
Postuar më parë nga
Albo
Boll u bere i bezdisshem ne keto diskutime duke na u hequr si flamurtar i shqiptarizmes. Nuk te ka caktuar njeri ty barren e rende te ndash shqiptaret ne turq e shqiptare te vertete, as nuk te ka caktuar njeri detyren te perjashtosh anetaret nga forumi vetem se mendojne ndryshe nga ty. Po vazhdove keshtu, nuk do vazhdosh te jesh me moderator ne kete forum pasi je ne kundravajtje te plote me misionin e ketij forumi, qe ne qender te tij ka fjalen e lire te cdo shqiptari. Dhe te respektosh fjalen e lire do te thote te respektosh edhe fjalen e atij qe nuk mendon si ty, e nuk di aq sa mund te dish ti.
Per temen:
1. Ne Perandorine Osmane nuk ka patur "shqiptare", ka patur vetem "Arnavude" dhe "Arnavudllek". Arnavud mendohet te jete nje reference ndaj familjen Arianiti (Konmeni), familjes me te ngritur fisnike te mesjetes shqiptare. Pra ne syte e osmaneve, "arnavude" ishin ata qe ishin pasardhes se Arianiteve e Konmeneve, dhe Arnavudlleku ishin trojet ku ata banonin historikisht. Qendra e familjes Konmeni ka qene historikisht Durresi.
2. Ne Perandorine Osmane nuk ka patur as "troje shqiptare", ka patur vetem 3 vilajete osmane ku banonin "arnavude" te perzier me grupet e tjera etnike fqinje: serbe, bullgare, rumune, malazez, greke. Keto vilajete osmane ishin vilajetet e Shkodres, Manastirit dhe Ohrit. Ne dekadat e fundit te Perandorise Osmane vilajeti i Shkodres u nda ne dysh, ne vilajetin e Kosoves me qender Prizrenin, dhe ate te Shkodres, me qender Shkodren.
3. Ne Perandorine Osmane nuk ka patur as "gjuhe shqipe" apo "gjuhe arnavude". Ishte e ndaluar me ligj, me ferman (dekret) te Sulltanit perdorimi i gjuhes shqipe, gjate gjithe kohes qe osmanet ishin ne pushtet. Dhe ky ndalim i gjuhes shqipe, prekte jo vetem shkollat shqip, por cdo aspekt te jetes publike si ne administrate edhe ne rruge. Ne asnje prej vilajeteve ku banonin arnavuded shqipja nuk mund te perdorej haptazi ne publik. Gjuha shqipe eshte perdorur vetem brenda familjes dhe ne zonat e largeta rurale, larg qyteteve e qendrave te medha administrative e te banuara. Gjuha e Perandorise osmane ka qene gjuha turke dhe arabishtja. Osmanet u kane lejuar te gjithe fqinjeve tane te drejten e shkollimit ne gjuhen e tyre ametare, pervec shqiptareve.
4. Ne regjistrat e popullsise se Perandorise Osmane nuk figurojne as "arnavudet". Ne to do te gjejme per te tre vilajetet vetem numra per popullsine "osmane", ku futeshin te gjithe qytetaret e vilajeteve te besimit musliman, dhe "greke". Ne grupin e grekerve hynin te gjithe te krishteret e besimit te krishtere orthodhoks. Ekzistonte edhe nje grup me status te vecante, qe njiheshin si "latine", dhe ne te cilin benin pjese te gjithe te krishteret romano-katolike ne kungim me Vatikanin e Romen. Arsyeja perse ky grup gezonte nje status te vecante, pasi keta gezonin mbrojtjen politike, ekonomike, kulturore te perandorise Austro-Hungareze qe kish mundur te negocionte me osmanet kete status. Vendbanimet e tyre ne Vilajetin e Shkodres dhe vete mareveshja njihej si "protektorat-kultura". Me fjale te tjera, Perandoria Osmane nuk u njihte popullsise vendase autoktone identitetin e tyre kulturor.
5. Shqiptaret e sotem nuk jane te gjithe popullsi autoktone. Nje pjese e konsiderueshme e popullsise shqiptare sot ka nje origjine etnike tjeter nga ajo autoktone epirote. Identiteti i popullsise autoktone se ketyre trevave ne mesjete ka qene identiteti epirot i ngritur rreth "Despoteve te Epirit", qe ishin nje grup familjesh fisnike te cileve perandori bizantin u kish dhene titullin "Despote te Epirit". Ne krye te kesaj liste ishte familja Konmeni, pasardhes i se ciles ne mesjete ishte "Gjergji i Madh", Gjergj Arianiti. Gjergj Arianiti ishte ai qe nisi i pari luften kunder osmaneve, para se dhendri i tij i ardhshem, Gjergj Kastrioti te dilte ne skene. Stergjyshi dhe gjyshi i Gjergjit ishin po te paret qe nisen luften kunder pushtuesve latine, me Kryqezaten e IV te latineve, qe solli pushtimin e plackitjen e Konstandinopojes dhe gjithe qyteteve kryesore te Perandorise Bizantine ne Ballkan. Me perfundimin e luftes se Gjergj Kastriotit, ka ndodhur eksodi i madh i popullise autoktone te ketyre trevave, drejt brigjeve italiane dhe Peloponezit. Askush nuk i di shifrat e sakta, por mendohet se te pakten gjysma e popullsise autoktone te kohes u largua nga vendi. (Lexoni amanetin e Joan Muzakes per femijet e tij per kete periudhe qe eshte mbase prova historike me kuptimplote per te kuptuar botekuptimin e parardhesve tane).
6. Eksodi i madh u pasua me politiken e "tokes se djegur" te ndjekur nga osmanet. Kjo politike do te thosh qe Sulltani dhe ushtria osmane duhet te shfarrosnin e digjnin te gjithe popullsine lokale qe u perfshi ne luften e Gjergj Kastriotit kunder osmaneve. Gjithe ato troje qe sot njihen si "Shqiperi e Mesme" u dogjen e shkaterruan, dhe trojet dhe popullsia e vetme qe i shpetuan kesaj politike ishin qytetet ne jug te vendit: Berat, Vlore, Gjirokaster, Permet, Janine, Selanik, etj dhe qytetet qe ishin ne kontrollin e venedikasve, zona e mbi Shkodres dhe qytetet porte te vendit. Ne vitet dhe shekujt ne vazhdim, keto zona te shkretuara do te populloheshin perseri me kolone osmane: popull me origjine te ndryshme etnike, nga cdo cep i Perandorise Osmane, dhe nga levizjet e brendshme te grupeve te caktuara etnike ballkanike: vllenj, bullgare, greke, etj. Pjesa derrmuese e popullsise autoktone qe zgjodhi te qendroje ne vend pa emigruar, vazhdoi te bente jeten ne zonat me te thella malore te vendit, si nje menyre per ti shpetuar cdo kontakti me autoritetet osmane qe perdornin qytetet e vendit si qendra te ndikimit e influences se tyre.
7. Politikat e Sulltaneve dhe administrates osmane ne shekuj kane patur per qellim asimilimin e popullsise arnavude me kulturen osmane. Te gjitha masat e politikat qe ata ndoqen, qe nga ndalimi i gjuhes ametare, tek ndarja ne vilajete te perziera etnike, e deri tek ofiqet dhe pushteti qe u dhane krereve te caktuar arnavude, kishin per qellim qe te perjetesonin kete asimilim. Me perjetesim asimilimi, duhet te kuptojme: fshirjen totale te vetedijes historike te popullsise autoktone mbi origjinen e tyre, dhe pranimin nga ana e tyre te identitetit te ri, identitetit osman. Me nje fjale, osmanet u munduan qe te asimilonin arnavudet ne ate shkalle sa ata te numeroheshin si osmane.
8. Nuk ekziston as identiteti etnik "turk" apo "osman". Identiteti "turk" apo "osman" nuk eshte gje tjeter vecse nje identitet politik e kulturor. Ai nuk perben nje identitet etnik. Identiteti etnik i pjeses derrmuese te qytetareve osmane ishin popuj e vende te ndryshme te Perandorise. Shume shqiptare sot nuk arrijne te kuptojne kete gje, dhe e perdorin identitetin "turk" si nje identitet etnik kur ai nuk eshte i tille. Vete qytetaret turq sot nuk kane nje origjine te perbashket etnike, por jane nje perzierje etnish. Ajo qe kane te perbashket eshte kultura osmane dhe besimi musliman. Edhe kur vjen fjala tek besimi musliman, jo te gjithe qytetaret turq ndajne te njejtin besim sunit. Pjesa derrmues e atyre qe sot ne Shqiperi vetedeklarohen si minoritet "turk", origjinen e tyre etnike e kane nga vende si Siria, Turkmenistani, Egjipti, Irani, e cepa te tjere te Perandorise Osmane.
9. Identiteti "shqiptar" eshte identiteti i ngjizur nga Rilindasit tane si nje parakusht per te rizgjuar vetedijen e popullit te asimiluar shqiptar pas renies se Perandorise Osmane. Identiteti shqiptar nuk eshte i njejte me identitetin e paardhesve tane, identitetin epirot. Shume shqiptare sot bejne gabimin qe i barazojne te dyja dhe pretendojne se shqiptaret e sotem jane epirotet e djeshem. Vetem nje perqindje e vogel e shqiptareve te sotem jane popullsi autoktone qe mund te pretendoje se jane mbartes se te njejtit identiteti epirot si te paret e tyre. Gjeja tjeter qe vlen te permendet ketu eshte se nga kater vilajetet osmane ku banonin shqiptaret, vetem dy prej ketyre vilajeve perqafuan identitetin e ri te rilindjes, identitetin shqiptar: vilajeti i Janines dhe vilajeti i Manastirit. Vilajeti i Shkodres dhe Kosoves ishin vilajetet ku arnavudet iu kundervune dhe luftuan levizjen e Rilindasve tane, pasi e shihnin ate si nje kercenim per identitetin e vetem qe ata njihnin, identitetin osman. Ne keto treva, identiteti shqiptar u perqafua vetem pas kapitullimit te Perandorise Otomane dhe pas shpalljes se pavaresise se vendeve fqinje. Frika nga pushtimi i vendeve fqinje i ktheu edhe keto treva ne perqafues te idese se identitetit te ri "shqiptar" te Rilindjes.
10. Krahas shume perpjekjeve dhe arritjeve te Rilindjes sone Kombetare per te ringjallur vetedijen e humbur te shqiptareve si nje menyre per te luftuar asimilimin osman 5 shekullor, pati edhe disa "romanticizma" qe i degjon dhe lexon nga shqiptaret e sotem shpeshhere. Nje nga keto romanticizma eshte ideja qe shqiptaret e kane luftuar Perandorine Osmane per 5 shekuj dhe asnjehere nuk jane asimiluar prej osmaneve. Faktet historike flasin shume hapur ne kete drejtim qe kjo nuk eshte aspak e vertete. Osmanet ia dolen me sukses qe te asimilojne shumicen derrmuese te popullsise shqiptare me kulturen osmane. Dhe ky asimilim, duket me qarte se kudo, tek fakti se shqiptaret si popull nuk e fituan pavaresine e tyre me lufte, ashtu sic e fituan popujt fqinje. Shqiptaret e asimiluar ne osmane nuk ngriten arme kunder pushtuesit te tyre osman, as pasi perandoria osmane humbi luften me ruset dhe u dorezua ti shiste arnavudet si koka turku ne mareveshjen me ruset ne Shen Stefan. Perkundrazi, shqiptaret u mblodhen ne Prizren, me urdher te Sulltanit, jo per te shpallur pavaresine e tyre, por per te deklaruar boterisht se ata ishin osmane dhe Perandoria Osmane ishte autoriteti i vetem qe ata njihnin. Lidhja e Prizrenit dhe deklarata e saj e deshmojne fare hapur kete gje, ashtu sic e deshmojne ngjarjet qe rrodhen me pas deri ne shpalljen e pavaresise ne leter ne Vlore ne 1912. Per te kuptuar shkallen e bashkepunimit e ndihmes qe shqiptaret i dhane Perandorise Osmane, duhet te sjellim nje thenie ne zhargonin e kohes ne Stamboll ne rradhet e elites politike te vendit: "Perandorine Osmane e mbajne gjalle arnavudet dhe armenet. Arnavudet per luften. Armenet per llogarine."
Problemi me tema te tilla historike eshte se shume pak njerez jane te interesuar te mesojne te verteten historike. Interesi i tyre eshte perligjia e paragjykime te tyre sot.
Albo
Krijoni Kontakt