Kuptimi i Kuranit
Testoni njohurinë tuaj për fenë:
Cili tekst i shenjtë thotë se Jezusi është “fjalë” e Zotit?
a) Ungjili i Gjonit; b) Libri i Isasë; c) Kurani.
Përgjigja e saktë është Kurani. Mirëpo në rast se e sugjeroni Ungjillin e Gjonit merrni një notë të gjysmake, për shkak fragmenti hapës i tij – “Në fillim ishte fjala, dhe fjala ishte Zoti” – është një referencë e nënkuptueshme për Jezusin.
Në të vërtetë, kur Muhamedi e përshkroi Jezusin si Zotin e fjalës, ai pa dyshim se ishte i vetëdijshëm se po e afirmonte mësimin e krishterë.
Një pyetje tjetër për ekstra-kredi: Cili tekst tjetër i shenjtë e ka këtë thënie për hebrenjtë: Zoti, në “parashikimin” e tij, zgjodhi “fëmijët e Izraelit... mbi popujt e tjerë”? Nuk e kam problem të rendis zgjidhjet, por pasi që tashmë e keni kapur lojën time, edhe kjo thënie, po ashtu, është nga Kurani.
I nënvizoj këto fragmente pjesërisht për të mirë të çdo rojtari të vetëshpallur të civilizimin
judaist-kristian, që do të mund të fshihnin në vete plane të tjera për djegien e Kuranit. Dua që ata të jenë të vetëdijshëm për gjithçka që do të ngrihet lart bashkë me tymin.
Mirëpo më duhet të pranoj se nuk e kam treguar të gjithë rrëfimin. Edhe derisa e quan Jezusin fjalë të Zotit – dhe “Mesia” – Kurani mohon se ai ishte i biri i Zotit apo vetë një hyjnor. Dhe, edhe pse Kurani që i quan hebrenjtë popull i zgjedhur i Zotit dhe i kushton lëvdata Moisiut, dhe cek se hebrenjtë dhe myslimanët i luten të njëjtit Zot, ai ka edhe fragmente antihebraike, dhe si të tilla edhe antikrishtere.
Kjo anë më e errët e Kuranit, me sa duket, tashmë është vënë re nga djegësit e mundshëm të Kuranit dhe, në aspektin më të gjerë, nga shumë amerikanë antimyslimanë, të cilët politikanë cinikë si Newt Gingrich, po përpiqen t’i shfrytëzojnë dhe shumëzojnë. Ana tjetër e Kuranit – pjesa që shpreh harmoninë ndërfetare – është më mirë e njohur në qarqet liberale.
E për sa u përket njerëzve që janë familjarë me të dyja anët e Kuranit – njerëz këta që e dinë të gjithë rrëfimin – e po, mund dhe të mos ketë shumë të tillë. Është karakteristikë e diskursit bashkëkohor politik që i gjithë rrëfimi të mos vihet në vëmendje të shumë njerëzve. Prandaj, ka liberalë të cilët thonë se “xhihadi” i referohet betejës së brendshme të një personi për të bërë gjënë e duhur. Dhe kjo është e vërteta. Ka konservatorë të cilët thonë se “xhihadi” i referohet një beteje militante. Edhe kjo është e vërteta, po ashtu. Mirëpo, pak njerëz e kanë të qartë të gjithë situatën, e cila, aktualisht, mund të përkufizohet si bukur e ngjeshur:
Këshillat e Kuranit për xhihadin në aspektin militant ndonjëherë janë më se brutale në ton, por janë po ashtu edhe të kufizuara në përcaktimin se Muhamedi qartazi nuk e përkrah luftën e përjetshme kundër jobesimtarëve, dhe është i hapur për paqe me ta. Doktrina zyrtare e xhihadit militant – e cila nuk gjendet në Kuran dhe është zhvilluar vetëm pas vdekjes së Muhamedit – duket se ka të bëjë pikësëpari me pushtimin e pafund, mirëpo mandej u është nënshtruar aq shumë korrigjimeve dhe riinterpretimeve sa që është katandisur në një formë të rrezikshme për paqen në botë. Ndërkohë, në Hadith – thëniet jokuranore të Profetit – tradita thotë se Muhamedi e ka quajtur luftën e shenjtë “xhihad të vogël” dhe se “xhihadi i madh” ishte beteja kundër impulseve kafsharake përbrenda çdo shpirti mysliman.
Pse njerëzit kanë prirje të dëgjojnë vetëm njërën anë të rrëfimit? Shpjegimi i zakonshëm është se epoka digjitale e bën dukshëm më të lehtë që të largohemi nga të dhënat e papërshtatshme, të shpenzojmë kohën në gjërat e panevojshme ideologjike, të ndalemi nëpër blogje ku jemi pjesë të një grupi të caktuar që mban predikime.
Është shumë e logjikshme për mua. Mirëpo, sado i madh të jetë roli i internetit, ai vetëm plotëson diçka njerëzore: një tendencë të mbylljes në dëshmi konsistente që i takojnë botëkuptimit personal që keni dhe injorimit apo minimizimit të dëshmive të kundërta.
Kjo anë e natyrës njerëzore përgjithësisht cilësohet si një gjë e keqe dhe është e vërtetë se sponsoron tej mase fanatizëm, mosmarrëveshje dhe luftë. Mirëpo kjo aktualisht ka tatëpjetën e vet. Do të thotë se pjesët e vajtueshme të Kuranit – pjesët e vajtueshme të çdo dorëshkrimi fetar – nuk kanë shumë rëndësi.
Mbi të gjitha, përkrahës të një besimi të caktuar, sikurse të gjithë të tjerët, përqendrohen në gjërat që konfirmojnë qëndrimet e tyre dhe injorojnë gjërat që i kundërshtojnë ato. Dhe ky vizion i errët do t’i drejtojë ata në dorëshkrimet që lexojnë; në rast se kanë urrejtje në zemra, ata do të fiksohen në pjesët përplot urrejtje të dorëshkrimeve, mirëpo nëse nuk kanë, ata nuk do të fiksohen aty. Kjo është arsyeja se pse myslimanët me vullnet të mirë të Amerikës mund ta përshkruajnë islamin thjesht si një besim të dashurisë. Ata i shohin pjesët e mira të tij dhe ose nuk i shohin pjesët e këqija ose kanë mënyra për t’i minimizuar ato.
Ky është rasti edhe me njerëz që shohin tek Bibla një Zot të dashur dhe skajshmërisht të mirë. Ata mund ta krijojnë këtë bindje vetëm me të injoruar apo minimizuar pjesët e padëshirueshme të shkrimeve të shenjta.
Për shembull, ekzistojnë fragmente, në të cilat Zoti jep dënimin me vdekje për të pafetë. Në Deuteronomy, izraelitëve u është thënë të kryejnë gjenocid – të shkatërrojnë popujt në afërsi, të cilët adhurojnë zotat e gabuar, dhe të sigurohen se i kanë vrarë të gjithë burrat, gratë dhe fëmijët. (“Nuk duhet të lini të gjallë asgjë që frymon”).
Për sa i përket Testamentit të Ri, aty është momenti ku Jezusi i quan një grua dhe vajzën e saj “qen”, për shkak se nuk janë nga Izraeli. Në një mënyrë, kjo është krejtësisht e kundërt me antisemitizmin – por jo në mënyrë të mirë. Dhe me të folur për antisemitizmin, Testamenti i Ri, sikurse Kurani, ka disa gjëra jo dhe aq të hijshme për të thënë për hebrenjtë.
Lexues të devotshëm të Biblës, të cilët nuk kanë ndjenja urrejtjeje, injorojnë apo minimizojnë të gjitha këto fragmente, në vend se t’i marrin ato si udhërrëfyes.
Të gjitha dorëshkrimet e Ibrahimit kanë kuptime të shumta – të mira dhe të këqija – dhe pyetja është se cilat kuptime do të aktivizohen dhe cilat do të lihen anash. E gjitha varet nga ajo se çfarë qëndrimi do t’i sjellin besimtarët tekstit të caktuar.
Prandaj, kurdo që të bëjmë gjëra që ndikojnë në qëndrimet e besimtarëve, ne i japim formë një kuptimi jetësues të dorëshkrimeve që ata lexojnë. Në këtë aspekt, është pikërisht në fuqinë e amerikanëve jomyslimanë që të ndihmojnë përcaktimin e kuptimit të Kuranit. Në rast se duam që kuptimi të jetë sa më beninj i mundshëm, unë rekomandoj që të mos flasim për djegien e tij. Dhe në rast se duam që imamët t’i mbushin xhamitë me mesazhe të dashurisë vëllazërore, unë ju rekomandoj që të mos u themi se ku mund dhe ku nuk mund të ndërtojnë xhamitë e tyre.
Natyrisht, rruga është dydrejtimëshe. Myslimanët mund të ndikojnë në qëndrimet e të krishterëve dhe të hebraikëve dhe në këtë mënyrë edhe në vetë mënyrën e kuptimit të teksteve të tyre. Sa më pak kërcënues që myslimanët duken, aq më mirëseardhës do të jenë të krishterët dhe hebraikët, dhe më pak beninjë do të jenë krishterimi dhe judaizmi. (Një hap i mirë i parë do të ishte që sa më shumë amerikanë të viheshin në kontakt me disa myslimanë, të cilët në fakt nuk janë aq kërcënues).
Ju madje mund të imagjinoni një lloj të qarku vicioz; sa më pak kërcënuese të duket secila anë, aq më pak kërcënuese bëhet ana tjetër – gjë kjo që njësoj kështu e bën anën e parë edhe më pak kërcënuese, dhe kështu me radhë; kuptimi i shkrimeve të Ibrahimit, me të vërtetë, do të bëhet më i mirë, e më i mirë dhe më i mirë.
Së fundmi, duket se gjërat kanë ecur në drejtim të kundërt; qarku është bërë vicioz.
Dhe natyrë e qarqeve vicioze është që të jenë të vështira për t’ua ndalur. Në anë tjetër, nëse, përmes përpjekjes së vazhdueshme të njerëzve të vullnetit të mirë, ju megjithatë e ndaloni këtë hark vicioz, vetë vrulli që e ndali atë mund të kthehet në anën tjetër – dhe në atë pikë forca do të jetë me ju.
PS: Citatet e Kuranit vijnë nga Sura 4:171 (ku Jezusi është quajtur fjala e Zotit), dhe Sura 44:23 (ku “fëmijët e Izraelit” janë lavdëruar). E kam përdorur përkthimin e Rodwellit, mirëpo vendi i vetëm ku përkthimi ka rëndësi është pjesa ku thuhet se Zoti në mënyrë “këshilluese” i vendos fëmijët e Izraelit mbi të tjerët. Përkthimet e tjera thonë “me qëllim” apo “me vetëdije”. Përndryshe, në rast se jeni aq kureshtar sa të nxirrni arsye për ndarjen e dukshme të Kuranit karshi të krishterëve dhe hebraikëve:
Me aq sa unë lexova, Kurani në masë të madhe është dëshmi e tentimit të Muhamedit për të sjellë të gjithë politeistët e krishterë, hebraikë dhe arabë në grupin e tij dhe ai reflekton si zhgënjimin e tij të thellë për dështimin që të arrijë të bëjë një gjë të tillë ashtu dhe uverturat teologjike dhe rituale që i ka bërë gjatë këtij rrugëtimi. (Një kohë, myslimanë festonin Yom Kippurin dhe fillimisht luteshin me t’u drejtuar nga Jerusalemi, dhe jo nga Meka). Fakti se suret nuk janë të renditura në mënyrë kronologjike e turbullojnë këtë logjikë të fshehur nën vetëdije.
Shkruan: Robert Wright
(Autori është kolumnist i rregullt në të përditshmen “The New York Times”. “Koha Ditore” ka të drejtën ekskluzive të botimit të komenteve të gazetës)
Përgjigju Duke Cituar
Postuar më parë nga toni-as.roma
Krijoni Kontakt