Kino-ditari 2009!

[peoples]

Tungjatetja kinema - dashës. E paskeni filluar vrullshëm 2009-n. Unë e hapa sezonin 2009 me një film historik. Che: L'Argentin. Edhe një herë Che Guevara, rebeli që mendonte të ndryshonte botë, bëhet personazhi i një film shumë të denjë për figurën dhe mundin që bëri për t'i dhënë Kubës këtë të ardhme... Por, nuk mund ta përfundoj frazën se Soderbergh, regjizori i njohur me Ocean's 11, 12... e ka ndarë filmin në dy pjesë. Zgjedhje e ndërlikuar. Në pjesën e parë, me disa imazhe shumë të arrira estetikisht, ku bardh e zija, imazhet, mjeshtërisht të përpunuara, udhëtojnë larg, deri në xhunglat e shpirtit të një revolucionari që donte të infektonte të gjithë Amerikën Latine me idetë e tija. Amerika e Veriut, në sytë e Che-së, el comandante, siç e thërrisnin shokët e armëve, është një nëpërke që pickon dhe lëshon helm ngado që shkon.
Nuk është për t'u habitur që në këtë film, Castro-ja, që akoma e gëzon Kubën me diktaturën e tij, rri pothuajse hors champ (jashtë skene) për minuta të tëra. Eshtë Che-ja që punon, lufton dhe mendon për një zgjerim të ideve të veta. Kurse Castro- mbahet larg, si një oportunist, njëri që pret... por për këtë duhet pritur pjesa e dytë.
Film historik, i cili duhet konsideruar edhe si edukues, pasi nuk përcjell mesazhe të ëmbla, por dhunë, kurajo, burrëri. Disa mund ta kenë parë filmin e Walter Salles The Motorcycle Diaries, një biografi e sheqerosur që e largonte vëmendjen nga çfarë ishte përbërë ku njeri aq i fuqishëm, dhe është pikërisht kjo forca që ndeshet tek filmi i Soderbergh-ut: personazhi i vërtetë që la gjurmë tek brezat e një shoqërie industriale dhe banale. Ndoshta dhe interpretimi i Benicio del Toro ndikon, ndoshta dhe angazhimi politik i regjizorit, ndoshta... dhe shumë gjëra, por në fund mbetet një film i mirë, edhe pse i këputur përgjysëm për t'ia shtuar dramaticitetin.

[korçar]

Film historik, i cili duhet konsideruar edhe si edukues, pasi nuk përcjell mesazhe të ëmbla, por dhunë, kurajo, burrëri.

Nuk e di se sa edukate jane dhuna, hajde de kurajoja, dhe burrëria... E them kete pasi ke harruar "vellazerine" mbi te gjitha... qe eshte kaq e pranishme ne film, sa qe gati te ngre nervat... Po fundja biografi eshte.

[autori]

Ajo qe me beri pershtypje ne kete film eshte se, 2/3 e filmit me pelqyen shume, ndersa 1/3 e fundit, me là komplet te ftohte. Po shpjegohem.

Se pari, kjo foto :




Pikerisht, siç e tregon dhe fotoja, pergjate gati 90 minutave te para te filmit (po i quaj 2/3 e filmit), Che Guevara shfaqet duke pergatitur revolten ne Kubë (vitet 1957-58). Regjizori nuk shfaq pothuaj asnje pike-veshtrimi te tijen, por vetem dokumenton, dokumenton dhe dokumenton : shohim Che Guevarën (argjentinas, mjek per nga profesioni) qe sheron te plagosurit, qe merret me arsimimin e analfabeteve, me rekrutimin e ushtareve te rinj. Shohim Che qe behet derr, merzitet, tamam si ne foton e më-lartme (normal: edhe revolucionarët kane te drejte te merziten e te behen derr, apo jo ?! Njerez jane). Kjo per mua eshte dhe pjesa me e mrekullueshme e filmit. Me pelqeu sa s'ka më !
Skenat jane te nderthurura me imazhe te Che, ne bardh e zi, 6-7 vite me vone, gjate nje vizite te tij ne New York, ne 1964. E shohim Che tek jep nje interviste per nje gazetare amerikane, tek flet ne OKB. Eshte e vetmja menyre per te mesuar mbi opinionet e tij politike. Biles ne nje moment, ne tribunen e OKB-se, thote: "Më ne fund, nje vend amerikan (e ka fjalen per Kubën!), eshte kthyer ne nje vend te lire dhe te pavarur", gje qe me beri te rikujtoj ate qe Godard e ka thene shpesh me humor : "Amerikanët kane vjedhur emrin e nje kontinenti te tere per t'ja vene vendit te tyre - Shtetet e Bashkuara te Amerikes).

Pastaj vjen pjesa e fundit (1/3 e filmit, te themi), marrja e qytetit Santa-Clara nga revolucionaret e Che, bastioni i parafundit i qeverise se asokohe kubane te diktatorit Batista. Kjo eshte pjesa qe pothuaj nuk me pelqeu, me là te ftohte pasi dhe ngjan me nje rikonstruksion historik pa ndonje interes. Te presim pjesen e dyte, ne shkurt...

Si perfundim, me ka mbetur ne memorje shija shume emire qe me là pjesa me e madhe e filmit. Nuk i shqita syte nga ekrani. Biles mu duk se pashe ne syte e Che Guevarës atë qe thote Salvador Aliende, ish-presidenti kilian, ne nje dokumentar te rralle te Chris Marker te titulluar "Le fond de l'air est rouge" (Ajri eshte i kuq) , e citoj : "Ne jeten time, kam mundur te shikoj melankolinë e te Majtes ne pushtet vetem ne dy palë sy : ne ato te Che Guevares dhe ne ato te Çu Enlait ".

[autori]

Keshtu e kane filmat : disa regjizore qe ndofta s'para i kemi per zemer, na habisin per mire, te tjere qe i duam fort, na zhgenjejne ndonjehere... Turku Nuri kesaj rradhe hyn tek keta te fundit : "Uç (3) majmunët" e tij eshte kilometra larg nga magjia e filmave te tij te meparshem: "Uzak", "Klimat"... etj etj.

Kuptohet, Nuri Bilge Ceylan eshte kineast qe di se si dhe ç'fare ben, por kesaj rradhe ka rene ne auto-parodi (duke perseritur veten deri ne majmunllek). "TRE MAJMUNET" ka nje merite te padiskutueshme: skenari eshte fort i mire, historia eshte më se interesante dhe fundi i filmit eshte exellent ! Por... mizaskena e zgjedhur, duket se nuk eshte ajo qe do te duhej. Shpesh skenat e filmit jane pozante, te renda, mbushur me referenca te ster-nenvizuara (Tarkovski, Tarkovski, Tarkovski...). Imazhi filmik shpesh tigellon fallco, i forcuar, keshtu qe trajtimi estetik kthehet ne qellim ne vetvete. Le pastaj ngjyra mustardë e filmit... .

Motiviet e "Tre majmunve" jane genjeshtra, xhelozia, arroganca e pushtetit. E gjitha kjo per te na folur mbi kushtezimin njerezor (human condition). Ekzistencializmin e tij. Gjithe keto "gjema" te medha, shprehur permes nje estetike kaq te sforcuar, e kthejne filmin ne mbytes. Ne te pabesueshem. Ndofta te tjere spektatore fashinohen nga te tilla truke...; une jo.

ps: ka nje skene vertet te mire : kontakti ne krevat i gruas me te shoqin qe kthehet nga burgu. Zgjat vetem 5 minuta. Aty rigjeta edhe njehere doren dhe mendjen e regjizorit turk, qe me kujtoi te mrekullueshmin "Klimat". Eshte e vetmja skene qe mund ti shpetosh filmit gati dy oresh...

[korçar]

Sa per "Il Divo" i Sorrentinos... Diçka me pelqeu, nuk e di mire se çfare, por diçka me pelqeu. Mbase "gjoja-huazimet" Tarantiniane... Energjia, vrulli! Eshte filmi i dyte i ketij fillim viti ne te cilin "maska" luan rolin kryesor, jo personazhi i maskuar por maska e personazhit kryesor, bile ne "Il Divo" (Bisha?) regjizori nuk nguron fare ti perafrohet deri ne kulm poreve e rudhave prej plastiline (perfytyroni ata planet ne rreze e ne profil te qafes te personazhit te Andreottit)... Pyes veten se ç'do te thote, pertej nenvizimit fallsor e ndergjegjes-madh? Filmi i pare i ketij lloji ishte "The Curious Case of Benjamin Button". Mbase duhet pritur dhe pak perpara nxjerries se ndonje "ideje perfundimtare"... ne lidhje me ate ç'ka "kjo" perfaqeson per kinemane. Sidoqofte, larg "hënë-diellzimeve", film per tu shiquar.

[autori]

Sa per "Il Divo" i Sorrentinos... Diçka me pelqeu, nuk e di mire se çfare, por diçka me pelqeu. Mbase "gjoja-huazimet" Tarantiniane... Energjia, vrulli!

Pak a shume te njejten gje ndjeva dhe une, kur thosha :

...ka diçka filmike, ka diçka qe i ngjan kinematografise, pra s'mund te thuhet se eshte video-clip (eshte aq i zgjuar Sorrentino, per te mos rene ne ate batak !). [/IMG]

[peoples]

Sorrentino, pas L'amico di famiglia, filmi që i dha pak popullaritet, që e ngjiti dhe i dha hapësirë në mjedisin e vështirë të kinemasë, këtë radhë mori si personazh një përbindësh, një burrë politik të sprovuar, të regjur me uthull e me vaj.

Filmi është i realizuar me mjeshtëri, edhe pse influenca e Sergio Leone-s e Tarantino-s (cit. korçar) ndjehet. Në fakt, nuk e di nëse e keni ndjerë hapin e parë të skenarit: Jeta spektakolare e Andreotti-t. Pra, filmi ndërtohet si një spektakël, zhurmë, shumë muzikë, lëvizje kamerash me një harmoni që i jep filmit ritëm. Ralenty, si formë filmike që ndron shumë mirë në këtë film. Ndoshta nga kjo formë, që përdoret shpesh tek video clip-et muzikore, vjen një shije e keqe, por duhet të mos harrojmë që është një film italian, paksa më i avancuar se disa regjizorë që kanë pak për të dhënë, dhe që hegjemonia e TV-së në Itali është çmendurisht e pakrahasueshme. Ndoshta, estetika e filmat nganjëherë të ngre nervat (sidomos disa plane shumë të përpunuara deri në detajin më të fundit), por mjeshtëria e Sorrentino-s qëndron edhe tek drejtimi i aktorëve. Përpunimi i të gjitha dialekteve, nga ku dhe vinin personazhet e vërteta, loja e Tony Servillo, që për ata që e njohin Andreotti-n, e imiton, e mishëron më një korrektësi mahnitëse, edhe pse plastelina (cit. korçar) bën të veten, ajo na bën të kuptojmë se jemi duke parë imitimin filmik të një epoke. Skeçet që gjallëruan publikun italian të viteve 80-të-90-të, kanë influencuar tek përzgjedhja e këtij personazhi të vetmuar, meqënëse Andreotti dhe shumë drejtues të tjerë politikë të asaj periudhë u vunë në shënjestër edhe nga krijuesit e imazheve, përveç gjyqtarëve. Atëherë mund të kuptohet kjo zgjedhje: l'homme politique.
Kinamaja sot në Itali është me të vërtetë e papërgjegjshme me atë që ngjet sepse nuk ka më krijues që të shpërbëjnë renë e zezë, e cila aq mirë u shpërbë nga neorealizmi, Monicelli, Ferreri, Scola, Pasolini.
Si përfundim ky film mu duk i realizuar mirë.

[autori]

Ky Sam Mendes-i (regjizori i filmit) sikur ka fitu nje patentë qe i jep te drejten ti bëjë gjyqin amerikanëve, si njerez pa ndjenja te verteta, fallco, materialistë ne kulm. Para 10 vjetesh, u mor me amerikanët e sotem me ate filmin "American Beauty" (film tipik i viteve 90, qe bo gjoja si film inteligjent...); kesaj rradhe, eshte marre me Ameriken e viteve 50-60 dhe prap qellimi eshte i njejte.

Ka ca momente te vogla interesante ne film, por e pergjithshmja... patetike e akademike

[autori]

Sorrentino, pas L'amico di famiglia, filmi që i dha pak popullaritet, që e ngjiti dhe i dha hapësirë në mjedisin e vështirë të kinemasë, këtë radhë mori si personazh një përbindësh, një burrë politik të sprovuar, të regjur me uthull e me vaj.

Filmi është i realizuar me mjeshtëri ...

E di si osht puna ? Sorrentinos i rré menia qe osht Orson Wellsi, por qe ne fakt, mezi arrin nivelin e nje rreklame cilesore. Mezi ! Dhe e di pse ? Sepse, saaaaaaaapo nje idé e mire kinematografike nxjerr koken ne film, hop, Sorrentino e anulon me nje idé tjeter. S'ke as dy gram jete ne nje plan te vetem !
Ngaqe i rré menia se osht Mbret i berjes se planeve te hatashme filmike, Sorrentinos i rré menia se osht edhe Mbret i montazhit. Por ne fakt, pothuaj asgje nuk dialogon, nuk komunikon ne film. Thene shkoqur: tek "Il Divo", s'ke asnje skenë te vetme (pas une seule scène).

Le pastaj dialogjet, te stilit :
-Nuk keni vallezuar asnjehere ne jeten tuaj ?
(Andreotti) : - Kam gjithe jeten qe vallezoj ("Tutta la mia vita")


pffffffff...

(mu duk se po degjoja batutat e Fatos Nanos )

[autori]

Domethënë, nje minister ekonomie (Che Guevara, Minister i Ekonomise se Republikes se Kubes, ne vitet 59-67, pas trimufit te Revolucionit kubanez), vendos te largohet gati fshehurazi nga vendi i tij dhe te futet klandestinçe ne Bolivi, per te eksportuar revolucionin anembane Amerikes Latine. Dhe del huq. E ça huqi se, keq fare !

Pjesa e dyte e Che, me pelqeu po aq sa e para. Gjynah qe filmi eshte i ndare ne dy pjese; do ish mire te shikohej si nje i tërë, ashtu sikunder dhe ishte konceptuar ne fillim : nje film i vetem 5 orësh.