Beteja e Fushë-Kosovës në vitin 1389 në Drenicë

[Dar_di]

Beteja e Kosovës e vitit 1389 nuk ka ndodhur!

Është viti 1389, dy ushtritë më të mëdha të kohës ishin mbledhur në Fushë të Kosovës ballë për ballë. Ballkanasit kundër Osmanëve. Por, a luftuan? Jo aty nuk pati luftë! Pati komplot dhe tradhti. Ky është pak a shumë një opinion që nxjerrë çdokush që lexon romanin "Kryekronika e Fushës së Kosovës" të Ardian Haxhës, botuar dy vite më parë. Në fakt, romani është një bestseller i vërtetë, i cili nëpërmjet rrëfimeve interesante na sjell atmosferën e luftës së viti 1389, duke na bërë me dije se lufta e këtij viti nuk ndodhi. Ky është mit dhe është krijuar për qëllime politike nga fqinjët tanë.



Mungojnë të dhënat

Romani nis me ekspansionin e ushtrisë osmane në Ballkan, të cilët drejtohen për në logun e betejës, në Fushë të Kosovës. Betejën e madhëron edhe pjesëmarrja e vetë Sulltan Muratit me të dy bijtë, Bajazidin dhe Jakupin. Gjithçka është perandorake, deri te përcjellja e gjithë asaj ushtrie edhe nga kronikanët më të mirë të sarajit të Sulltanit. Ndërkaq në kampin tjetër ballkanas, të mbushur me intriga e pabesi, mundohen të grumbullohen për t'i dalë përballë ushtrisë së Sulltanit, por gjithçka përfundon me komplot, pasi paraprakisht Sulltan Muratin e vret i biri Bajazidi, për të pasuar me vrasjen e vëllait të tij, Jakupit, dhe krejt në fund nënshtrimin e ballkanasve pa luftë, si rezultat i marrëveshjes së fshehtë të Bajazidit me knjaz Llazarin, bijën e të cilit, Maria Despinën, e merr për grua. Edhe pse një vepër artistike është ndër të parë mos të parat që publikisht dëshmon se Lufta e vitit 1398 nuk ka ndodhur. Sipas autorit të romanit, krijuesit Haxhaj, ky roman është i mirë për t'u lexuar nga të gjitha shtresat dhe interesimet e lexuesve tanë, serbë, turq e të huaj, për të parë se si një mit çmistifikohet në mënyrë transparente. "Me një fjalë në 'Kryekronikën e Fushës së Kosovës', Beteja e Fushës së Kosovës nuk ndodh, nuk bëhet luftë, nuk vriten ushtritë ndërmjet vete, por e pësojnë vetëm krerët e saj në komplotin familjar për ta marrë në dorë udhëheqjen e Perandorisë", ka theksuar Haxhaj. Me konstatimet e rrjedhën e zhvillimeve të ndodhur në atë 'ngjarje të madhe' pajtohen pjesa dërmuese e historianëve shqiptarë, veçmas këta të Kosovës. Sipas tyre, nuk ka asnjë fakt të dokumentuar se aty ndodhi një betejë, nuk pati fakte se aty u zhvillua luftë. Për të është filluar të flitet shekuj më vonë. Pse?



Komplotet familjare

Historiani Lulëzim Lajçi, ekspert i mesjetës, në një prononcim për "Kosova Sot", është shprehur se çështja më parësore që lidhet me këtë ngjarje mesjetare, për mua, është se a ka ndodhur fare Lufta e Parë e Kosovës më 1389. Pra, sipas tij, a ishte një ngjarje reale e kohës apo kemi të bëjmë me prapaskenave politike, me komplote familjare në të dy taborët: në atë koalicionin krishterë të të cilit duhej t'i printe princ Lazari dhe atij osman që kryesohej nga vetë sulltan Murati I. Ai ka thënë se për shkencën e historisë nuk është i njohur asnjë dokument nga dita e ngjarjes dhe me burime nuk mund të saktësohet dita kur ndodhi ajo. Vidovdani serb i datës 15 përkatësisht i 28 qershorit 1389, për historianin Lajçi është shpikje e politikës dhe kishës serbe gjatë shekullit XIX, njësoj si edhe Kulti i Lazarit dhe Miti serb për Kosovën". "Unë mendoj se, po t`i kemi parasysh të ato pak burime, shkrime të kohës, mund të konstatojmë se kjo "luftë" fare nuk ka ndodhur dhe se sulltan Murati I dhe knjaz Lazari janë vrarë në kampet e tyre. Komplotist në këtë ngjarje ishin Bajaziti I i cili jo vetëm që vrau Muratin I, por edhe të vëllanë Jakupin. Edhe Vuk Brankoviqi është komplotisti në koalicionin krishterë e më vonë e gjithë kjo ngjarje është mbështjellë me vellon e mitit serb", ka potencuar ai, duke shtuar se ky miti serb për Luftën e Kosovës, për shumë kohë, ka qenë një tabu temë jo vetëm për shqiptarët sepse vetë shteti dhe kombi serb është ngritur mbi këtë mit, me të vetmin qëllim që përmes kësaj ngjarjeje të "dëshmohet" para botës se para ardhjes së osmanëve në Ballkan Kosova ishte tokë serbe. Lajçi mendon se kur është fjala te korrigjimi i historisë shqiptare, që ka qenë aktuale para pak kohësh, dhe njëherësh edhe si një kërkesë nga ministri i arsimit të Turqisë, se pikërisht do të duhej nga vete historiografia turke të bëhej një korrigjim i tillë që lidhet me këtë ngjarje të pa qenë.



Dyshimet

Edhe historiani Xheladin Shala pajtohet me konstatime e Lajçit. Sipas tij, historia shkruhet mbi fakte dokumentet. Ai ka thënë duhen fakte për të pohuar ndodhjen e një beteja a luftë dhe ato kur është fjala për Betejën Kosovës të viti 1389 mungojnë duke vënë kështu sipas tij, dyshime se me të vërtetë kjo betejë ka ndodhur në të vërtetë. "Për betejën e Kosovës nuk është shkruar dhe nuk ka të dhënë për rrjedhën e saj as në arkivat e Vatikanit të Raguzës, apo edhe të Venedikut", ka thënë ai, duke shtuar se nëse nisemi nga ajo që është thënë se aty vdiqën mijëra njerëz nga të dy ushtritë ajo ballkanase dhe ajo osmane, atëherë pse deri më sot nuk janë gjetur fakte në vendndodhjen e supozuar të Betejës, si eshtra njerëzish apo shtazës, ndonjë shpatë, shtizë, apo diç tjetër", ka thënë historiani Shala.I. Vatovci

KOSOVA SOT

[Kreksi]

«Unis Amurathem admonuit:quin & quotidiana fignificat itinera, quum inuidiac, tum gratificanonis gratia, qua pacem cum eo facile feruatum iri confidebat. Item edocuit,Coruinum cum modicis iliac copiis traieciflc,nil ipii timere oportere. Pranerea hofti haudquaquam occurrendum , fed permittendu vltrà progredi, mox à tergo iter obftrucndum : quod ii fecerit, ilium nunquam inde rediturum afleuerabat. Coruinus autem grauiílimo bello internus, iter pro virili fuaproperare, creberrimis Sandarobechum Albanenfium Principemli* tcris vexare ( quo cum aduerfus Turcam, pauló ante fordus percuflerat j vt ap>properaret,quando iam ipfehoftibus appropinquabat : ita enim cum eo conii10 liuminiucrat, vt ipfc cu Vngaris àRafcia Bulgariaqj, ille ab Illyrico Turcis pariter occurrerent, vt à fronte tergoque vexati, facile vincerentur. Quod haud ab re fuiíTet,uSandarobechus,qué illi Barbare Alexandrum dominum vocanr, pradioin tempore adfuiflet. Sed immatura pugna: feftinatio, redi coníilij finemintercepit. Amurathes Defpotis coníilia nequáquam aípernatus, Coruino Regnum inuadentinonoccurrit,permifithoítem vltrà progredi, atquc ipfe duorum triúmve dierum itinere fubfequitur, àtergoq; ne retro pcdem referrc poflit,iter obftruit. Iam in planiciem vterqj peruenerat, quam in Rafcia: Bulgariacque finibus longe lateq, fpaciantem, Rigomczeu Vngari, Raíciani Cofonam nunc vocant,nos Campum Merulae interpretamur.Hácfluuius interfluit, to qui Schithnizanunc dicitur,& ab Illyrici montibus deflucns,a.liquandiu vagatus,Iítxuminfluit. Campi huiufce longitudo,pafluum eft viginti milium,quinquemilia continctlatitude Circumuallatur vtrinque montibus amoenifíimis, incirci fpeciem : 6c fluuius,ac montium appendices, recondita:quc conualles, proximè haud iniucunda vicorum frequentia cclebratur. Quum in campum, haud aliter atque inagona,prius Vngari,deinde Turci defccndercnt:adpagum amnisaccolam,quiinaditufituseft,anusexclamauit:Hcu quàmvereor,neparum arquis Vngari nunc dimicent aufpiciis, quando traie&us eorú vado exercirus vix vnum, Turcarum verö dies tres fluuium perturbauit: veluti futuram cladem ex inopia copiarum,hariolaretur. In media ferè planicie, collis moje dicus aíuirgit,cuiusradices Schithnizalambit. Non multó vlterius,adcaputa:quoris,qua:dam turris erat,cuiufdamolim Amurathis tumulus & pyramis, qui profligato exercitu,ibi exfus Se fepultus eít.Illud quoquenunc Amurathes verebatur, ne Coruinus qui praceíferat, in malumhoftis aufpicium pyramidem praeoecuparet. Quare pleniore gradu fubfequitur,vt prius cum eo manum con i'erat, quam is turrim attingat. Ad collem igitur Coruinus venerat, in medio campo furgcntem,& ineo caftra locat,Sandarobechi auxilia expeebturus, qui in horas accurrcrc dicebatur. Amurathes veritus, ne próxima turris oecupetur,& Illyricorum auxilia fuperueniantjCoruinum irritât adprçlium.detre&at ille,donec ablllyrico auxilia veniant. Hie multo impaafius inftat,aquationem 4c lignationemque inhibet,pabula praeripit,& qua poteftarte vique laceflitraddebat Turca: audaciam ingens copiarum multitudo, quas o&oginta circiter milia hominum eile ferebatur. Inuitus in certamen Coruinus defeendere cogitur, quando aqua ca:teraq; neceflaria interdicebantur. Tandem in diui Luca: folennibus,ac die Iouis,exercitumarmariiubet, ешпф in duo& triginta agmina diuidit: munitiones omnes in colle aduerfus hoftes parat,& intendit. Acics fic infrructas,facris Deo feruatori operari, myftica inter fe confeífione ас terreftri communione vti imperat: & in concione militem ad prarlium hortatur. Venir tandem (inquit) dies, ô focij, quo fi quid è Varnenfi fuga dedecoris & ignominia: contraxiftis, hodie priftinum fidei & virtutis veftra: nomen recuperare, Jo &acceptam clade vlcifci licet. Si viri effe volueritis,e tot cladibus quas à vobis accepit hoftis,has vobis reliquias obiecit : qua: et& numero potiores, fpe tame, eau fis ¿¿viribus multo inferiores. Quid nam illis fperarclicet,quinonprofuo, fed alieno pugnant imperio? &dum vicerint,in hac feruitutem,&in alteracruciarum, in vtraq; vita perpetua mifcriam confequuntur ? Vobis contra, vtro fe res vercatjpro Regno veílro,pro liberis,pro patria, pro focis &: aris fane pugnaiibus,arternam ac folidam vtriufque vita;felicitatem,fperare licet. Caufá: q'tfcK que vobis longe vehementiores: quippe qui niii hoftem fortiflîmè cecideritis, de faluEe fortunisq3 veftris omnino eft adum. Vtrarumque vires exploratz fatis iuperqj. AdVafnam femel male pugnatum eft, vbi fi partis quandoque vtriufque fortunam cemutarc licerec, maluiíTet fortafle Turea fuorum exdem, cum noftrorum fuga commutare ( quum fugientes infequi nequiuerit, grauiifime ea*fus) quam totfuarum gentium fecifleiaduram. lilis plus detrimenti,. vobis plus turpitudinis illatum : quamuis illi, vi eoadi, damna >vos vitro fuga*, ignominiamfubiuiftis. Verum îllius fortafle cladisirata potiusnuminaCq.ua: violatamànobisfidem vkifci voluere) quàm veftram ignauiam meaufa fuifle cre- io diderim. Nam perfidias illius audores, advnii omnes, capitales îllicpœnas exioluere. Nos qui inuiti ad id bellum venimus,vnàvobifeum adhucdiuina.benignitate viuimus,adChriftianae Reipublicaz tutelamreferuati,& in primis Vr» gariac,ne Turcarîi armis ac rabie obrueretur. Hoftium numerus vobis nequáquam reformidandus, quando cum multis, pauci fzpiflime pugnare,ac vincere didiciftis : diuinis potius quàm humanis viribus hucufque dimieauimus : in nomine IefuScruatorisnoftri,prophanas facile acies diflipauimus. Quocunqj pedem culimus, in pra:potenti nomine, vidricibus femper armis, viam aperuimus,quia diuino dudu& aufpiciis militauimus : hinc mortalium Scr uaiorem, hinc dmam Genitricem femper nobis adfuifle fenfimus. Neqrhodie nobis de- to fore credimus, Il cœleftis charitatis & virtutis veftra* memores efle volueritis. Adiutor Deus femper adeft fandè ac ftrenuè dimicantibus. Accedit tutus pugnandi modus, cataphradorú equitatus, quiinarcis munitaifpeciem, haud facile expugnan poteft.Cohortes ha* funt nobis militum,qu2e &: facile regi,&:hoftibtts fat efle videantuninnumeranmltitudo c5funditur. Accedunt varia tormentorum'acmunitionumgenera,quibus illi carene. Pra:tereainhoramSandarobechus eu auxiliariis copiis adfuturus cft. Periculum non eft ita magnum, vt timeatis : neque ita paruum, vt contemnatis. Retro fine vido hofte cederé non pofliimus, quia per has montium anguftias exercitus argrè duci poteib &fi omnis daretur regrediendi copia,rc infeda,ac fine folita gloria,redire non jo licet. Fortiflimis ardua cunda vins >propofitafunt. Proinde, quando nouifiimus ifte labor vobis imminet, quo vniuerfíc Turcarum vires ad extremum rccidi poflunt,vos pereum Deum,fub cuius nomine militamus, oro ¿¿obteftor, focijTitem per patriam,libcros & fortunas veftras, vt dato pugna; íigno, ita ftrenuè dimicetisyvt diuinas humanasq^iniurias^àfeeda gente fufceptas,& Varnen fem in primis cladem abunde vlcifcamini. Sandum ibi Regemamifimus, qui pro falute noftra,pro comiflo la;fa*fidei piaculo,fe deuouit : Regali vidimadiuinus furor ille defedit. Date (vosquacfo)operam,vtillius manibus opiparè parentetis. Vlcifcendaefunt cacterorum mortes, qui eopradio occubuere. Reeidendus femel,ac hodie,metus ifte Turcarum,&; ita recidendus,neamplius rc- *& pulluler : & ab hoc immaniffima* periculo feruitutis vindicandaPannonia, vt perpetuam hodie quietem ac gloriam ad vtriufque vita: felicitatem corn paremus. Extremis itaque viribus eft,focij, dimicandum, quando neceflitas cogit, honeftas inuitat, ac varia hortatur vtilitas. In vado res eft, & in portu nauigamus:vtcunq; res acciderir,bene nobifeum agetur.Si vicerimus, perpetua patriç falus 8c incolumitas,ac nobis immortalitas parietur. Sin occubuerimus,hicpul ciierrimèmoriemur, fempiternaapudfuperos virafunfturi. Quamobremea (quaefo) mentepugnemus, vt vincamus : aut fi res tulerit, honeftifiimè moriamur. AccenfimntadmodumGubernatorisorationc,cundorumanim i:&:ad ftrenuè dimicádumverbis,ac fiiápte natura,fat animati omnes. Ne minus qui- f° demimpigrè Amurathes Rex contra,inordinesredigebat exercitum,&didis,prOmifllsrac iuflibus obfirmabat. Eduda; Turcarum acies ,&: in planiciemefFufar, latus vtrunq^ montium attingebant. VndehaudparumChriftianis ftuporisincuflerant.Tertiahoradiei figna inferri iubet.Coruinus vtraxjjex colle cornuaadplanademiferatjlongasqi vtrinque vexillationum alas>à fronte
pro
protenderat.In medio Zechclem è forore fratrem,cum quadrato agmine cataphradorum collocarat: in colle, prxfidia curribus munitionibusqj obfirmarat. Dato pugna: figno,milites,qui ánimos corporaque curarant, ardentes, eminus primo pugnam ineunt : deinde adauda,blandiente fortuna, vtrinque audacia, magno cominus Ímpetu, congredi cœpere. Tribus circiter horis acerrimè pugnatum,deindc Turcarû acies,à Benedido Lofoncio,qui in dextro corhu praccratjinclinata.Et à Stephano Banrfi,qui in iiniftro erahne minus quidem impigrè res agebatur,quippe qui Baileum,Europ:e pertinaciùs inflante, multis plane cardibus afFecerat. Amurathes,nutantes in vtroque cornu fuos confpicatus, Ю valida fubmittitauxilia,praeliumq5inftaurat.Vngari& ValachicxpediuflimiequitatuSjirruentibus denuo Turcis haud parum def atigati, ad cataphradorum ordines fe receperunt,quiveluti pro muroftantes,maximos quoique hoftium impetus facile excipiebant. Multi vtrinque cadunt, fed è Turcis longe plures, quando nec talibus armis, nec eo equorum robore feie muniunt. Coruinus à colle munitionibus,quas intenderat,proculTurcas obterit,diflîpatque. Quod qiium Amurathcs vidiflet,quantumáeripotuit,fuas acies colli admouit,íubegitquc,vt írritos ab alto machinarum idus exciperet. Нас ígitur arte, munitionum elufa eft opera. Hoc vbi à Coruino intelledumeft, adfuccurrendumlaborantibus animum adiecit: fuggerit vtrique cornu fubíidia,nuncvoce, nunc
ta manu rem agit. Suppeditat feílis auxilium, trepidantibus inclamitat, fugientcs inordinem rcuocat,acerrimè irruentibus occurrit:nihil exoptimi lmperatons & militis officio remittit. Nunc fortes hortatur, & laudat : nunc corripit ignauos,&: territat: omnibus pra:ftö adeft. Quare ita feruetvbique Martis opus, vt cunda fanguine fceda confpiceres.Amurames5fubfidiacrebraacciriiubet,neq ue fuorumcxde cófternatur, multitudine magna fretus, cui rite pugnare certumerar.Hauddubièfperabat,omninofehoftemlongamb fidiorufucceiuone dc/âtigaturum, ñeque fpe fuá falfus eft: vnum Vngarorum agmen, quatuor &c quinqué Turcarum acies,ante lañare cogebatur, quam ubi fubíidia rite fuccederent. In acie pranfum&cœnatum, ambulatoriisque cœnis refeda corpora.
}o Eo die vbique Turcica acies inclinata,fa:pe in caftra vfque fugata, fat proípere ab Vngaris pugnatum,magnus Turcarum numerus ca:fus.Chriftiani,quamuis eo die bello fuperiores eflent,tamen ita obftinatis vtrinq; animis pradium agebatur,vt vtrique aut vincere aut mori omnino decreuerint. Ccrtamé adferum vfque produdum,nox pradium diremit : vtrique fe in caftra recepere, his animis, vtpoftero die pugnam inftaurarent,neutriq; tergavertcrent,donec ius imperandi, Marte iudicc definiretur : &¿ nox infomnis ada, vtraque caftra crebris vigiliarum ftauonibus obíita. Infequentem omnes diem follicitiexpedabant, veluti Martern fuá: vita: mortisque arbitrum adituri : vix dum illuxit,quum vtrinq; inftruda: acies adfuere,redintegratur pra:lium:fedab Vngaris,nc eo qui
40 dem ardore ac robore, quo fuperiorc die, pugnatum eft: nemo ex his fuit,qui extremis pridie viribus nondimicarit. Quadraginta ferè Turcarum milia fuperfucrát,qua: aut in certamen n5 defcenderant,autleuipradio luferant. Coruinus tamen fuos hortatur, neinitamfuperiore die vidoriam, per deíidiam ¿¿ ignauia interciperent,pergerent vincere,vt occœperint:item obfecrare,ne íibi patrixq; defint: confiderent, pridie quam bene pugnarint,quothoftium milia pauciprotriuerint,quotiesinclinarint&fuderint:pra:caueant,adcxtremuturpiter iliaducant ,& fudores hadenus efíuíos, tolerataque pericula omnia íint irrita habituri. Non qui magna oceceperint, fed qui cœpta pulcherrimè terminarintjhos gloria dignos exiftimari putent. Prxponant ante oculos, quaxunqi S° ipfos detrimenta manebunt, fi malè dimicarint : in primis varia mortis & cruciatus genera, itemferuitutem matronaru liberorumq;, vltimaRegni excidia, raptus virginum, ¿¿humanarum diuinarumque incarftationes, infàndaq; piaculaafErmare. Hax omnia vnius dieilabore euitaripoíTc,proindc orare ас ob
reftari, perDeûm hominumque fidem,vtfolita,fe,patriam,liberos,coniuges Sc
fortunas, virtute redimant,&: in perpetuam Ubertatem cunda vindicét. Nihilo
R üj
fecius Amurathcs fuos pracmiis, pollicitationibus ac minis inccndit ¡vt omnia perpcti,quàm со die Europa ccdcrc maluerit. Luftrat vtrunq, cornu,&: grauiffimis cundos didis ad pugnandum hortatur. At vbicollatis vtrinq; lignis concurrêrc, ne minore quidem ferocia impetuqs, quam fuperiore die pugnatur. E Çhriftianis quàm plurimi, èfauciis inaciem redierc, fufeepta dudum vulnera, aut morte, aut vidona curaturi : nihilo tarnen fegnius pugnafle dicuntur : magna vbiquecaedes oboritur,& Vngarorum impetus nufquam rcpelli potcrat. quos cum pari pertinaciaTurcac reiicerc haudquaquam poiTent,arte roburindomitumeluderc,expcditiflimi ac recentes eorum equitatus occcepcre.Irruen tibus in fe Vngaris,mox terga vertebant,a tergo aliquantifper infequi,& infta- ie fe patiebantur,palantes & diffiiû* fugiebant,feq5 latè diflipabant : hi,vcluti arridente vidoria pelledi,impeniiùs infequi,multos in fuga c2edere:contràiUi,dato fígno, conglobati diffipatos circumuenirc ordines, & multa caedc conficere; incurfu &recurfu, Pannonicas lañare vires, ingentes conatus elúdete, &perturbatis ordinibus, toto die fine aliqua intermiflionc dimicare. Magna Vngarorum eadic patrata ca:des,& Turca? fuere fuperiores, defatigato vtrinq; excrcitu : nox & laflimdo pradium diremit. Vtrique fe in caftra reuocarunt, vigilia: ftationesqj fummo ftudio in caftris habita?. Quum ad diem Sabbau perueniffent, neuterq; cederet, prima luce pugnaredintegratur. Coruini frater, Valachorum Praefedus,cú expeditillimo equitatu primus in aciem prodiit. Scquu- i0 ti funt reliqui Proceres,&: eodem modo ordines inftaurarunt. Reparato certamine , aliquandiu fpe pari dimicatum,magna vbiquc ftrages oborta, & pratfertim Vngarorum,quilongo bello defatigati,multisqjconfoffivulneribus,triduo in acie,ob ipfam paucitatemperftare cogebantur. Zechel,in primo ordineobftinatiflîmè pugnans, è Prxfedis legionumprimus, inter confertiflimos hoftes Occubuit.EmericusMarzalius,Stephanusq; BanmàTurciscircumuëti,inmedio trucidanrur. Quum Amurathes primafigna,qua: in Zechehsagmineconftitcrant, iam cíle capta, & catfo Praefedo, milites terga vertifle confpicaretut, extern[ lo omnes,quaecunque in caftns acies forent,inChriftianos edixiteiFua dijVt paucos,& ¡xiduano labore confedos obrucrent. Promulgato tunc Regis 5t edi¿lo,vt omnes in hoftes vnà ruerent,vtrunque Vngarorum cornu, vbi cuncti labor.ibant,confeftim obducunt: grauepraehuminftaurant, ca:duntur Proceres : ànumerofamultitudinCj&fagittarumimbribus obruuntur, capiunrurfigna, & in fugam omnes ordines plane vertuntur. At vbi Coruinus f ratrem interfedum,captafignanonnulla, & verfum in fugam exercitumaccepit, continuó relidiscaftris impedimentisq;,confcenfo fugam equo folus prseripitme fidaRegnum tutelapriuaret. Fufos fugatosq; Vngaros, à mcridie ad intempeftá vfque nodem hoftes infequuntur, & caedunt : mox à tenebris remoran, in caftra per nodem rediere. Caeteri qui in acic remanferant Vngarica, caftracirCumuenerant: in quibus quicquid calonum fuit & lixarum, item eflcdarioram 40 accenforum, fauciaeqî turba?, qiiamuis ad mortem vfque certaflent, neque hoftem admitterent,quoufque minimafagittatelumq; fuperfuit, advnumtamen omnes trucidati funtmullusque in caftris Vngarus eft agnitus, quem tria quatuórveTurcarum cadauera non attingerent. Amurathes,nc maximafuorum esedes extaret,nobilium continuo fepeliri,gregariorum vero militum corpora, inprofluentemproiiciftatimedixit. Quare Schithnizae fluminis accola?,diu eius pifcibusabftinuere. In faxorummorcm campus adhucoflibusopertuseft, terra coli citra crcbram armorum inuentionem,vllo pado nequit.Locus,ex iniigni clade,illuftris eft habitus. Quamuis Turca: cruentiflima vidoria cefferit, fufis fugatisq; hoftibus, eorum tarnen ca?dcs multo maior, quàm Vngarorum. ye Quippe quumTurcarú quatuor & trigintahominummilia,Chriítianorum tan tum odo miliaca?fa,referuntur.Vniuerfahíc Pannonia? nobilitas occubuit.Ná hicEmericiduo,Ladiílaus,Thoma$ Zeech,Francifcus Banus,Ioannes Zechel Coruini è forore frater, Benedidus Lofloncius,Stephanus BanfH Epilcopus Coroneníis Legatus apoftolicus,Georgius Chiach,& Robertus Спаг,тпитс
rique Proceres,ас nobiles oppeticre. Multi capti, & ante Amurathem poftero die ex edicto obtruncati. Ioannes Corothna quoq; captus eft,in Afiamqj tranf* latus,Byrfx feruitium femeftre perpeíTus,moxiEgeum, Creticum,Ionium,Adriaticumque pelagus emenfus, per Dalmatiam in Pannonias fe recepit. Octo Vngarorummilia in hoc bello ca:fa, Corinthiis Amurarhes eodemméfe fignificauit.Ex his qui eimferant,quicunquc per UlyricumeffugerCjper Dalmatiam incólumes redierunt : qui per Rafciam, qua vénérant, rcuerti contendere, lie infeftam vbique latrocinas prouinciam inuenere, vt pauci euaferint* qui aut fpoliati aut carii non fuerint. Coruinus,quem cxpeditifîimum aufugifle dixi
ïo mus,infeitam ac varum fortunaminuenit,dies tres cquo inue&us, per auia locaitcr facit,cibi &: potusexpers : quarto,inciditin duoslatrones,dimiflo dudu cquo,qui ргге nimio labore defecerat. Quum cífet incrmis, fe fpoliandum dedit : dircptis vcftibus, ex áurea cruce, qua; è viri collo pendebat, inter latroncs oborta contcntio ; dum falutis viamcircumfpicit, promptumiibi latronis gladium intuetur,quo mox rapto,litigantes adoritur,altcrum lcthali vulnere conficir,conculca:q;: alterumpetcns,infugam vertit. Нас igiturcrucis occafionc, vir fane"tiflimus,fe à rapiña morteqs redcmit.Quodhaud ab re diuina benignitate fa£tum,vt qui pro cruce afHxi Seruatoris nomine dimicaret,crucis quoque auxilio liberaretur. Vitra progreflus,ac itinere,íiti,inediaq$ c5fe¿his,quinto die
*э paftorem ofFendit, qui audita Vngaroru fuga, fpe prarda: late vagabatur: in primo ambo cógrcíiuconítitereipaítor profpefta Coruini vultus maieftate (queadmodum de lutronibus & Scipione legimus) ab iniuria remoratur. Coruinus quoque fame iam abfumptus, hunc nequáquam audet adoriri. Mox cónfalutatione ptimùm conciliati,iIne fufpicionc,mutua inter fe verba conlerunt. Alter,nonune dminx charitatis prxfatione,panem exorat; nomen & cafum alter percontatur. Audita viri fortuna paftor, commiferationepercitus, & promiffis oneratus, Coruihum in proximam cafam ducit : panem cumeepis, &: aquam apponithofpiti: qui in iucundafaepe miferia» memoria, nunquam lautius fey quam ibi ccenafTe, affirmauit. HincadSinderouiamàpaftoredu&useft. Vbi
jo poftquä id Defpotes accepit,eius imperio, à Praefe&o arcis capitur. Bcneficiorumille immemor, (Perpetua ingratitudinis nota fugillatur. Dies aliquot de libcratione ibi agitatum, conuentum tarnen inter eos, vt ea Gubernator conditione dimitteretur,vti Matthias eius filius,Defpotis gnatam,ComitisCiliaeneptem,vxoremduceret. Etvt conuentavtrinque tutius prxftarentur, Ladiflaus alter Coruini filius daretur obfes. Proinde Gubernator, dato obííde, dimittitur. In Seruatoris igitur noftri natalibus poftliminio reuerfus, in non pama Procerum nobiliumq; frequentia, ad Segedinum recipitur. Certatim falutem incolumitatcmq; omnes congratulantur,triftemc6folantur,&: bene fperareiubent : fat eis cum fortuna bene a&um dicere,fi Gubernatorem receperint. Mi
4° litum adhuc copiam,nequeex indigcnis,nec externis defuturam : talem fe ducemnufquam gcntium,fiamififl~ent,reperturos.NmilluncVngarica: genu turpitudinis accidifle, quando ad vnum omnes ftrenuè pugnarint, cruentiifimam lachrymabilemqjhoitibus vi£toriam reliquerint:neminem fuoruminuentum, qui non pulcherrimèoccubuerit. Triduo fine intermilîîone pugnatum,&:à paucis aduerfus innumeram multitudinem, quatuor &: tngintamiliacx hoftibus cecidiilê, ex Vngaris vix ofto defiderati : paulo meliorem re&è iudicantibus,ac non iniquapetentibuSjVidoriamoptaripoíTe.Demum omnes eumimpeniiùs exorare,vt fe fibi, patria:, ChriftianaequeReipublidfc femare niteretur* íeuocarct animum & obfirmaret. Quod ii fecerit,perbreui ipfum, & Turcam, 5° &Defpotemmentis vtrunque pcenis affe&urum,ca:teraque profperè cernirá. Coruinus Procerum confolationibus haud parum confirmatus eft. Augeb¿t íibi animu, quod multo plures ex eo bello reduces quotidie videret, quam íperareliceret.Namquicunq;anteTiu:casinIllyricumau fugcre,rediereinco* Iumes:quinetiam ad viginti milia paiTuum, Sandarobechum cum auxiliaribus çopiis occurretem,in itinere offendere, cuius occurfu du&uqj tuto fefe in Illy—

[Kreksi]

Rastesishtê para disa ditesh degjoja disa rumun te Transilvanise duke biseduar, e citonin shpesh emrin "llausha" ....dhe nuk ndejta pa e pyetur me ne fund, i thash ketij kolegut, se çka do thote kjo fjalë "Llausha" ?
Ai me tha se eshte fjalë rumune e Transilvanisë por qe e flasin te gjithe poashtu edhe Vllëheêt, e me shkoi mendja menjehere ek Llausha e Drenices ku vertete ai vend eshte i tille si ne hyrje te Lugines së Drenices, eshte nje lloj dere mbrojtese aty..ku ndoshta ne Betejen e Kosoves kur kan ardhur ushtri nga te gjitha anet eshte quajtur prej te huajve polakve, vlleheve e hungarezve me emrin Llausha...ky emer qe me intrigonte shpesh here por jam i sigurt tani se duhet te jete nga koha e Betejes se Kosoves...

[Kreksi]

Prejardhja e emrit Kosova nga Cosonam...?


Mendoj se emri i Kosoves përmendet për herë të parë pas Betejes së parë të kosoves, që quhej deri atehere dhe më vonë Misia, por një dëshmi na vjenë nga humanisti i njour italiane Antonio Bonfini në vepren e tij Decades faqe 471 botuar të shkruar më 1487 ku bëhêt fjalë per betejen e dytë në Misie ku kjo betej zhvillohet ne vendin e ashtu quajtur Cosonam =KOSONAM përndryshe më domethenjen Hac fluuius ?..çka do thote kjo ?
Te ne fjala =nam= ose =u ba nami= e flasim disa here ne ditje por a ¨shtë fjalë e huaj apo e jona ?
Perndryshe mund ta interpretojm edhe keshtu;
Vendi ku u ba nami, kërrdija më kosa ?
Kosonam vendi i luftes me kosa ?

A ka ndonjeri që mundet të na ndihmoje në ketë tekst latinishtë ?

Perpos këtij emrit ka edhe detaje te rendesishme ne kete tekst, në latinishte, por nëse ka ndonjëri që do na ndihmoje në perkthim te ketij teksti, i falemenderohemi shumë.

Bulgariacque finibus longe lateq, fpaciantem, Rigomczeu Vngari, Raíciani Cofonam nunc vocant,nos Campum Merulae interpretamur Hácfluuius interfluit, to qui Schithnizanunc dicitur, ab Illyrici montibus deflucns,a.liquandiu vagatus,Iítxuminfluit. Campi huiufce longitudo,pafluum eft viginti milium,quinquemilia continctlatitude Circumuallatur vtrinque amoenifíimis, incirci fpeciem : fluuius,ac montium appendices, reconditauc conualles, proximè haud iniucunda vicorum frequentia cclebratur. Quum in campum, haud aliter atque inagona,prius Vngari,deinde Turci defccndercnt:

[irfancana]

Toponomia e mësipërme s'ka kurrfarë realiteti me emrin e Kosovës.Ato janë fantazi të diletantëve përvetësues,siç dinë të bëjnë armiqtë përherë.

[Kreksi]

Toponomia e mësipërme s'ka kurrfarë realiteti me emrin e Kosovës.Ato janë fantazi të diletantëve përvetësues,siç dinë të bëjnë armiqtë përherë.

Keni te drejte ndoshta por ky është një dokument që ka lidhje me vendin se ku u zhvillua beteja e Kosovës, autori e quan COSONAM apo KOSONAM, pra si e shohim dëshmon vjetërsine e këtij toponimi, që nga viti 1487..
Ndoshta edhe nuk është e vertete kjo por ju nuk e keni dhëne mendimin tuaj se
si duhej te ishte ndryshe prejardhja e emrit Kosovë, ..e hidhet poshte kete argument pa asnje argument !

Mendoj se te gjithë ata qe diken e etiketojne si "anmik" ka mundesi 100% që ata vete jane armiqet e vertetë, prandaj edhe nuk do pranohen ne temat e hapura ng unë dhe mbesin atje ne shporten e INJORIMIT ! ...mund te hapni se te doni profile tjera por pergjigjia do jet ekjo; jenii injoruar nga ana me !
Une sjelli këtu fakte në interesin tonë e ju i quni gjoja si propagand armiqesore, kurse liber ështe botua nê shekullin XV-te e ti quan këtë deshmi fantazi ? ! Aty permendet edhe emri i Maleve te Ilirisë, toponime te verteta dhe ju i quani fanntezi dhe dilitanizem armiqësor.. thjeshtë per te diktuar se kush e cii është armik ne ekte rast shihet shuë kjartë derisa te pengojne keto toponime ..... !

[Kreksi]

Fragment nga Decades i Bonfinit.. ku ceket emri i Kosoves: COSONAM...!



http://img528.imageshack.us/img528/206/12475696.jpg

[illyrian rex]

Prejardhja e emrit Kosova nga Cosonam...?


Mendoj se emri i Kosoves përmendet për herë të parë pas Betejes së parë të kosoves, që quhej deri atehere dhe më vonë Misia, por një dëshmi na vjenë nga humanisti i njour italiane Antonio Bonfini në vepren e tij Decades faqe 471 botuar të shkruar më 1487 ku bëhêt fjalë per betejen e dytë në Misie ku kjo betej zhvillohet ne vendin e ashtu quajtur Cosonam =KOSONAM përndryshe më domethenjen Hac fluuius ?..çka do thote kjo ?
Te ne fjala =nam= ose =u ba nami= e flasim disa here ne ditje por a ¨shtë fjalë e huaj apo e jona ?
Perndryshe mund ta interpretojm edhe keshtu;
Vendi ku u ba nami, kërrdija më kosa ?
Kosonam vendi i luftes me kosa ?

A ka ndonjeri që mundet të na ndihmoje në ketë tekst latinishtë ?

Perpos këtij emrit ka edhe detaje te rendesishme ne kete tekst, në latinishte, por nëse ka ndonjëri që do na ndihmoje në perkthim te ketij teksti, i falemenderohemi shumë.

Bulgariacque finibus longe lateq, fpaciantem, Rigomczeu Vngari, Raíciani Cofonam nunc vocant,nos Campum Merulae interpretamur Hácfluuius interfluit, to qui Schithnizanunc dicitur, ab Illyrici montibus deflucns,a.liquandiu vagatus,Iítxuminfluit. Campi huiufce longitudo,pafluum eft viginti milium,quinquemilia continctlatitude Circumuallatur vtrinque amoenifíimis, incirci fpeciem : fluuius,ac montium appendices, reconditauc conualles, proximè haud iniucunda vicorum frequentia cclebratur. Quum in campum, haud aliter atque inagona,prius Vngari,deinde Turci defccndercnt:

...unë e quaj atë fushë me Merula (!). Ky lume ndermjet nesh qe tani quhet Schithniza dhe qe rrjedhë nga malet e Ilirisë, shperndahet gjithandej, rrjedha e Iftrum (!). Gjatesia e fushes eshte rreth 20 mije metra perderisa gjeresia eshte rreth 5 mije metra....

Pak a shume ky eshte perkthimi i pjeses se theksuar me bold.

Eshte mire qe te perkthehet ne menyre me profesionale ky tekst nga dikush qe e njeh mire latinishten. Eshte me interes ta kuptojme saktesisht se per cfare behet fjale. Per lumin Sitnica kuptohet se e ka marre emrin perafersisht ne shekullin 15.
Cili eshte emri i vjeter i lumit Sitnica?

[toni54]

Rastesishtê para disa ditesh degjoja disa rumun te Transilvanise duke biseduar, e citonin shpesh emrin "llausha" ....dhe nuk ndejta pa e pyetur me ne fund, i thash ketij kolegut, se çka do thote kjo fjalë "Llausha" ?
Ai me tha se eshte fjalë rumune e Transilvanisë por qe e flasin te gjithe poashtu edhe Vllëheêt, e me shkoi mendja menjehere ek Llausha e Drenices ku vertete ai vend eshte i tille si ne hyrje te Lugines së Drenices, eshte nje lloj dere mbrojtese aty..ku ndoshta ne Betejen e Kosoves kur kan ardhur ushtri nga te gjitha anet eshte quajtur prej te huajve polakve, vlleheve e hungarezve me emrin Llausha...ky emer qe me intrigonte shpesh here por jam i sigurt tani se duhet te jete nga koha e Betejes se Kosoves...

po e vertet eshte qe eshte ky fshat ne drenice ...llausha afer prekazit eshte...

[Kreksi]

...unë e quaj atë fushë me Merula (!). Ky lume ndermjet nesh qe tani quhet Schithniza dhe qe rrjedhë nga malet e Ilirisë, shperndahet gjithandej, rrjedha e Iftrum (!). Gjatesia e fushes eshte rreth 20 mije metra perderisa gjeresia eshte rreth 5 mije metra....

Pak a shume ky eshte perkthimi i pjeses se theksuar me bold.

Eshte mire qe te perkthehet ne menyre me profesionale ky tekst nga dikush qe e njeh mire latinishten. Eshte me interes ta kuptojme saktesisht se per cfare behet fjale. Per lumin Sitnica kuptohet se e ka marre emrin perafersisht ne shekullin 15.
Cili eshte emri i vjeter i lumit Sitnica?

Falemnderi Ilirian për ndihmën tuaj ju jam mirenjohes.

Në këtë dosje që mirrem prej vitesh, e kam theksuar edhe më siper dikun se; emri Sitnica që është emër më kuptim sllavë që do thotë;
Lumë i vogël ose përrocka...pra ka diçka që nuk qëndron ky emertim i lumit, sepse, nja 5 kilometra mê në perendim kemi paralelishtë lumin Drenica qê ështê dega e majtë e lumit Sitnica, por nga vëndasit ky lum që e pershkonë luginen e Drenicês quhet "kishna reka" do thotë =Lumi i shirave= dhe se logjikishtë se ky lum duhej të ishte kjo Sitnica derisa njihet se Sitnica ështê lum më i madh.

Për tê mos ju ngatrruar shumë, do mundohem ta sjelli një hart këtu pe te vertetuar edhe mê kjartê se ku qendron knfuzioni ketu.

Mandej kemi edhe një problem tjetêr se, nê ketë deshmi nga Bonfini, i cili ështê bashkohes i Hunjadit dhe Skenderbeut, ai e jep kete pershkrim mê së mirei deri me sot, si per prejardhjen e emrit Kosova që vjene nga Coso nam poashtu edhe per gjërsine e kesaj fushe dhe gjatesine, sepse fusha e kosoves eshte e gjatë gati 50 klometra e e gjere rreth 20 klometra, kurse Bofini e thote se vendi i Betejes ishte vetem se 5000 hapa apo rrth 5 kiloetra i gjêrê, pra mê shumei besohet një deshmie te epokes se sa manipulimeve te vonshme qe jane bere nga serbet ne fillim te shekullit 20 sepse ketu kemi tek ky dokument jo vetem nje deshmi por edhe shume tjera si nga emrat e maleve qe quheshin ne ate kohe ende Alpet Ilirike si dhe vendi i betejes, lumejt dhe kodrat perrreth, me çka bie poshte teza dhe propaganda serbe se vendi i betejes se Kosoves 1389 si dhe kjo e dyta 1448 jane zhviluar ne Luginen e Drenices jo ne fushen e Koosves.


Ju falemenderit shume ne mbeshtetje, shpresojmi se do na ndihmoje ndonje profesor i latinishtes ku pastaj do kemi mundesi ta analizojmi edhe me tej temen ne vijim, Falemnderi !