Bëmat e fundit nga Gazeta Java!

[Darius]

Une jam thellesisht kunder vetem sharjeve dhe ofendimeve kundrejt gjysmes se kombit (apo edhe perqeshjeve dialektore), vetem se nuk pajtohesh me nje intelektual qe vjen nga ajo ane. Dhe besoj qe te gjithe duhet te jemi kunder ketyre devijimeve shoqerore sepse nuk jane ne interesin tone kombetar.

Prit nje sekonde se ti po i jep bisedes nje drejtim qe nuk ka pse te jete fare ne kete teme. Askush nuk po e diskuton propozimin e Migjenit si te gabuar pse ai eshte nga Kosova apo nga Veriu. Mbase jam gabim po ti ke nje tendence ta kalosh debatin ne krahinor dhe kjo nuk eshte e drejte.

[dodoni]

Prit nje sekonde se ti po i jep bisedes nje drejtim qe nuk ka pse te jete fare ne kete teme. Askush nuk po e diskuton propozimin e Migjenit si te gabuar pse ai eshte nga Kosova apo nga Veriu. Mbase jam gabim po ti ke nje tendence ta kalosh debatin ne krahinor dhe kjo nuk eshte e drejte.

Plotesisht gabim e ke. Ka ketu ne forum qe duke u nisur nga kjo teme dhe ky propozim i Migjenit, filluan me perqeshje dialektore, dhe kjo me shtyu qe edhe une te reagoj pak me ashper/agresiv se zakonisht, edhe pse kjo nuk eshte ne natyren time.

Sidoqofte, e shkuar e harruar.

Gjithe te mirat

[Jack Watson]

Pershendetje.


Lexova me lart, Luaneshen (), qe thonte se gjuha letrare nuk eshte "puro" toskerishte (nuk ka lidhje me puron e duhanit kjo fjala puro). Tashi, Lioness, ene qorri i bibes e kupton qe gjuha letrare eshte teresisht toskerisht. Merr per shembull Naim Frasherin, qe ka shkruar para 1900, edhe eja pastaj e na thuaj qe gjuha letrare s'eshte puro toskerisht. Nejse, me kete desha te them qe e ke gabim ate konstatimin tend, gjuha letrare eshte toskerisht me nja dy gisht ereza gegerishtjeje persiper. Si puna e makaronave.

Tash, kalojme te Dodoni dhe te tjeret qe se kane te qarte.

Dodon, a e di t'i vlla se e folmja siçiliane me gjuhen letrare italiane eshte si nata me diten? Shume me afer eshte spanjishtja me italishen letrare, se e folmja e Sicilise. Gjithashtu e folmja e jugut te Italise (Napoli, Kalabria etj..) eshte ku e ku
me gjuhen qe italianet mesojne neper shkolla. E leme Italine, marrim gjermanefolesit qe jane rreth 100 milion ne Europe. Ne 6 milion veta jemi e po hahemi si qente per gjuhen letrare, pale se ç'duhet te bejne gjermanet, qe jane aq shume, me njeri tjetrin! Te siguroj se gjermanishtja popullore e Austrise, Zvicres, si edhe e landeve te Gjermanise eshte shume here me e ndryshme se gjuha standarte gjermane, qe ndoshta shume prej jush e mesoni neper kurse.

PERFUNDIMI: Nje gjuhe letrare s'mund te kenaqe te gjitha palet, dikujt do t'i vije "hakut" dikujt tjeter JO.

S'mund ta veme si standart formen "me berë", qe me-ja te kenaqe geget e berë-ja te kenaqe tosket. Gjuhes letrare nuk mund t'i ngjishen kesoj formash hibride, krejt artificiale. Gjithe puna luhet ke folja Dodon, o "me punue", o "per te punuar"! Po te zgjedhim te paren (me punue) do thone me vone tosket qe "gjuha letrare eshte gege". Njeres pale do t'i mbetet qejfi se s'ben, rruge te mesme s'ka. Duhet te zgjedhim mes "me punue" e "per te punuar", te dyja format s'mund te leme te kullotin se ç'u pa pastaj me "gjuhe letrare". Ti Dodon kerkon nderrimin e "gramatikes" aktuale qe ka gjuha standarte apo do me shtu fjale nga gegerishtja?

Pajtohem krejtesisht me mendimin se gjuha letrare duhet pasuruar me fjale veriu (psh tamël ne vend te qumesht). Ose "qëparë takova Nikun" mund ta pasurojme me "parës takova Nikun". Gegerishtja eshte nje miniere me "fjale te arta" qe jane te nevojshme per standartin. Edhe rotac. duhet pare. Nuk me pejqejne hibride te tilla si "rërë - ranishte", o "rërë - rërishte" ose " ranë - ranishte".

Qashtu pra.

[alibaba]

Ekziston edhe e folmja para-dialektore, dmth para se të ndaheshin dialektet ishte ajo arbërishtja e përbashkët.

Kësaj duhet t'i kthehemi, secili dialektet ka format e veta arkaike, për gegnishten e dinë të gjithë format arkaike që i ka, kurse për toskërishte po jap një shembull:

DUKE që në disa vise të jugut është bërë TUKE, në veri është bërë TUE, pastaj TUJ, TYJ etj
Dmth toskërishtja këtu ka formën më arkaike se gegnishtja.

[KILI MERTURI]

Sido që të jetë , mendoj se këtu nuk është sharë as lavdëruar Migjen Kelmendi .

Ai ka meritet e veta si në muzik ashtu edhe në gazetari . Mendoj pikërisht për ato merita që i ka ai ka hy në një rrugë të gabuar .

Në Kosovë , problemi nuk qëndron se njerzit nuk din gjuhen letrare , apo se nuk mund ta mësojn atë se qenka dallim i madh i letrares me gegnishten . Kjo është një trillim i madh që mbështetet edhe nga Migjeni (që ka merita të "mëdha")

Gjuha letrare është mësuar dhe duhet të mësohet edhe tani , por fajtor është sistemi i dobët i arsimit në Kosovë .

Në vend se intelektualët e Kosoves të merren me problematiken e arsimit dhe të bëjn cmos që të kthehet arsimi në binarët e mbarë , disa praj tyre , nga mosguximi , nga dembelia dhe pse jo nga mosdija , si Migjeni me shokë , dalin me ide antikombëtare .

Cfarë kritere përdor Migjeni kur shkruan gegnisht , ai po i jap vetit aq guxim që të krijoj rregulla të reja gjuhësore , apo si po duket përdor një gjuhë pa regulla por dihet "gegnisht" , ska me të .

Pra gjuhe duhet te ket rregulla , ato i ka gjuha letrare gjithshqiptare .Rregullat ajnë për tu ndryshuar dhe atë me qëllim të përparimit dhe zhvillimit të gjuhës , prandaj gegnishtja mund të luaj një rol të madh në zhvillimin dhe pasurimin e gjuhës së bukur shqipe , si pjesë e saj e jo ta shkatëroi atë .

Kili!

SHQIPËRIA ËSHTË GJAKU IM QË NUK FALET1

[dodoni]

Pershendetje.

Tash, kalojme te Dodoni dhe te tjeret qe se kane te qarte.

Dodon, a e di t'i vlla se e folmja siçiliane me gjuhen letrare italiane eshte si nata me diten? Shume me afer eshte spanjishtja me italishen letrare, se e folmja e Sicilise. Gjithashtu e folmja e jugut te Italise (Napoli, Kalabria etj..) eshte ku e ku
me gjuhen qe italianet mesojne neper shkolla. E leme Italine, marrim gjermanefolesit qe jane rreth 100 milion ne Europe. Ne 6 milion veta jemi e po hahemi si qente per gjuhen letrare, pale se ç'duhet te bejne gjermanet, qe jane aq shume, me njeri tjetrin! Te siguroj se gjermanishtja popullore e Austrise, Zvicres, si edhe e landeve te Gjermanise eshte shume here me e ndryshme se gjuha standarte gjermane, qe ndoshta shume prej jush e mesoni neper kurse.

PERFUNDIMI: Nje gjuhe letrare s'mund te kenaqe te gjitha palet, dikujt do t'i vije "hakut" dikujt tjeter JO.

S'mund ta veme si standart formen "me berë", qe me-ja te kenaqe geget e berë-ja te kenaqe tosket. Gjuhes letrare nuk mund t'i ngjishen kesoj formash hibride, krejt artificiale. Gjithe puna luhet ke folja Dodon, o "me punue", o "per te punuar"! Po te zgjedhim te paren (me punue) do thone me vone tosket qe "gjuha letrare eshte gege". Njeres pale do t'i mbetet qejfi se s'ben, rruge te mesme s'ka. Duhet te zgjedhim mes "me punue" e "per te punuar", te dyja format s'mund te leme te kullotin se ç'u pa pastaj me "gjuhe letrare". Ti Dodon kerkon nderrimin e "gramatikes" aktuale qe ka gjuha standarte apo do me shtu fjale nga gegerishtja?

Pajtohem krejtesisht me mendimin se gjuha letrare duhet pasuruar me fjale veriu (psh tamël ne vend te qumesht). Ose "qëparë takova Nikun" mund ta pasurojme me "parës takova Nikun". Gegerishtja eshte nje miniere me "fjale te arta" qe jane te nevojshme per standartin. Edhe rotac. duhet pare. Nuk me pejqejne hibride te tilla si "rërë - ranishte", o "rërë - rërishte" ose " ranë - ranishte".

Qashtu pra.

Une nuk jam gjuhetar dhe rrjedhimisht mendimet e mia ne lidhje me kete ceshtje mund te jene edhe banalitete gjuhesore per vet faktin qe nuk e kam ekspertizen e duhur ne kete profesion. Mirepo, kjo nuk dtth. qe idete e mia domosdoshmerisht nuk jane te vlefshme.

Une mendoj qe ka mundesi te behen kombinacione te shume fjaleve nga te dy dialektet. Pershembull, une ne vend te foljes Bera do e kisha perdorur variantin gege Bona qe edhe tingellon shume me bukur, sikur edhe Tana ne vend te Tera, Rana ne vend te Rera, etj. Te gjitha keto ndryshime mund te behen edhe pa e prekur fare strukturen gramatikore te gjuhes se sotme letrare. Ka shume mundesira, nese vertete kemi vullnetin te bejme ndryshime ne gjuhen letrare.

[brooklyn2007]

Pershembull, une ne vend te foljes Bera do e kisha perdorur variantin gege Bona qe edhe tingellon shume me bukur, sikur edhe Tana ne vend te Tera, Rana ne vend te Rera.......

Po, a ka mundesi (meqe e more vet si shembull) te na e lakosh foljen "bona" ne te 8-ta kohet. Po e filloj une i pari me toskerishten "bej", me kete rast po te ndihmoj qe te rikujtosh dhe kohet e foljes.

Koha e tashme: bej, ben ,ben, bejme, beni, bejne

Koha e pakryer: beja, beje, bente, benim, benit, benim

Koha e kryer e thjeshte: u bera, u bere, u be, u beme, u bete ,u bene

Koha e ardhme: do te bej, do te besh, do te beje, do te bejme, do te beni, do te bejne

Koha kryer: kam bere, ke bere, ka bere, kemi bere, keni bere, kane bere

Koha mese e kryer: kisha bere, kishe bere, kishte bere, kishim bere, kishit bere, kishin bere

Koha e kryer e tejshkuar: pata bere, pate bere, pati bere, patem bere, patet bere, paten bere

Koha e ardhme e perparme: do te kem bere, do te kesh bere, do te kete bere, do te kemi bere, do te keni bere, do te kene bere.


P.S. Po s'ju beri derman dhe ky shembull per ta kuptuar se sa e pamundur eshte te behet eksperimente te llojit Kelmendi, atehere befshit qejf ne kete teme.

[dodoni]

Koha e tashme: bej, ben ,ben, bejme, beni, bejne
Koha e pakryer: beja, beje, bente, benim, benit, benim
Koha e kryer e thjeshte: u bera, u bere, u be, u beme, u bete ,u bene
Koha e ardhme: do te bej, do te besh, do te beje, do te bejme, do te beni, do te bejne
Koha kryer: kam bere, ke bere, ka bere, kemi bere, keni bere, kane bere
Koha mese e kryer: kisha bere, kishe bere, kishte bere, kishim bere, kishit bere, kishin bere
Koha e kryer e tejshkuar: pata bere, pate bere, pati bere, patem bere, patet bere, paten bere
Koha e ardhme e perparme: do te kem bere, do te kesh bere, do te kete bere, do te kemi bere, do te keni bere, do te kene bere.

Ja po e provoj njehere une. lol

Koha e tashme: boj, bon, bon, bojme, boni, bojne
Koha e pakryer: boja, boje, bonte, bonim, bonit, bonin
Koha e kryer e thjeshte: u bona, u bone, u bo, u bome, u bote, u bone
Koha e ardhshme: do te boj, do te bosh, do te boje, do te bojme, do te boni, do te bojne
Koha e kryer: kam bo, ke bo, ka bo, kemi bo, keni bo, kane bo
Koha mese e kryer: kisha bo, kishe bo, kishte bo, kishim bo, kishit bo, kishin bo
Koha e kryer e tejshkuar: pata bo, pate bo, pati bo, patem bo, patet bo, paten bo
Koha e ardhme e perparme: do te kem bo, do te kesh bo, do te kesh bo, do te kete bo, do te kemi bo, do te keni bo, do te kene bo

Kur e kemi vullnetin dhe deshiren edhe mund te bohen keto gjona. Kur nuk e kemi vullnetin dhe deshiren, normalisht qe jane te pamundura.

Sidoqofte, fjalen e fundit duhet ta thone gjithmone vet gjuhetaret.

[Kreksi]

Koha e kryer e tejshkuar: pata bere, pate bere, pati bere, patem bere, patet bere, paten bere

A ka mundesi qe te jete edhe keshtu ne dialektin e fshatarve ?

Koha e kryer e tejshkuar: kam pas bërë një...plan te bukur, pra ne vend të; pata a ka mundesi te thuhet edhe keshtu ; kam pas bere ?
Nese jo, na spjegoni ju lutemi pse.

falemnderit

[brooklyn2007]

Do behej gjuha lemsh more djale. Ky eshte problemi potencial. Sepse ka kohe qe breza te tere rriten me gjuhen zyrtare e cila eshte krijuar ne menyre te tille qe te gjitha fjalet ne fjali te shkojne ne harmoni me njera tjetren. Nuk mund te vesh 4 fjale gege dhe 4 fjale toske ne nje fjali per hir te barazise midis ketyre dy dialekteve. Eshte natyrshmeria e gjuhes qe se lejon nje gje te tille. Krijohet nje gjuhe komplet artificiale. Dicka e ngjashme me Esperanton. Qe pak veta do te kishin mundesi ta pervetesonin qofte edhe 80%. Eshte dicka qe s'behet, pavaresisht deshires se mire qe mund te kesh. Nuk ka as kuptim pse te behet ne fund te fundit. Gjuha gege nuk eshte se eshte ne rrezik zhdukje si pasoje e aplikimit te gjuhes se sotme zyrtare. Fakti qe ne veri te Shqiperise ende flitet gegerishtja me se miri, e verteton kete gje. Madje kjo gje verteton dhe dicka tjeter. Qe gjuha e sotme zyrtare ka me teper qellim te bashkoje shqiptaret anembane dhe tu lehtesoje komunikimin midis tyre dhe jo te asimiloje dialektet.