Lashtësia e besimit orthodhoks dhe ndikimi bizantin/latin

[arbereshi_niko]

Arbereshi Niko,

une e kam thene edhe ne tema te tjera, qe perkufizimi i termit 'ortodoks' apo 'katolik' ka shume nivele, te cilat nuk duhen ngaterruar me njera tjetren.

Ne kete teme, kur ne flasim per traditen me te lashte fetare ne Shqiperi, me teper se sa per ortodoksine, si pasterti e Dogmes thjesht (pra aspekti teorik doktrinor), e kemi fjalen per krishterimin, qe gjithsesi ortodoks ne dogme, ka nje Rit te caktuar, nje Qender nga e cila varet edhe nje kulture te caktuar.


Po ashtu, Besimi ortodoks qe ka mbizoteruar Romen gjate mijevjecarit te pare, nderkohe qe bizantin dhe traditen e saj fetare fare pak, ka qene i tradites Romane edhe ka pasur emertimin e famshem e te vetem, qe e ka edhe Besorja e Nicese, KATOLIK.
Eshte ky besim (ne doktrine) ortodoks, i cilesuar si Besimi Katolik i Romes, ose Besimi Katolik Roman, AI qe me doktrinen, RITIN, TRADITEN e vet, ka qene me i lashti ne Shqiperi edhe nder shqiptare, nga fillimi e deri ne shek.8.

Krishterimi ortodoks bizantin, i ka vete fillesat pas shek.4, keshtu qe, duke pasur para sysh edhe kohen qe i eshte dashur per te bere ekspansion drejt trevave shqiptare, i bie te jete shume me i vonshem si TRADITE fetare ne krahasim me Traditen fetare Romane nder shqiptare.

Traditen Fetare Romane sot e kemi te perfaqesuar ne Shqiperi, ne menyre te panderprere, nga komuniteti romano-katolik, E JO ai bizantin-ortodoks.

Te qenet katolik eshte nje, te qenet romano-katolik eshte tjeter...
Historikisht njihen keto fakte, pastaj kush te doje le ti kundershtoje…, ne nje teme te re!

1- Pasuesit e fese se re qe po perhapej, u quajten te krishtere ne Anthioqi.
2- Roma nuk eshte quajtur patriarkat deri me 381, nga kjo daton edhe definizioni pentarkia, si te themeluar nga Apostujt…
3- Ne histori, sa kohe qe te krishteret qendruan nen mvartesine e perandoreve te Romes, vetem u diskriminuan, u perndoqen, u martirizuan…
4- Te krishteret i’u njohen te drejtat vetem me shpernguljen e qendres imperiale nga Roma ne Romen e Re, Kostandinopojes.
5- Te gjithe Koncilet Ekumenike te quajtur nga te krishteret e mijevjeçarit te pare, pra edhe vet Patriarkanes se Romes, “shtyllat” , ku u vendosen regullat e perhereshme te miratuar nga perfaqesite e tere krishterimit te atehereshem, pra edhe Romes, por as edhe nje nuk u mbajt ne Rome, aresyeja dihet, nuk ishte qendra e krishterimit.
6- Ne kanunin e trete te Koncilit te dyte, u emertua me “ Patriarkane Ekumenike “, ajo e Kostantinopolit, jo si supremaci por si qender imperiale dhe rrjedhimisht prestigjoze.
7- Te gjitha bashkesite e krishtera deri ne themelimin e perandorise kristiane, kishin nje vetqeverisje, ku gezonin me plot kuptimin e fjales nje autonomi. Kjo nuk do te thote qe ishin te ndare, e kunderta, ato bashkoheshin gjithnje ne provincat e nendarjes administrative te perandorise. Kujt i takonte vendi yne si province administrative…, Romes??? – JO…!
8- Kur thuhet qe ne Kocilet ( shtate ), u vendosen normat nga aspekti dogmatik, kjo nuk mjafton, u vendos gjithashtu edhe struktura administrative e Kishes. Ne epoken prekostantiniane, nuk ekzistonte asnje rregull juridik, e cila te organizonte raportet midis kishave lokale. Pasi ne koshjencen e tyre te krishteret i perkisnin Jezu Krishtit dhe Kishes Katolike Apostolike. Katolike qendron si Universale, pasi duam o s’duam ne, Kisha eshte nje dhe e vetme, Katolike dhe Apostolike.
9- Fjala Katolike vjen nga Katholikos, pra eshte pervetesuar jo vetm pa te drejte nga nje patriarkat, por edhe vazhdon te uzurpohet si definicion dhe te keqinterpretohet qellimisht.
10- Me 1054, nuk u nda Kisha si Eklesia Universale, por skizma nepermjet institucioneve njerezore, deshira per te dominuar, dhe jo vetem por edhe devijimet e shumta qe pasuan qe ne kohe te hershme nga latinet, me “famozet” libra karoline, ku akuzoheshin vedosjet e Koncilit te dyte te Nikeas ( 787 ), me pak fjale teoria e “filioque”, etj etj etj …

Ka shume te tjera aresye qe te bejne te mendosh qe ne Shqiperi nuk mund dhe ska se si te ishim nen juridiksionin e Romes, por shpesh ve re qe perdoret edhe riti si qellim apartenence o me thjesht si “prove”. Kjo e fundit eshte krejtesisht pa baza dhe nuk meriton as edhe nje pergjigje!
Nese do te pyesnim çdo te krishtere ( ne pergjithesi ), kujt i perkiste me ndjenja dhe kujt patriarkati historikisht Shqiperia eshte gjindur me afer, duke patur parasysh kushtet historike, aresyet qe theksova me larte dhe ato qe nuk kam shkrojtur, po te behej nje pune e mire instruktive pa doreza…, jam i sigurt qe; asnjehere kurre nje shqiptari ( ne natyre te tij ) do ti pelqente ti perkiste ne juridiksion sistemi deklasiv çezaropapist qe vetem kujtimi si qender e hershme e krishtere i ka mbetur…, por shpejt do te pohonte qe besimi I vertete, per te cilin brezat e shkuar sakrifikuan dhe ku sot ka mbetur i padevijuar, eshte Ortodoksia. Jo ne kuptimin si fe apo nendarje , por si Besim I Vertete te cilin Eterit tane te Shenjte na e lane trashgimi, ku edhe sot shohim akoma ( edhe ne zona ku te krishtere nuk ka ) shenja evidente dhe te pashdukshme nga historia apo rrjedha e ngjarjeve te popullit tone.Per kete Besim, populli shqiptar rrezikoi te çdukej, te konvertohej ne teresi, te shperngulej perfundimisht, figura te shquara per kete na flasin, ndonese nganjehere qellimisht deformohen dhe manipulohen.
Fatkeqesi per shqiptarin eshte qe u gjind ne kufijte emargjnal te Bizantit, ku shume pazarlleqe u bene ne kurriz te tij, por Besimi eshte nje dhe i pandryshuar , kete do ta konstatojne vet brezat qe do te vijne. Detyra jone sot eshte jo te bejme proselitizem ne kurriz te njeres apo tjetres Fe, por te themi te verteten, per kete do te na gjykoje historia…
Pershendetje.

[Seminarist]

Te qenet katolik eshte nje, te qenet romano-katolik eshte tjeter...
Historikisht njihen keto fakte, pastaj kush te doje le ti kundershtoje…, ne nje teme te re

Kisha e Romes gjate mijevjecarit te pare, me doktrine ortodokse, por me besim te njohur si Besa Katolike, ka qene Katolike Romane, pra ka pasur doktrine katolike sipas tradites romane, me fjale te tjera katoliko-romane. Keshtu qe Krishterimi qe ka prezence me te lashte ne trojet shqiptare eshte ai i varur nga Roma, me emrin katolikoroman.
Asnjehere Kisha, gjate mijevjecarit te pare, nuk eshte definuar si ortodokse, ndersa saktesia doktrinore po, keshtu qe vetedefinimi i kishes konstantinopolitane si ortodokse eshte nje NDRYSHIM ne Tradite! Keshtu qe mund te thuhet se ka pika qe kisha e lindjes nuk i ka qendruar besnike mijevjecarit te famshem te pare.

2- Roma nuk eshte quajtur patriarkat deri me 381, nga kjo daton edhe definizioni pentarkia, si te themeluar nga Apostujt…

JO Roma, por asnje qender kristiane nuk eshte quajtur patriarkat deri ne 381. Megjithate, ROMA edhe para se te perdorej termi patriarkat, ka qene MBAJTUR per QENDREN kryesore etalon te krishterimit (shih qe nga Shen Irineu i Lionit, shek2 etj).

3- Ne histori, sa kohe qe te krishteret qendruan nen mvartesine e perandoreve te Romes, vetem u diskriminuan, u perndoqen, u martirizuan…

Kjo nuk ka lidhje, nuk ka te thote asgje ne lidhje me Romen si qender kishtare. Madje mund te thuhet se aty ky persekutimi ishte me i madh, aty ishte edhe Qendra kishtare. Kjo eshte njelloj si te thuash qe meqe Tirana ka qene kryeqytet i komunizmit enverist gjate 1945-1967, pra ku ligjet buronin edhe kishin zbatim me te madh anti-kristian, kjo dmth qe Tirana nuk ka se si te kete qene Kryepeshkopate Ortodokse gjate ketyre viteve...(haha cfare arsyetimi...)

4- Te krishteret i’u njohen te drejtat vetem me shpernguljen e qendres imperiale nga Roma ne Romen e Re, Kostandinopojes.

GABIM tipik i yti, qe se njeh sakte, keshtu qe rrjedhimisht e njeh rrezikshem, historine!

Te drejtat te krishtereve iu njohen PARA se te themelohej Konstantinopoli edhe iu njohen ne MILANO ne vitin 313.

5- Te gjithe Koncilet Ekumenike te quajtur nga te krishteret e mijevjeçarit te pare, pra edhe vet Patriarkanes se Romes, “shtyllat” , ku u vendosen regullat e perhereshme te miratuar nga perfaqesite e tere krishterimit te atehereshem, pra edhe Romes, por as edhe nje nuk u mbajt ne Rome, aresyeja dihet, nuk ishte qendra e krishterim

GAFE! Vendmbajtja e Koncileve nuk nenkuptonte QENDREN kishtare,por nenkuptonte vendproblemin. Herezite, duke lindur te gjitha ne Lindje, e bene te detyrueshme qe koncilet ti mbanin atje ne lindje. MIREPO nuk ka asnje Koncil nga 7 te parat qe SKA njohur Primacine e Romes ne proceset e tyre.

6- Ne kanunin e trete te Koncilit te dyte, u emertua me “ Patriarkane Ekumenike “, ajo e Kostantinopolit, jo si supremaci por si qender imperiale dhe rrjedhimisht prestigjoze.

Kanoni s'u pranua nga kreu u kishes, papa dhe sipas rregullave, nqs papa nuk aprovonte kanonet ato ishin te pavlefshme.

7- Te gjitha bashkesite e krishtera deri ne themelimin e perandorise kristiane, kishin nje vetqeverisje, ku gezonin me plot kuptimin e fjales nje autonomi. Kjo nuk do te thote qe ishin te ndare, e kunderta, ato bashkoheshin gjithnje ne provincat e nendarjes administrative te perandorise. Kujt i takonte vendi yne si province administrative…, Romes??? – JO…!

Shko e lexo histori te shikosh se kujt i takonte si nenndarje administrative Iliria para themelimit te perandorise kristiane, qe ti thua se shkonte paralel me ndarjen kishtare! Pergjigja eshte ROMES.


Komenti yt i meposhtem si ky:

Ka shume te tjera aresye qe te bejne te mendosh qe ne Shqiperi nuk mund dhe ska se si te ishim nen juridiksionin e Romes, por shpesh ve re qe perdoret edhe riti si qellim apartenence o me thjesht si “prove”. Kjo e fundit eshte krejtesisht pa baza dhe nuk meriton as edhe nje pergjigje!
Nese do te pyesnim çdo te krishtere ( ne pergjithesi ), kujt i perkiste me ndjenja dhe kujt patriarkati historikisht Shqiperia eshte gjindur me afer, duke patur parasysh kushtet historike, aresyet qe theksova me larte dhe ato qe nuk kam shkrojtur, po te behej nje pune e mire instruktive pa doreza…, jam i sigurt qe; asnjehere kurre nje shqiptari ( ne natyre te tij ) do ti pelqente ti perkiste ne juridiksion sistemi deklasiv çezaropapist qe vetem kujtimi si qender e hershme e krishtere i ka mbetur…, por shpejt do te pohonte qe besimi I vertete, per te cilin brezat e shkuar sakrifikuan dhe ku sot ka mbetur i padevijuar, eshte Ortodoksia.

Eshte BANAL nga me skandalozet qe mund te lexohen ne forum!

Me terminologjine e perdorur ti je nje Orthodhoks i Vertete Enverist!

[arbereshi_niko]

Kisha e Romes gjate mijevjecarit te pare, me doktrine ortodokse, por me besim te njohur si Besa Katolike, ka qene Katolike Romane, pra ka pasur doktrine katolike sipas tradites romane, me fjale te tjera katoliko-romane. Keshtu qe Krishterimi qe ka prezence me te lashte ne trojet shqiptare eshte ai i varur nga Roma, me emrin katolikoroman.
Asnjehere Kisha, gjate mijevjecarit te pare, nuk eshte definuar si ortodokse, ndersa saktesia doktrinore po, keshtu qe vetedefinimi i kishes konstantinopolitane si ortodokse eshte nje NDRYSHIM ne Tradite! Keshtu qe mund te thuhet se ka pika qe kisha e lindjes nuk i ka qendruar besnike mijevjecarit te famshem te pare.





JO Roma, por asnje qender kristiane nuk eshte quajtur patriarkat deri ne 381. Megjithate, ROMA edhe para se te perdorej termi patriarkat, ka qene MBAJTUR per QENDREN kryesore etalon te krishterimit (shih qe nga Shen Irineu i Lionit, shek2 etj).





Kjo nuk ka lidhje, nuk ka te thote asgje ne lidhje me Romen si qender kishtare. Madje mund te thuhet se aty ky persekutimi ishte me i madh, aty ishte edhe Qendra kishtare. Kjo eshte njelloj si te thuash qe meqe Tirana ka qene kryeqytet i komunizmit enverist gjate 1945-1967, pra ku ligjet buronin edhe kishin zbatim me te madh anti-kristian, kjo dmth qe Tirana nuk ka se si te kete qene Kryepeshkopate Ortodokse gjate ketyre viteve...(haha cfare arsyetimi...)






GABIM tipik i yti, qe se njeh sakte, keshtu qe rrjedhimisht e njeh rrezikshem, historine!

Te drejtat te krishtereve iu njohen PARA se te themelohej Konstantinopoli edhe iu njohen ne MILANO ne vitin 313.






GAFE! Vendmbajtja e Koncileve nuk nenkuptonte QENDREN kishtare,por nenkuptonte vendproblemin. Herezite, duke lindur te gjitha ne Lindje, e bene te detyrueshme qe koncilet ti mbanin atje ne lindje. MIREPO nuk ka asnje Koncil nga 7 te parat qe SKA njohur Primacine e Romes ne proceset e tyre.




Kanoni s'u pranua nga kreu u kishes, papa dhe sipas rregullave, nqs papa nuk aprovonte kanonet ato ishin te pavlefshme.





Shko e lexo histori te shikosh se kujt i takonte si nenndarje administrative Iliria para themelimit te perandorise kristiane, qe ti thua se shkonte paralel me ndarjen kishtare! Pergjigja eshte ROMES.


Komenti yt i meposhtem si ky:





Eshte BANAL nga me skandalozet qe mund te lexohen ne forum!

Me terminologjine e perdorur ti je nje Orthodhoks i Vertete Enverist!

Me fal Albo, por duhet sqaruar nje here e mire…

KATOLIKE DHE KANONIKE…

Le te reflektojme pak per fjalen Katolike, kur recitojme Simbolin e Beses, pohojme ; “ NJE KISHE TE SHENJTE TE PERGJITHESHME ( KATOLIKE ) DHE APOSTOLIKE “.
Pra nga nocioni Kishe Katolike , pikerisht ketu duhet te nisim te reflektojme.
Sh. Ignat Teofori , dishepull i Apostujve, afermon me force “ Atje ku eshte Krishti, eshte edhe Kisha Katolike…”, ne menyre simetrike po i njejti Shenjt pohon ne nje epistol tjeter; “ Atje ku eshte peshkopi, aty eshte edhe Kisha Katolike…”, duhet te kemi parasysh qe ne kohen qe behet fjale, duke qene se Kishat lokale ne origjine ishin te vogla gjeografikisht, pra nuk mund te mendohet si Universale fjala Katolike ne perputhje me shtrirjen gjeografike, por ne kuptimin e saj etimologjik kath’olon-gr ose per integrum-lat…, ose me mire ne shqip, qe konservon ne esence plotesine ne çdo forme qe mund te manifestohet, pra Kisha Nje.
Kisha Katolike, qe ne esence eshte e tille, te perhapet ne te gjithe popujt dhe ne te gjitha vendet, keshtu qe nuk mund te ndahen midis tyre, pasi eshte nje Besim dhe rrjedhimisht kjo nuk mund ti ndaje ato. Faktikisht çdo kishe lokale eshte nje Kishe Katolike, pasi ka ne gjirin e saj te integruar plotesine e jetes se Krishtit. Eshte ky kuptimi qe ne pohojme ne Simbolin e Beses.
Ky kuptim pak i nderlikuar eshte edhe aresyeja qe fjala Kath’olon , nuk u perkthye ne latinisht dhe me pas ne italisht…, por vetem jane ndalur ne kuptimin e trazliteruar…
Ne Kishen Ortodokse, fjala Kanonike ka patur vetem nje dhe te vetem kuptim, “ besnikeri ndaj kanuneve” ose “ rregullave te Kishes” ose Koncileve Ekumenike, ku çdo çeshtje disiplinore kishte nje pasqyrim ne jeten teologjike dogmatike, pra regula fidei ( rregullorja e Besimit ), regula disciplinae ( rregullat e disiplines ) qe do te pasonin.
Konceptet …, Katolike dhe Kanonike ( ne kuptim autentik ortodoks ), jane thelbesore dhe ne te njejten kohe complimentare njera me tjetren, ato permbushin njera tjetren pasi kur bie njera automatikisht bie edhe tjetra, keshtu KJO ESHTE THLBESORJA ( FUNDAMENTALE )!
Pse eshte çeshtje thelbesore…? Sepse po te bjere Katoliciteti bie edhe vet kuptimi i Kishes, pasi te kuptojme kononicitetin ne nje Kishe…, kuptojme Katho’lon – Katolike.
Pra kuptojme ne fjalet e mesiperme, te permbajturit teresisht ne rregullat e Besores, ku duke u bazuar ne kete princip, arrihet dhe bejme Kungaten e Shenjte…
Te pohosh ne konstitucion Fidelitas Fidei ( besnikeri ne Besim ), eshte e vetmja lidhje qe mban Kishen te bashkuar, jasht çdo lidhjeje tjeter juridike o formale. Pra ne fund çfar demostron kuptimi kanonik kristian ortodoks eshte koncepti In Primis jo juridik por ne kuptim teologjik dhe dogmatik.
Ne kete llogjike, kush thyen Kungaten me Kishen, ka thyer Kungimin me Besen ( fidelitas ), kjo nuk do te thote qe eshte me e shenjte ose me besnike ndaj Kanonicitetit, por qe do te rikthehet mbrapsht ne Besimin e Vertete ( alla fidelitas plena ) dhe te plote, Aleances me Zotin.
Kjo eshte edhe ndeshkim solemn per ate qe do te tallet me keto koncepte, sikur do ti referohej thjesht realiteteve te ndryshme njerezore. ME ZOTIN NUK BEHET SHAKA…!!!
Qellimi im ketu nuk ishte te beja katekizem askujt…, por thjesht te ve ne dukje se çfare do te thote per Kishen ne teresi fjala shumedomethenese KATOLIKE, por kur kjo eshte e ndare nga Kanonet e Kishes NJE DHE TE PANDARE, bie si rendesi, humbet qellimin ne origjine, me e keqja fare se keqinterpretohet nga njerez qe as nuk i kane thelluar mesimet qe kane patur fatin te mesojne…!
Kisha eshte NJE dhe e pandare, KATOLIKE dhe APOSTOLIKE…

[Seminarist]

Qellimi im ketu nuk ishte te beja katekizem askujt…, por thjesht te ve ne dukje se çfare do te thote per Kishen ne teresi fjala shumedomethenese KATOLIKE

Jo, ti nuk je duke bere katekizem askujt, per arsye te tjera nga ato qe mendon ti. Ne radhe te pare tekstet e tua jane shume te veshtira per tu lexuar, te paforumuluara qarte e pakte e me nje gjuhe qe le per tu deshiruar.
Se dyti, ti je jashte temes dhe bie ne kontradikte me veten, sepse me shpjegimin qe ti jep me lart, ti nuk prek as kundershton ate qe shkrojta une se Kisha e Romes, gjate mijevjecarit te pare, ka perfaqesuar Doktrinen ortodokse ne te gjitha Sinodet ekumenike, duke qene vazhdimisht mbrojtesja e Kishes qe gjate atij mijevjecari quhej Katolike (e jo ortodokse).
Te qenit Katolike e Kishes se Romes, duke pasur edhe traditen e vet lokale romane, e bejne ate nje Kishe katoliko romane, ose romano-katolike. Ti vete e pranon se Katoliciteti permbahet i plote ne cdo kishe lokale, keshtu qe rrjedhimisht ti pranon se kisha e Romes ka qene kishe katoliko-romane.

Eshte besimi edhe tradita fetare e kesaj kishe, pra Kishes romano-katolike, ajo qe eshte me e lashta ne Shqiperi. Kjo tradite e i ka fillesat e saj ne Shqiperi qysh ne fillimet e krishterimit. Nga fundshek.3 e sidomos ne shek4 e tutje, tradita romano-katolike ka zoteruar zyrtarisht Ilirine deri ne shek.8.

Tradita e krishtere bizantine, qe sot njihet si ortodokse, i ka fillesat ne shek.4 ndersa ne Shqiperi zyrtarisht pas shek.8.

[arbereshi_niko]

Jo, ti nuk je duke bere katekizem askujt, per arsye te tjera nga ato qe mendon ti. Ne radhe te pare tekstet e tua jane shume te veshtira per tu lexuar, te paforumuluara qarte e pakte e me nje gjuhe qe le per tu deshiruar.
Se dyti, ti je jashte temes dhe bie ne kontradikte me veten, sepse me shpjegimin qe ti jep me lart, ti nuk prek as kundershton ate qe shkrojta une se Kisha e Romes, gjate mijevjecarit te pare, ka perfaqesuar Doktrinen ortodokse ne te gjitha Sinodet ekumenike, duke qene vazhdimisht mbrojtesja e Kishes qe gjate atij mijevjecari quhej Katolike (e jo ortodokse).
Te qenit Katolike e Kishes se Romes, duke pasur edhe traditen e vet lokale romane, e bejne ate nje Kishe katoliko romane, ose romano-katolike. Ti vete e pranon se Katoliciteti permbahet i plote ne cdo kishe lokale, keshtu qe rrjedhimisht ti pranon se kisha e Romes ka qene kishe katoliko-romane.

Eshte besimi edhe tradita fetare e kesaj kishe, pra Kishes romano-katolike, ajo qe eshte me e lashta ne Shqiperi. Kjo tradite e i ka fillesat e saj ne Shqiperi qysh ne fillimet e krishterimit. Nga fundshek.3 e sidomos ne shek4 e tutje, tradita romano-katolike ka zoteruar zyrtarisht Ilirine deri ne shek.8.

Tradita e krishtere bizantine, qe sot njihet si ortodokse, i ka fillesat ne shek.4 ndersa ne Shqiperi zyrtarisht pas shek.8.

Nese nuk ke kuptuar ne seminar çeshte Kisha, un natyrisht nuk mundem kurre...!
O shqiptar, kupton ti se çfare shkruaj, o i’a mbyt kot…?
Atehere simbas zgjuarsise tende, i bie te kete qene nje Kishe katolike romane, nje kishe katolike anthiokene, nje tjeter kishe katolike e Jeruzalemit, e tjeter akoma …, çfar thua…?
Une thashe qe ka vetem nje Kishe Katolike dhe Apostolike, duke ndryshuar ne kohe, duke rene ne kompromis kisha e romes humbi kuptimin e katolicitetit, pasi humbi kanonicitetin…, ne do te ta shpjegoj hap teme te re…, e mos bej sikur nuk kupton!
Pasi nje njeri si une ( me dy klase shkolle ) kot sforcohem, ndersa ti me ato universitet e tua kerkon te luash rolin e asaj kembanes se shurdher.
Ne shqiptaret kemi patur fillimet e krishterimit si gjithe te tjeret dhe duke ditur qe nuk kishte nje nendarje juridike ( pra nuk i perkiste as njeres dhe as kujt, si te pelqen ty … ), Kisha shqiptare ishte si te tjerat, pasi nuk kishte patriarkat ose kishe romane-katolike, ose kishe katolike-romane, por ishte e njejta nga Jeruzalemi deri ne Moske, kjo derisa kisha e Romes nuk u vet perjashtua per aresye qe te gjithe i njohin dhe nuk eshte tema per ti sqaruar…!
Do te kemi nje rast tjeter te ballafaqohemi…, tani te me falin administratoret se u ndala shume, por mu duk shume e rendesishme te shpjegoja, pse nuk ka patur kishe katolike romane deri ne shek VIII. Dhe se vendi yne nuk ka qene kurre nen mvartesine e Romes, por ndoshta pak rrethina qe sot i bie te jete toke kroate …, ku ish edhe kufiri Perendim-Lindje.
Pershendetje te gjitheve.

[Seminarist]

Atehere simbas zgjuarsise tende, i bie te kete qene nje Kishe katolike romane, nje kishe katolike anthiokene, nje tjeter kishe katolike e Jeruzalemit, e tjeter akoma …, çfar thua…?

Perderisa ti pranove se cdo kishe lokale permban ne vetvete katolicitetin e gjithe kishes, atehere kisha lokale e Romes, gjate mijevjecarit te pare, ka qene katolike. Perderisa menyra se si adhuronte kjo kishe njihej si e menyres romane, me traditat e vetite e veta lokale, atehere, rrjedhimisht, kisha lokale katolike e Romes mund te quhet me variantet: Kisha Katolike Romane; Kisha Katolike e Romes; Kisha Katoliko-Romane.

Sa per njohuri, patjeter qe Kisha, pergjate mijevjecarit te pare, ka qene dalluar edhe per Traditat lokale. Zakonisht dy ndarjet e medha kane qene Lindja edhe Perendimi. Ne Lindje, ka pasur nenndarje te tjera brenda Lindjes, per shkak te qendrave te shumta te krishtera, ku mbizoteronin qendra te tilla si ajo Aleksandrian-egjiptiane; Antioken-siriane.
Ne Perendim, qendra kishtare e vetme ka qene ROMA, e cila numerohej ne ndergjegjen kristiane si QENDRA e te gjitha qendrave, Kisha Meme.
Po te jesh sadopak i inicuar ne krishterim, do te kishe mesuar se VETE DHIATA E RE, qe kemi sot, na ka ardhur ne nje proces formimi te percaktuar pikerisht nga keto Tradita te lindjes edhe perendimit. Po ashtu shkollat teologjike ne keto qendra kane qene te NDRYSHME.


Me pak fjale, Kisha, edhe pse NJE ne aspektin dogmatik te doktrines, ka qene me Tradita te ndryshme qysh nga fillimi edhe pohimi yt ne kuotimin e meposhtem, pervec se permban GAFE, sepse Moska si qender kishtare i ka fillesat pas vitit 1054, pra s'hyn fare ne diskutim, nuk eshte i sakte per arsye qe i kam shpjeguar:

Kisha shqiptare ishte si te tjerat, pasi nuk kishte patriarkat ose kishe romane-katolike, ose kishe katolike-romane, por ishte e njejta nga Jeruzalemi deri ne Moske

Kisha katoliko-romane ka pasur juridiksion mbi trevat e Ilirikumit, qe perfshinin territoret e sotme nga Dalmacia e deri poshte ne Akai te Greqise, me kryeqender, fillimisht Sermin e me pas, pas shkaterrimit te Sermit nga sulmet barbare te fiseve gjermane ne shek.4, Selanikun.
Gjate kesaj periudhe Konstandinopoja as qe ekzistonte FARE. Bregdeti adriatik+Jon deri ne Korfuz e me poshte, ka pasur qendra me popullsi romake (ku elementi grek kish humbur peshe).
Me vone, pas formimit te Konstantinopolit dhe qendres se saj kishtare ne 381 dhe 451, juridiksioni i kishes romano-katolike ka qene mbi trevat e Epirit te vjeter, Epirit te Ri edhe sigurisht Dalmacine. Kjo do te thote qe ky juridiksion ka mbuluar gjeografikisht Shqiperine gjithe zonen e Camerise nga Preveza (Nikopoja) e deri ne Mal te Zi, pervec Dalmacise. Qendra e re kishtare del se ishte Ohri aka Shkupi (Justiniana Prima, viti 535).
Te gjitha peshkopatat ilire te kesaj shtrirjeje gjeografike njohin varesine e Romes ne cfaredo ceshtje doktrinore e disiplinore deri ne shek.8 (viti 732), kur keto treva i kalojne ne juridiksion Konstantinopolit, kohe prej te cilit ne Shqiperi ka burimin zyrtarisht ajo sot njohim si ortodoksi.

Megjithate edhe pas keti shekulli, bregdeti Durres e siper, zona veri-lindore edhe Mali i Zi nuk njohen asnjehere de facto shkeputjen nga Roma, por vazhduan te jene ne bindje ndaj saj.

Keshtu qe ne menyre te panderprere, tradita me e lashte fetare e krishtere nder shqiptare e ne trojet shqiptare eshte tradita romano-katolike.


MESOJE HISTORINE, se kjo eshte! Te me thuash flm qe mora mundimin te ta mesoj se nuk ta kam borxh kohen! Si referenca une kam gjithe autoret historiane te kishes, Farlatin etj tek "Illyricum Sacrum", Shuflain tek "Gjendja kishtare ne Shqiperine paraturke" e te gjitha veprat e tjera qe bazohen tek to.



BUJRUM me sill referenca konkrete historianesh qe te mi hedhin poshte keto!

[arbereshi_niko]

...



BUJRUM me sill referenca konkrete historianesh qe te mi hedhin poshte keto!

Ti shkruan …
[COLOR="Plum"]
Kisha katoliko-romane ka pasur juridiksion mbi trevat e Ilirikumit, qe perfshinin territoret e sotme nga Dalmacia e deri poshte ne Akai te Greqise, me kryeqender, fillimisht Sermin e me pas, pas shkaterrimit te Sermit nga sulmet barbare te fiseve gjermane ne shek.4, Selanikun.
Gjate kesaj periudhe Konstandinopoja as qe ekzistonte FARE. Bregdeti adriatik+Jon deri ne Korfuz e me poshte, ka pasur qendra me popullsi romake (ku elementi grek kish humbur peshe).
Me vone, pas formimit te Konstantinopolit dhe qendres se saj kishtare ne 381 dhe 451, juridiksioni i kishes romano-katolike ka qene mbi trevat e Epirit te vjeter, Epirit te Ri edhe sigurisht Dalmacine. Kjo do te thote qe ky juridiksion ka mbuluar gjeografikisht Shqiperine gjithe zonen e Camerise nga Preveza (Nikopoja) e deri ne Mal te Zi, pervec Dalmacise. Qendra e re kishtare del se ishte Ohri aka Shkupi (Justiniana Prima, viti 535).
Te gjitha peshkopatat ilire te kesaj shtrirjeje gjeografike njohin varesine e Romes ne cfaredo ceshtje doktrinore e disiplinore deri ne shek.8 (viti 732), kur keto treva i kalojne ne juridiksion Konstantinopolit, kohe prej te cilit ne Shqiperi ka burimin zyrtarisht ajo sot njohim si ortodoksi.[/COLOR]Un ty ( qe do aq shume latinet...) te pergjigjem me thenien e nje filozofi po andej..., " mund te thuash jo te verteten, duke menduar se thua te verteten"...

Pak histori…, qe natyrisht nuk e kam shkruar une…
Per gati tre shekuj, Perandoria romake kishte angazhuar nje qendrim kundershtues, e cila shkonte nga toleranca e “bute” dhe perçmuese, deri tek persekucioni i mirefillte dhe me i eger.
Nese ti me kete kupton qe Kishat lokale, ku ben pjese edhe Iliria duke mos harruar edhe kishat e tjera, perfshi ketu edhe ate te Romes, ishin ne mvartesine e Romes, pasi ishte qender e perandorise…, ketu gabohesh. Pasi shteti roman nuk mundej kurre ti njihte apsoluten e Ungjillit, i cili i humbte aspektin e shenjte, duke refuzuar ne thelb Perandorise çdo bazim ne kuptim fetar, keshtu kristianet u deklaruan kriminele jo vetem fetar, por edhe politike dhe ku ligji proklamoi,: Non licet esse christianos.
Ndryshimi radikal ndodhi kur perandori nga persekutor u be mbrojtes i ideve kristiane, ku ne te gjitha rastet qendruan besnike Ungjillit, “ njelloj me Apostujt “…
Ky evolucion i brendeshem ( ne shtet ), gradualisht solli ate qe ne njohim me “ Perandori te krishtere “, ku sovranet moren titullin “ mbret besnik ne Krishtin Zot “, pasi progresisht ne sistemin e qeverisjes sollen doktrinen kristiane. Kjo nga shek IV deri VI, nga Kostantini i Madh e mbi te gjithe Thodosios e Justiniani i kushtuan shume privilegje Kishes.
Mos valle te duket ty, se po flasim per Romen?
Ata perandore i dhane kishes nje pjese te forces juridike, akorduan monopolin e bamiresise ( ne kuptim material ), e ne te njejten kohe ne vendet me te shenjta dhe mbi varret e martireve ( pa shiko pak kush ishin shkaktaret ), ngriten tempuj madheshtore.
Duke u fuqizuar Kisha dhe e mbeshtetur fuqishem nga vet shteti, ajo pranzi ne gjirin e saj masat, pra u shtua ndjeshem ne numer. Me mbylljen e universitetit te fundit pagan ne Athine ( 529 ), Justiniani mund te konsiderohet kapo i nje Shteti integral kristian, ku kufijte e politike koiçidonin me ato te Kishes. Nuk kishte me nje Kishe dhe nje shtet me vehte qe do te duhej te ndanin reciprokisht relacionet , por nje shoqeri te vetme se ciles i drejtoheshin njekohesisht dy gjerarki paralele, ajo ekleziale dhe ajo politike. Po Roma ku ishte ? Pas renies dhe bastisjes qe pesoi nga barbaret ( dy here ), nuk permendet fare, mbizoteronte anarkia totale!!!
Pra mos harro…, sepse eshte themelore, ku perfundonte Perandoria e Bizantit, aty shtrihej edhe kufiri juridik i Kishes, pra per cilen Kishe behet fjale tani ti e ke te qarte…
Pra edhe fjaleve te tua te meposhteme i eshte dhene pergjigjia…
Keshtu qe ne menyre te panderprere, tradita me e lashte fetare e krishtere nder shqiptare e ne trojet shqipta
Megjithate edhe pas keti shekulli, bregdeti Durres e siper, zona veri-lindore edhe Mali i Zi nuk njohen asnjehere de facto shkeputjen nga Roma, por vazhduan te jene ne bindje ndaj saj.

re eshte tradita romano-katolike.Ti me thua per “ndarjet e medha, perendim-lindje”, une te them qe teorikisht kane ekzistuar…, por qe nuk kane qene kurre dominuese ose thelbesore. Fakti qe ne shek e trete doktoret e Kishes perendimore ishin disi ne kontradikt me doktoret ( filozofet ) e lindjes, tregon qe kur Kisha ne gjymtyret e saj eshte e bashkuar, pa harruar ndermjetimin e Shpirtit,Kisha qendron e forte, po kur nje pjese fillon te devijoje, sikurse edhe ishte perfundimi llogjik dhe ne fakt ashtu ndodhi.
Nuk jane te pakta rastet qe Koncilet e pare, denuan fuqishem peshkopet e Romes…
Por qe ne fillim, ndryshimet kane qene teper te siperfaqeshme ne nuanca.
Po te ish e kunderta do te denoheshin si edhe heretiket e tjere, nestorianet, arianet,etj.
Fakti qe kisha romane pervetesoi ( imponi ) autoritet ne perendim,tregoi natyren e udheheqjes se saj çfare ajo mironte te bente. Ndryshimet thelbesore dhe devijimet arriten kulmin nga shek VIII deri ne shek IX. Pas shek XI me ndarjen ( skizmen ) shohim qarte edhe shkaqet e ndarjeve te tjera ne perendim, por kjo nuk ndodhi ne lindje…!
Zoterimet e here pas hereshme qe u ndodhen ne atdheun tone, nga te huajt, nuk mund ti emertojme si pjese te historise tone politike ashtu edhe ekleziale, ato ishin te perkoheshme…
Shkaktore te tjere bene te mundur te mbijetoje riti i ndryshem ( latin ) ne disa qendra, pas pushtimit ottoman…, kemi fakte sa te duash pa patur nevoje te bejme emra iluster studiuesish te huaj, qe per nga preardhja dhe koha qe jetuan, mund ti quajme “ pak asnjanes ).
Nuk te mjaftojne arbereshet…? Po arvanitasit…?
Ne Itali ekzistojne akoma gjurmet e Krishterimit bizantin qe ti e quan ortodoks, te cilat jane dy kuptime te ndryshme, ka shume dokumenta qe hedhin drite per preardhjen fetare ( lindore ) te shqipetareve. Mos te bejme gafe qe arbereshet erdhen vetem nga Morea, pasi Milosao nuk ish nje figure imagjinare ai ishte sundimtari i Shkodres, kto qe them jane memoria historike e popullit tone, studiues te ndryshem i mbeshtesin, por edhe ne mungese te ketyre te fundit, mjafton ajo qe vet populli thote, nje fjale e urte thote; doktori me i mire eshte vetvetja.
Ka studiues te hershem shqiptar si Tivarjani qe pohojne; “ ne Shqiperi perveç Ulqinit dhe Shkodres ( dominime venedikase ), behej Omelia vetem ne ritin bizantin”.
Faleminderit per kushtimin tend…, pasi shprehesh keshtu…

MESOJE HISTORINE, se kjo eshte! Te me thuash flm qe mora mundimin te ta mesoj se nuk ta kam borxh kohen! Si referenca une kam gjithe autoret historiane te kishes, Farlatin etj tek "Illyricum Sacrum", Shuflain tek "Gjendja kishtare ne Shqiperine paraturke" e te gjitha veprat e tjera qe bazohen tek to.Nese mjaftohesh me historiane te ndryshem, un mund te shkruaj faqe te tera…

A.S.Khomiakov – Leglise latine et le protestantisme
Au point de vue de L’eglise D’orient

La Chiesa dei nostri Padri - ed. Cheghai – Firenze

P. Ranson M. Terestchenko L. – Motte
Storia dello scisma Oriente-Occidente

Ortodossi – Prof. E. Morini - ed. Il Mulino

F. Dvornik - The Photian Schism
History and legend - Cambridge ( UK )

Lossky - Teologjia Mistike e Kishes Lindore

S. Livi - Aktualiteti I Simbolit , nje lexim ortodoks I Besores Nikeo-Kostantinopoletan

Jean Meyendorff - Kisha Ortodokse dje dhe sot - ed. Morcelliana

Etj, etj, etj, etj…



Ps. Ortodoks eshte Besimi me antik, eshte vazhdimesia historike e Kishes se pandare e mijevjeçarit te pare…!!!
Pershendetje.

[arbereshi_niko]

...


Me pak fjale, Kisha, edhe pse NJE ne aspektin dogmatik te doktrines, ka qene me Tradita te ndryshme qysh nga fillimi edhe pohimi yt ne kuotimin e meposhtem, pervec se permban GAFE, sepse Moska si qender kishtare i ka fillesat pas vitit 1054, pra s'hyn fare ne diskutim, nuk eshte i sakte per arsye qe i kam shpjeguar:







MESOJE HISTORINE, se kjo eshte! Te me thuash flm qe mora mundimin te ta mesoj se nuk ta kam borxh kohen!

Ketu e ndrite fare…
Duhet te dish se pricesha Ollga ne vitin 955 u pagezua, ne e quajme Shen Ollga.
Pastaj Shen Vladimiri i Kievit ( 988 ). Mban kete date “ Pagezimi i Ruseve “, me kete instaurohet krishterimi si fe shteterore…
Mos mendo se ne ate date sllavet u konvertuan dhe deri me ate date nuk kish te krishtere sllav, pasi ne suborget e Selanikut sllavet kishin Ungjillin te perkthyer ne gjuhen qe kan edhe sot.
Kujto Sh. Qirillin dhe Sh. Methodin…, kujto qe pagezuan bullgaret dhe moravet, kujto se çfare hoqen prej frankeve dhe latineve, deri me burgosje dhe me nderhyrje ushtarake ndaj dishepujve…
Mos te cekim kete teme, pasi eshte nje nga faqet me te lavdishme te Ortodoksise…!
Provat qe kaloi ne shekuj, forcuan ate Besim dhe nuk ndryshuan siç ndodhi me nje kishe tjeter qe ne kohe paqe dhe lulezim te te gjitha fushave te jetes, ndryshoi komplet aq sa edhe emri qe mban eshte sakrilegj ne gojen e tyre…, duke dashur te dominoje tere boten, humbi identitetin e vet…
Pra tjeter Rusia dhe sllavet dhe tjeter latinet…

[Seminarist]

Arbereshi Niko,

une habitem se si merr guximin te vazhdosh te shkruash, kur ti keput gafa elementare te historise?! Cfare eshte kjo kembengulje kokeforte, mos valle edukata e femijeve orthodhokse, per te cilen ne flet Albo!

Ti thua se Roma persekutoi te krishteret, dhe ishte me themelimin e K.pojes kur erdhi koha e te drejtave te te krishtereve. Po ky argument-gafe mor BIR te diskualifikon ty te diskutosh per kete teme, SEPSE: K.poja u themelua ne vitin 330 pas.K. Te drejtat e krishtereve u njohen nga Konstandini ne Ediktin e Milanos ne Itali ne vitin 313 pas.K, pra plot 17 me pare se funksionimi i K.pojes.


Gafat e tjera te tuat po i le pa permendur se nuk ia vlen.

[BLACK_SOUL]

ORTHODHOKSIA NUK ESHTE PERSONA TE VECANTE POR NJE MENYRE JETESE.

SHUME HERE JANE BERE KRIME NE EMER TE FESE POR QE NE TE VERTET NUK KANE LIDHJE ME TE. (gjeja e pare qe me vjen ne mendje jane kryqezatat, e tmerrshme, pastaj mos harrojmo edhe genocidet ne koseve dhe lenia e kryqeve ne vendet e masakrave, i kam pare vete nuk mund te vriten nena dhe foshnja ne emer te fese, eshte nje krim ndaj njerezimit)

CDOGJE ESHTE KEQKUPTUAR.

SI MUND TE FLASI DIKUSH PER NJE BESIM FETAR PA E PREKUR FARE ATE.

UN JAM ORTODOKS POR NUK PAJTOHEM ME ASNJE NGA KRIMET QE JANE BERE, BILE I DENOJ ATO.

NE PERGJITHESI TE GJITHE NE FORUM NUK JANE NJOHES TE BESIMEVE (as une) SEPSE NUK KUPTOHET NJE BESIM PA NJE TRADIT.

TRADITA JONE U SHKATERRUA DHE NE NDERGJEGJEN E POPULLIT TONE TE VUAJTUR ESHTE NGULITUR THELLE FRYMA ATEISTE.

ne kemi nje fryme te thelle kritike dhe harrojme te bejme pak autokritik, duhet te jemi te pergjegjshem per veprimet tona qe te flasim per veprimet e te tjereve.