Ismail Kadare

[dordi1]

Ah, ajo nate...
Edhe pa me pyetur ju, ajo vazhdon te sundoje gjysmen e mosqenies sime. Jashte kishte shkreptima. Ime shoqe i ishte afruar prape dritares dhe une desha t'i them: c'kerkon ashtu me sy? Perjashta kishte vetem terr dhe asnje shprese kurrkund. Nuk arrita t'ia them, ngaqe gjumi po me kaplonte nderkaq. Nje fare dremitje e keqe, ne trajte flokesh debore, mes te cilave mezi e dalloja te fejuaren time te pare, ate partizane, e perbri saj, rojen time, ashtu si dyzet vjet, me pare, ne male, kur i tretur ethesh e i rrethuar prej ballisteve, iu lutesha te dyve, asaj dhe rojes, te me vrisnin. Vritmeni, iu thosha, mos me lini ne dore te tyre... Ata veshtronin te ngrire. Nga ethet me beheshin si hije, here ndaheshin ne tre, e here beheshin njesh, per te sajuar nje krijese te frikshme, gjysme burre, gjysme grua.
Kur ime shoqe, si u shkeput nga dritarja, po afrohej, ashtu me shembelleu, si e fejuara ime e pare, me te cilen s'u martova dot. Dhe bashke me te, ashtu si dyzet vjet me pare, ishte roja i dikurshem partizan... U afruan heshturazi te dy, pastaj roja mbeti pas dhe ishte vetem ajo, fare e mjegullt, por prape e dyzuar, e fejuar dhe grua bashke, do te thoshje nje dygrua, qe, ne vend te gotes se kamomilit, po me drejtonte tyten e zeze te revolverit. Ishte pa tmerr gjithcka, madje me vete thashe: u dashkan shkuar dyzet vjet, per te ma degjuar lutjen! Vrame, mendova prape, ashtu si atehere, mos me ler ne dore te tyre! Dhe befas, gjithcka u be zbrazeti.



Ismail Kadare, PASARDHESI, Tirane 2003



...edhe cuditemi pastaj, kur B. Shehu boton te tilla shkrime tek ''Korrieri''!!!

[Veshtrusja]

Ndermjet librat e ri qe kan dal tani me ka pelqyer Vajza e Agamemnonit e Ismail Kadares. Me poshte po citoj nje pjes te bukur nga libri :

Sa vjet shterpesie te tille do te duheshin per ta kthyer jeten ne djerrine? Dhe e gjithe kjo, per te vetmen arsye, se keshtu e fishkur, e thare, jeta sundohej me lehte.

Temthat me rrihnin si cekan, megjithate, nuk e nderprisja dot ritmin kaotik te te menduarit. Si mund te revolucionarizohej, o Perendi, seksi i femres?! Sepse per ta nisur punen nga themeli, qe andej duhej filluar, nga burimi i jetes…Te modifikohej pamja e tij, delta e erret siper, vija e lagesht e buzeve…Te riedukohej, duke i hequr mbeturinat e se shkuares, orgazmen, kujtimet mijevjecare te kenaqesise.

Do te shqyhesha gazit, sikur te mos isha i brengosur.

“Trekendeshi revolucionar: mesim, pune, prodhuese, stervitje ushtarake”. Po trekendeshi i zi i seksit, c’do te behej? E plasaritur delta e thare, e mjere, me ca fije bari te rralla stepe siper.

Asnjehere dendesia e parrullave s’kishte qene e tille. Ja dhe ajo, e famshmja, e barit. “Ne do te mbrojme parimet e marksizem-leninizmite, dhe sikur te detyrohemi te hame vetem bar.”

I verber, i thirra vetes. Ti e kishe te verteten perpara syve dhe i kerkoje sinjalet tri mije vjet larg. Shfletoje libra, mundoje trurin, per ate qe ishte e qarte, edhe pa to.

E cfare pastaj, thashe me vete paspak. C’gabim kisha bere? Sinjali qe me kishte dhene Suzana ishte i sakte dhe kjo ishte kryesorja. Kurse Ifigjenia e pergjakur, nuk kundershtonte asgje me deshmine e saj, perkundrazi!

Te gjitha po ndodhin si dikur, ndoshta me llahtarshem. Ne brigjet e Aulides, anijet greke po nisen njera pas tjetres, drejt Trojes. Shkeputen me force spirancat prej gureve te medhenj, qe bien shkumezueshem ne uje. Njera pas tjetres, keputen spirancat, si shpresat e fundit.
Fushata e Trojes ka filluar.
Asgje nuk e pengon me tharjen e jetes.

* Kadare, Ismail. Vajza e Agamemnonit. (page: 112-113). Botuar ne 2003.

[dordi1]

E megjithate ti ishe atje kur mberriti shefi i porsaemeruar i shtetit naten vone ne arkiv?

Po, atje isha.

Besoj se ke qene i habitur: c'ishte kjo ardhje keshtu, gati ne mesnate, pa buje e pa shpure, vetem me dy roje?

Natyrisht. Per t'u habitur ishte.

Aq me teper qe ajo dite prilli kishte qene tejet e lodhshme per te. Mbledhja e Byrose Politike, qe e kishte emeruar udheheqes te vendit, sapo kishte mbaruar. Dosje te ngutshme e pritnin ne tryeze. Gjithe vendi ishte i trandur pas varrimit te diktatorit. Europa pergjonte se c'rruge do te merrte Shqiperia. Ne ushtri, ne rrethet e policise se fshehte, midis te pakenaqurve qarkullonin gjithfare psikozash, thashethemesh. Lista e qeverise se ardhshme ishte aty. Ceshtje te tjera qe kerkonin pergjigje me ngut. Dhe ja, ky njeri, i le te gjitha keto, ia hipen makines dhe pa lajmeruar askend, i shoqeruar vetem nga dy roje merr udhen e gjate malore, per te mberritur pas shtate oresh ne shpellanen tuaj. E cuditshme, apo jo?

Natyrisht, zoti hetues.

Nuk zbresin cdo mbremje shefa shtetesh, qofte edhe ne nje arkiv te fshehte. E aq me teper shefa te porsakurorezuar, apo jo?

Ashtu eshte, zoti hetues.

Pra ishte e natyrshme qe ju te beheshit kureshtar. Madje teper. C'kerkonte ky njeri me aq ngut? Madje, do te thosha, me ankth. Besoj se i bete vetmevete keto pyetje?

Si te them. Kureshtar u bera, natyrisht, por kaq thelle, e kam fjalen per ankthet etj., nuk u shtyva. Punet e te medhenjve, mendova. Vetem kaq.

Megjithate, meqenese u bete kureshtar, sic e pranoni, nje mprehje te vemendjes e patet, apo jo? Keshtu, dashur pa dashur, i ndoqet levizjet e vizitorit.

Natyrisht.

A mund te na i thoni me saktesi?

Ato qe pashe, sigurisht.

Ato qe pate? Domethene ka gjera qe nuk i keni pare?

Natyrisht. Se c'beri ai ne kthinen e Lakuriqit, as une, askush tjeter nuk e pa.

Kthina e Lakuriqit ishte kthina me e fshehte e arkivit, ne mos gaboj?

Po. E quanim ashtu midis nesh meqe nje dite hyri rastesisht nje lakuriq nate. Zyrtarisht ajo nuk kishte emer.

Vazhdoni. Domethene sapo hyri ne arkiv ai kerkoi te shkonte te kthina e Lakuriqit.

Pikerisht.

Pa qendruar asnje cast ne zyren e drejtorit. Madje pa ju thene juve ''si jeni, more shoke?''

Pikerisht.

Vazhdoni. Perpiquni te riprodhoni saktesisht veprimet e tij.

Do perpiqem. Nxori nga setra nje cope leter, e veshtroi, pastaj kerkoi ta conim te kthina. E ndoqa me sy grupin e vogel qe u ndal te dera e hekurt. Drejtori nxori dy celsat dhe i rrotulloi ne te dy bravat. Celesin e trete ai e kishte sjelle me vete. Ai celes ndodhej gjithmone ne Tirane, ne qender. E nxori pra vete celesin e trete dhe e hapi deren.

Pastaj?

Askush nuk e di se c'ndodhi atje. Ai shtyu deren, u fut dhe e mbylli nga brenda. Te tjeret, duke perfshire edhe rojet mbeten jashte. Pas nje fare kohe e hapi flegren e deres pergjysme dhe thirri drejtorin. Drejtori u fut brenda, por nuk qendroi vec disa minuta. Doli dhe te gjithe qendruan te heshtur, si me pare, pas deres.

Pastaj?

Pastaj asgje. Qendroi ne kthine gati tre ore. Kur doli fytyren e kishte te prere. Pa thene asgje iku i ndjekur nga rojet. Ora duhej te ishte tre e mengjesit..

Pra doli me fytyre te prere. Pas tre oresh kerkimi. Pastaj u nis fill per Tirane. A nuk ju shtiu ne mendime kjo gje? A nuk ju la pa gjume? A nuk ju beri te ulurinit me vete: ketu ka nje mister! Nje mister te zi?

Natyrisht. Njerez ishim edhe ne. Pershtypje na beri, por ndoshta jo ashtu sic thoni ju, me ato fjalet ''mister'' etj.

Ah, Ashtu? Nuk e duroni dot fjalen ''mister''?

S'thashe ashtu.

C'ka pasur ne ate dosje te fshehte? Pergjigjuni!

Nuk e di. Nuk e kam pare kurre.

Kush e ka pare? Pegjigjuni!

Askush.

Si askush? Dikush merrej me to. Dikush e kishte sjelle aty. E kishte sajuar, kishte renditur fletet. Pergjigjuni!

Po, ka patur nje njeri.

Po ju thate askush.

Ka patur nje njeri, Shpend Simahori quhej, por ai s'eshte me. U mbyt vitin qe shkoi, duke ikur per ne Itali, ne Kanalin e Otrantos.

Ah, Kanali i Otrantos! Sapo kerkon dike, dike qe te duhet patjeter, te vjen pergjigjja: eshte atje...ne fund te Otrantos. Tani me degjoni, kjo eshte pyetja e fundit. Me veshtroni ne sy dhe m'u pergjigjni.

Po, zotni.

Keni degjuar per ca fotografi te cuditshme, desha te them te tmerrshme, qe gjenden brenda dosjeve te kthines se Lakuriqit?

Jo, zotni.

Mos m'i hiqni syte...Keni degjuar per anetare te Byrose Politike te fotografuar me revolvere ne dore, duke shtire plumbin e fundit mbi trupin e shtrire perdhe te kolegut te tyre, ish anetar i Byrose Politike? Pergjigjuni!

Jo, zotni.

Keni pare ish-shefin e porsaemeruar te shtetit te fotografuar me revole ne dore, duke shtire mbi trupin e nje ish-anetari te Byrose Politike?

Oh, jo.

E keni pare ta kerkonte pikerisht ate fotografi ate nate prilli ne arkiv? Ky eshte shansi juaj i fundit, pergjigjuni!

Oh, te isha mbytur me mire ne Kanal te Otrantos.



Ismail Kadare, ''LULET E FTOHTA TE MARSIT'', Tirane 2000

[Fiori]

dordi me pelqyen te dy fragmentet nga Lulet e Ftohta te Marsit. Te lutem vazhdo te na sjellesh me shume, ndoshta nga fillimi i librit, qe te hyjme disi ne ngjarje.

Respekte


Fiori

[dordi1]

Dalja e Rugoves ne TV, me Milloshevicin, befasim per te gjithe. Ata qe nuk e duan nuk e prisnin nje veteperbaltje kaq te shpejte. Ithtaret e tij kane rene ne zi.
Merret me mend qe telefoni im ka rene prape shpesh. Kete here nga Shqiperia. Them ate qe mendoj: perderisa nuk e dime ne c'rrethana ndodhet s'mund te ngutemi ta gjykojme. Askush s'ka te drejte te kerkoje prej tij te flijohet si hero. Nderkaq ajo qe mund t'i kerkohej ishte te buzeqeshte me pak. Kosova eshte midis mortit dhe zise. Lideri i saj, se paku, kaq gje mund ta bente: te ngrysej.
Nderkaq, pavaresisht nga rrethanat, qofshin ato edhe lehtesuese, veshtire se ai mund te vazhdoje te mbetet nje lider. Ta zeme se tirani serb e ka lidhur me nje fare menyre (gjeja me e lehte per diktatoret komuniste). Prape se prape ai s'mund te jete me lider. Eshte nje nderprerje qe i ngjan asaj te fatit te keq. Qe te bie nga qielli ose nga nje semundje.


Ismail KADARE, ''Ra ky mort e u pame'', Tirane 1999

[Dreri]

Mesueset e fshatit

ne udehkryqe ndane xhadeve
Ditet e shtuna dalin shpesh
Dhe zgjatin doren nga makinat
Here dy nga dy here vec e vec

Po shpesh ata qe jane brenda
me njeri-tjetrin shkembejne fraza
Si shume pretendime kane
Mor shoku Jani , keto vajza

Dhe jane ata qe bejne zhurme
Qe kane per vete dyzet goje
Qe i shkruajne leter presidiumit
Per nje guzhine po t'ju mungoje

Dhe ato presin makinen tjeter
Atje ne rruge atje ne shi
Ato te urtat gjer ne dhembje
Te thjeshtat gjer ne madheshti

Tek presin , java qe kaloi
U kujtohet si ne tym
Klasa me nxenesit, gabimet
Q'u perseritn ne hartim

Ne mbremje radion degjon njera
Tjetres ne medn i vjen serish
Shikimi i fotoreporterit
Q'andej kaloj rastesisht

Koha e fejeses i ka ardhur
Dikujt ndoshta i shkon cdo dite
Pluhur i shkumesit, vello e bardhe
U bioe mbi supe e i trondit

Pos'ngrene ato boten ne kembe
Ne komitet ne ministri
Ato te urtat gjer ne dhembje
Te thjeshtat gjer ne madheshti

* * *

[shigjeta]

Motive me diell

Mbi liqenjte e Lures po bie mbremja
Muzgu rrjedh nga majat e pishave neper
.....................................trungjet e kalbur
Grumbullohet ne pellgje te vegjel
Kullon pastaj neper furcen tende te dridhshme

Shpejto
U be vone

Kap c'te kapesh nga ngjyrat qe dridhen
.........................................e ferfellojne
Duke ikur plot alarm nga mbremja qe i ndjek

Kap motive me diell...
Neper furcen tende kurre nata mos kullofte

1965

[marsela]

edhe kjo pjese e shkurter e marre po nga romani "Hija"i Kadares me ka pelqyer:

..E njihja mire c'ishte dashurimi,athere kur brumi me te cilin qene sajuar gjer dje ditet dhe netet e tua kembehej befas me nje brume te ri.gjithe universi riperterihej aty per aty per te pritur te ftuaren e re.Ndryshoheshin oret,kahja e tyre e pastaj me rradhe pershtateshin ditet,javet e pa dyshim stinet.Merrej me mend se dendesia me te cilen te kujtohej vajza behej perher e me e madhe,cdo minute cdo 10 sekonda,cdo sekonde,sa vinte nje cast dhe ty te dukej se koha nuk mjaftonte me per te dhe se padyshim dicka do te shperthente nga gjithe ajo trysni,ose truri yt ose vajza ose bota krejt..

[Diabolis]

The Piramid

... His wife's vagina also seemed somewhat frightening when he entered it, like a mysterious place with perhaps, at the very end, a mortuary chamber.

[Vala_79]

Portret malesori te hershem

Mbi tirqet vije e zeze
Zbrez si e zeze vetetime
Ne brez armen e mbushur
Ne koke te zbrazetin qefin.

Keshtu eshte shfaqur ne vite
Rrafshnalteve gjer ne det
Ne brez vdekjen e tjetrit,
Ne balle vdekjen e vete.

Kur ndonje dite armiku
Shfaqej diku ne kufi
Kunder tij me te dyja vdekjet
Nisej ahere ai.