
Postuar mė parė nga
Baptist
Fjala e mocme pellasgo-shqipe, apo rrenja prej se ciles u derivuan nje varg shprehjesh me kuptime specifike ne gjuhen tone eshte pre:~
Kjo shprehje eshte teper e vjeter dhe i takon kultures gjahtare (pretare). Preja eshte gjah. Gjahu eshte nje 'profesion' jashtzakonisht i ndieshem dhe kerkon subtilitet te hatashem; vrojtueshmeri koronologjike dhe lexim shenjash ne natyre.
Preja, qe eshte kafshe e eger ka menyre te sjelljes redundante prandaj dhe plotesisht te parashikueshme nga vrojtuesi i kujdesshem dhe kronologjik i sjelljes se tyre.
Kafsha jeton me orar. Eshte plotesisht e nenshtruar ndaj 'shabllonit' skedes apo shprehive repetitive. Zgjohet gjithmone ne te njejten kohe; kalon gjithmone neper te njejtat shtigje; pi uje gjithmone ne te njejtin vend; ushqehet gjithmone ne te njejtat lokacione; kthehet gjithmone neper te njejtin shtek; shumohet gjithmone ne te njejten kohe; lindin ne te njejten kohe; shtegtojne ne te njejten kohe; etj etj etj.
Gjahtari i vertete, nuk del ne gjah! 'Gjahtari' pothuaj gjithmone kthehet duarthate[!]; ose takon arushen; ndersa eshte duke ndjekur lepur. Ata (gjahtaret) 'pi verteti' dalin ne pretim! Dhe gjithmone kthehen saktesisht me prene per te cilen kane dale. Eshte disi sikur te kesh vajtur ne vetsherbim [(mini)market]. Nese ka dale per dhi te eger - me dhi te eger do te kthehet; jo me dre, kaproll, apo lepur.
Pra gjahtari i vertete vrojton per kohe te gjate, percjell per kohe te gjate dhe memorizon per kohe te gjate secilen kafshe qe i zgjon interes ne mal. Dhe per secilen vecmas i di shtigjet, kur, ku, dhe si e ne c'stine dhe zgjedh poziten me te mire ku do ta ngreje priten e prese se pretuar deri sa ti bjere pre ne presen e zene.
Pra ky profesion ka te bej me pritjen e prese ne kohen dhe vendin e duhur ku ka ngrit pretimin.
Thite duke qene se jane goxha thi, pretohen ne grup te bashkuar dhe te koordinuar, sepse ky lloj sporti eshte goxha i rrezikshem ta luash vetem.
pra prej rrenjes pre:~kemi:
pre:a (ne kete rast, objektivi i veprimit, preja) [shih se kjo fjale me te njejtin kuptim gjindet dhe ne anglishte, por nuk ka derivate tjera as etimologji ne ate gjuhe].
pre:s [rri ne prite, pra ne vendin nga do te kaloje gjahu]
pritė [ si forme e kryer e pretores se ngritur me pare; qe eshte lloj institucioni // rrenjet e fjaleve shume te vjetra jane paragramatikore dhe zakonisht bejne lakime te parregullta]
pres [per te prere; mund te bej perjashtim, megjithate nocioni >interceptor< del pikerisht nga rrenja pre:a, per te nderprere; kepus; perndryshe konkuron rekonstruktimi i shprehjes arkaike birhe(s), (dytehesh) qe jep formen brisk]
pres [qendroj ne prite, i gatshem per veprim por pa levizur]
pretar; pretor; pretues em. [qe jane interceptor; paraprites, qe i presin hovin/turrin/udhen prese ose armikut.] etj
Qe ti biem me shkurt, forma aktuale [j.k.] eshte: "mė lėr tė lutem se po pretoj"
E shkuara eshte: "kam prituar".
Ablativi: pėrtac origjinon nga [i]pretats/i[/].
Dy forma pjesore te ligjerates qe gramatikisht jane urdherore, ne fakt jane keshillore, dhe ndonese ne dukje krejtesisht ekuivalente, nuk jane.
1 "mos pritoni" dhe 2 "mos pretoni" kane dallime teper subtile qe veshi shqiptarit te sotem truthjeshte nuk i regjistron fare, andaj as i kupton. Por "perkthim" i ilustrativ do te ishte: 1 "mos rrini ne prite" dhe 2 "mos beni prite".
Andaj 'po pretoj' dhe "kam prituar" jane format e drejta te perdorimit te koheve gjegjese.
Krijoni Kontakt