intolerable cruelty' apo 'ladykillers' ku mundohen te kapin nje publik hollivudian dhe deshtojne, ata jane konfuzë mbi cfare keta regjizore (qe po bejne filma per mese 2 dekada !) mund te kontribojne ne kete fushe ketij publiku te ri (ne film kjo eshte ne paralele me sherifin e vjeter qe rrefen filmin).

Por gjenialiteti me i madh i ketij filmi qendron te Cormac McCarthy. Ky ka shkruajtur edhe 'all the pretty horses' qe eshte gjithashtu adaptuar ne nje film. Ndersa Ridley Scott degjova do adaptoje nje liber tjeter te tij. Pra nje mani per McCarthy'n keto kohe. Ndoshta sepse me se miri kap kulturen e asaj pjese te USA qe e karakterizon/dallon: jugun e USA. Prandaj ndoshta keta regjizore terhiqen nga ky sepse duan te sjellin dicka origjinale dhe qe ju perket atyre. Ky liber eshte nje nostalgji per te shkuaren dhe nje tabllo te ndryshimit te njeriut ne kohet moderne. Coen brothers e kane sjelle librin ne jete...biles ne film tensioni eshte me i realizuar, humori me efikas, ne pergjithsi drama me e thelle. Libri te informon me shume per rrjedhojat e ngjarjes dhe karakteret por vetem pak me shume ama, pasi anesia e ketyre eshte e qellimshme nga autori (pra s'kane rendesi rrethanat qe cuan ne ngjarje apo rrethanat e formimit te karakterit...thjesht tregohet produkti dhe pasojat.) Per me shume flasim pasi te vij filmi andej nga ju dhe te kem ca reagime.

Tironcit thone: "Po m'del nepsi" ("mezi po duroj", "s'po me pritet") jo vetem te shoh filmin kete weekend, por meqe qenka keshtu, ui dashka lexu ndonje liber i ketij autori.

Habi... se ti e di mire qe jane te rralle filmat e mire qe adaptojne libra te mire. Po behem kurioz edhe me shume, me kete punen e librit (po me vjen ne mend, psh "Mystic river" i Clint Eastwood qe duhet te jete roman i mire, por dhe filmi eshte i lavderueshem). I ketij damari eshte ??
"Po me del nepsi" !!

[autori]

"Rendition" eshte nje ligj ne USA, i vendosur qe nga koha e Clinton-it ne kuadrin e luftes kunder terrorizmit dhe qe lejon arrestimin e personave te dyshimte pa proçedure juridike (avokat... etj etj).

Ilustrimi i ketij ligji permes nje rasti konkret eshte tema e filmit.

Film i teri i nderuar sipas kodeve te filmave hollywood-ianë (lot, qyrre, muzike, "emocion"...), i dobet artistikisht; Por "RENDITION" ka te pakten meriten qe nuk bie ne manikeizëm (manicheism= qe i ndan gjerat me thike në te mire ose te keqe).

Nese duhet permendur nje tjeter film me temen e terrorizmit, por tejet i mire dhe interesant, ai ka qene "IN THE VALLEY OF ELAH" ( http://forumishqiptar.com/showpost.p...&postcount=280 )


web site i filmit: http://www.renditionmovie.com/

[autori]

Mbreme pashe filmin e ri gotiko-barok te Tim Burton-it ( http://forumishqiptar.com/showpost.p...8&postcount=56 ). Film qe shfaqet aktualisht njekohesisht ne USA dhe Europe.

Duhet thene qe ne fillim : "Sweeney Todd - The Demon Barber of Fleet Street" (berberi i djallezuar) eshte ndofta filmi më pak hollywoodian i Burton-it : filmi eshte komedi muzikore (zhanër i veshtire per te qene i realizuar), film tejet pesimist (film noir), shto ketu qe tema e vertete e filmit nuk eshte hakmarrja, por mizantropia e natyres njerezore. Dhe gjaku rrjedh lumë gjate filmit : estetike gotike dhe humor makaber, pothuaj pa asnje kompromis artistik ! NJE MREKULLI KINEMATOGRAFIKE !

Deri tani, bashke me "Lust, Caution", per mua "Sweeney Todd" eshte nje nga dy filmat me te mire te janarit !

[korçar]

Habi... se ti e di mire qe jane te rralle filmat e mire qe adaptojne libra te mire. Po behem kurioz edhe me shume, me kete punen e librit (po me vjen ne mend, psh "Mystic river" i Clint Eastwood qe duhet te jete roman i mire, por dhe filmi eshte i lavderueshem). I ketij damari eshte ??
"Po me del nepsi" !!

Megjithe respektin per Clint-in, te cilin nuk e kam ç'muar asnjehere si regjizor "kush e di se ç'fare", filmi i Coen eshte 100 here me i "mire", eshte film i nje tjeter kalibri. Dakort me ato qe thote nimf. Une nuk e kisha lexuar "Old Country For Old Men" por kisha lexuar diçka tjeter te McCarthy, nuk e mbaj mend mire, si dhe librin e fundit te tij "The road" ("La Route"). Nuk po i hyj kritikes se letersise... vetem duhet thene se McCarthy eshte goxha autor. Mjafton te lexosh nje liber te tij per te njohur universin McCarthy, gje qe shfaqet kollaj ne filmin e Coen-brothers (pa dashur t'u heq merite, aspak, nga ajo cfare kane bere ne punen e tyre).
Per me tej, mua me duket se ky film i vellezerve Coen eshte disi njoftim i ardhjes se nje kinemaje te "shkruajtur" (percaktimi eshte jo i plote), ne kundershtim me nje fare kinemaje te pavarur (apo autoriale ne Evrope) ku shkrimi nuk ka shume rendesi. Kur flas per shkrim nuk e kam fjalen tek skenari, te pakten jo vetem aty, por tek gjithçka nje shkrese letrare (siç mund te jete dhe skenari) permban dhe qe duhet dekoduar ne "imazhe". Une besoj se ne nje te ardhme te shkurter regjizoret do t'i kthehen letersise (shkrimit), si dhe tregimit (naracionit), mbi te gjitha. Mbase ne kundershtim te tendences se fund shekullit te njezet, ku kinemaja e influencuar nga rrjedha si ajo e "nouvelle vague" kishte marre udhe te tjera. Mbase mbase, nje kinema ne kundershtim me kinemane le te themi e nje nga perfaqesuesve te kinemase tjeter, e kam fjalen per Godard (nuk e kam fjalen per Godard vetem, po e marr si perfaqesues te denje te nje kinemaje autoriale, trajtat e se ciles duhen percaktuar... ne saje te asaj qe do te ndodhe ne fushen e kinemase ne te ardhmen, dhe qe mbase po vjen, megjithese populli thote "pranvera nuk vjen me nje dallendyshe, as me dy").
Autor, ti do te me thuash qe kinemaja letrare nuk te pelqen, dhe jam dakort me ty. Por une nuk po flas per nje kinema besimtare ndaj budallalleqeve te letersise (si ajo qe behej gjeresisht deri ne vitet 60 e 70), e kam fjalen vetem tek nje kinema qe mbeshtetet tek shkrimi per te shkuar akoma me larg se letersia. Gjate shekullit te njezet artet kane influencuar njeri tjetrin dhe eshte me se e ditur se kinemaja eshte arti me shume i influencuar nga artet e tjera por ne te njejten kohe arti qe ka influencuar, si ndersjellje, me shume artet e tjera (mbi te gjitha letersine - duhet lexuar McCarthy, i cili nuk eshte veçse nje shembull, per te kuptuar). Levizje si ajo e "Nouvelle Vague" ishin levizje qe nder te tjera deshironin ti jepnin kinemase "pavaresine e saj" nga artet e tjera (sidomos letersise), qe deshironin te shtynin kinemane sa me larg. Dhe une besoj se ja arriten qellimit. Veçse vjen nje kohe ku mundesite ezaurohen, dhe duke qene se kinemaja eshte art me vete, i pavarur, mbase atehere vijon nje kthim tek nje menyre, shkrimi, per te shkuar akoma me larg. (Po me duket vetja sociolog i kinemase!) I duhet besuar Nimf-it kur thote "Coen brothers e kane sjelle librin ne jete...biles ne film tensioni eshte me i realizuar, humori me efikas, ne pergjithsi drama me e thelle." Sepse ketu qendron dhe thelbi i asaj qe po mundohem te them une megjithese fjalori i duhur ne shqip me mungon. Nje kinema qe merre shkas nga shkrimi, jo më me perulesine apo problemin e te qenit art me i vogel (vockel) se letersia (une besoj se ky ishte, dhe eshte akoma per shume regjizore medioker, problemi i kinemase deri para daljes se kinemase autoriale), pra jo me verberine e kryeqenies se letersise si art madhor, por me besimin, TASHME, se kinemaja eshte po aq art madhor se ç'do tjeter, e mbase me i madh se letersia. Po le ta leme hierarkine me nje ane.
Filmi i vellezerve Coen eshte mbase nje aksident i tjeshte dhe i mirefillte, mbase nuk eshte perfaqesues i atyre qe po them. Sidoqofte une besoj se e vetmja rruge e mundshme per kinemane eshte rruga e ndersjelljes me artet e tjera, mbi te gjitha letersine. Kinemaja, ne egzistencen e saj te ndrojtur por vullnetare deri ne fund te shekullit te njezet, arriti te ndertonte urra te ndermjetshme me te gjitha artet. Pra ndaloi se qeni kjo bote e vogel qe shikon te tjerat, ato te medhate, nga larg, ndaloi se qeni nje adoleshent qe degjon me ndrojtje gjitheditshmerine e nje plaku 100 vjeçar. Dhe fale apo per shkak, te "otarsise" (autarcie), u zhvillua, ndertoi urra me botet e tjera duke komunikuar koke per koke, si njeriu me njerine. Ti e di mire autor se kritika e mirefillte e kinemase, permes levizjeve te saj, deri ketu eshte munduar t'u jape regjizorve te njejtin "statut" si dhe autorve te letersise. Mbase kjo u tejkalua, tashme e arritur, e kryer. Detyre e kryer. Mbase ka ardhur koha te shohim me larg se kaq. Pa ndrojtjen e se qenit me i vogel se tjetri. Por me besimin se ne ç'do komunikim ka influenca te ndersjellta qe sjellin ndryshime nga te gjitha anet. Mbase nga nje kinema adoleshente, disi e frikesuar, kemi kaluar tek nje kinema e rritur, e plote, e ndergjegjshme, per te nderrmarre ne menyre te pavarur rrjedhen e "jetes" se saj. (Nuk e di pse, duke folur per kinemane po mendoja dhe per Kosoven.) Qofte e vertete apo jo kam besimin se nuk duhet patur frike.

[autori]

Autor, ti do te me thuash qe kinemaja letrare nuk te pelqen, dhe jam dakort me ty. Por une nuk po flas per nje kinema besimtare ndaj budallalleqeve te letersise (si ajo qe behej gjeresisht deri ne vitet 60 e 70), e kam fjalen vetem tek nje kinema qe mbeshtetet tek shkrimi per te shkuar akoma me larg se letersia.

Te kuptoj shume mire!!

...ketu qendron dhe thelbi i asaj qe po mundohem te them une megjithese fjalori i duhur ne shqip me mungon. Nje kinema qe merre shkas nga shkrimi, jo më me perulesine apo problemin e te qenit art me i vogel (vockel) se letersia (une besoj se ky ishte, dhe eshte akoma per shume regjizore medioker, problemi i kinemase deri para daljes se kinemase autoriale), pra jo me verberine e kryeqenies se letersise si art madhor, por me besimin, TASHME, se kinemaja eshte po aq art madhor se ç'do tjeter, e mbase me i madh se letersia.

Po,por shiko, ka tashme jo pak shembuj nga filma te mire autorialë qe konfirmojne kete qe thua. Ndofta deri me tash ato kane mbetur eksperienca ti quajme "elitiste", ok, por per te ekzistuar, kane ekzistuar.
Te te marr nje shembull: sapo pash sonte ne TV nje film qe e kisha pare parvjet, ti po ashtu e ke pare, dhe ashtu sikurse dhe mua, nuk para te pati pelqyer. E kam fjalen per "Coeurs" te Alain Renais. Po te them shkurt (se dua te dal gjetiu) qe eshte i mrekullueshem, "je l'ai eu, cette fois-ci", pra ajo kritike qe e lëvdonte aq shume filmin ne fjale (ti e di...) nuk e bente per furçe, e kish patur drejt. Nejse...

Ne fakt, dua te dal gjetiu: e di ti qe ai film eshte i bazuar ne nje pjese teatrale tejet te njohur (pra, letersi e mire angleze) qe quhet "Private fears in public place" te dramaturgut anglez Alan Ayckbourn ? Nga po ky autor, Resnais ka pas adaptuar nje tjeter veper te tij, ne 1993: "Smoking" dhe "No Smoking".

Ky shembull me erdhi ne mend, sepse filmin e pashe sonte, por ka dhe jo pak raste te tjera. Megjithate une te kuptoj fare mire : ti e ke fjalen per nje marrje-dhenie më te pa-kompleksuar midis letersise dhe kinematografise, ashtu sikunder ka vepruar Alain Resnais. Ti e ke fjalen per nje demokratizim më te madh te ketij komunikimi, se fundja Resnais, per shembull, eshte autor i ster-konfirmuar ne kinema dhe ja ka pse t'ja "lejojë" vetes "kapriço" te tilla. Ti je per nje demokratizim te vertete te ketyre "kapriçove", pa komplekse ndaj arteve te tjera, ndaj letersise, apo dramaturgjise apo...
Ide e mire ! Me ty jam !!

Tiens, m'u kujtua nje tjeter shembull: Eric Rohmer, filmi i tij i fundit "Les amours d'Astrée et de Céladon", ( per te cilin nese e rishikoj, kam nje dyshim te forte se do ta deklaroj filmin me te bukur te 2007-es ) eshte "adaptim" i nje vepre tjeter te njohur letrare, siç eshte romani pastoral (baritor) 5000 faqesh me te njejtin titull i Honoré d'Urfé i shek. XV !! Por dhe ky shembull mbetet episodik ne kinemane autoriale ne Europe, sepse jo gjithkush ja lejon vetes lluksin te "adoptoje" nje liber te tipit "Bageti e bujqesi" te Naim Frasherit dhe te beje me të nje film ultra-modern !! Dhe prap, pati jo pak kritikë dhe spektatorë (nga ata qe e panë filmin, sigurisht), e qe u shprehen: "C'eshte ky budallallek !"... Kjo konfirmon se ende eshte delikat demokratizimi i nje gjeje te tille, por nderkohe eshte nje shembull qe konfirmon ate qe shkruan ti : "Qofte e vertete apo jo kam besimin se nuk duhet patur frike" !


Ok, sot pasdite e pashe me ne fund filmin e vellezerve Coen... ! Po shkruaj dy rreshta ne postimin tjeter...


ps: "otarsise" (autarcie) = vete-izolim (ne shqip)

[korçar]

Non non! Aspak dakort. Alain Resnais eshte i shkolles se vjeter (aq me mire per te nuk e them me ironi apo me te keq), dhe ka filluar pikerisht kinematografine e tij me adaptime letrare, apo bashkepunime letrare. Kjo ka qene koha per te cilen po flisja me lart ku kinemaja ka pasur komplekse inferioriteti ndaj letersise, dhe paçka se Resnais nuk ka qene asnjehere i ndrojtur, apo medioker, prape ngelet "kinema-letersi kabareje", duke bere disa perjashtime. Aq me shume qe "Coeurs" per mua eshte diku midis teatrit dhe letersise se filmuar (po e thjeshtezoj muhabene, por me kupto nuk e honeps dot "Coeurs", ashtu si nuk honeps dot "Ne touchez pas à la hache", dhe jam i sigurt qe edhe po te shihja "Les amours d'Astrée et de Céladon" nuk do te me pelqente, megjithese puna nuk eshte tek pelqimi). Ajo qe me ben pershtypje eshte se ti po flet per autore te vjeter, te cilet patjeter kane kontribuar ne berjen e kinemase art "madhor", kontribut qe nuk mund t'u mohoet kurresesi, por qe nuk jane me aktuale, konkretisht. Ose qe jane te nje ideologjie tjeter qe, do s'do ti, apo une, i kushtezon ne ato qe bejne. Amerika ka dite te bukura perpara saj, sepse ka gjithe nje arsenal te pacekur akoma nga asnje fushe e artit te saj : te kaluaren. Deri tani, dhe besoj do te vazhdoje akoma dhe ca, Amerika ka "ndertuar" (dhe ka shkateruar) pa vezhguar asnjehere prapa. I gjithe superioriteti i kinemase europiane, si ideologji europiane, ka qene pikerisht fakti qe te gjitha artet europiane kane pasur te bejne, ne nje menyre apo ne nje tjeter, me te kaluaren e gjate europiane, atje ku Amerika nuk ka bere gje tjeter veçse ka ecur perpara verberisht... (Duhet kritikuar a jo, kjo eshte gje tjeter.) Mbase mbase, diferenca midis Amerikes dhe Evropes mund te jete kjo : Evropa i ka pasur te gjitha artet e tjera perpara se t'i hynte kinemase, kurse ne te kundert per Ameriken duhet thene e kunderta, Amerika pati kinemane e me pas artet e tjera (nuk eshte 100% e vertete, por gjithesesi).

[autori]

Coen Brothers jane artizanë te kinemase, por dhe diçka me shume.

Tani qe pashe filmin, te kuptoj më mire, dhe jam dakort. Meqe shkruajme ne nje forum publik, me lejo se pari te komentoj termin "artizanë" qe ke perdorur: nese s'gabohem, ti e thua ne nje sens disi pezhorativ, negativ, ne sensin "ustallarë", "zanatçinj" qe ja dinë marifetet kinemase. Por me te drejte shton se "jane edhe diçka me shume se thjesht ustallarë".

Edhe une me kete pershtypje dola nga filmi. Dhe jo rastesisht u mora pak edhe me "marifetet" (ustallarllëkun) e vellezerve Coen. Per mendimin tim, forma e filmit eshte frymezim bressonian. Por jo i shkuar deri ne fund (pas totalement assumé), kuptohet, per arsye komerciale... (qe gjithsesi, jane minore...). Por e kam fjalen vetem per formen, sepse thelbi (permbajtja) eshte e natyres apokaliptike, sikunder duhet te jete dhe romani, dhe jo i natyres spirituale (karakteristike e filmave te Bresson-it).

Biles, pas filmit bera nje germim ne web dhe zbulova ne nje interviste te tyre qe Coen Brothers na qenkan fansa te kinematografise se Robert Bresson-it (per ata qe duan te kene nje ide per ç'behet fjale, portreti i regjizorit ne fjale eshte ketu : http://forumishqiptar.com/showpost.p...5&postcount=50 ). Aq shume e adhuronin, sa ne zyren e tyre kishin te varur afishen e filmit te tij "Lancelot du Lac" !

Per ti rene shkurt, film i mire, po ja qe une preferoj radikalitetin e filmave te Bruno Dumont i cili i shkon deri ne fund bressonizmit te tij (il l'assume...), pa marre parasysh suksesin komercial. Se nuk duhet harruar se sa qe gjalle, asnje film i Robert Bresson nuk pati sukses ne publik, as edhe nje i vetem nga 13 filmat qe beri !). Ndersa ky i Coen Brothers rrezaton ne Box Office-in amerikan (aq me mire per të, ë ??!!)

korçar, nje pyetje: duke mbetur gjithmone ne llogjiken e shikimit te gjerave ne optiken amerikane: si e shpjegon ti adhurimin nga profesionistet e atjeshem te ketij filmi ( nominuar 8 here per OSCAR, dhe dy çmime te fituara ne Golden Globes), dhe injorimin total te nje filmi qe, artistikisht, gjithmone ne optiken amerikane, vlen po aq sa dhe ai : e kam fjalen per filmin "ZODIAC". Ke ndonje ide ??? Se sinqerisht nuk shoh ndonje ndryshim artistik (qofte dhe duke i pare me syze amerikane) midis "Zodiac" dhe "NO Country...". Ke ndonje ide ??

[autori]

Ajo qe me ben pershtypje eshte se ti po flet per autore te vjeter, te cilet patjeter kane kontribuar ne berjen e kinemase art "madhor", kontribut qe nuk mund t'u mohoet kurresesi, por qe nuk jane më aktualë

Ja qe ky eshte opinioni im: per mua, autore te vjeter jane Francis Coppola (qe para 6 muajsh beri nje film qe i ngjante nje plake pa dhëmbë!! ), apo Roman Polanski, apo William Friedkin (filmi i tij i fundit, "Bug" eshte nje teater i filmuar, biles keq...), apo Terry Gilliam apo Bryan Singer, veçse 42 vjeç (autori i "usual suspect" apo "X-Man"). Keta po, jane autore te vjeter, sepse bejne filma te vjeter. Kinematogafia e tyre eshte e plakur, te rinj ose te moshuar qofshin ne moshë !

Ndersa jane te rinj, pra aktualë (gjithmone per mua ë?), Eric Rohmer (88 vjeç), Michael Mann (64 vjeç), Alain Resnais (86 vjeç), Tarantino (45 vjeç), Jacques Rivette (80 vjeç), Clint Eastwood (78 vjeç), Manoel de Oliveira (99 vjeç), Gus van Saint (58 vjeç)...

Je i sigurt se "ne touchez pas la hache" nuk e pelqen, me se shumti jo se eshte film i vjeter (edhe pse realizim i 2006), por sepse trajton teme te vjeter (shek XIX) ? Mo harro se po flasim si dy kinofilë dhe jo si nje kinofil (une) me nje regjizor (ti) ...