Femra sipas Hebraizmit, Krishterizmit dhe Islamit
Ajni Sinani
O njerėz! Druajuni Zotit tuaj, i Cili ju krijoi prej njė njeriu tė vetėm, e nga ai krijoi bashkėshorten e tij, kurse prej atyre tė dyve krijoi shumė meshkuj e femra.(En Nisa:1).
Para ardhjes sė Islamit gruaja qe nė njė pozitė jashtėzakonisht tė ulėt, dhe Islami jo vetėm qė solli rregulla dhe dispozita pėr tė pėrmirėsuar gjendjen e dėshpėruar nė tė cilėn gjendje ajo, por e ndryshoi rrėnjėsish pozitėn e saj. Ai e lartėsoi statusin e grave duke e bėrė atė tė barabartė me tė burrave dhe ky ishte revolucioni i parė social dhe njė goditje vdekjeprurėse pėr pikėpamjet e vjetra dhe qėndrimet diskriminuese ndaj saj.
Por, pėr tė kuptuar mė mirė atė se ēfarė i ka ofruar Islami femrės dhe tė drejtat qė ia ka njohur asaj nė vazhdim do tė pėrshkruaj nė mėnyrė pėrmbledhėse pozitėn e saj nė Hebraizėm, Krishterizėm dhe Islam.
Femra nė hebraizėm
Femra ėshtė fajtore pėr mėkatin e parė. Kjo ngase sipas Dhiatės sė Vjetėr Zoti e pyeti Adamin dhe ai u pėrgjigj: Mos vallė ke ngrėnė nga pema qė unė tė kisha urdhėruar tė mos haje?". Njeriu u pėrgjigj: "Gruaja qė ti mė vure pranė mė dha nga pema dhe unė e hėngra". (Zanafilla 3: 11- 12).
Sipas kėtij teksti Eva, ėshtė fajtore pėr mėkatimin e Adamit dhe pėr pasojė ferma nė sytė e ēifutėve dhe tė krishterėve vazhdimisht do tė konsiderohet njė krijesė e mangėt, e djallėzuar dhe e mallkuar, ngase u bė shkaktare pėr tė na larguar nga parajsa!
Dhe gruaja pa qė pema ishte e mirė pėr t'u ngrėnė, qė ishte e kėndshme pėr sytė dhe qė pema ishte e dėshirueshme pėr ta bėrė tė zgjuar dikė; dhe ajo mori nga fruti i saj, e hėngri dhe i dha edhe burrit tė saj qė ishte me tė, dhe hėngri edhe ai. (Zanafilla 3: 7).
Pra sipas Dhiatės sė Vjetėr, Eva e nxiti Adamin qė tė hante nga fruti i pemės! Prandaj pėrgjegjėsinė kryesore dhe fajin e ka gruaja- Eva!
Zoti i Bibles vendos armiqėsi mes burrit dhe gruas
Sipas citatit Biblik Zoti ka vendosur armiqėsi mes burrit dhe gruas: Dhe unė do tė shtie armiqėsi midis teje dhe gruas, midis farės sate dhe farės sė saj; fara e saj do tė shtypė kokėn tėnde, dhe ti do tė plagosėsh thembrėn e farės sė saj".(Zanafilla 3: 15)
Bibla thotė se djalli e tundoi Evėn tė hante nga pema e ndaluar dhe ajo, mė pas e tundoi Adamin tė bėnte tė njėjtėn gjė, duke kryer kėshtu mėkatin. Ata u dėnuan duke u dėbuar me turp nė Tokė, me njė faj qė i rėndonte mė shumė Evės, si pėrgjegjėse kryesore. Prandaj Zoti i tha Evės: "Unė do tė shumėzoj nė masė tė madhe vuajtjet e tua dhe barrėt e tua; me vuajtje do tė lindėsh fėmijė; dėshirat e tua do tė drejtohen ndaj burrit tėnd dhe ai do tė sundojė mbi ty". (Zanafilla 3: 16).
Sipas kėtij citati tė ēuditshėm Zoti ia e ndėshkoi Even me vuajte, mundime dhe barrė. Vuajtjet dhe mundimet e barrės janė ndėshkim nga ana e Zotit ndaj gruas pėr shkak tė mashtrimit tė saj tė burrit(!), prandaj ajo si dėnim gjatė lindjes do tė do tė lind me vuajte. Dhe jo vetėm kaq por si ndėshkim ndaj gruas, sipas Dhiatės sė Vjetėr, Zoti e bėni atė robėreshė tė mashkullit ai do tė sundojė mbi ty"!
Prandaj, sipas Dhiatės sė Vjetėr tė shtrembėruar dhe tė shkruar nga autorė tė panjohur, Zoti gruan ia ka nėnshtruar burrit pėrjetėsisht. Pėr rrjedhojė nuk duhet tė ēuditemi kur lexojmė nė trashėgiminė hebraike se si nė ēdo mėngjes ēifuti i lutet dhe e falėnderon Zotin pėr atė qė nuk e ka krijuar si rob, idhujtar apo femėr.
Femra nė krishterizėm
As nė Krishterizėm femra nuk qėndron mė mirė se nė Hebraizėm: Ēdo burrė, kur lutet ose profetizon kokėmbuluar, turpėron kryet e tij. Edhe ēdo grua, qė lutet ose profetizon kokėzbuluar, turpėron kryet e saj, sepse ėshtė njėlloj sikur tė ishte e rruar. Sepse nė qoftė se gruaja nuk mbulohet, le t'ia presin flokėt; por nė qoftė se pėr gruan ėshtė turp tė qethet a tė rruhet, le tė mbulojė kryet. Sepse burri nuk duhet tė mbulojė kryet, sepse ėshtė shėmbėllimi dhe lavdia e Perėndisė, kurse gruaja ėshtė lavdia e burrit, sepse burri nuk ėshtė nga gruaja, por gruaja nga burri, edhe sepse burri nuk u krijua pėr gruan, por gruaja pėr burrin. (Letra e parė drejtuar Korintianėve: 11: 4-8).
Nė fillim tė kėtij citati Biblik shohim se gruaja gjatė lutjes sė saj duhet tė mbuloj kryet me shami pėrndryshe ajo turpėron kokėn e saj. Pra ky tekst sikurse mund tė shihet kėrkon qė femra tė mbuloj kokėn me shami, por kuptohet se ka patur njė ndėrhyrje nga ana e autorėve duke e devijuar kuptimin e pėrgjithshėm dhe duke e reduktuar mbulimin e kokės vetėm kur femra lutet. Kuptimin e kėtij citati e zbatojnė vetėm murgeshat qė mbajnė kokėn e mbuluar edhe jashtė lutjes, por jo edhe krishteret e tjera.
Sipas Dhiatės sė Re burri ėshtė lavdia e Perėndisė kurse gruaja ėshtė lavdia e burrit! Burri nuk ėshtė marrė nga gruaja por gruaja ėshtė marrė nga burri.
Ndėrkaq, Kurani fisnik nė lidhje me burrin dhe gruan thotė se ata janė krijuar: nga njėri tjetri apo pėr njėri tjetrin (badukum min bad), kėtu mund tė vėrehet dallimi mes Kuranit fisnik dhe Biblės sė shtrembėruar.
Burri sipas Dhiatės sė Re nuk u krijua pėr gruan por gruaja u krijua pėr burrin. Pėr pasojė ajo ėshtė shėrbėtore dhe robėreshė e bashkėshortit tė saj!
Ja njė tekst shumė i ēuditshėm nė Bibėl ku gruas nuk i lejohet qė tė mėsoj dhe as tė flas nė Kishė!
Gruaja le tė mėsojė nė heshtje dhe me ēdo nėnshtrim. Nuk e lejoj qė gruaja tė mėsojė nė kishė as tė sundoj burrin, tė rrijė nė heshtje. Sepse sė pari u krijua Adami dhe mė pas Eva. Dhe nuk u gėnjye Adami, por gruaja u gėnjye dhe e shkeli urdhrin. (Letra e parė drejtuar Timoteut: 2: 10-12).
Nga sulmet mė tė mėdha dhe mė tė pamėshirshme ndaj gruas ėshtė bėrė nga njėri ndėr dijetarėt e shquar tė krishterė, Tertuliani: Dijeni se secila prej jush ėshtė Eva. Mallkimi i Zotit ėshtė nė breza pėr shkak tė jetės suaj seksuale tė natyrshme... Ju i jeni afruar djallit, ju e keni hequr vulėn nga pema e ndaluar, ju tė parat keni hedhur poshtė ligjin e Zotit, ju jeni ajo qė e keni bindur atė qė ska mund ta inkurajoj djalli mjaftueshėm qė tė shkel urdhrin e Zotit. Ju ashtu lehtė e keni rrėnuar shkallėn hyjnore tė njeriut. Nė llogari tė shėrbimeve tuaja madje ėshtė edhe ajo qė ka pėsuar biri i Zotit.
Por pėr ēudi gjithė kėto qėndrime denigruese ndaj femrės nga ana e ēifutėve dhe tė krishterėve heshtėn dhe janė po autorėt ēifutė dhe tė krishterė qė akuzojnė Islamin se nuk i ka dhėnė tė drejta femrės.
Femra nė Islam
Gruaja nė Islam ėshtė e para qė ka besuar mesazhin e Zotit. Kur Pejgamberi a.s. u kthye nga shpella Hira pasi qė kishte pranuar shpalljen e parė nga meleku Xhibril dhe i tregoi bashkėshortes sė tij, Hadixhes, ajo pa kurrfarė hezitimi e pranoi pejgamberinė e tij. Ishte Ummu Seleme, nėna e besimtarėve qė i propozoi Pejgamberit a.s. qė tė fillonte me rruarjen e flokėve pas marrėveshjes sė Hudejbijes, kur sahabet donin qė madje edhe me forcė tė hynin nė Mekkė.
Nė kohėn e Pejgamberit a.s. gruaja ka mbajtur ligjėrata nė xhami para grave tė tjera duke e elektrizuar atmosferėn. Ajo ka marrė pjesė nė ekspedita dhe beteja tė ndryshme duke dhėnė kontributin e saj humanitar. Kemi rastin kur gruaja reagoi ndaj fjalėve tė halifit tė dytė, Umerit r.a. kur ai kėrkoi qė tė pėrcaktohej maksimumi i mehrit, duke thėnė se si po e bėni njė gjė tė tillė kur Allahu i madhėrishėm nuk e ka kufizuar nė Librin e Tij. Halifi Omer tha: Omeri gaboi, gruaja ka tė drejtė.
Femra sikurse edhe mashkulli ėshtė e ngarkuar me obligime dhe do tė shpėrblehet pėr veprat e saj. Nė Kuran njė sure/kaptinė quhet En Nisa- Gratė, kurse njė sure tjetėr Merjem pra mban emrin e nėnės sė Isait a.s. (Jezusit, paqja e Zotit qoftė mbi ata dy).
Mėkatimi i Ademit dhe i Haves
Sa i pėrket mėkatit tė parė nė Xhenet Kurani fisnik pėrgjegjėsinė e shpėrndan proporcionalisht mes Ademit a.s. dhe hazreti Haves. Sipas Kuranit fisnik, jo sikurse thotė Bibla, nga djalli u gėnjyen edhe Ademi a.s. edhe Hava.
Ndalesa nga ngrėnia e pemės ishte pėr Ademin dhe Haven: Ne thamė: O Adem, jeto ti dhe gruaja jote nė Xhenet dhe aty hani sa tė doni e kur tė doni, por mos iu afroni kėsaj peme, se ndryshe do tė bėheni tė padrejtė. (El Bekare: 35).
Shejtani i mashtroi tė dy, edhe Ademin dhe Haven: Djalli u pėshpėriti ... dhe u tha: Zoti juaj jua ka ndaluar pemėn, vetėm qė tė mos bėheni melek ose tė pavdekshėm. (El Araf: 21).
Qortimi nga ana e Allahut ishte pėr Ademin dhe Haven: Zoti i tyre i thirri: A nuk ju kisha ndaluar atė pemė? A nuk ju pata thėnė se djalli ėshtė vėrtet armiku juaj i hapėt? (El Araf: 22).
Kėrkimi i pendimit erdhi nga Ademi dhe Hava: Ata thanė: O Zoti ynė! Ne i kemi bėrė padrejtėsi vetes sonė, prandaj, nėse Ti nuk fal dhe nuk na mėshiron, ne vėrtet qė do tė jemi nga tė humburit. (El Araf: 23).
Pendimi iu pranua edhe Ademit dhe Haves: Ademi mėsoi disa fjalė (se si tė kėrkonte falje) nga Zoti i tij, kėshtu qė Ai ia pranoi pendimin. Sigurisht, Ai i pranon shumė pendimet, Ai ėshtė Mėshirėploti. (El Bekare: 37).
Me pranimin e pendimit mori fund ēėshtja e mėkatit fillestar. Kjo sepse, mėkatimi i Ademit nuk qe i pafalur, pėrkundrazi mė pas Ademi u ngrit nė shkallėn e pejgamberit dhe gjinia njerėzore u dėrgua nė Tokė si mėkėmbėse e Zotit. Allahu premtoi se do tė dėrgonte pejgamberė dhe njerėzimin do tė pajiste me udhėzim hyjnor.
Prandaj Hava nuk ka kurrfarė pėrgjegjėsie pasi qė ajo dhe Ademi u falėn nga Zoti. Sipas Islamit mėkati nuk trashėgohet, ēdo qenie njerėzore lindet e pastėr, pėr pasojė bijtė nuk e trashėgojnė mėkatin nga prindėrit dhe njerėzit nuk kanė pėrgjegjėsi pėr mėkatin e parė.
Ky ėshtė dallimi mes Kuranit fisnik dhe Dhiatės sė Vjetėr dhe Dhiatės sė re qė janė shkruar nga autorė anonim dhe janė shtrembėruar nga dora e njeriut.
All-llahu i Madhėruar ka thėnė: O i biri i Ademit, derisa ti mė lutė dhe nė Mua mbėshtetesh dhe shpreson, Unė do t'i falė ato qė rrjedhin nga ti dhe nuk do tė qortoj pėr to. O i biri i Ademit, sikur mėkatet tua tė arrinin deri nė qiell, kurse ti mė drejtohesh me lutje pėr falje, Unė do tė falė dhe nuk do tė qortoj. O i biri i Ademit, sikur t'i tė ma sjellėsh plot tokėn me mėkate, kurse pas kėsaj mė takon duke mos mė shoqėruar Mua asgjė, Unė do tė vijė ty po me aq falje.
Qytetėrimi perėndimor
Sa i pėrket qėndrimit tė Qytetėrimit Perėndimor ndaj femrės, sikurse shkruan Rozhe Garodi (shih: Rozhe Garodi, Gjallėrimi Islamik, f. 12) ai nuk mund tė merret si shembull. Kjo pėr faktin sepse nė Francė ėshtė dashur tė pritet fillimi i shek XX qė gruaja tė mund tė disponoj me pasurinė e saj, nė mėnyrė tė pavarur nga bashkėshorti i saj. Kurse nė Itali vetėm nė tri dekadat e fundit tė shek. XX gruaja ka fituar tė drejtėn qė tė shkurorėzohet. Ndėrkaq, Kurani i shenjtė femrės ia ka njohur kėto tė drejta qysh prej 14 shekujsh.
Dallimet nė pagesa nė vendet perėndimore edhe sot e kėsaj dite janė tė mėdha nė industri. Pėrpjesėtimi i grave qė marrin vende udhėheqėse ėshtė krejtėsisht i vogėl nė raport me meshkujt. Prandaj lėvizjet e grave kundėr njė statusi tė tillė tė tyre duke kėrkuar trajtim tė barabartė tė femrės, nuk duhet tė harrojnė se nė luftėn pėr barazi duhet tė ruhet e drejta nė ndryshime. Qėllimi i gruas nuk duhet tė jetė qė tė bėhet mashkull, tė cilit pozitivizmi dhe individualizmi ia mori dimensionet autentike njerėzore.
Shfrytėzimi i femrave nė media, nė shtyp dhe kinema e bėjnė trupin e femrės mall konsumues. Madje edhe letrat pėr WC janė tė zbukuruara me pamje prej femrash. Lakuriqėsia dhe trupi i saj pėrdoren pėr qėllime komerciale dhe ajo trajtohet si skllave duke ekspozuar dhe lėvizur me trupin e tyre nė funksion tė makutėrive dhe dėshirave tė pacipa tė kėngėtarėve dhe estrada muzikore nė botė dhe tek ne, qėllimi i tė cilėve ėshtė popullariteti dhe pasurimi sa mė i madh.
Pėrgjigju Duke Cituar
Postuar mė parė nga IslamInfo
Krijoni Kontakt