Ali Pashe Tepelena-figure Kombtare

[puroshkodran]

Njeri nuk je ti, jo unë. Pse debat e quan ti këtë?
Jam qytetar thotë! Ti nuk je as stallar, jo qytetar.
Lidhëza qi vlen për ty, po ti as këtë s'e kupton

Pytjet ishin te thjesha
A asht turp per Aliun qi u bashku me turqit dhe sulmoi Mahmud Pashen?
Populli qi e paska dashte kaq shume, pse nuk e ndihmoi kur e rrethun?
Nuk pergjigjesh se aq din

Po te isha vetem une perdoruesi i asaj lidhese po. Po ti ia thu gjithkujt kur debaton per gjuhen letrare. Te duket humor i holle....
Edhe sikur te jete ashtu, a te ofendova kund une ty? Atehere pse ofendon? Apo ngaqe nuk din me fol me fakte don me e kalu ne ofendime. Se pergjigjen e asaj qi e din qysh heren tjeter. Por po e la me kaq se te thashe, nuk jam msu me u sha si gabelt.

[puroshkodran]

per ty derjans
muhabet kangesh...... e mercenaresh

K.Taipi: v.c. fq.6-10
I tradhetuar dhe i braktisur pothuaj nga te gjithe bashkepunetoret e vasalet e tij, Ali Pasha u ngujua ne kalane e Janines me nje rreth besnikesh, ndermjet te cileve disa shkodrane e mirditore, çka pasqyrohet edhe ne vargjet e kenges kushtuar fundit tragjik te Ali Pashes

Disa toske, disa matjane
Seç me bane mue plakut
Faqe-bardhe disa shkodrane
C'e rroken pushken per çarkut

Disa toske, disa dibrane,
Ali Pashes besen ia dhane,
Ne beden luftojne shkodranet
Peksimet me miza hane

[-BATO-]

Pytjet ishin te thjesha
A asht turp per Aliun qi u bashku me turqit dhe sulmoi Mahmud Pashen?
Populli qi e paska dashte kaq shume, pse nuk e ndihmoi kur e rrethun?
Nuk pergjigjesh se aq din

Po te isha vetem une perdoruesi i asaj lidhese po. Po ti ia thu gjithkujt kur debaton per gjuhen letrare. Te duket humor i holle....
Edhe sikur te jete ashtu, a te ofendova kund une ty? Atehere pse ofendon? Apo ngaqe nuk din me fol me fakte don me e kalu ne ofendime. Se pergjigjen e asaj qi e din qysh heren tjeter.

Unë ç'kisha për të thënë e thashë në postimin e dytë që bëra në këtë temë dhe nuk merrem me pyetje. T'u përgjigja vetëm se u more me mua dhe më drejtove ca etiketime.
Përgjigjen e herës tjetër e di vetë ti dhe gjithnjë do ta marrësh po e kërkove!

Por po e la me kaq se te thashe, nuk jam msu me u sha si gabelt.

Bëre mirë që e le me kaq, dhe mos u gris herë tjetër!

[puroshkodran]

hehee....
nejse
hapi rruge thote populli


ishte llafi per pederastine e ali pashes
ose per biseksualitetin ma mire me thane
jo se i shton apo ul gja aliut, po sa per me vertetu ate qi thashe
e jo vetem aliu por edhe i biri veliu
simbas njerezve qi kan pase kontakt me ta si bajroni, pukvill ose vaudoncourt




po randsi ka ç'thote festivali

[-BATO-]

Puro, për mua janë përralla, po ty s'të pengon njeri t'u besosh, siç beson dhe ato për Aleksandrin e Madh dhe Çezarin.

Nejse, se shoh që paske harxhuar gjithë këto ditë me "kërkime", e që të mos lodhesh më shumë, po të sqaroj diçka.

Mua nuk më rreh shumë për Ali Pashën, për një pasha të viteve 1700, se nuk e kam ndonjë idhull, dhe as nga qyteti im. Më të afërt e ke ti, se e ke nga qyteti i nënës. Arsyen pse t'u përgjigja ty në këtë temë, por dhe herën tjetër, ishte se pashë që po kërkoje të grindeshe dhe po të kishte shkruar ndonjë tjetër, nuk do t'i përgjigjesha fare.

Dhe sa për Mustafën, kur ti beson që Aliu ua fuste të tjerëve, pse nuk beson që Aliu ia futi Mustafës dhe lidhëza që i doli keq nga hunda? Lidhëza që është fakt.

[-BATO-]

Puro, që të kuptosh se kush i shkruan ata libra, duhet të lexosh më tepër materialet që sjell Dariusi.

[-BATO-]

Po sjell disa shkrime që i mora tek forum Malësia dhe që mendoj se i duhen temës.



Kush ishte Ali Pashë Tepelena

Ali Pasha ishte pashai i Epirit. U lind në vitin 1743, në Tepelenë të Shqipërisë, por askush nuk mundi të mban mend se në cilin muaj ai lindi. Nga disa gojdhëna thuhet se Ali u lind në ditë të ftohtë të dimrit, dhe disa thonë se ka lindur në një ditë të kthjellët pranverore.
Ali Pash Tepelena rrjedh nga nji familje fisnike Shqiptare. I ati Veliu ishte pasha i dy pashallëqeve, kurse e ëma quhej Hanka e cila ishte bija e Kurd Pashës nga Berati. Shaihinshau ishte e vetmja motër e tij. I ati e la fëmi me të ëmën e re. Kur u rrit u bë nji djal i gjatë, sy kaltërosh, trim, dhe ëndër e parealizuar për shumë vajza. Nga i pasur Aliu u bë i varfër, dhe jeta e mësoi që ai të ballafaqon të keqjen dhe ti gëzohet të mirës. Por Aliu u bë nji zot dhe sundues i vendit të shqiponjave. Ishte një trim dhe luftëtar i rreptë dhe gjithmonë i përmbaheshte ligjeve dhe zakoneve të Lek Dugagjinit. Ali Pasha ishte një burrë i pamshëm, i bukur, i gjatë, dhe me trupë të drejtë. Ballin e kishte të gjërë, sytë e kaltërta e të mëdhenjë gjithmonë tërheqës dhe sharmant. Por komunikonte dhe ishte i afërt me secilin. Kishte sensë për humor. Asgjë nuk ishte më karakteristike se sa shakat dhe talljet e tij.(Fq. 82, William Plomer)

Sa i përket jetës së tij bashkëshortore, Aliu ishte dy herë i martuar. Në moshën 24 vjeçare u martua me Eminen e njohur si Um Gulsumin, bijën e Kaplan Pashës, dhe kishte një bashkëshortësi të mrekullueshme. Pas vdekjes të bashkëshortes, ai gjeti vetën të vetmuar dhe në moshën 73 vjeçare kurorëzohet me Vasilike Kondakçiun. Ali Pasha pati tre djem, Miftarin, Veliun, dhe Saliun.
Mori titullin si Pasha dhe si Vezir nga Sulltani dhe Osmanlitë, por kur nuk i deshi ato. Ai i urrente shumë sllavët dhe francesët. Titulli Sulltan ishte emër i njeriut më të fuqishëm në Perandorin Otomane Turke; prezentonte mbretin dhe ishte komandant suprem i ushtris Otomane, pasardhës i profetit dhe zot i hapësirës qiellore, mbrojtës i Mekës dhe Medinës, dhe zot mbi gjith zotrat. Sulltani adhuroi Aliun me dy titujsh, atë të Pashas dhe atë të Vezirit. Pashai zgjidhej nga Sulltani dhe kishte detyrë që të udhëheq një rajon. Pashai paraqiste udhëheqësin e shtetit apo krahinës, ose një oficer i rankut të lartë si gjeneral i ushtrisë. Pashat vendosnin ligjet në pashallëqet ose pashbaliqet që mbizotronin. Ishte një titull honorarë që më së shumti u jepej udhëheqësave ushtarak por me këtë titull u njiheshin edhe zyrtarët e lartë. Ndonjiher Sulltani emëronte edhe njerëz të randomtë si shenjë falemnderimit për të mirat që ai solli perandorisë dhe Sultanit. Pas vdekjes së pashasë djali i tij apo e afërt i familjes së tij trashigonte pashallëkun dhe titullin pasha. Ndërsa titulli Vezir ishte titull më i lartë se sa titulli Pasha.

Ali Pasha ishte i fortë nga shëndeti. Mirëpo kur u vjetrua Aliu vuante nga tempertura e lartë me origjin të malarjes e njohur si Lione’s Fever- Temperatura e Luanit. Ai ankoheshte kur afroheshin kohrat e shiut apo ndryshimet e kohës. Ndonjiheri ajo e mundonte në javën e fundit të muajit, ose kur fryente erë e fortë dhe e ngrohtë që shkaktonte efektë negativë tek njerëzit e ndijshëm nga ndryshimet klimatike apo ndryshimeve elektrike në ajër. (Fq. 80, 81, William Plomer) Në pranver të vitit 1818, Aliu përjetoi një sulm të fortë nga Lione’s Fever- Temperatura e Luanit. (Fq. 229, William Plomer)
Ali Pasha duke gjykuar drejtë hapi dyert e gjygjeve në çdo qytet. Ishte njeriu i parë pas disa shekujsh që solli rregull ligjësor, lirin, dhe drejtësin e njerëzve. Hapi dyert e medreseve dhe shkollave, ku fëmijët detyroheshin patjetër të shkojnë në shkollë më së paku tre herë në javë. Hapi univeristetin e parë Shqiptar në Janinë ku gjuha shqipe dhe turke mbizotronte por edhe gjuhë të tjera. Hapi dyert e spitaleve. Formoi qeveri lokale ku qytetet u pastroheshin me pagesat e tija. Hapi dyert e pazareve dhe shitoreve. Ekonomija, bujqësia, dhe zejtaria pësuan një ndryshim dhe një ritje të madhe në kohën e Ali Pashës. Ndërtoi shumë xhami, kisha, sinagoga(vende ku evrejët luten) dhe monumente tjera fetare për popullin. Piastra ishte paraja që qarkullonte në tregun e Ali Pashës. Ndërtoi topin e parë në Ballkan, dhe hapi minieriën e parë në Shqipëri.

Propaganda pansllaviste dhe grekomane tempton ta shlyen figuren e Ali Pashes ne cdo menyre duek e bere ate si biseksual, apo si njeri homoseksual, dhe fyerje te tjera ashtu sikurse i beren Byronit. Por Ali Pash Tepelena ishte njeri serioze dhe i moralshem. Ai nuk duroi pamoralitetin. Ishte njeri i drejte dhe gjykues i vertet dhe lider i famshem qe populli e deshi shum. Propaganda grekomane dyshone se Ali Pasha lejoi hamame dhe shtepi prostitucioni dhe shtepi te homoseksualcave duke e quajtur shtepia e dylberave. Gjithashtu propaganda pansllaviste dhe grekomane fyen figuren e Ali Pashes duke e bere si te pamoralshem me shpifjen e trilluar se gjoja Ali Pasha ka dhunuar te ren e vet. Por Ali Pasha nuk ishte ashtu sic greket dhe armiqt e popullit Shqiptar e deshirojn. Ali Pash Tepelena ishte duke e vrare djalin e vet qe hapi nje hamam nga 600 femra greke, bullgare, serbe dhe sllave. Ai e mbylli hamamin dhe qortoi reptas te birin. Gjithashtu, Ali Pasha kishte ligj per femrat e pamoralshme. Ajo qe nuk kishte moral u lidheshte ne thes me nji gur ne qaf dhe u hudheshte ne liqenin e Janines. Kete gje e perjetoi e dashura e Miftarit, Frosina. Ali Pasha deshmoi se cfar njeriu serioz ishte, dhe ate bota e diti dhe e din...
Ali Pasha paguante me miliona piastra Sulltanit më shumë se ç’do Pasha tjetër. Aliu vdiq me 5 Shkurt të vitit 1822 në moshën 80 vjeçare. Edhe pse plak 80 vjeçar, ai tre vitet e fundit të jetës së tij luftoi kundër turqëve, por nuk u dorëzua, dhe vdiq ashtu si i takon një trimi. …Si udhëheqës i famshëm gjithmon, Ali Pasha. Bajroni: Çajld Harold (Child Harold).



Pashallëku i Janinës

Ne fund te 1787, kur Ali pashe Tepelena vuri ne dore sundimin e Janines, ne Shkoder kishte deshtuar ekspedita e pare ndeshkimore kunder Kara Mahmud Pashes. Po ne kete kohe ose me sakte ne fillim te vitit 1788 hyri ne lufte kunder Perandorise Osmane edhe Austria. E gjetur ne lufte me Rusine dhe me Austrine, Porta e Larte e miratoi shtrirjen e qeverisjes te Aliut ne sanxhakun e Janines, jo vetem pse kishte nevoje te madhe per forcat e tij luftarake, por edhe pse me kete veprim ajo synonte qe te pengonte mundesine e marreveshjes se dy pashallareve te fuqishem shqiptare, te cilet dy vjet me pare kishin qene aleate, dhe te ndalonte kalimin e tyre ne anen e Fuqive te Medha.
Shtrirja e pushtetit te Ali pashe Tepelenes edhe ne sanxhakun e Janines, ose perqendrimi i qeverisjes se sanxhakeve te Terhalles e te Janines ne nje dore te vetme, krijoi berthamen e Pashallekut te Janines (1787). Ky perqendrim i dha dore parise feudale shqiptare te behej klase sunduese edhe nga pikepamja ekonomike, duke u shnderruar pronare e pjeses me te madhe e me te rendesishme te kullotave, te pyjeve dhe te tokes se punueshme te ketyre dy sanxhakeve. Keshtu u krijua baza nga e cila kjo pari, nen drejtimin e Ali Pashes, mundi te shtrinte pushtetin e vet mbi te gjitha trojet e Shqiperise Jugore.

Ndersa pas nenshkrimit te traktatit te paqes se Kycyk Kajnarxhise, me 1774, besimi i cifligareve shqiptare te qendrueshmeria e Perandorise Osmane vetem sa kishte filluar te tronditej, pas 15 vjetesh, kur ajo kishte hyre ne lufte kunder dy perandorive me te fuqishme evropiane, qe synonin ta copetonin, mosbesimi u rrit bashke me theksimin e rrezikut te shembjes se saj te aferme. Ashtu si pjesa kryesore e ajaneve shkodrane, perkrahes te vezirit Bushatlli, edhe shumica e ajaneve te Shqiperise Jugore, mbi te cilet mbeshtetej Ali pashe Tepelena, kujtonin se lufta e Rusise dhe e Austrise kunder Perandorise Osmane do te sillte ndryshime te rendesishme politike ne pjesen evropiane te kesaj perandorie te kalbur nga brenda.
Duke menduar per te ardhmen e tyre, por ne te njejten kohe edhe per fatin e vendit ku sundonin, kreret e parise shqiptare synonin qe, pas debimit te osmaneve, te ruanin pushtetin ne ate pashallek ku kishin pronat e tyre. Ne pershtatje me keto interesa jetike u rrit ne radhe te pare bashkimi i shtreses se cifligareve rreth Aliut, i cili percaktoi, sipas rrethanave, vijat e politikes se pashallekut te ri. Ne politiken e brendshme Ali Pasha veproi me shkathtesi te madhe, per te mos i lejuar familjet e vjetra feudale, te cilat kishin qene mbeshtetja kryesore e Portes se Larte, te bashkoheshin kunder tij. Prandaj, ai i goditi me shpejtesi duke shkaterruar jo vetem pushtetin e tyre politik, por edhe ate ekonomik. Per te krijuar nje baze sa me te gjere e me te shendoshe shoqerore, Ali Pasha siguroi mbeshtetjen e familjeve te vjetra kundershtare qe sundonin ne sanxhakun e Janines, duke u dhene atyre jo vetem ofiqe ne administrate e ne ushtri, por edhe prona e pasuri te konfiskuara te feudaleve te vrare, te kapur apo te arratisur.
Ne kete menyre, bashkeluftetaret e vjeter dhe te rinj te pashait tepelenas, sikurse edhe vete ai, e rriten pasurine e tyre dhe nuk mbeten rrogetare apo sherbetore te tij, sic pretendohet ne ndonje studim pa asnje mbeshtetje dokumentare.

Per me teper, kjo shtrese e re sunduese, e perbere thuajse teresisht nga shqiptare, duke perdorur te gjitha format, e shpejtoi ritmin e procesit te cifligimit dhe e shtoi numrin e cifligjeve qe kishte ne zoterim. Vete Ali Pasha u be cifligari me i madh. Ndryshe nga ajanet me origjine feudale-ushtarake te shtresave te larta dhe nga ata qe me pare u pasuruan, e pastaj vune ne dore pushtetin, paria sunduese e sanxhakeve te Janines dhe te Terhalles me Ali Pashen ne krye e shumefishoi pasurine pasi mori pushtetin ne duart e veta. Mirepo ekonomia cifligare lidhej ngushte me ekonomine qytetare.
Edhe Ali pashe Tepelena, ashtu si Mahmud pasha i Shkodres, ishte i interesuar per nje zhvillim te shpejte te ekonomise qytetare qe perbente nje burim tjeter te madh pasurimi. Prandaj ai e perdori pushtetin politik ne sherbim te zhvillimit ekonomik te vendit. Pasi zhduku nje numer familjesh te medha feudale, ai shpartalloi, deboi jashte kufijve ose i nenshtroi duke i futur ne sherbimin e tij thuajse te gjitha bandat, qe mbillnin pasigurine nder banoret ose qe pengonin me grabitjet e tyre qarkullimin e lire te mallrave. Me perjashtim te viseve perreth malesise se Sulit, ku kohe me kohe sulmonin cetat e sulioteve, thuajse kudo ne pashallek u vendos qetesia. Pa cenuar privilegjet e parise sunduese vendase, por edhe pa i lejuar asaj te kryente veprime arbitrare, Ali Pasha tregoi kujdes te vecante per mbrojtjen e jetes dhe te prones se shtreses se pasur zejtare e tregtare, pa bere dallim nese i perkiste kombesise shqiptare apo greke dhe nese ishte myslimane, hebraike apo e krishtere. Keshtu ai siguroi perkrahjen e kesaj shtrese.

Ne te njejten kohe, per te terhequr pas vetes popullsine e besimeve te ndryshme te pashallekut, Ali Pasha lejoi ushtrimin e lire te veprimtarise se institucioneve fetare te te gjitha llojeve dhe inkurajoi si arsimin fetar, ashtu edhe ate laik. Ne kete menyre sundimtari i ri mundi te afronte edhe klerin, e sidomos ate ortodoks. Duke qene se shtylla kryesore e sundimit te vet ishte ushtria, Ali Pasha vemendjen kryesore ia kushtoi asaj. Themelin e kesaj ushtrie e benin ushtaret me rroge, me prejardhje kryesisht nga malesite e varfra te Shqiperise Jugore. Keta ushtare te varfer plotesonin nevojen e jeteses se familjeve te tyre me rrogat qe merrnin dhe per kete arsye interesat e tyre ishin te lidhura me ato te parise feudale sunduese, se ciles i sherbenin. Krahas ushtareve shqiptare, ne forcat e armatosura te Pashallekut te Janines, vecanerisht per ruajtjen e grykave e te rrugeve, benin pjese gjithashtu me rroge edhe reparte malesoresh vllahe e greke, martallozet ose armatolet, te cilet dikur perbenin repartet e vetembrojtjes fshatare kunder arbitraritetit fedual. Tani kete detyre e kryenin forcat e derbendeve te Aliut.

Ne rast nevoje mobilizoheshin me detyrim edhe forcat e esnafeve qytetare, si dhe forcat fshatare nga cifligjet. Nuk munguan te pajtoheshin e te sherbenin ne ushtrine e Pashallekut te Janines edhe ushtare me pagese nga Shqiperia Veriore e Verilindore. Ushtria ndahej ne reparte kembesore, qe perbenin forcen kryesore te saj, por ne te filluan te dukeshin edhe berthama kaloresie e artilerie. Pashalleku u pajis edhe me nje aparat administrativ e gjyqesor sipas organizimit osman, me ndryshimin e rendesishem se prane cdo myteselimi ose qeveritari krahinor, u krijua nje keshill i perbere nga paria myslimane ose ajanet, te cilet ishin perfaqesuesit e krahinave myslimane, dhe nga paria e krishtere ose koxhabashet, te cilet ishin perfaqesuesit e krahinave te krishtere. Vec kesaj, vendimet gjyqesore apeloheshin ne Janine e jo ne Stamboll dhe ne krye te ketij aparati, pervec myslimaneve me pervoje, Ali Pasha terhoqi nje varg keshilltaresh dhe sekretaresh nga elementi i krishtere. Ne krye te aparatit te pashallekut qendronte vete Aliu si nje sundimtar absolut. Ai ndihmohej nga nje keshill i larte apodivan, qe perbehej nga djemte e tij si dhe nga miqte me te ngushte e me besnike, sikurse ishin Thanas Vaja, Jusuf Arapi, Tahir Abazi, Meco Bono, Veli Gega, Hysen Poda, Dalip Permeti, Dervish Hasani, Ago Vasjari, Mehmet Myhyrdari etj.

Pervec pushtetit ekzekutiv, Ali Pasha kishte kthyer ne prone private te tij edhe thesarin, i cili nen kujdesin e tij te vecante, ishte gjithmone ne gjendje te perballonte shpenzimet. I ndertuar ne kete menyre, ky aparat i sherbente pushtetit tanime autonom te shtreses sunduese te cifligareve vendas, e cila ndonese nuk ishte shkeputur plotesisht nga varesia politike e pushtetit qendror, qeveriste ne menyre autonome, kurse me debimin e osmaneve, ajo synonte te krijonte shtetin e vet te pavarur. Udheheqesi i saj mbajti lidhje te rregullta me pushtetin duke shlyer gjithe detyrimet financiare ndaj arkes perandorake, per te menjanuar cdo konflikt te parakohshem dhe per ta perdorur ate ne dobi te perforcimit te metejshem te pashallekut e te shkeputjes se tij nga kjo vartesi e Stambollit.
Perforcimi i pushtetit brenda pashallekut dhe shtrirja e tij kryesisht ne troje shqiptare, per te arritur pastaj ne shkeputjen nga varesia e Portes se Larte, ndodhen ne kushtet kur u shtrua mundesia e debimit te osmanllinjve nga Evropa, qe perbente njeherazi qellimin kryesor te veprimtarise se Ali Pashes ne dhjetevjecarin e fundit te shek. XVIII. Ne perputhje me kete qellim ai ndoqi nje politike te dyfishte: synonte te shfrytezonte ne dobi te vet, sa te qe e mundur me shume, konfliktin midis Perandorise Osmane e fuqive armike te saj, si dhe konfliktet midis vete Fuqive te Medha evropiane, qe cenonin drejtpersedrejti ose terthorazi ekzistencen e shtetit osman dhe qe lidheshin ne nje fare mase edhe me te ardhmen e Pashallekut te Janines dhe te te gjithe Shqiperise. Pasi forcoi pozitat e veta duke marre pjese ne lufte, ne frontin e Danubit gjate vitit 1788, Ali Pashes iu desh te ndeshej me nje beselidhje te kapedaneve suliote dhe te qeveritareve te sanxhakeve te Delvines e te Vlores, te cilen e perkrahen autoritetet osmane per te ruajtur anarkine feudale ne Shqiperine Jugore.

Te shqetesuar prej ardhjes ne fuqi te Ali Pashes ne sanxhakun e Janines, sunduesit osmane mbajten qendrim armiqesor ndaj tij. Ata strehuan ne zoterimet e tyre feudalet e ndjekur dhe te shpronesuar nga sundimtari i Janines, nxiten dhe ndihmuan me arme, me municione e me ushqime suliotet e himariotet, u premtuan atyre ndihme kunder Ali Pashes dhe nderhyne qe paria came dhe pashallaret e Delvines e te Beratit te lidheshin kunder tij. Te inkurajuara ne kete menyre, te gjitha keto forca filluan te levizin. Sidomos suliotet dendesuan sulmet e tyre kunder trafikut te rruges Janine-Arte.
Prania e malesise se panenshtruar e te veteqeverisur te Sulit dhe veprimtaria e banoreve te saj perbenin per pashallekun nje rrezik te brendshem qe duhej menjanuar me cdo menyre. Keta malesore trima e guximtare, te vendosur ne nje vend strategjik, 50 km ne jugperendim te Janines, jo vetem shqetesonin rruget e pronat feudale, por kishin arritur te debonin nje varg feudalesh nga 60-70 fshatra perreth malesise se tyre, te cilat i kishin vene “nen mbrojtje� kundrejt nje rente te rregullt ne prodhime e ne te holla.

vazhdon

.

[-BATO-]

Per ta menjanuar rrezikshmerine e sulioteve, per Aliun kishte vetem dy zgjidhje: ose t’i afronte qe t’u sherbenin interesave te tij, te pashallekut, ose t’i nenshtronte me force. Duke i mbetur besnike lidhjeve te tyre te vjetra me Republiken e Venedikut, suliotet nuk pranuan propozimet e Ali Pashes per marreveshje. Keshtu filloi lufta e gjate dhe e veshtire qe ndermori Ali Pasha kunder anarkise feudale brenda vendit. Kjo lufte u gershetua edhe me orvatjet e tij per te nenshtruar sanxhaket e Shqiperise Jugore nen nje pushtet te vetem politik, dhe per t’i dhene fund anarkise.
Ne shkurt te vitit 1789 ushtria e Janines, qe u nis kunder malesise se panenshtruar te Sulit, u detyrua te terhiqej per shkak te kundersulmit te malesoreve trima, por edhe per shkak te komplotit te madh te mytesarifit te Janines, qe u pergatit nga feudalet kundershtare perreth pashallekut. Ali Pasha perfundoi menjehere paqen me suliotet, te cileve u pagoi shuma te konsiderueshme dhe iu vu punes per te menjanuar ngaterresat qe ishin kurdisur prapa kraheve te tij. Lufta e Ali Pashes kunder sulioteve e kishte favorizuar lidhjen e nje marreveshjeje midis agallareve te Çamerise dhe sundimtareve te sanxhakeve te Delvines dhe te Vlores. Keta nuk e shihnin me sy te mire ardhjen ne fuqi te Ali pashe Tepelenes dhe perforcimin e pushtetit te tij per shkak te pasojave ekonomike e ushtarake qe do te sillnin ato ne sanxhaket e tyre. Nen ndikimin e nje shqetesimi te tille, Ibrahim pashe Vlora, rivali i Aliut per postin e derbend-pashes, mori nga valiu i Rumelise per vitin 1789 sipermarrjen e te ardhurave te krahines se Korces, qe qeveritari i Janines e kishte marre nje vit me pare. Mirepo Ali Pasha nuk hoqi dore dhe e mbajti sipermarrjen me force, duke zhvilluar luftime ne zonen Kostur-Bozhigrad-Korce kunder rivalit dhe te beselidhurve te tij, te cilet mundi t’i shperndante. Gjate ketyre luftimeve ndeshkoi fshatrat e Hormoves dhe te Leklit, qe dikur kishin qene nen “mbrojtjen� e shtepise se tij dhe qe tani benin pjese ne radhet e te beselidhurve armiq te tij.

Rivaliteti midis qeveritareve te Janines e te Beratit, i shkaktoi ngaterresa te medha Aliut: Porta e Larte, per te menjanuar sherrin midis dy rivaleve, ia hoqi Ali Pashes qeverisjen e sanxhakut te Terhalles si dhe detyren e derbend-pashes dhe ia dha kete dhendrit te sulltanit, Beqir Pashes. Mirepo ky nuk mundi te vendoste rregullin e qetesine, sepse forcat ushtarake qene lidhur me Aliun e i mbeten besnike atij. Valiu i Rumelise kerkoi me ngut qe ato detyra t’i ktheheshin Aliut, sepse vetem ai ishte ne gjendje te vendoste qetesine dhe te rekrutonte ushtare per ne front. Nderkohe luftimet ne frontin rus nuk shkuan mbare per osmanet. Kjo e nxiti Ali Pashen per te krijuar pa humbur kohe lidhje me ruset. Duke iu bindur thirrjes se sulltanit per te shkuar ne lufte, Aliu nuk ndenji atje vecse aq kohe sa iu desh qe te hynte ne leterkembim me princin Potjomkin. Ky i premtoi nje marreveshje te favorshme dhe e shtyti te vazhdonte te pengonte dergimin e forcave ushtarake te pashallareve shqiptare ne luften kunder Rusise. Ne shkurt te vitit 1791, Ali Pasha zhvilloi bisedime te reja me nje diplomat rus, te cilit i deklaroi se ishte gati te merrte anen e Rusise ne qofte se i jepeshin garanci se pas luftes do te mbetej i pavarur. Kurse ne muajin qershor i kerkoi komandantit te flotiljes ruse ne detin Mesdhe t’i dorezonte princit Potjomkin propozimet e veta per nje aleance ushtarake dhe per te diskutuar per fatin e metejshem te Pashallekut te Janines pas debimit te osmaneve nga Gadishulli Ballkanik.

Ali Pasha premtoi te merrte pjese ne nje kryengritje antiosmane te shqiptareve dhe te grekeve. Per kete qendrim ai kerkoi sigurime per njohjen e tij si zot e sundues i pashallekut, per njohjen e kufijve te territorit qe do te zoteronte dhe per ushtrimin e lire te fese nga myslimanet. Nga ana e vet ai u zotua t’i trajtonte njelloj si myslimanet, ashtu edhe te krishteret ne administrate e ne ushtri dhe pranonte qe Rusia te kishte te drejten e mbrojtjes se te krishtereve ne shtetin e tij. Ali Pasha kerkoi gjithashtu qe, ne rast se kryengritja do te deshtonte, Rusia ta merrte nen mbrojtjen e saj per t’i shpetuar ndeshkimit te sulltanit. Me ne fund, ai pranoi qe, si garanci te dergonte peng ne Petersburg njerin nga djemte e vet, i cili te mesonte atje artin ushtarak rus. Mirepo, per kete ceshtje kaq te rendesishme atij iu tha se duhej te priste pergjigjen nga qeveria qendrore. Propozimeve te lartpermendura, qe shprehnin deshiren e Ali Pashes per te siguruar pas fitores mbi osmanet poziten e vet si sundimtar i nje shteti shqiptar, qeveria ruse nuk u dha pergjigje. Se pari, si qeveri e nje populli te madh ortodoks, qe i kishte vene detyre vetes te clironte popujt e krishtere nga sundimi i gjysmehenes dhe t’i fuste nen zoterimin e saj, Rusia nuk mund te pranonte sundimin e nje princi mysliman mbi te krishteret shqiptare e greke dhe, se dyti, ishte koha kur lufta me Perandorine Osmane po merrte fund. Ne fillim te vitit 1792 u nenshkrua traktati i paqes ne Jashi.

Ndersa qeveritari i Janines zhvillonte bisedimet me diplomatet ruse dhe priste pergjigjen e oborrit rus, suliotet ia filluan nje fushate plackitjesh qe zgjati nga pranvera e vitit 1791 deri ne mbarim te tij. Pervec fshatrave dhe rrugeve tregtare, ata sulmuan dhe plackiten krahinat e Paramithise, Margellecit dhe Artes. Keto veprime i shtrine deri ne fshatrat e Pindit. Keshtu ata ndezen zemerimin jo vetem te cifligareve, por edhe te fshataresise se demtuar rende dhe te zejtareve e te tregtareve te Janines, te Artes, te Paramithise, te Margellecit etj., dhe te qyteteve te lidhura ekonomikisht me to. Ne muajin korrik 1792 Ali Pasha, i lidhur me agallaret e bejleret came si dhe me kreret e armatoleve te fshatrave te demtuara, sulmoi malesine e Sulit per ta nenshtruar, meqenese edhe kete here, kreret e saj kishin refuzuar cdo lloj marreveshjeje. Por edhe kete here sulmi i pashes se Janines deshtoi, mbasi nen nxitjen e agjentit rus ne Korfuz, L. Benaqi, u krijua nje beselidhje e re e feudaleve te sanxhakeve fqinje dhe e kapedaneve suliote.

Ali Pasha menjanoi me pare suliotet. Beselidhja nuk arriti te hynte ne veprim, sepse Aliut i erdhi ne ndihme edhe Porta e Larte, e cila nderhyri per t’i pajtuar, duke vendosur marredhenie krushqie midis qeveritareve te Janines dhe te Beratit. Gjate viteve 1787-1797 Ali Pasha kishte mundur te shtrinte pushtetin e vet vetem ne nje territor te ngushte qe kapte krahun e djathte te lumit Vjose deri ne krahun perendimor te vargmalit te Pindit, d.m.th. hapesiren Konice-Kelcyre-Korce, si dhe krahinat e Artes. Por ky pushtet bazohej me shume ne sipermarrjet e te ardhurave te tyre dhe ne pelqimin e valiut te Rumelise e te Kapedan Pashes se sa ne forcen e armeve te tij. Sidoqofte, me kete perfundoi faza e pare e perpjekjeve per forcimin e pashallekut. Suksesin me te madh per shtrirjen drejt bregdetit dhe ne Shqiperine Jugore Ali Pasha e arriti ne vitet e fundit te shek. XVIII, kur ndodhen ngjarje te medha politike ne arenen nderkombetare. Ne kete kohe Republika Franceze kishte filluar lufterat pushtuese. Armata e Italise, qe komandohej nga gjeneral Napoleon Bonaparti, pasi nenshtroi nje numer shtetesh italiane, nenshtroi edhe Republiken e Venedikut.

Me nenshkrimin e traktatit te Kampo Formios midis Republikes Franceze dhe Perandorise Austriake iu dha fund ne vitin 1797 sundimit ne kete treve te shtetit venedikas, zoterimet e te cilit ne ishujt dhe ne bregdetin Jonian u vune nen sundimin francez. Keshtu kufijte e Frances u shtrine deri ne kufijte e Pashallekut te Janines. Sukseset e forcave te armatosura ne Itali, i dhane dore gjeneral Bonapartit qe t’i paraqiste Direktoratit planin e sulmit kunder kolonive angleze, te cilat perbenin burimin kryesor te potencialit ekonomik te Anglise. Ky plan do te fillonte me depertimin e nje armate franceze ne Egjipt. Direktorati e miratoi planin edhe pse depertimi me lufte ne Egjipt do ta armiqesonte me Perandorine Osmane.
Per te lehtesuar ndermarrjen ushtarake ne Egjipt, Franca perkrahte fuqizimin e pashallareve te Rumelise dhe prirjet e tyre veteqeverisese ne dem te pushtetit qendror te sulltanit. Komandanti francez i Korfuzit u urdherua ta perkrahte Ali pashe Tepelenen ne forcimin e pushtetit te tij brenda pashallekut dhe jashte tij. Perforcimi i ketij sundimtari shqiptar, theksonte Bonaparti, ishte ne interes te Republikes. Ne saje te kesaj perkrahjeje, qe e shfrytezoi ne dobi te synimeve te tij, Ali Pasha ndermori ne gusht te vitit 1797 nje sulm te befasishem kunder bregdetit shqiptar te Himares. Para kesaj, me lejen e francezeve, kishte futur flotiljen e tij ne kanalin e Korfuzit. Si rrjedhim, ai shtiu ne dore pjesen kryesore te ketij bregdeti qe nga Butrinti deri ne Porto Palermo.
Keto pushtime ishin nje hap i rendesishem per shtrirjen e metejshme te pushtetit te Ali Pashes ne Shqiperine Jugore. Duke u njohur banoreve te ketyre trevave privilegjet e tyre dhe duke i trajtuar mire, ai i ktheu ata ne rezerven e vet ushtarake. Perparimin pertej Porto-Palermos nuk e ndalen aq forcat e bashkuara te Xhafer Pashes se Vlores dhe Mustafa Pashes se Delvines, sesa nderhyrja e Ibrahim pashe Bushatlliut, qe u dergoi ushtri osmaneve, si dhe aleanca ruso-osmane qe u krijua ne kete kohe kur Bonaparti filloi fushaten kunder Egjiptit.

vazhdon

[-BATO-]

Tani sundimtarit te Janines i erdhi rasti per t’u kthyer kunder Frances dhe per te shtene ne dore ish-zoterimet venedikase ne bregdet. Napoleon Bonaparti dergoi adjutantin e tij per t’i kerkuar Aliut te mbante anen e Frances kundrejt premtimit se do t’ia rriste shume lavdine e tij, ose te mbante te pakten neutralitetin nese nuk mund te merrte pjese aktive ne kryengritjen e pashes se Vidinit, Pasvan Oglluse, qe i shkaktoi shqetesime Stambollit. Por Aliu, me te marre vesh aleancen anglo-ruso-osmane kunder Frances, pa pritur te mberrinte flota e bashkuar ruso-turke, qe do t’i debonte francezet nga qytetet dhe ishujt joniane, pushtoi Butrintin, te cilin francezet kishin refuzuar t’ia jepnin ne forme miqesore, dhe pastaj Prevezen e Vonicen. Pargen nuk e mori dot, sepse nderkohe mberriten forcat ruse qe e vune nen kontrollin e tyre. Keshtu u realizua me se fundi synimi per t’i siguruar pashallekut nje dalje te gjere ne bregdet dhe zoterimin e nje vargu skelash me rendesi tregtare. Per ta shperblyer per pjesemarrjen e forcave te Pashallekut te Janines ne luften kunder francezeve, Porta e Larte, ne vitin 1799, i dha Ali Pashes graden e vezirit. Por kjo grade nuk ishte vecse nje akt ngushellimi, sepse, me kembenguljen e ruseve, te cilet e shihnin Ali Pashen si nje pengese te synimeve te tyre sunduese ne Gadishullin Ballkanik, qytetet bregdetare duhej t’i hiqeshin atij nga dora.

Konventa ruso-osmane e muajit prill 1800 krijoi Republiken e Shtate Ishujve dhe me kete sanksionoi vendosjen e ruseve ne ishujt joniane. Duke i njohur ish-qytetet venedikase si prona te sulltanit, konventa sanksionoi shkeputjen e tyre nga sundimi i Ali Pashes. Mirepo ky i fundit edhe pse i largoi garnizonet e veta ushtarake nga keto qytete, e ktheu ne nje vegel te veten te derguarin e sulltanit te caktuar per administrimin e tyre. Nderhyrja e ruseve ne Parge dhe ne perpilimin e konventes i ashpersoi aq shume marredheniet e vezirit te Janines me perfaqesuesit diplomatike ruse, sa keta filluan te ndiqnin politiken e venedikasve, duke nxitur e perkrahur suliotet si dhe bllokun feudal te Shqiperise se Jugut kunder tij.

Vendosja e ruseve ne ishujt joniane dhe qendrimi i tyre armiqesor ndaj vezirit te Janines, qe nisi qysh me 1798, i dha zemer Mustafa pashe Delvines te kerkonte ndihme prej tyre dhe te ngrihej kunder Ali Pashes. Por ne tetor 1799, Aliu e detyroi me forcen ushtarake Mustafa Pashen te nenshtrohej. Pastaj nen komanden e Jusuf Arapit, te cilin e dergoi ne Filipopoli, nenshtroi rebelin Kara Fejzi, komandant i kerxhallinjve. Por ruset, pasi e detyruan Porten e Larte te nenshkruante traktatin e 21 prillit 1800, kerkuan qe sundimin e sanxhakut te Delvines t’ia jepnin agjentit te tyre, Mustafa Pashes. Kjo ngjarje, si dhe veprimtaria ruse kunder Ali Pashes, u dha siguri sulioteve qe kishin gjetur tani nje aleat te fuqishem.
Megjithese kishin rene ne nje fare marreveshje me Ali Pashen dhe nuk e kishin trazuar per te mos provokuar sulme te tjera, suliotet e shkelen ujdine dhe, te ndihmuar prej ruseve, arriten te grabisnin edhe kopete e Aliut. Ai nga ana e vet vendosi tani t’i nenshtronte perfundimisht suliotet, duke i akuzuar si vegla te ruseve. Keta filluan te veprojne ndaj tij dhe e paditen ne Stamboll per perpjekje per pavaresi.

Ne muajin qershor 1800, pasi siguroi perkrahjen e agallareve kryesore came, Aliu filloi ekspediten kunder Sulit, por kete here duke perdorur nje taktike te re, ate te nje rrethimi te fortifikuar qe sa vinte e ngushtohej. Ndonese ruset bene perpjekje per te ndihmuar malesoret suliote me arme e municion, duke organizuar nje beselidhje me feudalet kundershtare fqinje, zgjuarsia e vezirit beri qe ato te mos kishin sukses. Pas luftimesh te deshperuara, me 25 dhjetor 1803, malesoret trima te Sulit nenshkruan aktin e kapitullimit para Veli Pashes, i cili pranoi kushtin qe ata te largoheshin jashte kufijve te pashallekut. Por veziri, duke parapare se suliotet do te vazhdonin luften nga Parga e ishujt joniane, nuk e miratoi marreveshjen dhe urdheroi qe karvanet e sulioteve te ktheheshin e te vendoseshin ne trojet e pashallekut, ku ai do t’u krijonte kushte jetese, pune e sherbimi sic u kishte premtuar disa here me radhe. Mirepo suliotet nuk pranuan te ktheheshin dhe filluan luftimet kunder reparteve te vezirit. Ne keto luftime ndodhi edhe heroizmi i grave suliote, te cilat u sakrifikuan bashke me femijet e tyre duke u hedhur ne rrepiren e shkembit te Za-Llongut.

Nje pjese e mire e sulioteve duke pasur edhe armet ne dore kapercyen kufijte e pashallekut dhe u strehuan ne Parge e ne ishujt joniane. Ata, ashtu sic kishte parashikuar Ali Pasha, vazhduan luften e tyre kunder tij, sidomos inkursionet ne vendbanimet bregdetare duke shkaktuar aty vrasje, djegie e grabitje te shpeshta gjate dy dhjetevjecaresh. Kete ceshtje te rende Aliu u perpoq ta menjanonte, por nuk e zgjidhi, vecse ne fund te vitit 1820, kur suliotet moren anen e tij kunder sulltanit. Edhe pas kapitullimit te sulioteve, konti Mocenigo, perfaqesues rus ne Korfuz, e vazhdoi qendrimin armiqesor ndaj Ali Pashes. Ai nenshkroi me dy kreret e Çamerise, Hasan Çaparin dhe Islam Pronjen, nje marreveshje per ndihme kunder vezirit te Janines. Ali Pasha, i cili mundi ta shtinte ne dore kete akt, e denoncoi marreveshjen e tyre prane Portes se Larte, si nderhyrje te ruseve ne punet e brendshme te Perandorise Osmane. Ishte viti 1806 para se te fillonte lufta ruso-osmane e viteve 1806-1812.
Ne pragun e kesaj lufte sulltani mori anen e Aliut, i la atij dore te lire mbi qytetet bregdetare te Prevezes, Vonices e Butrintit dhe urdheroi agallaret came t’i nenshtroheshin autoritetit te tij. Ndersa veziri i Janines kishte filluar tanime luften per te nenshtruar perfundimisht suliotet dhe po ndeshej dhemb per dhemb me veprimtarine armiqesore te ruseve, ne muajin prill te vitit 1802, Porta e Larte e ngarkoi te vendoste qetesine ne Rumeli ku vlonte mosbindja e anarkia, gjendje kjo qe u interesonte synimeve ruse ne Ballkan, ashtu sic u interesonte edhe gjendja e krijuar dhe e nxitur prej tyre ne Shqiperine Jugore.

[-BATO-]

Origjina dhe prejardhja e Ali Pashës

Kur Perandoria Otomane Turke pushtoi gadishullin Ballkanik, feja Islame trokiti në dyert e popujve të Ballkanit.
Perandoria Otomane e njohur me principet dhe ligjet e librit të shenjtë, Kuranit, nuk forcoi konvertimin e popujve në Islam por duke studjuar traditën, kulturën, folklorin e tyre si dhe duke shpërndare pasuri në mënyre të qetë zgjeroi fenë Islame tek këto popuj. Osmanlinjtë studjuan edhe Shqiptaret. Shqiptari kishte vyrtytet me të larta njerezore: trimërin,heroizmin, drejtësin, aftësin luftarake si dhe besnikërin. Prandaj edhe perhapja e fese islame ne mesin e shqiptareve ishte një proces i veshtire dhe shumë i gjatë. Njërën nga praktikat që Osmanlitë ushtronin ndaj Shqiptarëve ishte dhënja e besës. Njëra ndër pyetjet që Osmanliu i a parashtronte Shqiptarit ishte: A ke besë dhe a je besnikë? Më jep besën se ti do të bësh nji gjë të mirë për mua dhe sulltanin. Shqiptari malësor dhe i thjeshtë konfirmonte se kishte besë dhe ishte besnikë. Pranonte fenë pa e ditur se çpo bënte. Besën e kishte dhënë tek zyrtari turk dhe nuk kishte kthim prapa. I mashtruar dhe i trathëtuar kthehej në shtëpi duke u deklaruar anëtarëve të familjes se kishte ndruar fenë dhe duke i bindur ato se nuk e kishin për obligim ta bëjnë të njëjtën gjë pasi nuk kishin dhëne besën e as nuk kishin pranuar flori nga ndonji zyrtar turk.Tani kur babai deklarohej musliman edhe fëmit e tij gjithashtu pranuan Islamizmin dhe praktikonin fenë Islame.Çdo Shqiptar i asaj kohe që pranonte fenë Islame shpërblehej me flori dhe pasuri nga ana e qeverisë.

Besa dhe pasuriaishin faktorët m kryesorë që ndikuan në ndrimin e fesë në mesin e disa Shqiptarëve. Kështu feja Islame u pranua tek Shqiptarët edhe pse asnjiherë nuk ishin fetarë të mirë. Gjeneratat e rjea praktikuan fenë islame, dhe sot ajo fe mbizotron në mesin e Shqiptarëve. Islami në fillozofi dhe shkencë njihet si fe moderne dhe progresive duke pasur paqë dhe respekt.
Pasi që Shqiptarët ishin të njohur si popull luftarak, Osmanlitë filluan të vjedhin dhe kidnapojnë fëmi Shqiptar për ushtrin e tyre Janiçere. Sultani nuk ishte i kënaqur nga numri i vogël i fëmijëve dhe forcoi ushtarët e vet që të sulmojnë dhe zhdukin fshatra malsore të pambrojtura shqiptare duke i vrarë të rriturit dhe marrur fëmit jetima ku jeta e tyre fëminore vazhdoi nëper institucione ushtarake Otomane në Stanmboll dhe vende të tjera të Perandoris. Pothuajse 85% e Shqiptarëve të kidnapuar u bënë oficer të lart të Perandoris Otomane Turke. Disa nga fëmit jetima përjetuan dhe pësuan
lëndime të pashërueshme, dhe ca u vran nëpër luftra të ndryshme. Ushtarët e gjymtë jetonin në kushte mizerike nëpër vendet e ndryshme të kësaj Perandorie, pa u ndihmuar fare nga qeveria e Sulltanit.

Te lënë pas dore, pa asnjë njeri të afërt vdiqën ne varfëri, larg vendlindjes, larg trojeve të tyre. Vdiqen me një dëshirë te vetme e të parealizuar, deshira per tu kthyer në Shqipërin e bukur. Shumica e ushtarëve Shqiptar që kryen shërbimet ushtarake shumvjeçare otomane u këthyen në Stanboll dhe u martuan me femra Shqiptare të rritura në mënyrë të njejtë ose me origjin Shqiptare. Disa prej tyre në këtë sherbim ishin të detyruar të krijonin familje me Egjyptiane, Armene, si dhe me femra të kombësive të tjera.
Bukuria e meshkujve shqiptar magjepste mendjen dhe zemrën e turkeshës pasanike e cila bënte çmos që Shqiptari të marton atë. Turqia dhe Sulltani ishin te kënaqur me martesat e përziera pasi sipas tyre këto lidhje bashkeshortore mundesonin mbjelljen ose perhapjen e trimërise Shqiptare tek ta. Shume Shqiptarë që jetonin dhe vepronin në Perandorin Otomane bënin çmos që fëmijet e tyre të mos e kryejnë obligimin ushtarak turk. Paguanin tatime të mëdhaja që ti shmangen këtij obligimi. Disa prej tyre ndronin edhe emrat si dhe vendin e banimit të fëmijeve. Pas nje periudhe kur kushtet e udhëtimit u permisuan ata filluan ti dërgonin fëmit e tyre në Shqipëri, Kosovë, Shkup, Manastir dhe vende të tjera. Familjet Shqiptare përparimtare që ishin kundër turqizimit, insistonin qe fëmijet e tyre te martohen me Shqiptarë ose me Shqiptare. Në këtë mënyrë, edhe pse jetonin në mesin e Aziatikëve ata ruajtën me kujdes traditat dhe doket Shqiptare.

Familja e Hysein Hyseinit ishte njëra nga ato familje përparimtare Shqiptare që jetonte dhe vepronte në Turqi e që ishte kundër tuqizimit dhe ligjeve të Sulltanin. Djali i ri i Hyseinit, Nasifi, ishte oponent i Turqisë. Ato aq shumë e urenin perandorinë sa që në vendë të fesë të turqëve ata morrën fenë shija të persianëve apo të Iranianëve. Babai, Hyseini gjithashtu ishte i martuar me nji Shqiptare emri i së cilës ende nuk dihet. Sot e kësaj dite emrat e femrave nuk dihen sepse qeveria Turke i mban të mbyllura në arhivat e saj. Por si çdo Shqiptar edhe dëshira e Nasifit ishte të kthehet në Shqipëri, edhe pse i lindur dhe i ritur në Turqi. Nasifi ignoroi thirrjen për kryerjen e shërbimit ushtarak shumëvjeçar të Perandoris. Ai filloi të strehohet, dhe më vonë filloi të udhëtojë nga vendi në vend që ti ikë arrestimit Turk. Mungesa e Nasifit në vendin ku ai jetonte dhe vepronte krijoi përshtypje tek beu se ai kishte shkuar për të përmbush obligimin ushtarak, kjo e liroi atë që të mos shpalli asnji aktpadi ndaj Nasifit.
Për ti mbuluar shpenzimet ai përkohësisht u punësua në Ankara në nji karneval cirku nga Egjypti që prezentonte shfaqe të bukura. Nasifi u mësua të loz valle karnevale dhe duke u asistuar me pamjen e tij dervishe vazhdoi udhëtimin e tij gjer në Shqipëri dhe me këtë e realizoi dëshirën e tij shumëvjeçare. Gjersa ishte fëmi, Nasifi ndëgjoi fjali dhe tregime të bukura për Shqipërin nga gjyshi i vet poashtu i quajtur Nasif. Gjithashtu, nga gjyshi i tij ai mësoi se stërgjyshin i gjyshit e kishin kidnapuar dhe sjellur në Turqi. Stërgjyshi i gjyshit ishte nga fshati Gardhisht, ndërsa bashkëshortja e tij ishte nga fshati Tepelen. Nga gjyshi i tij ai ndëgjoi shumë tregime për fshatin Gardhisht të cilat ishin tronditëse dhe tek ai krijuan një përshtypje jo të mirë për këtë fshat.

Udhëtimi për në Shqiperi u realizua me anije. Durrësi ishte vendi ku u ndal anija dhe ku për herë të parë shkeli këmba e Nazifit. Si artistë dhe valltar i grupit muzikor pati rastin ta shihte Durrësin, Butrintin, dhe Tepelenën që aq shume e donte si dhe vendet e tjera. Ai së bashku me anëtaret e tjerë të grupit me vallet dhe me muzikën e tyre dëfrenin pasanikët dhe zyrtarët turq nëpër kalat anembanë Shqipërisë. Tepelena ishte vendi që ai më së shumti e adhuronte prandaj në secilën kala që mbanin shfaqje ai nuk harronte të pyeste shërbetoret për këtë vend. Duke udhëtuar me artistët, pas një kërkimi të lodhshëm e të gjatë ai gjeti Tepelenën. Fshati Tepelena shtrihet në nji gadishul gurrorë mbi lumin Vjosa. Fshati i rrethuar me male dhe vreshta të bukura që prodhonin verën më të shkëlqyer në Shqipëri; ishte i banuar me fshatarë të butë dhe jo vajolentë. Njerëz të cilët luftonin me vërrshimet dhe errërat e forta. Në fillim Nasifi fliste gjuhë Shqipe të vjetër pothuajse me shekuj si dhe me plot turqizma; gjuhë që Tepelenasit nuk e kuptonin dot. Pas ca kohësh Nasifi zotëroi gjuhën Shqipe, dhe duke kënduar, vallzuar, dhe përkthyer nga Shqipja në Turqishte, Nasifi siguroj një shumë të volitshme të parave për të ndërtuar një shtëpi në fshat. Tepelenasit ishin kundër ndërtimit të kësaj shtëpije. Ai e rezistoi me nji këmbëngulje kundërshtimin të Tepelenasve. Veproi dhe jetoi aty duke krijuar edhe familje me nji vajzë Tepelenase, dhe të gëzuar me nji harmoni familjare gjer në fundë të jetës. Një zbrasti i mbeti në zemër. Nuk arriti kurrë ta kuptojë se nga cila familje kishte prejarrdhje stërgjyshja e gjyshit të tij. Ai ishte një njeri i mirë, i realt, dhe i drejtë, dhe me diturin dhe shkathtësin e tij ndihmonte popullin e Tepelenes. Me këto vyrtyte ai fitoi simpatinë dhe respektin ne mesin e Tepelenasve.

Vazhdon