Intervistë: Dr.Don Lush Gjergji, biograf i Nënë Terezës

[StormAngel]

Askush s’mund ta përvetësojë Nënë Terezën, ajo vetë është deklaruar se është shqiptare

-Ne jemi jo vetëm tolerantë por edhe jemi për bashkëjetesë dhe bashkëvëllazërim me të gjithë. Sepse të tolerosh, një fjalë kjo që vjen prej latinishtes, do të thotë të bartësh dhe të durosh. Ne jo vetëm që e durojmë njëri tjetrin, por, bashkëpunojmë dhe e duam njëri tjetrin.

Këtë javë qendra për hulumtime strategjike “Forum”, organizoi një tribunë kushtuar Kosovës, ku ishte i ftuar edhe Don Lush Gjergji. Me këtë rast, ai dha një intervistë për gazetat shqipe, “Flaka” dhe “Fakti”.

Dr. don Lush Gjergj, prift katolik i Ipeshkisë Shkup–Prizren, është doktor i shkencës së psikologjisë, ku në Romë më 1975 ka mbrojtur doktoraturën me temë “Gruaja shqiptare”. Veç kësaj ai ka mbaruar tre fakultete, atë të teologjisë, filozofisë dhe sociologjisë. Ka botuar 49 vepra dhe së shpejti pritet dhe vepra e tij e 50-të. Ka qenë shumë i afërt me Nënën Terezën, për jetën dhe veprimtarinë e saj ka botuar 13 vepra të përkthyera në 35 gjuhë të botës. Është themelues i Shoqatës Bamirëse “Nëna Terezë”, më 10 maj 1990. Gjatë këtyre dy dekadave e begatoi mjaft krijimtarinë kulturore dhe fetare. Ai u gjend, gjithmonë atje ku e kërkoi vullneti njerëzor, për paqe, afrim dhe unitet nacional.

-Sa i takon çështjes religjioze të shqiptarëve, ata dallohen si popull me tolerancë të madhe ndërfetare. Ku mendoni se qëndon merita për këtë?

D.L.GJERGJI: Toleranca, për mua është një fjalë tepër e vogël, për gjithë atë çka jemi, duhet të kemi jo vetëm tolerancë, por edhe për bashkëjetesë dhe bashkëvëllazërim të të gjithë shqiptarëve. Sepse të tolerosh, një fjalë kjo që vjen prej latinishtes, don të thothë të bartësh dhe të durosh. Ne jo vetëm që e durojmë njëri tjetrin, por bashkëpunojmë dhe e duam njëri tjetrin. Si të tillë neve, në rradhë të parë jemi vëllezër të gjakut (muslimanë e të krishterë), për njëri tjetrin dhe pastaj vëllezër të fesë me të tjerë që nuk i kemi të gjakut. Një traditë shumëshekullore shqipëtare. Një vëlla mund të jetë i krishterë katolik një tjetër mysliman dhe kjo nuk na ka penguar asnjëherë në jetën e përditshme në begatinë kulturore dhe shpirtërore. Këto begati dhe trashëgimi duhet t’i ruajmë si sytë e ballit.

Ku mendoni se qëndron merita e këtij atributi?

D.L.GJERGJI: Shqipatrët janë të vetëdijshëm se me shekuj kemi qenë të krishterë dhe se ndarja fetare ka ndodhur, fatkeqësisht, por jo edhe përçarja. Turqit janë munduar nëpërmejt sundimit dhe ndikimit fetar të na ndajnë dhe përçajnë, mirëpo fatbardhësisht në rrënjët e popullit shqiptar është i pranishëm edhe krishterizmi edhe islamizmi. Jemi edhe të krishterë edhe muslimanë, por mbi të gjitha jemi njerëz dhe jemi shqiptarë.

Në çfarë niveli qëndon shkalla e besimtarisë fetare te shqiptarët?

D.L.GJERGJI: Shqiptarët janë besimtarë më tepër tradicionalisht se sa personalisht apo bashkërisht. Kjo e ka një të mirë. E mira është se feja nuk paraqet një ngarkesë, pra nuk ka një të keqe. Feja i ka tri aspekte: prej tradicionales kalohet në personale dhe prej saj në atë çka është komunitare apo e bashkësisë. Te shqiptarët besimi është në fazën e parë, tradicinale. Dalngadalë duhet të përvetësohet në nivel personal, që të mund të kalojë në nivelin komunitar. Mirëpo, rrethanat historike nuk na kanë lejuar që të formohemi në nivele më të larta të besimit fetar, sepse kemi jetuar dhe luftuar për të mbijetuar.

-Krijohet përshtypja se serbët, kisha ortodokse e të cilëve zhvillon propagandë kundër tolerancës fetare dhe ndëretnike në Kosovë, janë besimtarë fanatikë. Mos vallë, nga që janë në shkallën e besimit komunitar fetar?

D.L.GJERGJI: Nuk është në pyetje fanatizmi fetar, por keqpërdorimi i fesë për çështje kombëtare. Deri tani Kisha Ortodokse është quajtur Kisha Ortodokse Kombëtare, prandaj është rrezik që të jetë identifikimi i kombit me fenë. Nuk duhet të përzihen këto dy çështje. Kombi e ka vendin e vet dhe feja e ka të vetin. Ato janë si dy binarë dhe po t’i afrosh ato nuk janë më binarë. Fetarja dhe kombëtarja duhet të begatohen dhe ta ndihmojnë njëra tjetrën.

-Si i vlerësoni tendencat e maqededonasve dhe vllehëve për çkombëtarizimin e figurës së Nënës Terezë?

D.L.GJERGJI: Unë e kam thënë në 13 veprat e mia të botuara në 35 gjuhë të botës, ku gjithmonë fjala e parë ka qenë Gonxhe Bojaxhiu është shqipatre, prandaj më mirë le të mos lodhemi me këto spekulime negative, por ta shikojmë dhe ta ndriçojmë veprën e saj.

-Megjithatë, një tezë mbi gjoja përkatësinë kombëtare vllehe e ka mbështetur edhe shkrimtari nga Shqipëria, Aurel Plasari?

D.L.GJERGJI: E kam lexuar edhe këtë tezë të tij, por edhe ajo është e pabazë. Sepse në asnjë mënyrë, nuk gjendet asnjë argument apo dokument, për një gjë të këtillë. Përkatësinë kombëtare të saj, Ajo e ka dëshmuar edhe në Osllo, me rastin e marrjes së çmimit Nobël duke thënë në praninë e 1.200 gazetarëve se “Unë çdo herë e kam në zembër popullin tem shqiptarë”. Prandaj kush ka të drejtë të interpretojë se kush është Nëna Terezë nëse ajo nuk ka të drejtë ta interpretojë veten e saj? Gjaku, tradita, kultura, të gjitha i kishte shqiptare.

Përse nuk ndodhi shenjtërimi i Nënës Trezë, sikundër paralajmërohej, por vetëm beatifikimi (lumturimi) i saj?

GJERGJI: Kjo është shkalla e rëndomtë, prandaj është një lloj befasie që ka ndodhur edhe lumturimi i saj. Nënë Tereza nuk ka nevojë për përjashtime. Ajo me jetën dhe me veprën e saj i dëshmoi botës mbarë se çfarë do të thotë fuqia e fesë dhe dashurisë, prandaj njerëzit e quajnë atë të shenjtë. Selia e shenjtë, respektoi procedurën dhe ajo së shpejti do shpallet e tillë (shenjtore e dashurisë) edhe pse vetëm me lumturimin veç më është shenjtëreshë, meqë ndërohet si e tillë.

-A do të jeni edhe ju në Shkup me rastin e ardhjes së Ages, mbesës së Nënës Terezë, e ftuar nga Shoqata “Shkupjanja Tereza”

D.L.GJERGJI: Agen, vitin e kaluar e thirëm të merr pjesë në Ditët e Nënës Terezë, që u organizuan në Kosovë, me rastin e beatifikimit të saj nga Kisha e Shenjtë, mirëpo nuk mundi të vijë për shkak se e kishte të sëmurë babanë, Lazrin. Përndryshe, me Agen njihem dhe bashkërisht kemi qenë në Osllo, më 1997 kur Nënës Terezë iu nda çmimi Nobël për Paqe. Më vjen mirë që ajo do të vijë në vendlindjen e Nënës Terezë dhe të atit të saj Lazri, e ftuar nga Shoqata maqedoanse “Shkupjanja Terezë”. Unë nuk jam i ftuar të marr pjesë.

-A është paraparë në Kosovë të zhvillohet ndonjë aktivitet për ndrer të këtij jubileu?

D.L.Gjergji: Sigurisht. Ne i kemi në Kosovë “Ditët e Nënës Terezë”, qysh nga kalimi i saj në amshim, prej 26 gushtit deri më 5 shtator, ndërsa këtë vit kemi edhe përvjetorin e parë të lumturimit apo beatifikimit të Nënës Terezë dhe ky manifestim do të jetë ndër më të mëdhenjtë, shpirtëror dhe kulturor në Kosovë. Ky manifestim organizohet nën patronatin e presidentit Ibrahim Rugova dhe në bashkëpunim me Ministrinë e Kulturës dhe të gjitha qendrat rajonale në Kosovë. Vitin e kaluar këto aktivitete i kemi zgjeruar edhe në Maqedoni dhe Shqipëri, ndërsa këtë vit do t’i zgjerojmë në nivelin ballkanik dhe evropian.

-Keni në dorë dorëshkrimin e veprës së 50-të. Cili është ai libër?

D.L.GJRGJI: “Prej dashurisë në dashuri”, do të jetë titulli i librit që analizon situatën e përgjithshme të Kosovës dhe të gjithë shqiptarëve dhe i ftoj të gjithë që të mendojnë prej asaj që është natyrore të kalojë edhe në sferën shpirtërore apo mbikulturore. Zot është dashuria, Ai i dhuroi jetë dashurisë dhe jetën duke na dhuruar qytete në botë, që neve të jemi ata që ta ndjejmë dashurinë.

Kur mund ta presim të dalë nga botimi ky libër?

D.L.GJERGJI: Shpresoj gjatë këtij viti, me shpresën e Zotit.

[StormAngel]

Shënimi i 25 vjetorit të ndarjes së çmimit NOBEL për paqë të Nënës Terezë

Shkupi nderon Nënë Terezën

“Të njëjtën ditë do të ndizen qirinj,ndërsa do të ngritet një statujë në kullën feudale para Stëpisë së ARM-së, ku edhe gjindet dhoma e saj për kujtim”, tha në pres konferencë kryetari i shoqatës qytetare “Shkupjanja Nëna Terezë” Stojan Trançevski

Aktivitetet për këtë rast do të vazhdojnë Në kuadër të 25 vjetorit të ndarjes së çmimit Nobel për paqe të Nënës Terezë në ditëlindjen e saj- 26 gusht, do të promovohet publikimi “Biografi për Gonxha Bojaxhiun” në gjuhën angleze.

“Të njëjtën ditë do të ndizen qirinj,ndërsa do të ngritet një statujë në kullën feudale para Stëpisë së ARM-së, ku edhe gjindet dhoma e saj për kujtim”, tha në pres konferencë kryetari i shoqatës qytetare “Shkupjanja Nëna Terezë” Stojan Trançevski.

Aktivitetet për këtë rast do të vazhdojnë edhe më 5 shtator, Dita e amshimit të Nënës Terezë, me manifestim qendror në Teatrin popullor maqedonas, ku do të shpërndahen mirënjohje për humanitet “ E dërguara Nëna Terezë” për këtë vit.

“Mbajtës të mirënjohjeve me statujë dhe lutje janë kryetari i ndjerë Boris Trajkovski, mbesa e Nënës Terezë Aga Bojaxhiu, e cila jeton në Palermo të Italisë dhe Qendra maqedonase për bashkëpunim ndërkombëtar”, tha Jorgo Zhuka kryetar i Këshillit për ndarje të mirnjohjeve.

Falënderime me statujë të vogël të Nënë Terezës për humanitet të treguar do t’u ndahen edhe profesor Miftar Memetit nga Tetova, Shtëpisë për persona të moshuar “Nënë Tereza” nga Shkupi, rexhisorit Skender Kuli,artistit Mitko Toshev dhe Galaba Zllatkova Gareska, drejtorit të Shtëpisë për fëmijët pa përkujdesje prindore “11 Tetori”.

Më 5 shtator në Shkup do të mbahet edhe një hepening i madh humanitar nën moton “Dashuria mund gjithçka” në të cilën do të marrin pjesë shumë yje të estradës siç janë: Esma Rexhepova, Kaliopi, Boris Trajanov, Toshe Proeski, Adrian Gaxha, Simon Tërpçevski,Zdravko Çoliq dhe Tereza Kesovija.

Të ardhurat nga ky manifestim do të dedikohen për rregullimin e Shenjtores Nëna Terezë, e cila do të zbulohet të njejtën ditë.

Lirie Faiku

[StormAngel]

Dje në Akademinë Maqedonase të Shkencave dhe Arteve

Manifestim kushtuar Nënë Terezës

-”Nëna Tereze ia dhuroi jetën njerëzimit, për humanizmin e saj Ajo mori dhe çmimin Nobel. Ajo është metaforë e shpresës, Shkupi i ka borxh asaj”, tha kryetari i Akademisë së shkencave, Cvetan Grozdanov. – Mirënjohje disa personaliteteve, si kryetari i ndjerë Boris Trajkovski, mbesa e Nënë Terezës, Age Bojaxhiu, Skënder Kuli, Miftar Memeti...-Manifestimi ishte i përcjellë me program të larmishëm, ku kënduan këngëtarë të njohur nga Maqedonia dhe Shqipëria Anjeza Shahini, Adrian Gaxha, Toshe Proevski, Kaliopi, Esma Rexhepova etj.

Dje në Shkup u organizua një manifestim me rastin e përvjetorit të vdekjes dhe 25 vjetorit të marrjes së çmimit nobel të Nënë Terezës. Manifestimi nisi me vendosjen e luleve në bustin e shenjtores, ku Ministri i Arsimit Aziz Pollozhani, Kryetari i Shkupit, Risto Penov, Sekretari Shtetëror pranë Ministrisë së Kulturës Kastriot Abdyli, të afërm të familjes së Nënë Terezës, përfaqësues të ambasadave etj. Nga të ftuarit mungoi Age Bojaxhiu, e mbesa e Nënë Terezës, e cila qe paralajmëruar se do të vinte.

Më pas në Kullën Feudale u bë përurimi i tempullit të shenjtë, me portretin e Nënës Tereze, ku në të dy anët e portretit të saj ishin të shkruara disa nga lutjet e saj në gjuhën maqedone dhe angleze.

Fjalën e rastit e mbajti kryetari i asociacionit “Shkupjania Nëna Tereze”, Stojan Trençevski, i cili ndër të tjera tha: “Ndodheni para tempullit të shenjtë, në të cilin janë lutjet e saj, ku është portreti me të cilin Papa Gjon Pali II, e lumturoi, që së shpejti të jetë dhe shenjtore. Kjo është shprehje e dashurisë dhe respektit për qytetarët e Shkupit, megjithatë edhe për qytetarët e gjithë botës, sepse ajo gjithandej e dërgonte misionin e paqes dhe të dashurisë”.

Portretin e nënës tereze e zbuluan këngëtarët Toshe Proevski, Esma Rexhepova dhe Kaliopi.

Manifestimi vazhdoi në Akademinë e shkencave të Maqedonisë, ku në emër të akademisë përshëndeti kryetari i saj, Cvetan Grozdanov, i cili ndër të tjera tha: ”Nëna Tereze ia dhuroi jetën njerëzimit, për humanizmin e saj Ajo mori dhe çmimin Nobel. Ajo është metaforë e shpresës, Shkupi i ka borxh asaj”

Gjatë manifestimit kryetari i Shkupit Risto Penov ia dorëzoi mirënjohjet për humanizëm “Shënjtorja Nënë Tereza” dhe statuja me figurën e Nënë Terezës ish presidentit, të ndjerit Boris Trajkovski, të cilën e mori bashkëshortja e tij Vilma Trajkovska, Age Bojaxhiut, mbesës së Nënës Tereze, dhe Qendrës Maqedonase për bashkëpunim ndërkombëtarë. Ndërsa statuja më të vogla me figurën e Nënës Tereze iu ndanë piktorëve Miftar Memetit dhe Mitko Toshevit, Shtëpisë së pleqve “Nënë Tereza”, regjisorit Skënder Kulit etj.

Familjes Trajkovski i dhuruan dhe një palë tespi, të cilat vetë nëna Terese ia kish dhuruar Xhozefinës, vajzës japoneze, e cila bashkë me familjen e saj e ndiqnin kudo Nënën Tereze.

Mbesa e nënës Tereze, Age Bojaxhiu, nuk ishte e pranishme në manifestim sepse siç tha organizatori i manifestimit Stojan Trençevski, ajo është ndalur në Zagreb, nga të afërmit e saj.

Piktori Miftar Memeti, ishte i vetmi që foli në shqip në Akademinë e shkencave, i cili pasi mori mirënjohjen tha: “Më vjen shumë mirë që ndodhem këtu. T’ia studiosh sytë Nënës Tereze, t’ia studiosh duart, ta studiosh atë, është një kënaqësi e madhe”.

I tërë manifestimi ishte i përcjellë me këngë, ku kënduan këngëtarët: Adrian Gaxha, Toshe Proevski, Anjeza Shahini, Kaliopi, Esma Rexhepova etj.

A.Pollozhani: S’i bën nder askujt fshehja e origjinës së Nënë Terezës

Për faktin që në të gjitha aktivitetet që i zhvillon shoqata “Shkupiania Nëna Tereze”, anashkalohet origjina e humanistes shqiptare, madje edhe ia ndërrojnë emrin ministri i Arsimit, Aziz Pollozhani,I cili ishte I pranishëm në këtë solemnitet dha këtë koment për “Flakën”: Fatkeqësisht, një kohë të gjatë ka një tendencë nga shoqata të ndryshme duke përfshirë dhe këtë që e organizoi sot këtë ditë të bukur(shoqatën “Shkupiania Nëna Tereze”), për t’u mundësuar qytetarëve që të japin respektin e vet ndaj veprës dhe figurës së Nënë Terezës, mundohen që në emrin e saj të venë shpjegime të ndryshme, me qëllim që të fokusojnë vëmendjen në atë dimenzion i cili nuk është primar për Nënën Tereze dhe me këtë bëjnë një gabim, i cili në një farë mënyrë nuk u shërben për nder. Roli i shoqatave dhe i kujtdo që të jetë, duhet të jetë në funksion të promovimit të dimenzioneve reale dhe civilizuese të Nënës Tereze, ku fakti që ajo është shqiptare dhe fakti që ajo ka lindur në Shkup është i paevitueshëm. Mipëpo, për emrin si Nënë Terezë dhe për dimenzionin e saj si humaniste botërore nuk ka nevojë shpjegime të tilla, sepse ajo është nëna e gjithë botës. Ata që tentojnë t’i evitojnë këta realitete të jetës së saj reale, faktikisht bëjnë të kundërtën e asaj që do të ishte qëllimi i një shoqate. Mendoj që jo vetëm që duhet evituar mangësi të tilla, po përkundrazi nëse shoqata do të marrë përsipër të promovojë vlera të tilla si ato të Nënës Tereze, duhen ta kenë parasysh që ajo të prezantohet me dimenzionet e saj të realta, ku fakti që ajo është shqiptare dhe ka lindur në Shkup është i pakontestushëm. Në veprën e vet ajo i tejkaloi krejt këto dimenzione dhe sot ajo është një Nënë Terezë e botës, Nënë Terezë e jona, për të cilën nuk ka nevojë shpjegime, sepse e shtrembëron qëllimin. Për kënaqësinë tonë Ajo është shqiptare dhe na nderon ne, dhe ne duhet të nderojmë veten duke e nderuar atë”.

A. Disha