Veprat tona, sklleverve te Enver Hoxhes

[Brari]

DOSSIER

"Ja veprat e mëdha që ngritëm ne skllevërit e Enver Hoxhës"


-------------------------------------------------

Dashnor Kaloçi

Kur në tribunat e purpurta të kongreseve të Partisë së Punës së Shqipërisë numëroheshin me krenari veprat e planeve pesëvjeçarëe, të cilat ajo i quante si të vetat, populli e dinte se shumica e tyre mbante vulën e djersës dhe të gjakut të të burgosurve politikë, të këtyre "skllevërve të shtetit", që detyroheshin të punonin pa pagesë, nën kërbaçin e "vëllezërve" komunistë, në vendet më të vështira dhe në kushte tepër të rënda". Kështu shprehet për "Gazetën", 69-vjeçari Tanush Kaso, Kryetar i Shoqatës të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë, i cili ka vuajtur për më shumë se dhjetë vjet në kampet e burgjet e regjimit komunist të Enver Hoxhës. Në dëshminë e tij ekskluzive, zoti Kaso rrëfen mbi shfrytëzimin që iu bëri regjimi komunist të burgosurve politikë, të cilët punuan në veprat më të mëdha që u ndërtuan që nga mbarimi i Luftës në vitin 1945 e deri në fundin e viteve '80. Në shkrimin e mëposhtëm, po botojmë një pjesë të dëshmisë së Tanush Kasos, e cila bën fjalë për veprat që ndërtuan të burgosurit politikë deri në mesin e viteve '50 dhe si u trajtuan ata nga shteti i diktaturës së proletariatit.


1945- Përfundimi i Stadiumit "Qemal Stafa"
Stadiumin Kombëtar "Qemal Stafa" në Tiranë, të cilin e kishin filluar italianët dhe të lënë përgjysmë për shkak të luftës, e mbaruan së ndërtuari të burgosurit politikë në vitin 1945. Rreth 300 të dënuar politikë shoqëroheshin çdo ditë me shumë roje të armatosura nga të dy burgjet e kryeqytetit për në stadium, ku punonin gjithë ditën si kafshët dhe po ashtu ktheheshin në mbrëmje në burg, për të vaëzhduar të nesërmen dhe për shumë muaj me rradhë, të njëjtin ritual të detyruar. Pas mbarimit të stadiumit, një pjesë e të dënuarëve u dërguan të punonin për krijimi i fermës së Kamzës, ku ropateshin në hapje kanalesh, sistemim tokash etj. Rreth 400 të burgosur të vendosur në kampin e punës së detyruar, të ngritur në disa barake të vjetra ushtrie, pranë fshatit Valias, (12 km në veriperëndim të Tiranës) punuan për afro dy vjet me rradhë të drejtuar e të mbikqyrur rreptësisht nga policët dhe rojet pa kurrfarë orari dhe kushtesh jetese. Në vitin 1946 të burgosurit politikë punuan në ndërtimin e Kanalit të Jubës, në Qarkun e Durrësit. Kampi me 800 të burgosur, u ngrit në afërsi të fshatit Jubë të Durrësit. Ata hapën një kanal të gjatë 5 km, me gjerësi 10 m dhe thellësi 6 m. Nga kushtet e rënda të terrenit me baltë, pamjaftueshmëria e ushqimit që përbëhej vetëm nga një supë e 600 gr bukë misri si dhe nga torturat e lidhjet pas shtyllave e rrahjeve shtazore, u sëmurën dhe vdiqën njëzet të burgosur politikë.

Tharja e Kënetës së Maliqit
Në vitet 1947-52,me qindra të burgosur politikë punuan për tharjen e Kënetës së Maliqit në Qarkun e Korçës. Në kushte jashtëzakonisht të vështira të një terreni moçalor, me shushunja e mushkonja, pa çizme e mjete të tjera mbrojtëse, me një ushqim shumë të dobët dhe nën trysninë e xhelatëve që u rrinin mbi kokë, kanë punuar për pesë vjet, më shumë se dymijë të burgosur politikë. Ata ishin ndarë në tre kampe: Vloçisht, Orman-Pojan dhe Nishavec, fshatra pranë Kënetës së Maliqit. Komandat i këtyre kampeve ishte Tasi Marko, një figurë më e tmerrshme se ajo e "SS"-ve gjermanë, vëlla i Rita Markos, funksionar i lartë komunist që arriti të bëhet anëtar i Byrosë Politike. Në këto kampe, janë përdorur tortura nga më mizoret e më primitivet, si zhytja gjer në fyt në gropën e nevojtores dhe varrosja për së gjalli në llucën e kënetës. Aty ka pasur shumë raste vetvrasjesh. Nga malaria dhe sëmundje të tjera kanë vdekur me dhjetra njerëz. Gjithsej nuëmrohen mbi gjashtëdhjetë vetë të vdekur. Tharja e kësaj kënete ishte planifikuar dhe projektuar shumë vjet më parë nga italianët. Pushteti komunist vendosi ta realizojë me punën e papaguar të skllevërve të vet. Për të drejtuar këto punime që kryeheshin në mënyrë primitive, pa mjetet e nevojshme dhe teknikën e duhur, u caktuar inxhinieriët më të aftë që kishte Shqipëria, të diplomuar në universitetet më të mira të Europës dhe me përvojë, por që nuk shiheshin me sy të mirë nga regjimi i Hoxhës. Kur ata, duke përballuar vështirësitë me një përkushtim profesional, po i afroheshin fundit dhe shpresonin të vlerësohej puna, për çudi Sigurimi i Shtetit kurdisi për ta akuzën e rreme të sabotimit ekonomik dhe i ndëshkoi që të gjithë tepër rëndë duke filluar nga burgimet e gjata e deri tek pushkatimet e varjet në litar. Për të ashtuquajturin "grup i inxhinierëve të Maliqit", është folur e shkruar shumë në ato vite e më pas. Por, si në romanin "Këneta" ashtu edhe në filmin me të njëjtin subjekt, produkte të "realizmit socialist", e vërteta tjetërsohet, nuk jepet ashtu siç është, po ashtu siç e lypte skema e caktuar që u pëlqente komunistëve, me "armikun e klasës" dhe "vigjilencën revolucionare". Për të burgosurit politikë, për punën e tyre prej skllevërish të mesjetës, nuk thuhet asnjë fjalë.

Ndërtimi i aerodromit të Kuçovës
Në vitet 1948-52 me qindra të burgosur politikë punuan për ndërtimin e Aerodromit Ushtarak të Kuçovës. Kampi i të burgosurve politikë, që punonin për ndërtimin e atij aeroporti, ishte ngritur në Urën Vajgurore. Për katër vjet me rradhë në atë vënd derdhën djersën më shumë se 2000 të dënuar. Punimet drejtoheshin nga inxhinierë ushtarakë sovjetikë, të cilët u shërbenin synimeve afatgjata për vendosjen e hegjemonisë së shtetit të tyre në Ballkan e më gjerë. Për t'u përmendur është një arratisje massive nga ky kamp. Disa mundën ta kalojnë kufirin jugor dhe dolën në "Botën e lirë". Të tjerët u kapën dhe u dënuan me afate të ndryshme burgimi e me pushkatim. Ndërsa në vitet 1949-51 u punua për ngritjen e fermës së Gosës në rrethin e Kavajës. Fronti i punës aty përbëhej nga kanalizime dhe sistemime tokash. Kampi ndodhej në afërsi të fshatit me të njëjtin emër, 12 km në jug të Kavajës. Për afro 2 vjet aty punuan mbi 600 të burgosur politikë, gjithmonë të uritur e të keqtrajtuar. Aty pati 15 të vdekur nga të dënuarit. Në vitet 1950-52 u punuan në hapjen e Kanalit të Bedenit, në rrethin e Kavajës. Kampi ngrihej pranë fsahtit Beden, disa kilometra në jugperëndim të Kavajës. Më shumë se 1000 të burgosur politikë për rreth dy vjet punuan si skllevër për hapjen e një kanali vaditës 15 km të gjatë, në një terren kodrinor me shtresëzime shtufi, që vende-vende mundën të çelen me përdorimin e minave, nga të cilat pati edhe aksidente. Nga vështirësitë e jetës dhe puna e rëndë, u sëmurën dhe vdiqën më shumë se njëzet të dënuar. E tmerrshme ka qenë në këtë kamp, vdekja e një mirditori krejtësisht të pafajshëm, të quajtur Nikollë Bardhoku, nga Bushkashi. Vetëm për kapricion e një polici, ai u xhvesh lakuriq, u lidh pas një shtylle në oborrin e kampit dhe u la nën saçin e diellit përvëlues të korrikut, gjersa trupi iu bë plagë. Ulërinte nga dhimbjet e kërkonte shpëtim, por askush nuk guxonte t'i afrohej e të pësonte fatin e tij. Të nesërmen vdiq aty, si një shenjtor i lidhur. Komandant i kampit ishte Haxhi Pela nga Qarku i Beratit. Në vitin 1950 u punua në ndërtimin e trasesë së hekurudhës Peqin-Elbasan Të vendosur në një kamp pranë Urës së Bonës, jo shumë larg qytetit të Peqinit, punuan për ndërtimin e trasesë së hekurudhës së dytë të vendit tonë, asaj Peqin-Elbasan (që ishte vazhdimi i hekurudhës së parë Durrës-Peqin), 700 të burgosur politikë. Po në vitin 1950, të dënuarit politikë punuan në hapjen e tunelit të Bishqemit, në hekurudhën Peqin-Elbasan (400 m i gjatë) Për një vit, 900 të dënuar politikë të vendosur në një kamp pranë fshatit Bishqem, që ndodhet rreth 15 km në perëndim të Elbasanit, punuan për hapjen e tunelit më të gjatë hekurudhor të vendit tonë. Aty mungonte teknika e nevojshme dhe askush nuk kujdesej për sigurimin e jetës së atyre njerëzve në kushtet e nëntokës, ku punohej në mënyrë primitive, me dalta e qysqi. Si rezultat i kësaj pati edhe të vdekur nga aksidentet në punë, për të cilat as përgjigjej dhe as paguante njeri. Në vitin 1950 u punua edhe për hapjen e rruga automobilistike Gramsh-Lozhan Kampi i të burgosurve politikë që punuan për çeljen e kësaj rruge, ndodhej në afërsitë e fshatit Lozhan, pranë Maliqit. Aty ishin rreth 900 vetë, të cilët bënin çdo ditë disa kilometra më këmbë, të shoqëruar me policë e qenër për të arritur deri tek vendi i punës. Lodhja ishte kapitëse dhe trajtimi shtazor. Shumica e tyre ishin çamë, të dënuar vetëm sepse kishin kundërshtuar propozimin e Qeverisë së Hoxhës që të luftonin kundër shtetit grek për llogari të komunistëve të EAM-it grek. Për këtë qëndrim të tyre, ajo qeveri ua hoqi përdhunisht shtetësinë greke, të gjithë të ardhurve nga Çamëria, duke u hequr kështu edhe mundësinë e kthimit në trojet amtare.

Miniera e Bulqizës
Në vitet 1950-1953 të burgosurit politikë punuan për nxjerrjen e mineralit të kromit në minierën e Bulqizës. Në vitet që pasuan, kanë qenë të burgosurit ordinerë që jaën dërguar në minierën tepër të vështirë të Bulqizës, për të nxjerrë nga thellësia e galerive primitive mineralin shumë të kërkuar të kromit. Por në periudha të caktuara, sidomos në vitet e para, atje kanë qëndruar për një kohë të gjatë edhe kontigjente të zgjedhura të burgosurish politkë, në moshë të re dhe fizikisht të fuqishëm. Nga ashpërsia e klimës, vështirësitë e punës dhe trajtimi çnjerëzor që i bëhej të burgosurve, të cilët punonin ditë e natë me tre turne, ajo minierë ishte bërë një tmerr, një ferr i vërtetë, aq sa emri i saj përdorej nga Sigurimi për të trembur njerëzit. "Kujdes!- i thonin ata ndonjë personi të padëshiruar, mund të të çojmë në Bulqizë…". Të tjerat kuptohen vetë. Ka pasur mjaft raste vrasjesh e vetëvrasjesh si dhe aksidente në punë. Disa i ka zhdukur vetë Sigurimi në thellësitë dhe humnerat e nëntokës, pa asnjë dëshmitar okular. Aty në atë kamp kanë ndodhur edhe shembje të mëdha, që kanë zënë dhjetra njerëz e për të cilat shtypi dhe radioja e asaj kohe, mbanin heshtje të plotë, pasi ato aksidente konsideroheshin si "sekret shtetëror". Më shumë humbje njerëzish ka patur nga të burgosurit ordinerë. Trupat e shumë të vdekurve nuk kanë mundur t'i varrosin familjen e tyre, disa as që janë gjendur dot. Fëmijët e tyre nuk kanë marrë kurrfarë dëmshpërblimi ose pensioni, siç e përcaktojnë konventat ndërkombëtare për të drejtat e njeriut. Janë bërë disa përpjekje të dëshpëruara për të shpëtuar nga ai ferr, për t'u arratisur që andej. Por gjatë 50 vjetëve, fare pak të burgosur kanë mundur ta kalojnë kufirin. Disa janë kapur e ridënuar, të tjerë kanë mbetur të vrarë nga plumbat e rojeve e të ndjekësve. Një nga më fatlumët, thonë se ka qenë një djalë trim nga një fshat i Korçës, i quajtur Isuf Lumi, i cili në një natë të errët e me shi, në vitet e para, mundi ta kalojë rrethimin përmes breshërive të plumbave e mbas shumë peripecive, arriti në tokën e ëndërruar, në Amerikë.

Kanali Peqin-Kavajë
Në vitet 1952-55 të burgosurit politikë punuan në hapjen e Kanalit Peqin-Kavajë, i cili ishte 50 km i gjatë. Kampi i punës, i çvendosur tre herë, gjatë tre vjetëve, në linjën midis Peqinit dhe Kavajës, kishte rreth 2000 të burgosur politikë të cilët me një punë tepër të rëndë, në kushte shumë të vështira, me mungesë uji dhe ushqim të keq, hapën kanalin vaditës më të gjatë të vendit tonë. Ashtu si në kampet e tjera edhe këtu praktikohej lidhja nëpër shtylla dhe rrahjet për ata që nuk e realizonin dot normën e punës së detyruar. Ka pasur tre të vrarë nga përdorimi i dinamitit në disa pjesë shkëmbore të kodrave. Aty në atë kamp nga torturat uria dhe sëmundjet kanë humbur jetën më shumë se 20 të burgosur. Po kështu në vitet 1952-54 u punua për hapjen e Kanalit të Vlashukut në fushën e Myzeqesë. Kampi u ngrit 10 km në veri-perëndim të qytetit të Kuçovës, me 1500 të burgosur politikë, të cilët gjatë dy vjetëve hapën një kanal prej vetëm 2 km të gjatë, por tepër të thellë. Kanali u çel për të marrë ujë nga lumi Devoll e për të vaditur fushën e Myzeqesë. Pak para përfundimit të punimeve, për shkak të shirave dhe të teknikës së keqe të përdorur, u shemb argjinatura dhe u desh të rifillohej nga e para. Në këtë kamp, veçmas, punonin edhe mjaft robër grekë, ish ushtarakë të ashtuquajtur "monarko-fashistë", të kapur nga forcat komuniste të EAM-it, gjatë luftës vllavrasëse të viteve 1945-49 në Greqi dhe të dorëzuar prej tyre qeverisë shqiptare. Më vonë, me kërkesën e qeverisë greke, ata që mbetën gjallë, u riatdhesuan. Nga dëshpërimi dhe humbja e shpresës së shpëtimit, disa kanë vrarë veten. Nga uria, lodhja e keqtrajtimi si dhe nga sëmundje të ndryshme, kanë vdekur rreth 40 shqiptarë. Numri i grekëve të vdekur nuk dihet me saktësi. Në vitet 1953-55, u punua për ndërtimin e pallateve "Agimi" në Tiranë. Rreth 600 të burgosur, të vendosur në kampin nr 4 në Tiranë, kanë punuar për dy vjet rrjesht për ndërtimin e pallateve "Agimi", që ndodhen pranë ish blloku të udhëheqjes. Ajo që kujtohet më tepër nga ky kamp ishte përpjekja për një arratisje masive, nëpërmjet një tuneli të nëndheshëm të hapur me kujdes e fshehtësi të madhe, të quajtur "Tuneli i lirisë". Pak përpara vendimit për të dalë andej, u arrestuan organizatorët kryesorë, në rrethana që ende mbeten të errëta. Ata që u mbyllën në qelinë e vdekjes, ishin: Mark Zef Pali, Isuf Velçani, Abdylla Bajrami, Zyhdi Mancaku dhe Besim Latifi. Këtij të fundit iu fal jeta. Ndërsa katër të tjerët kur i morën për t'i pushkatuar, u përleshën me xhelatët dhe mbetën aty të vdekur nën goditjet e levave të hekurit".

-----------------gazeta shqiptare-----------

[Toro]

Sa persona nga keta qe jane pergjegjes per gjitha keto vdekje kane dale ne gjyq pas 1991? ASNJE! Pse autoret e ketyre krimeve makabre do te ngelin te pandeshkuar? Sepse asnje qeveri ( si e PD, si e PS) nuk do te merret me drejtesine. Sala rrasi brenda Nexhmijen per kafe dhe Nanon per vjedhje per ti hedhur hi syve te popullit dhe per te hequr qafe kundershtare politike. La jashte vrases dhe kriminele qe i kane duart e lara me gjak.
Ndersa ish te perndjekurit politike e kane mendjen vetem tek demshperblimet qe deri me sot po u nxjerrin shpirtin per tiua dhene.
Eshte per te patur zili cifutet.Akoma dhe sot e kesaj dite ata ndjekin neper gjithe boten kriminelet naziste, tanime pleq pa dhembe si puna e Klaus Barbit. "Barbit" shqiptare jo vetem qe nuk i ndjek askush, por gezojne ate pension "lufte", bejne dhe politike nepermjet kelysheve te tyre te PS dhe shkruajne dhe historine e popullit shqiptar nga 1945 e ketej sipas qejfit.
Mire e ka Brari kur thote "Pis milet"...

P.S.
Autori i shkrimit ka harruar pa permendur dhe perdorjen e te burgosurve politike per ndertimin e aeroportit te Rinasit dhe te Kombinatit te Mishit ne Tirane.

[Brari]

Mo u merzit Toro..ka akoma...

--------
Dëshmia e ish-të dënuarit politik Tanush Kaso, lidhur me trajtimin që iu bëri regjimi komunist kundërshtarëve të tyre, duke i cfilitur në veprat e mëdha të pesëvjeçarëve

"Ja si na shfrytëzoi Enver Hoxha ne të burgosurit politikë"


--------------------------------------------------------------------------------

Dashnor Kaloçi

Në pjesën e parë të këtij shkrimi të botuar në numrin e së dielës, nëpërmjet kujtimeve të ish-të dënuarit politik Tanush Kaso, i cili aktualisht drejton Shoqatën Kombëtare të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë, u njohëm me punën e madhe që bënë të burgosurit e ndërgjegjies gjatë regjimit komunist të Enver Hoxhës, duke marrë pjesë në ndërtimin e pjesës më të madhe të veprave industriale e buqësore që u ngritën nga viti 1945 e deri në fundin e viteve '80 kur u shemb ai regjim. Puna kolosale e të burgosurve politikë në atë regjim filloi me tharjen e Kënetës së Maliqit, ku nga kushtet tepër të këqia dhe nga trajtimi çnjerzor që u bëhej të dënuarëve, vdiqën me dhjetra persona të cilëve as sot e kësaj dite nuk iu dihet varri. Pas Kënetës së Maliqit, një nga veprat e mëdha që u ndërtua me gjakun e djersën e të burgosurve politike, ka qenë aerodromi ushtarak i Kuçovës. Punimet për zgjerimin e atij aeroporti që kishte nisur që në periudhën e Monarkisë së Zogut, rifilluan në vitin 1948 e vazhduan deri në 1952 dhe aty morën pjesë afro 2000 të burgosur politik. Pas këtyre veprave tepër të mëdha, të dënuarit politik morën pjesë në ngritjen e ndërtimin edhe të një sërë veprash të tjera siç ishin Ferma e Gosës dhe Kanali i Bedenit në Kavajë, Hekurudha Peqin-Elbasan, Tuneli i Bishqemit, Rruga automobilistike Gramsh-Lozhan, Miniera e Bulqizës, Kanali Peqin-Kavajë, Kanali i Vlashukut në Myzeqe, Pallatet "Agimi" në Tiranë etj. Të gjitha këto vepra u ndërtuan nga viti 1943 deri në vitin 1955, ndërsa për ato vepra të tjera që u ndërtuan nga ajo periudhë e deri në fundin e viteve "80, bën fjalë pjesa e dytë e këtij shkrimi që po botojmë më poshtë.
(vijon nga numri i kaluar)


Nga viti 1955 e deri në mesin e viteve '60 të burgosurit politikë morën pjesë në ndërtimin e shumë veprave të mëdha si Aeroporti i Rinasit, tharja e Kënetës së Tërbufit, bonifikimi i Fushës së Gjadrit, bonifikimin e Fushës së Thumanës, Uzina e Superfosfatit në Laç, Kombinatin e Autotraktorëve në Tiranë, Uzinës së Bakrit në Rubik, fabrikës së çimentos në Fushë-Krujë dhe Elbasan, ndërtimin e dhjetrave blloqeve të apartamenteve të banimit në qytete të ndryshme etj.

Uzina e Bakrit në Mirditë
Në vitet 1967-70 të burgosurit politikë punuan në ndërtimin e uzinës së pasurimit të bakrit, në Reps të Mirditës. Kampi me rreth 350-400 të burgosur politikë, të grumbulluar nga kampet ku kishin përfunduar ndërtimet e tjera si Elbasani, Rubiku, por edhe nga të porsadënuarit gjendej pranë vendpunimeve, në një rrafshinë rrëzë malit dhe në breg të njërës prej degëve të lumit Fan. Në atë grykë lumi, dimrit frynte një erë e ftohtë dhe ngrica ishte e përhershme. Rreth 15 km më në veri, përtej malesh pothuajse të çveshura, gjendej Spaçi, me të cilin policët i trembnin ata të burgosur që nuk punonin sa duhet ose bënin ndonjë shkelje disiplinore. Këta të burgosur nuk i kishin çuar në minierë, për arsye të moshës, të ndonjë sëmundjeje, apo të fizikut të dobët. Megjithatë puna këtu kishte vështirësitë e veta, për shkak të terrenit shkëmbor, mungesës së ujit të pijshëm, mushkonjave, ushqimit të dobët etj. Pati disa të vdekur nga sëmundjet, nga mosha dhe stërmundimi. Ky kamp ishte në varësinë e komandës së Spaçit dhe herë pas here merrnin të burgosur për dënim, ose sillnin për lehtësim, të sëmurë që nuk mund të punonin nën tokë. Edhe kjo uzinë e pasurimit të bakrit, u ndërtua me ndihmën e Republikës Popullore të Kinës.

Kampi i Torovicës
Në vitet 1967-91 me mijra të burgosur punuan në hapjen e tokave të reja dhe kanalizimeve në fushën e Torovicës të rrethit të Lezhës, e cila ndodhet në të majtë të rrugës automobilistike Lezhë-Shkodër. Për hapjen e tokave të reja, kanalizime dhe punë të tjera bujqësore, këtu u ngrit një kamp i punës së detyruar, me të burgosur të moshave të reja nga 14 deri në 20 vjeç. Fillimisht atje dërgoheshin të dënuar për çështje ordinere, pastaj edhe ata politikë. Ky kamp i "riedukimit", u krijua veç nga të burgosurit e vjetër, për të ruajtur moshën e brishtë nga veset dhe nga gjëra të tjera të papëlqyeshme. Po për mungesë të programeve edukative dhe të pedagogëve, këtu ndodhi e kundërta. Përveç kësaj, punët e rënda të bujqësisë, e cfilitën brezin e ri të dënuarve. Operativi i Sigurimit bënte të vetën. Pak nga ata që liroheshin, mund të rifillonin një jetë të re normale. Të tjerët përsërisnin burgun. Gjithsej në këtë kamp qëndronin rreth 500 të dënuar ordinerë e politikë. Ka pasur raste vdekjesh nga sëmundjet si dhe akte vetvrasjesh, nga dëshpërimi, nga streset e krijuara prej vështirësive, prej keqtrajtimit, mungesës së ushqimit e të ujit të pamjaftueshëm, izolimit etj. Në vitet 1967-90 të burgosurit politikë gjithashtu punuan edhe për hapjen e kanalizimeve bujqësore në Zejmen të Lezhës. Edhe në këtë kamp të punës së detyruar, ka pasur të burgosur politikë dhe ordinerë, të cilët ishin të ndarë dhe numri i tyre arrinte në rreth 300 vetë. Një pjesë e tyre ishin të moshuar ose fizikisht të dobët dhe i përdornin në punë bujqësie pa shumë sforcime fizike. Të tjerët i nënshtrohshin normave të punës në bujqësi, me kërkesë llogarie nga policët, që i shoqëronin nëpër fushën e gjerë, të rrethuar me roje të shumta të armatosur.

Hapja e taracave në bregdetin e Sarandës
Në vitet 1966-1991 të burgosurit politikë punuan edhe në ndërtimin e taracave në zonën bregdetare të Sarandës. Gjatë punës disavjeçare për hapjen e tokave të reja dhe për ndërtimin e taracve, në kodrat e malet pranë bregdetit Borsh-Sarandë, në një gjatë prej 50 km, kanë punuar disa mijëra të burgosur politikë dhe ordinerë, të vendosur në kampet e Borshit dhe të Përparimit (Shën Vasisë) së Sarandës. Kushtet e punës e të jetesës në këto kampe, kanë qenë tepër të rënda, kryesisht nga terreni malor me shkëmbinj, shkurre e gjemba, nga largësia, mungesa e ujit të pijshëm dhe të nevojave higjenike, ushqimi i pamjaftueshëm, vapa zhuritëse në kohën e verës, keqtrajtimi i policëve etj. Brenda dhjetëvjetëshit të parë, u panë frutet e punës së këtyre skllevërve. Mbi taracat u rritën portokallet, limonat, mandarinat e qitrot. Vizitorët e huaj mbeteshin të mahnitur përpara kësaj mrekullie, të gjelbërimit pa fund dhe të frutave të panumërta që vareshin nëpër degë. Por atyre nuk iu treguan kurrë se kush dhe me çfarë çmimi u bënë këto mrekulli. Atyre u thoshin se i bëri Partia e Punës dhe "vullnetarët", që sillnin nga qytete të ndryshme për një kohë të shkurtër e për zbavitje. Aty çdo i burgosur ka lënë një pjesë të jetës së tij. Disa prej tyre, si shoku ynë i mirë Riçard Riçi, mjeku Vojo Bilbija e ndonjë tjetër, humbën përjetësisht ndër ato vende.

Kriporja e Vlorës
Në vitet 1967-71 u punua për ndërtimin e kripores në Skrofotinë të Vlorës, në tharjen e pjesshme të kënetës së Nartës, ndërtimin e stacionit të pompimit në Pishporo etj. Për të kryer një varg punimesh të vështira, që ndodheshin relativisht larg nga njëra tjetra dhe nga vendbanimet, u ngrit një kamp me kapacitet 700-800 të burgosur politikë, pranë fshatit Skrofotinë, 14 km në veri të qytetit të Vlorës. Komandant i këtij kampi ishte emëruar Gani Vajza, nga qarku i Vlorës dhe komisar Kiço Gjançi, vllah nga qarku i Korçës. Komisari shquhej për punën propagandistike për "riedukimin" e të burgosurve. Nganjëherë ai merrte edhe kompetencat e operativit të Sigurimit të repartit. Me disa elementë të lëkundur, vegla të komandës, organizoi "orën gazmore" çdo të dielë, ku me pretekste të ndryshme, goditeshin ata që shiheshin me sy të keq, si të parehabilitueshëm, ata që nuk realizonin normën etj. Të burgosurit bënin disa kilometra rrugë në këmbë, nëpër baltë, nën pickimin e mushkonjave dhe të rrahjeve të panumërta, për të arritur gjer tek vendi i punës, tek kanali i thellë, i gjerë dhe plot llucë, që duhej vazhduar gjithnjë e më larg. Etja, uria, lodhja dhe kërbaçi na shoqëronin në çdo kilometër. Shumë veta u sëmurën. Për mosplotësimin e normës së punës, jepeshin dënime me izolim në birucë, nga 15 ditë deri në një ose dy muaj. Një i burgosur, i quajtur Lake Butka, nga Kolonja e Korçës, bëri vetvrasje.

Uzina e Naftës në Ballsh
Në vitet 1971-1984, të burgosurit politikë punuan edhe në ndërtimin e Uzinës së Pëprunimit të Naftës në Ballsh dhe në ndërtim pallatesh në atë qytet. Për trembëdhjetë vjet rresht, kanë punuar më shumë se njëmijë të burgosur, të vendosur në kampin e ndërtuar rrëzë një kodre, fare pranë luginës ku ishte piketuar uzina e përpunimit të thellë të naftës. Vendi ishte i tëri i rrethuar me tela me gjemba të ngritur lart e me trupa rojesh të shumtë. Të parët që erdhën për të hapur me krahë themelet e thella, ishin të burgosurit e kampit të Skrofotinës së Vlorës, të cilët sapo kishin mbaruar punë atje. Një autokolonë e gjatë prej më shumë se 35 kamionësh, shoqëruar nga makina me ushtarë të armatosur e qenë policie, duke kaluar nëpër qytetin e Fierit, për të ngjallur panik në popull, u ndal pranë atyre kodrave që ndodhen nja dy kilometra në lindje të Ballshit, atje ku do të nisnin punimet e kësaj "vepre të pesëvjeçarit" e cila do të ndërtohej me ndihmën e "motrës së madhe", Kinës. Mbas tyre, me autoburg, kohë pas kohe mbërritën edhe të tjerë, që sapo kishin marrë dënimet nga gjykatat dhe dilnin nga hetuesia gjysëm të vdekur. Ashtu siç ishin katandisur, kockë e lëkurë, dyll të verdhë dhe si të hutuar, kishin nevojë për disa ditë pushim, gjersa ta merrnin veten. Por, komanda s'kishte ndërmend t'u bënte trajtim. Ajo u jipte menjëherë nga një kazëm e lopatë, u caktonte brigadën dhe të nesërmen i donte në punë. Inxhinierët kinezë shihnin përditë skena të dhimbshme gjatë punës, e shprehnin në heshtje keqardhjen e tyre, por nuk mund të thoshin asnjë fjalë, se ashtu i kishin porositur. Njerëz të kthyer në skelete, tejet të lodhur nga puna e rëndë e krahut, që rropateshin nga një kamp në tjetrin, të sëmurë që vuanin nga azma, të tjerë që kolliteshin e pështynin gjak, burra të moshuar që po u sosej jeta në burg, të gjithë luftonin me vdekjen, e sfidonin atë, përpiqeshin të mbijetonin, gjersa të zbardhte një ditë aq shumë e pritur. Mjaft nga ata nuk arritën ta shohin dritën e lirisë. Ndër ta edhe piktori i mirënjohur Vangjush Tushi, i cili e deshi aq shumë jetën, lirinë, të bukurën, njerëzit dhe qytetin e tij të lindjes, Korçën romantike. Të burgosurit politikë të këtij kampi, kanë ndërtuar edhe një numër apartamentesh, për nevojat e strehimit të qytetarëve të Ballshit. Krahas të burgosurve politikë, por të veçuar, në këtë kamp kanë punuar edhe një numër jo i madh të burgosurish ordinerë. Objektet e punës dhe fjetoret ishin të ndara dhe nuk lejohej komunikimi midis tyre. Megjithatë, fshehurazi, ata gjenin rastin për të shkëmbyer ndonjë informacion. Kështu, p.sh. nga ana e të burgosurve politikë, u mor vesh arratisja dy herë, me mënyra të mençura e të guximshme, e të burgosurit të anës tjetër, Pëllumb Kasos. Në vitet 1977-1987 u punua edhe për ndërtimin e kompleksit sportiv "Dinamo" në Tiranë. Ky kompleks u ndërtua pranë liqenit artificial të Tiranës, për nevojat e Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe për stërvitjen e sportistëve të inkuadruar në klubin sportiv "Dinamo" që varej nga kjo ministri. Gjithashtu u ndërtuan edhe disa qindra apartamente për strehimin e oficerëve dhe të punonjësve të tjerë të Ministrisë së Punëve të Brendshme. Kjo punë zgjati dhejtë vjet. Kampi i të burgosurve ishte ngritur pranë vendit të punës, afër kodrave të liqenit me rreth 400 vetë. Thuhej se ishin me fat ata të burgosur që i kishin caktuar për të punuar në këtë vend piktoresk të kryeqytetit, ku edhe vështirësitë nuk ishin si ato të kampeve të tjera. Më shumë kishte nga ata me dënime të vogla ose që ishin në mbarim të vuajtjes së dënimit. Por, kishte midis tyre edhe "të privilegjuar" të Ministrisë së Punëve të Brendshme.

Miniera e Spaçit në Mirditë
Në vitet 1982-1990 të burgosurit politikë punuan edhe në shfrytëzimin e minierës së bakrit e piritit në Qaf-bari të Pukës, e cila ndodhet në zonën verilindore të Pukës, 21 km në lindje të Fushë-Arrëzit, në thellësi të maleve. Atje në atë vënd ishte ngritur kampi i të burgosurve politikë me rreth 500 vetë, që punonin natë e ditë, me tri ndërresa, për nxjerrjen e mineralit të bakrit e të piritit prej minierës së Qaf-barit. Natyra e punës dhe vuajtjet këtu, ishin të ngjashme me ato të Spaçit, por izolimi ishte edhe më i madh. Të burgosurit e Shqipërisë së Mesme dhe ata të Jugut, pothuajse i kishin humbur lidhjet me familjet, të cilat e kishin të pamundur të përshkruanin atë rrugë të gjatë e të mundimshme, për t'i parë njerëzit e tyre të dashur. Automjetet ishin tepër të rralla. Nuk kishte hotele, për të kaluar të paktën një natë. Dimri ishte tepër i ashpër. Keqtrajtimi nga policët zemërzinj, i kishte egërsuar të burgosurit dhe po i bënte të humbnin durimin. Kështu ndodhi që në 24 maj 1984 (çuditërisht në të njëjtin muaj, si vite më parë, në Spaç), kur gardianët nisën të rrahin bashëkvuajtësin, Ndue Pisha, vetëm sepse nuk kishte mundur të plotësonte normën e punës, (mbase ishte i sëmurë) të gjithë shokët u hodhën në mbrojtje të tij dhe shpërtheu revolta. Mbas një përleshjeje të shkurtër, rojet e brendshme ikën me vrap dhe kërkuan ndihmën e rojeve të armatosura të rrethimit, të cilët hapën menjëherë zjarr me mitraloza kundër të burgosurve, duke plagosur disa prej tyre. Ndërkaq erdhën përforcime ushtarësh të armatosur me automatikë e bomba dore, nga repartet e afërme. Pa shumë vonesë erdhi me helikopter nga Tirana edhe vetë drejtori i përgjithshëm i Sigurimit të Shtetit, Agron Tafa, si dhe funksionarë të tjerë të lartë të Ministrisë së Punëve të Brendshme, të cilët i kërcënuan të burgosurit se po të mos e ndërprisnin revoltën brenda një ore, kundër tyre do të qëllohej me të gjitha armët që disponinin. Në këto rrethana, duke patur parasysh edhe përvojën e hidhur të Spaçit, drejtuesit e kësaj revolte, vendosën ta mbyllnin me kaq, për të mos shkaktuar viktima dhe gjak. Pas kësaj ushtarët dhe policët e armatosur, u vërsulën mbi të burgosurit me një egërsi të madhe. Mbasi i rrahën dhe i keqtrajtuan sa deshën, morën dhe izoluan dyzet prej tyre. Tre vetë: Sandër Sokoli, Tom Ndoja dhe Sokol Sokoli, i dënuan me vdekje dhe i pushkatuan. Katërmbëdhjetë të tjerë u ridënuan me shumë vjet burg. Mbas kësaj, jeta në kamp u bë edhe më e padurueshme nga torturat që u shtuan së tepërmi. Veç të tjerave të burgosurit duhej të bënin edhe dy orë vrapim brenda kampit, për çdo ditë, nën kërbaçin e policëve. Vetëm viti 1990, me ndryshimet e vrullshme politike që solli, i dha fund kalvarit të atyre vuajtjeve, që nuk mund të harrohen lehtë.


--------------


Megjithate te ngratet edhe sot Kurt Kola i Namik Dokles se Nano-Rucve i komandon keta te mjere..
Nuk jan te zot te jene grusht e te bejne nje profil te vecante politik me principe e forc organizuese per vete dhe Vendin..
Vazhdojne te kerkojne..prona e kompensime prej Blush-Neritan-Ruc-Gjinushave e kte me goj te Kurt Hajdut Koles..

Gjynaf..

[Zarathustra.]

Interesante.

Me sa di une edhe piramidat i bene sklleverit e Faraoneve, por Faraonet sot studiohen dhe vleresohen per qyteterimin, organizimin shoqeror dhe civil qe ata sollen ne vendin e tyre.

Per ironine tuaj historia nuk merret me sklleverit, as i trajton ata dhe as e shikon primare kerkesen per "drejtesi" per sklleverve.

Kriminele, duar me gjak, gjakatar etj etj quaj cte duash evolimi dhe civilizimet me madheshtore sot ne bote i detyrohen pikerisht ketyre individeve dhe angazhimeve te tyre qe per disa ishin fatale.

Por ndersa Hoxha ishte ne pushtet dhe beri te vuajne keta nejrez, po ashtu edhe gjate pushtetit te Rrumpalles, apo te Zogut shume njerez humben jeten nga konflikti i brendshem, intoleranca dhe urrejtja. Ne fakt fundi i shqiptareve ne 92 ishte shume here me tragjik dhe fatal se ai i 50 vjeteve komunizem, duke krahasuar demin ekonomik, shoqeror, social si dhe jetet e marra.

Vdiqen, u mjeruan, dhe u varferuan shqiptaret ne kohen e Hoxhes po ashtu vdiqen, u mjeruan dhe u varferuan edhe mbas 92. Dikur disa prej tyre ishin skllever te Hoxhes, mbas 92 ishin skllever te krimit, pasigurise, luftes civile etj etj. Fundi eshte i njejte, vetem rruga per te arritur aty ishte e ndryshme. Dhe sa shume ka rendesi se si arrihet ne falimentim dhe katastrofe kur qellimi eshte pikerisht ti evitosh ato!
Te pakten persekutimi i sklleverve ne kohen e Hoxhes, ndertoi dicka, kurse ai i mbas 92 vetem prishi, shkaterroi dhe nuk vuri qofte edhe nje tulle ne ekonomine dhe jeten shqiptare.


Ish-udheheqesit nuk mund te denoheshin sepse ata vetem zbatuan ligjet e kohes. Ligjet vrisnin dhe jo individet. Ligjet i votonte kuvendi popullor qe zgjidhej nga populli dhe udheheqesit e larte s'kishin pune fare me kete proces.

Ja pse asnjerit pre jtyre nuk iu provua dot asnje krim. Ne fakt edhe Shefqet Pecin e denuan per genocid, ligj ky i miratuar ne 1995 kur Peci e kishte bere "krimin" ne 1944. Dy norma baze te drejtesise moderne "due process" dhe "statu of limitations" kategorikisht te ndalojne ti gjykosh keta njerez. Ndryshe zezaket e amerikes do fusnin ne burg te gjithe ish-pronaret e sklleverve mbas heqjes se skllaverise ne amerike. Ja pse "drejtesia" e Sales u detyrua te denoi per kafe e bonbone.

Ne Gjermanine e pas luftes, ne ate perendimore, rreth 90% te administrates se re qe filloi punen ne institucionet e shtetit Gjerman ishin ish-antare te Partise Naziste. Te gjithe vrases te sprovuar.........

PS
Kujdes ndonje nga ju kur ti shkoje mendja te permende Nurembergun, sepse ne Nuremberg oficeret e larte Nazist u denuan sepse kishin shkelur 1) ligjet Gjermane, dhe 2) ligjet nderkombetare per agresion dhe vrasje ndaj shtetasve te huaj. Jane dy raste te ndryshme me ish-komunistet ne shqiperi.

[arber e.grant]

Meqe permend nurenbegun ligjshmeria e gjyqitle per te desheruar nga pikepampja e parimit "Nuk eshte fajtor pa krim.
Dhe fjala krim nenkupton qe vepra te jete parashikuar si kriminale ne momentin e kryerjes (DHE JO ME PAS)

[Fringo]

Do ishte mire qe qeveria ta fillonte dhe nje here kete program per kriminelet sot, se mjaft nejten neper burgje duke ngrit pesha e duke pare Tv E DUKE LEXUAR NE BIBLIOTEKE, DUKE NGRENE NE KURRIZ TE TAKSAPAGUESVE.
Kush denohet me me shume se 5 vjet burg, te cohet ne pune te detyruar, te na kanalizoje ndonje fushe, ose ti punoje bacen atij te cilit i vrau te birin ose dicka te tille krijuese.
Do e shifshe ti, sa do ulej krimi, kur e di qe po re mrena te ngelet fryma ne miniere ose te besh gure te vegjel duke thyer te medhenjte.
Efikase, apo jo?

[Toro]

postuar me pare nga Leshator:

Ish-udheheqesit nuk mund te denoheshin sepse ata vetem zbatuan ligjet e kohes. Ligjet vrisnin dhe jo individet. Ligjet i votonte kuvendi popullor qe zgjidhej nga populli dhe udheheqesit e larte s'kishin pune fare me kete proces.

Per cfare ligjesh e ke fjalen? Ne cilin ligj te Kushtetutes apo te kodit penal shqiptar parashikohej tortura? Ne cilet ligje parashikohej lenia e njerezve ne te ftohte ose ne mes te diellit derisa tu dilte shpirti? Ne cilin ligj te Kushtetutes se RPPSH parashikohej denimi familjar ( burgim ose internim)?
Do thuash ti me cinizmin dhe arrogancen tende komuniste : " Po ja pra pse nuk i denuan?" Sepse kurre ne Shqiperi nuk u vendos drejtesia. Sala me shoke jane njerezit tuaj. Sepse si Sala, si Fatosi dhe "kryetaret" e partive te tjera politike ne Shqiperi jane marionetat qe vuri Ramizi ne 1990.

Sa per Nyrembergun, lere me mire, se nuk merr vesh fare nga historia. Kokat kryesore te regjimit nazist u denuan per :1) Krime kunder paqes, 2)Krime kunder njerezimit 3) Konspiracion kunder paqes 4) Krime Lufte.
DHe sic tha arber e.grant me siper, keto akuza u formuluan ne marreveshjen e 8 gushtit 1945, kurse prokuroria anglo-franko-amerikoano-sovjetike perdori ligjet dhe rregullat nderkombetare te ishin ne fuqi ne kohen e kryerjes se ketyre krimeve.

Pas denimit nga gjykata nderkombetare e ketyre kokave, u erdhi rradha dhe veglave te tyre, te cilat pervec akuzave te mesiperme, perballuan dhe akuza nga gjykatat gjermane te denazifikimit ne baze te ligjeve gjermane.

Po kur vjen puna per kriminelet shqiptare, zotrote del i pari dhe i mbron duke thene "Ashtu ishte koha"...per te justifikuar krime te cilat ti i di. Kur vjen puna qe keta kriminele te dilnin para gjyqit ( qe ua kishin mohuar me mijera viktimave te tyre) del e na thua se nuk i paskan bere keto krime, perderisa impotentet dhe provokatoret qe mbajti Berisha mbas 1992, nuk arriten te provonin ne gjyq. Nuk ishin omoideatet e tu, ata qe mbas 1992 qanin si putanat kur i rreh pimpi dhe kerkonin te mos kene "hakmarrje". Sepse fjala DREJTESI eshte e huaj per zhargonin tuaj komunist. Sepse JU kishit zbatuar ligjin....Cuditerisht "zbatimin" e ligjit ne 1997 ua mohuat kundershtareve dhe i vrate dhe i masakruat....Kjo eshte 'drejtesia" juaj. Drejtesia e horrave, e hajduteve dhe e krimineleve.

[Brari]

Nuk i postova keto kujtimet e ish te burgosurit politik Tanush Kaso qe i boton gazeta Shqiptare per te hapur tem mbi ..a duhen denuar a jo lideret e Shtetit enverist.

Nuk ka asnji vlere me ajo pune sepse kan rrjedhur shum ujra e sot vendi ka tjera probleme.

Kryesore eshte qe te mos ndodhin me ato fenomene..pra te mos kemi me diktatura qe te burgosin mijra e mijra njerez e ti bejne Doktorat me diploma Sorbone e inxhinieret me Diploma Torinoje ose Prage a Peterburgu ne skllever te llojit te piramidave qe te mos kemi me "shancin " te shikojme se sa kenaqen "Leshatoret" e djeshem e te sotshem kur lexojne keto menxyra.

Ne kujtimet e zotit Tanush..(qe do ti uroja dite te qeta e te begatshme qe te kete mundesi te shkruaje me shume per ate epoke) lexova shum emra te burgosurish qe nuk paten fatin te shikojne driten e Lirise.
Mes tyre lexova dhe emrin e nje MJEKU.
Ai pra sic tregon Zoti Tanush vdiq i raskapitur gerxheve te Bregut ne hapjen e taracave..me te cilat mburrej Enveri e Biroja e tije.

Ai Mjek i burgosur kur vdiq nuk ish ne moshen e aksionisteve por ne moshen e Byroistave te asaj Kohe.
Pra ishte dikund tek 50-60 vjecet.
Ai mjek ..historine e familjes se te cilit e njof.. pati nje fat te tmershem familjar..
Kishte mbaruar studimet per Mjekesi dikund ne Universitete te njohura dhe gjat luftes u rreshtua ne levizjen Clirimtare e sherbeu jo vetem si luftar por dhe si MJEK.
Mbas lufte sherbeu si Mjek ne Spitalet ushtarake dhe civile te Shqiperise.
Ishte Baba i 4 femijve kur u arrestua e u denua me mbi 15 vjet burg.
Nuk u mjaftuan me burgosjen e doktorit , baba i 4 femijve te vegjel por mbas disa vitesh futen ne Burg dhe gruan e doktorit..pra Nenen e kater femijve.
Mbeten ne rrug te madhe 4 femije me Baba dhe Nene ne Burg me denime 15-20 vjecare kur keta femije ishin ne moshe per te shkuar ne Shkolle.
E madhja e femijve ishte vajze 12 vjece dhe mbas saje 3 vellezer me te vegjel.
Askush nuk mund ti ndihmonte sepse te gjithe kishin frike te jepnin jo buke e veshmbathje por as dhe nje fjal te ngrohte ketyre 4 femijve me Prinder ne Burg.
Por Njeriu qenka i forte..
Ajo vajza e vogel e bukur si yll e dobet sa mund ta merrte era u be heroine.
U fut ne pune ne bujqesi kur lopata e shati i vinin dy pellembe mbi koke. Nga mengjezi deri ne darke neper hapje kanalesh e prashitje arash punonte e bij e Doktorit e veshur me ato pantallonat e fustanet e shamine mbeshtjelle ne Koke mes vapes e acarit dhe mbrriti ti ushqeje tre vellezerit e vegjel.
Cfar nuk provoi kjo Femije-Burrereshe..nga fyerjet e talljet e zagareve te operativave e deri te ditet pa buke e zjarr..
Te gjitha i perballoi dhe ajo qe i jepte forc ishte se do te kish nje traste me buk tja conte prinderve ne Burgjet e Partise..
Ku nuk brodhi ajo trimereshe me vllezerit e vegjel per dore neper rrug pa rrug hyp me nji karroc e zbrit nga nje Zetor e o burra te shkonte ne orar ne Takimin tek hekurat e Burgut te Babai..pastaj o burra ne nje Burg tjeter ne cepin tjeter te Shqiperise ne burgun e Mamase..
Erdhi dita mbas 20 vitesh burg te te jatit qe ai do lirohej dhe Motra me Vellezer prisnin tu vinte Babai nga Burgu sepse Nena kishte akoma vite burg..por nuk qe fati..i tille te shikonin babane e tyre gjalle mes femijve.. Ai vdiq disa dite para se te lirohej..

..po e le me kaq..

[kacaku basket]

o brari e paske ba te tere gazeten copy paste per daje ne e paske pru ne forum.shkruaj mer dicka qe te kete vlerat e tuaja jo te gazetareve.

ps: te pakten thuaje qe e ke marr te gazeta shqiptare.

[Zarathustra.]

Kush i legjitimizoi torturat??

Qejfi i policit. Ec e vertetoje ti se polici ishte i autorizuar nga lart. Vdiqen 6 shiptare ne shqiperi nga 92 ne 97 nga huri i policise, pa llogaritur ketu qindra e qindra te torturuar, disa dhjetra prej te cileve, politikane, gazetare etj etj. Bardhok Lala, gazetar, ne 1996 u rrah nga policia e shtetit te PD dhe gjysem i vdekur u hodh diku ne kodrat e liqenit. Vetem fakti qe ai u gjet rastesisht i shpetoi jeten atij. Apo keto s’quhen se nuk ishte Enveri ne pushtet?! Ja pra vetem sasia dhe deri diku menyra ndryshon nga Hoxha tek Sala, apo nga dy periudhat dhe aspak qellimi.

Agjitacion e Propagande, vijonte me aplikimin e luftes se klasave, qe parashikonte internim apo burgosje te familjarve. Lufta e Klasave u kendua per 50 vjet rresht ne shqiperi, dhe ishte e kompletuar me paketa te tera ligjesh.

Kur nazistet kryen krimet e tyre ata shkelen ligjet e kohes, dhe per kete u denuan. Ne te gjitha akuzat e tyre gjendet kjo fraze -” in violation of international treaties, agreements, or assurances” Por edhe per kete gjyqi i Nurembergut la shume per te deshiruar dhe sot nuk paraqet aspak nje shembull te ekselences se drejtesise. Ai gjyq ishte larje hesapesh i hapur dhe jo aplikim drejtesie. Por KJO ISHTE KOHA. Sot kete s’te le njeri ta besh. Vete mbi Ameriken, Angline dhe Rusine aplikonin shume akuza qe ata ngriten ne ate gjyq, qe nga bombardimet e civileve ne Gjermani, hedhja e bombes atomike, pushtimi i Iranit nga Anglia ne 41, si dhe kampet e perqendrimit ne Amerike dhe Rusi. Gjyqet e mepasshme per Nazistet ishin te gjithe per pergjegjesi personale, dmth per krime te bera nga vetgjyqesia dhe aspak kur zbatohej nje urdher apo nje ligj. Drejtori i Kampit te Auzhvitz ku vdiqen 3 milione cifute psh nuk u denua aspak bile ishte deshmitar i lire ne Nuremberg.

Ish-komunistet nuk shkelen asnje ligj dhe nuk kishin per cfare te akuzoheshin dhe denoheshin. Nexhmijen e akuzuan fillimisht per terror e genocid, por amerika dhe europa nuk ia quajten PD kete, dhe ata iu drejtuan kafeve dhe bonboneve. Kush eshte ai trushkulur te besoje se Sala dhe PD nuk deshte ti denonte ish-udheheqesit per akuza te tilla te renda, kur Sala edhe sikur nje banane te vidhej ne shqiperi thoshte se e bene Komunistat. Berisha rrezoi qeverine e Stabilitetit pikerisht nen kerkesen absolute per arrestimin dhe burgosjen e Nexhmije Hoxhes.

Une nuk pretendoj se krime nuk jane bere, apo se persekutimi ishte i dicka positive per te miren e shqiperise. Ajo qe them une eshte parimore dhe jo morale apo emocionale. Me normat e drejtesise bashkohore ish-komunistet nuk u hapej dot as gjyq, le me pastaj te denoheshin.

Dhe krimet e komunizmit ne pergjithesi jane krime te shoqerise shqiptare qe kaq fort e mbeshteti ate pushtet per 50 vjet, ku nuk u pa asnje perpjekje serioze per ta permbysur Hoxhen.
Paaftesia juaj per te ballafaquar realitetin, dhe problemet qe ai shtron, per te qene te afte te jepni zgjidhje apo rrugedalje te problemeve reale dhe te presente qe kalon shoqeria shqiptare, ju ben kaq adapt-llagar per tu marre me ish-udheheqesit e fishkur, me Palrat e Lenkrat. Ja keta jane kundershtare tamam te nivelit tuaj, dhe per shqiperise ju I hyni ne pune vetem per tu marre me ish-birone e mbaruar. Shqiptaret e dine mire se jeta e tyre nuk do rregullohet nqs Pali apo Lenka futet ne burg, dhe rendja mbas tyre eshte humbje kohe dhe energjie per dicka te vet-diskriminuar.

1997 ne aspektin e zbatimit te ligjit, ishte njesoj se 1991. Ligji apo ata qe prezantonin ate ishin kthyer ne abuziv dhe i kushtuan shume indivit shqiptar. Dhe nje pushtet qe kaq shume demton ate te cilin ka detyre per te mbrojtur, qytetarin e vet, i jep te drejten qytetarit per ta hequr ate me cdo menyre. Fundi i cdo qeverisje eshte drejtesia, dhe ne 1992-97 drejtesia kishte kohe qe kishte falimentuar dhe degjeneruar ne nivele totalisht te papranueshme dhe drejtperdrejt te demtueshme per qytetarin shqiptar. E vetmja gje qe e mbante ate ne pushtet ishin fajdet, apo parate qyl, kur edhe ato dolen hajdute, cdo arsye per te qene ne pushtet u eleminua dhe kokefortesia per ta mbajtur ate ne ato kushte ishte diktatoriale. Diktaturat nuk ikin ndryshe pervecse me nje revolte te dhunshme. Por ne 1991 revolta e dhunshme nuk ndodhi sepse konfrontimi u evitua nga pushteti dhe u leshua pe, ne 1997 kjo nuk ndodhi. Sic del, edhe Adili dhe Ramizi u treguan politikane dhe diplomate me te afte dhe finoke se bajraktaro-mesjetari Sale dhe kokepalaret e Bjeshkeve te Namuna qe i shkonin nga pas.


Kujtimet e zotit Tanush sado te verteta nuk perfaqesojne asgje integruese, perparimtare dhe konstruktive per shoqerine shqiptare, pervecse mbajne ndezur gjakrat dhe deshiren per larje hesapesh, si dhe e trashegojne ate nder breza. Brezi i te persekutuarve kerkon te laje hesapet me brezin e persekutuesve. I pari ka moralin nga ana e tij, i dyti ka fuqine, dhe pushtetin ekonomik dhe politik. Ky konflikt nuk ka fitimtare. Nqs brezi i ish-te persekutuarve kerkon te integrohet, dhe te ece perpara ne shoqerine shqiptare, ai nuk mund ta beje kete duke demonizuar brezin tjeter qe ne fund te fundit aprovon kete integrim, dhe me te cilin kerkon te ndaje nje shoqeri. Shqiperia nuk ndertohet ne emr te konfliktit dhe as ne emr te larjes se hesapeve, qe ju keni qejf ta quani "drejtesi". 50 vjet Hoxhe duhet ta kemi mesuar kete. E vetmja rrugedalje eshte mbyllja e hesapeve te vjetra dhe ndalimi i referancave tek e shkuara, qe vetem ndjell konflikt dhe urrejtje. Dikush duhet ta kaperceje "padrejtesine" tashme te zhvleresuar nga koha dhe te ece perpara "move on" per nje shoqeri me te mire. Kete here kjo barre u bie viktimave te Hoxhes.