A e shiti Enver Hoxha Kosovën?!

[E=mc²]

Tani, midis gjithë këtyre ngjarjeve, a mund të më thoni se kur e shiti Enver Hoxha Kosovën? A mund të shesësh diçka që nuk është e jotja dhe që nuk e ke pasur ndonjëherë???? A mund të haesh me më të mëdhenjtë????

Faleminderit qe me hoqe mundimin per ta shkruar te njejten gje. A mund te me thoni dhe mua, ne c'moment e kishte Enver Hoxha Kosoven dhe e shiti? Mos vall ka ardhur ne pushtet Enveri ne 1911 - 1912? Une e di qe erdhi ne 1945, kur Shqiperia, Kosova, Cameria, Mali i Zi, Maqedonia etj ishin bere si pjeset e tortes se ditelindjes se fundit.

[PLAKU]

Jo enveri se shiti Kosoven, vrau Kosovar sa munedi, i ndihemoj tites dhe serbeve per ta ripushtu Kosoven me lehete. Enveri shiti interesat Kombetare i nderroj em ata ideologjike dhe interesa vetiake karrieriste. vegel serbo-sllave.

Masakra e Tivarit në kujtesën e disa opojarëve
03-08-2010 / Nga Nuridin Ahmeti (Instituti Albanologjik i Prishtines


Pa mëdyshje, njëra nga ngjarjet më tragjike në historinë e popullit shqiptar është edhe Masakra e Tivarit. Tragjike këtë masakër e bën edhe fakti se për këtë ngjarje me pasoja për popullin tonë, në veçanti për ata që morën pjesë si të viktimizuar, e që ishin me mijëra, nuk u guxua të shkruhej për një kohë të gjatë, si nga pushtetarët vendas të kohës, ashtu edhe nga të tjerët. Madje dikush, posaçërisht ata që kishin inskenuar këtë tragjedi, sikur deshi të humbë çdo gjurmë të kësaj masakre. Ç’është e drejta, edhe njerëzit e penës, por edhe vetë ata që kishin marrë pjesë si viktima të saj, deri në vitin 1990, sikur e shuan këtë ngjarje. Ndoshta, për shkak të rrethanave në të cilat ndodhej populli shqiptar i Kosovës pas vitit 1945, posaçërisht pas kësaj masakre, nuk ishte e favorshme të diskutohej e të shtrohej kjo çështje.
Po sot çfarë na ndalon të mos e trajtojmë këtë ngjarje të rëndësishme për popullin shqiptar?
Për t’i dhënë përgjigje kësaj pyetjeje, po jap vetëm një argument, i cili, për mendim timin, e bën edhe më tragjike këtë masakër. Në tekstet shkollore të historisë në Kosovë nuk përmendet gjëkundi kjo ngjare. Për të qenë edhe më i saktë, në mënyrë të veçantë kam konsultuar tekstin shkollor të historisë së klasës së 9-të, në të cilin kapitulli i shtatë i tij, ndonëse mban titullin ”Shqiptarët gjatë Luftës së Dytë Botërore” , fatkeqësisht nuk bën fjalë fare për këtë tragjedi.
Prandaj, gjithsesi, na mbetet neve barra që me hulumtimet e studimet e thella shkencore të korrigjojmë këto lëshime jo të vogla në historinë shqiptare, për të zbardhur një herë e mirë këtë masakër që i përket historisë së re shqiptare.
Si ndodhi Masakra e Tivarit?
Masakra e Tivarit është një nga ngjarjet më tragjike të cilën e kanë përjetuar të rekrutuarit shqiptarë nga Kosova në përfundim të Luftës së Dytë Botërore në Tivar të Malit të Zi. Saktësisht, ngjarja ka ndodhur rrugës për në Tivar. Sipas burimeve të ndryshme, numri i të vrarëve në këtë masakër sillet nga 1700-4300. Kur nazistët po tërhiqeshin nga territori i ish-Jugosllavisë, u krijuan fronte në Srem të Vojvodinës dhe në Adriatik, në veriperëndim të ish-Jugosllavisë. E ndërkohë që shqiptarët po rekrutoheshin për të luftuar në këto fronte, nga ana tjetër, brigadat serbe po i forconin pozitat e tyre në territorin e Kosovës . Gjithsej, 44.523 shqiptarë nga Kosova dhe viset e tjera etnike shqiptare u rekrutuan e u dërguan në luftime larg Kosovës për të zvogëluar rrezikun e çfarëdo rezistence ndaj autoritetit serbo-jugosllav, që do të vendosej në Kosovë. Shtabi operativ i “Kosmetit”, i urdhëruar nga SHS-ja e UNÇJ-së, me qëllim të shpërbërjes së bërthamës së qëndresës shqiptare në Kosovë, gjatë muajve mars-prill 1945, mobilizoi me dhunë shqiptarët për t´i dërguar në frontin e dytë të “Adriatikut”, në veriperëndim të ish-Jugosllavisë. Skenaristët e Masakrës së Tivarit, për t’i dërguar shqiptarët në pjesët veriperëndimore të ish-Jugosllavisë, kishin zgjedhur rrugën Prizren-Kukës-Shkodër-Tivar-Dubrovnik-Rjekë . Për këtë front u mobilizuan shqiptarë nga Vushtrria, Besiana (Podujeva), Prishtina, Kaçaniku, Ferizaji, Gjilani, Lipjani, Shtimja, Theranda (Suhareka), Burimi (Istogu), Peja, Gjakova, Rahoveci, Sharri, Prizreni etj.
Pikëtakim i këtyre ushtarëve u caktua Prizreni. Deri këtu ata u drejtuan nga oficerë shqiptarë. Në Prizren të gjithë ushtarët shqiptarë u çarmatosen me arsyetimin se do të lodheshin nga rruga e gjatë, por kur të mbërrinin në front iu tha se do të pajiseshin me armë moderne angleze. Nga Prizreni, të ndarë në tri grupe, shqiptarët u nisën fillimisht për në Mal të Zi. Grupi i parë prej 3,700 vetash u nis më 24 Mars 1945. Grupi i dytë prej 4,700 vetash u nis më 26 Mars dhe marshoi për katër ditë në vijën Prizren-Zhur-Kukës-Puk-Shkodër-Tivar. Gjatë rrugës ushtarët u rrahën e në disa raste edhe u vranë, sidomos kur dilnin nga kolona për të shuar etjen ndokund.
Kur kolona mbërriti në Tivar, ndodhi një konflikt në mes katër shqiptarëve dhe rojave, të cilët shtinë dhe vranë dy shqiptarë. Masa e zënë në grackë mes maleve të larta dhe detit u shtri përtokë, ndërkohë që ajo hapësirë ishte vënë në shënjestër të pushkëve dhe mitralozave të vendosur në çdo qoshe të rrugëve, në dritare e në tarraca të shtëpive, në shkëmbinj e në kodra përreth. Më pas turma urdhërohet të ngrihet e të drejtohet drejt ndërtesës “Monopoli i duhanit”, ku filluan të shtënat . Një pjesë do të arrijë të shpëtojë për të vazhduar pastaj pas tri ditësh drejt Torogirit të Kroacisë. Kjo nisje e të mbijetuarve, sipas Muhamet Pirrakut, do të bëhet pas 12 ditësh.
Duke qenë se pikënisje u caktua Prizreni, edhe Opoja, si pjesë e regjionit të Prizrenit, nuk kishte mundësi se si të shpëtonte nga kjo tragjedi. Opoja historikisht ka qenë e lidhur me Prizrenin dhe pothuajse të gjitha ndodhitë e Prizrenit, qoftë në aspektin politik, ekonomik, social apo ushtarak, janë reflektuar edhe në Opojë. Me një ndikim të tillë për banorët e kësaj treve qe edhe Masakra e Tivarit. Por, edhe pse nuk kam mundur t’i mbështes kërkimet e mia në ndonjë dokument të shkruar, që do të fliste më saktësisht për pjesëmarrësit apo të vrarët e regjionit të Opojës në Masakrën e Tivarit, jam munduar që t’i identifikoj dhe të bashkëbisedoj me disa pjesëmarrës që e kanë përjetuar këtë tragjedi. Sikur mund të vetëkuptohet, një pjesë e tyre nuk jetojnë më, ndërsa një pjesë tjetër, ndonëse ende janë në mesin tonë, për fat të keq ngurronin të flisnin. Sidoqoftë, me gjithë mungesën e dokumenteve, jam nisur sipas parimit: “ajo që nuk mund të bëhet e tëra nuk duhet të lihet e tëra”. Andaj, e kam parë të arsyeshme që nëpërmjet rrëfimeve të gjalla të tyre të mund të nxjerr ato kujtime që do të zbardhnin sadopak çështje që kanë të bëjnë me këtë ngjarje.
Masakra e Tivarit dhe Opoja
Bazuar në burimet e autorëve që kanë bërë fjalë për këtë ngjarje, Shtabi i 46-të i Divizionit të Serbisë i rrethinës së Prizrenit ka vrarë në Opojë 23 shqiptarë dhe ka mobilizuar 240 të tjerë, por ka edhe nga ata që thonë se gjatë kësaj periudhe në Dragash janë vrarë 500 veta. Mirëpo, duke shfletuar literaturë të ndryshme dhe duke mbledhur të dhëna direkt nga terreni, unë dyshoj se numri i banorëve nga Dragashi që u mobilizuan dhe u nisën për në Tivar sillej rreth 500 veta, sepse jo vetëm nga Opoja, por ishte edhe një numër i konsiderueshëm i banorëve nga Gora që morën pjesë në këtë ngjarje. Këtë gjë e pohon edhe Muhamet Pirraku, sipas të cilit goranët kishin arritur të shpëtonin nga kjo plojë vetëm në saje të mundësisë së tyre për të komunikuar sllavisht (gorançe - N. A.) . Këtë të dhënë na vërteton edhe Ramiz Qusaj, njëri prej pjesëmarrësve në Masakrën e Tivarit, i cili pohon se megjithatë kishte edhe prej goranëve që mbetën të vrarë në këtë tragjedi. Halim Krasniqi, që në atë kohë ishte vetëm 16 vjeç, kurse tani imam i fshatit Brezne, kujton kur njerëzit nga rajoni i Dragashit i kanë tubuar te Hani, vend ky në hyrje të fshatit Brezne. Ai thotë: “Honi u kon i mushët me milet. M’kujtohet kur erdhon n’katundin ton ushtria e i morron plot djem t’ri xhi ishin t’fuqishëm por me lifte. Neve na than q’i p’i çojn me liftue kundra Hitlerit. Masanej do u kthyen e do s’u kthyen hiç mo. Katundi ju çitke buk me ju dhon, dikush ju çitke buk e dikush çarapa me vesh, çysh kishin, se o kon mospasje e madhe” .
Por, njëri nga pjesëmarrësit në këtë masakër është edhe Ramiz Qusaj, i cili ende jeton dhe ka një kujtesë të kthjellët. Në bisedën tonë, ai mes tjerash kujton: “Une n’at vakot jom kon hyzmeçar n’ Smaç t’Podrimos te Iljaz Shehi i Prizrenit. Kur hini Partia Komuniste n’Prizren, mas do dite erdhon n’Smaç me e lyp Nikoll Tunin e Smaçit, se ish kon ballist, por at dit sun e morron se na e fshehom n’bar..., mas tri dite komunistat erdhon apet te shpija e Nikoll Tunit me ni sabah edhe na rrethuen kret neve, erdhon te na edhe mu m’i lypon dokumentat, kur jau dhash, m’than: “A ti je i Pllajnikit, ju na keni vra mashkllin ma t’mir, e kishte fjalon por Latiif Kolon e Shipnis, se u kon komunist e e paton vra ballistat te Cyleni, pormi Xërxe..., m’i lidhon duort me ni sixhim e n’Prizren te stanica e xhandarmaris. Aty kemi prit ja dy jav, her na ipshin me honger e her jo. Mas dy jave ka ardh ni far Gafurr Alushi, ai i dau do pleç xhi s’muntshin me ec edhe neve na çuen te ushtria moçme e serbit n’Prizren, na i dhan do buk edhe do konzerva edhe na nison por Shipni, u kon februari-marti i 1945, jemi kon plot milet, ma shum se 2000 vet, na as pe dim ku po na çojn hiç, to hec na, edhe ni muzik po na bon rrank, rrank, rrank. Kur kemi dal te KARABASH EFENIA (vend në dalje të Prizrenit - N. A.), ni nior ka vikat pi kolonos: “Ej vllazni, vinja mendon çesaj muzikos, se kjo po thot: vorr, vorr, vorr”. Kush o kon ai, une s’e di. Xhi po hecim udhos n’te dy onot t’rrethuom me milici edhe na thojshin serbisht: “mos gzoni me dal prej kolonos se ju vrasim meniher”. Pi aty e na çuon n’Vermic. Kur mrrim n’Vermic, dy djem tri t’Kabashit shkuon me pi uj aty ngat, po meniher i vran edhe i lan me krye n’uj. Prej aty na shkuom n’Kuks. Kur mrrim n’Kuks, u bo akshomi edhe na shtin nermjet dy trinave. To nejt aty, kur krisi ni bombe. Aty u bo hallakame, edhe u vran do, s’dishim ka po vin plumat e kush po kris. Atu kemi nejt dy dit. Mas dy dite ka ardh milicia e Enver Hoxhos, se kjo milicia xhi na porcillke neve lypi nim pre milicis E. Hoxhos. Kur erdhon ata, na tham: “He lum e shyqyr xhi to t’na kapin shiptarot nepor duor”. Kur erdhon ata e t’zun me na vikat, to na thon: “Ju kosovarot lypni hjek kokon”. Na thojshin milicia E. Hoxhos: “Ju kosovarot me Xhafer Devon ju keni nimu gjermonve me na myt neve”. Ata ishin kon ma t’zi se kta.
Pi Kuksit kemi shkue n’Puk e prej Pukos n’Shkodor. I kemi bo ja kator-pes dit udh deri n’Shkodor. Dilshin plot xhin na kqyrshin, s’mundshin m’u avit ngat se plot milic mdy onot. Kur mrrim n’Shkodor, na çuon te kalaja e Shkodros. Aty kemi nejt ja dy dit, tri dit. Buk s’kishna. Edhe aty u bo ni hallakame, krisi dikush, masanej milicia i muorr ja tet veta pi nesh, i çiti para nesh dhe i pushkatoj. Aty bile i pushkatum ka met e dhe ni pllavion, po mdokot xhi e ka pas emnin Sherif Tershnjku. Pi aty na kan hyp me do anije te Liqeni Shkodros e na kan çit n’Mal t’Zi. Pi Shkodros deri n’Mal t’Zi i kemi bo ja dy dit. Kur kemi mrri n’Mal t’Zi te ni kodor e madhe, kur kqyrom atje posht, po na dokot jeshil ni vend si fush, kur zhdrypom atje posht e pam xhi i shkon deti e s’ish kon fush. Aty na shtin me ni monopol t’duhonit, u hunxhom e po presim, jemi kon ja 10 opojas dhe do goron, na jemi kon bashk, kater goron jon vra, dy kukajonas edhe dy t’Backos. Kur to rrit aty, erdh ni m’cus Malazez, i kish pas nxhoft goront, se ish kon m’cus n’Kerstec n’kohën e Kral Aleksandrit, e i nxhike goront. Ai e kish pas dit xhi to t’bohet me neve, po s’na kallxojke. Na muor neve edhe na çoj me ni ullishte, kur sa u unxhom, kur pi nim krismat, ushtima ju shkojke njrzve, s’po dim xhi po bohet, na menojshna xhi ju kan ra ballistat komunistave me na shpetue neve, kjo ushtim e madhe ka zgat gati ni sahat, veç n’at moment kur ka ardh ni malazez, to na shajt serbisht, masanej erdhon edhe do ushtar, edhe bojshin llafe nermejt veti e thojshin xhi neve me na çue me ni vend çetor, te deti me na masakrue me ni skele çetor, se aty jon bo shum xhenaze edhe shum xhak e ma mir me i çue çetor ku. Une e dishom serbishton, e mirrshom vesh kret xhi po folin. Aty na morron to na sha e kur dolom prej asaj ullishtos, xhi me pa, plot xhenaze. Na xhi po hecim, po hecim kapormi xhenaze. Xhi shkilshna n’tok, xhaki na vike deri te koci komos. Ata xhi kishin met t’plagosot, veç vikitshin: ”o, a ka dikush ujë me na dhon bre”. Çai xhi vikatke, edhe çato xhi e shishin t’xhall xhi ka met n’at hallakame, malazezt i shkojshin me sakic edhe ju thojshin: ”a po doni uj, qe ujin”, ju bishin n’krye me sakic edhe i lishin n’vend. Kur shkoum rreth detit, xhi me pa, ish bo deti me kapuça t’bardh, u dokshin sikur plluma t’bardh, ish mush deti kapuça t’bardh, shoka e xhak. Neve na morron e na shtin me ni si hotel rreth detit. To hi n’hotel, ni grue malazeze na thojke serbisht: “A hala paskan met shqiptar me e hongor bukon e malazezit a?” Kur kemi dal me kqyr por penxhere t’hotelit, kishin dal populli me kerr t’kjalve, t’kive, t’lopve. I mirrshin xhenazot e si t’ja nxhitshin por krye e por kome e çitshin n’zall sikur xhon, e n’zall i mlojshin edhe i lishin. Aty nejtom ni nat e nesor erdh ni anije e madhe prej Dubrovnikit, na shtin n’anije e na çuon n’Dobrovnik. Kur mrrim atje, na shtin me ni shtall, aty ishin kon ja 120 shiptar, e neve, mas ja xhys ore aty, na n’drruon vendin. Aty, çat nat, i helmuon 120 shiptar, neve na i dhan do maska, por mi hek xhenazet, e masanej na thojshin: “se jon helmue vet, se e kan çel ni kuti e se kan dit xhi osht”. Pi aty na çuon n’Trogir. Afor Splitit kemi nejt 7 dit. Mas 7 dite, na erdh ni komandant, na pru arm edhe veshmathje edhe na tha serbisht: “ka nodh xhi ka nodh, ajo ka shkue, na nesor kemi luft me Hitlerin edhe na duhet m’u nis nesor”. Pi aty, kemi shkue n’Shibenik e prej Shibenikit kemi shkue n’Knin to liftue. Çaty te kalaja Kninit kemi liftue ja 6-7 dit, masanej kemi shkue to liftue n’Rijek, Sushak, Poçane t’Sllovenis, Ister, e shkuem ngat Pules. Manej u kthyem nepor shpi tona, se na than vendi u çlirue”.
Sipas dëshmitarëve, kjo është lista e pjesëmarrësve nga Opoja në Masakrën e Tivarit:
Nga fshati Bresanë: 1. Njazi Hajrullahi; Nga fshati Brezne: 1. Mehmet Ferati, 2. Sylejman Ramadani, 3. Riza Alia, 4. Shefki Xheladini, 5. Tahir Shabani, 6. Gani Vebia, 7. Shukri Sylejmani, 8. Esat Imeri, 9. Sefer Asllani. Nga fshati Brrut: 1. Qemal Shabani. Nga fshati Kosavë: 1. Beshir Zeqiri, 2. Elmaz Sallahu, 3. Xhevit Mehmeti, 4. Garip Kuteli. Nga fshati Kuk: 1. Fadil Muhamet Jashari. Nga fshati Pllavë: 1. Eqrem Tërshnjaku, 2. Izet Cenaj, 3. Sherif Tërshnjaku (i pushkatuar në Kalanë e Shkodrës). Nga fshati Zaplluxhe: 1. Ramadan Hasani. Nga fshati Zgatar: 1. Elez Yzeiri
Përfundim/Bazuar në literaturën e shfletuar dhe në të dhënat nga terreni që flasin për këtë ngjarje, mund të konstatoj se kjo tragjedi nuk e ka lënë pa e prekur edhe rajonin e Opojës. Viktimat e Tivarit e në veçanti subjektet të cilat i kam trajtuar në këtë punim kishin përjetuar tmerr të madh. Me një fjalë, u kishte rënë të shohin vdekjen me sy.
Nga Prizreni deri në Tivar subjektet e lartpërmendura kishin bërë afro tridhjetë ditë e net udhëtim, pa bukë e pa ujë, me fyerje e tortura, për të shkuar në vendin e vdekjes, pa dëshirën e tyre. Fatkeqësi më e madhe është se një pjesë e atyre pjesëmarrësve, që i kanë shpëtuar vdekjes, sot nuk gjenden në mesin tonë, ndërsa pjesa tjetër, që ende janë gjallë, ngurrojnë të rrëfehen. Të paktën, të dihen pjesëmarrësit me emra e me mbiemra, sepse nga të dhënat e terrenit më është krijuar dyshimi se numri i atyre që kishin përjetuar këtë ngjarje ka qenë shumë më i madh se shifrat e lartcekura.
Jam i vetëdijshëm që mundit dhe trishtimit të përjetuar të të viktimizuarve nuk mund t’u dilet borxhit në asnjë mënyrë. Megjithatë, në këtë punim jam përpjekur që, sadopak, të jap një kontribut të vogël dhe të kryej një obligim moral ndaj këtyre fatkëqijve, si edhe për të nxitur hulumtime të reja për këtë ngjarje, sa të dhimbshme, po aq të rëndësishme për historinë e re të popullit shqiptar. Tmerrin e Tivarit e dinë më mirë vetëm ata që e kanë përjetuar me lëkurë të tyre, por për të mos e lënë që ta mbulojë pluhuri i harresës, vetë protagonistët e saj që ende janë gjallë duhet t’i nxjerrin në shesh ato përjetime, për t’ua përcjellë brezave të ardhshëm. E në radhë të parë, ky është obligim i yni, i historianëve.
Do ta mbyllja këtë shkrim duke cituar historianin britanik, H. Seton Watson, i cili kur bën fjalë për historinë e Ballkanit, thotë: “Pena e studiuesit të historisë në këtë pjesë të botës duhet të jetë e mprehtë dhe inteligjente, madje në atë shkallë sa të dallojë gjakun nga boja e kuqe” .
---------------------------------------------------------------------------------------
Ju pase aredhesit e komunizmit famekeq qe i qendroni besnik vijes drejte te partis kriminele bollesheviko-enveriste, mos e harroni kete fjale te z H. Seton Watson;

“Pena e studiuesit të historisë në këtë pjesë të botës duhet të jetë e mprehtë dhe inteligjente, madje në atë shkallë sa të dallojë gjakun nga boja e kuqe”

edhe ju kriminelet e kuq keni probelem ta dalloni ngjyren e kuqe nga gjaku!

[Dasius]

Dua të protestoj kundër praktikës së përdorur rëndom tashmë në të cilën merren artikuj të ndryshëm të shkruar nga të tjerë dhe vendosen si përgjigje me Copy/Paste.

Nuk është normale që në vend të përgjieve me argumenta të vendosen shkrime të stërgjata, të cilat as nuk formatohen drejt por shkunden aty si të ishin thërrime buke.

Diskutanti shumë lehtë mund ta përmbledhë shkrimin në dy paragrafe ndërsa për të lexuar artikullin e plotë mund të vendosë një link. Në këtë mënyrë i krijon mundësinë të tjerëve që të kapin shpejt thelbin e argumentit dhe të përgjigjen pa qenë nevoja që të lexojnë gjithë literaturën. Këtu nuk jemi në sallë leksioni, dhe ky forum nuk është gazetë.

A e mendoni pak se çfarë do të ndodhte sikur edhe ne që kemi nga 10-15 libra në shtëpi për këto tema të vendosnim në vend të përgjigjes kapituj të tërë??? Do bëhesh një lëmsh i vërtetë dhe tema do humbiste interesin.

Gjithashtu, në këtë mënyrë as nuk i jepet përgjigje pyetjes së temës kryesore "A e shiti Enver Hoxha Kosovën?". Artikulli sposton vëmendjen nga tema e mëparshme duke u bërë vetë temë debati.

Kaq e vështirë është o PLAKO që me dy fjali të thuash që Masakra e Tivarit ka ndodhur në filan ditë e filan orë, u vranë nga serbët kaq veta me këtë pretekst dhe në këtë mënyrë. Pastaj mund të vazhdosh me argumentin tënd se si ka ndikuar Enver Hoxha në këtë ngjarje dhe cilat janë përgjegjësitë e tija. Kaq. Dy fjali.

Vete fut atje historira kot pa fund. Vajtën atje, dolën këtu, më the e të thashë pa kurrëfarë lidhje me temën.

Na ke vënë gjithë këtë roman këtu por temës nuk i je përgjigjur akoma pasi nuk na ke argumentuar ende lidhjen midis Enverit dhe Masakrës së Tivarit.

[ingranazh]

Tregon xhaxhi veterani për tmerrin që përjetuan partizanët shqiptar- deri ke epidemia e lisë, dhe dergja e morrave-, bashk me ata shqiptar/kosovar dhe një pakice partizanësh serbë dhe malazes, dhe marshimi i tyre deri në Sanxhak, ku dhe vendosën flamurin e çlirimit të territorit në fjalë duke përfshirë Kosovën komplet, edhe atë lindore deri në Novi-pazar.

Xhaxhi veterani tregon edhe për çarmatosjen e ballistëve shqiptar të Kosovës, të cilët nuk deshën të linin armët pa hequr edhe sllavin nga trojet etnike.

Këtu ishte edhe tradhtia që bëri Enver Hoxha, pasi shqiptarët e Kosovës i dorëzuan armët, vetëm kur Enveri ju premtoj se 'çdo gjë do shkojë mirë'...

E keqja spati të ndalur, sidomos me radikalët serbë që erdhen në pushtet, dhe gjenocidi spati të ndalur për 10 vjeçarët që vijuan-, dihen tashmë, nga masakra e Tivarit, deri ke ikjet masive dhe kalimi i kufirit drejt Shqipërisë të shqiptarëve të Kosovës dhe kthimi i tyre përsëri në Jugosllavi nga regjimi i Enverit, për fatin e të cilëve sdihet..., etj!

Pse e bëri Enveri këtë gjë?
-Sepse kishte frikë nga dominanca e Geg'nishtes.
Arsye provincialiste, por ja që ne shqiptarët e vuajmë edhe sot e kësaj dite, duke paragjykuar njëri-tjetrin.

Tna rruaj Partia mo.

[Dasius]

E para punës, lexoji diskutimet e mësipërme në mënyrë që mos t'i kthehemi të njëjtës gjë disa herë.

Diku më sipër i jepen përgjigje argumentave të tua, sidomos kësaj të "frikës nga gegnishtja".

Por unë po të them dy gjëra në lidhje me këto që thua.

. Kosovarët nuk ishin të bashkuar në një grup të vetëm dhe nuk mund të futen të gjithë në një thes.
. Ballistatët e Kosovës nuk i dërzuan armët por u shpartalluan.
. regjimin nuk ka kthyer asnjëherë popull, por vetëm ata që i konsideronte agjentë të OZNA-s dhe UDB-së ose ata persona që mund të përdroreshin për provokacion.
. Qeveria Shqiptare ka protestuar ashpër në lidhje me shtypjen që i është bërë Kosovarëve nga shovenistët Sllavë.


Po si nuk iu vjen turp, or ça njerëzish jeni ju? Sa herë e kam dëgjuar këtë argumentin e Toskëve që kanë frikë nga shumica Gege. Palo Shqiptarë jeni, që ju hëngshin qentë ishalla! Po si ju shkon në mendje se paskan Toskët frikë nga Gegët???? Po ne të gjithë Shqiptarë jemi dhe nuk na shkon ndonjëherë ndërmend të mendojmë se nuk i duam Gegët e t'ia lëmë këtij apo atij se na prishin punë. Por çfarë logjikë kafshësh është kjo??? Po, pse, si thua ti? Edhe Çamët gegë janë, edhe u lanë jashtë se na prishnin punë neve??? Aman, or, të më falin administratorët për gjuhën e rëndë po kjo nuk durohet. Kjo akuzë është antishqiptare, antikombëtare.

Asnjëherë, në asnjë kohë, përveç Zogut (matianit) që shiti Plavën, Gucinë dhe Manastirin me para në dorë, nuk i ka vajtur në mendje ndonjë Shqiptari që të bëjë ndarje mes gegëve dhe toskëve. Nuk e di nga vijnë këto idera, por prodhim Shqiptar nuk janë. Janë të importuara nga jashtë.

[puroshkodran]

. Qeveria Shqiptare ka protestuar ashpër në lidhje me shtypjen që i është bërë Kosovarëve nga shovenistët Sllavë.

Kure kshtu? N'81-shin? Se kure ishte koha me fole Enveri thoshte "shqiptaret me sllavet e jugut kane qene vellezer historikishit", "nuk kemi pretendime ndaj Jugosllavise", "interesi yne eshte qe Jugosllavia te jete sa me e forte" etj etj

Po si nuk iu vjen turp, or ça njerëzish jeni ju? Sa herë e kam dëgjuar këtë argumentin e Toskëve që kanë frikë nga shumica Gege. Palo Shqiptarë jeni, që ju hëngshin qentë ishalla! Po si ju shkon në mendje se paskan Toskët frikë nga Gegët???? Po ne të gjithë Shqiptarë jemi dhe nuk na shkon ndonjëherë ndërmend të mendojmë se nuk i duam Gegët e t'ia lëmë këtij apo atij se na prishin punë. Por çfarë logjikë kafshësh është kjo??? Po, pse, si thua ti? Edhe Çamët gegë janë, edhe u lanë jashtë se na prishnin punë neve??? Aman, or, të më falin administratorët për gjuhën e rëndë po kjo nuk durohet. Kjo akuzë është antishqiptare, antikombëtare.
.

Pa dashte me ba avokatin, nuk tha kishin frike Tosket por kishte frike Enveri. Mos hapni diskutime kot

[ganimet]

Enver Hoxha ishte njeriu me larg pames nder gjith shqiptaret>Ai ishte diplomat i holl e per ket dita dites luhatej tek mua ajo simpatia per te prej larg pamsi e burreshteti.Ai ishte qe me strategjin se esht qorre e po bije ne grop vet shpetoi Shqiperin e sotme ne kufijt e tashem.Mire e tha njeri lart se diqa qe nuk ishte e tija si ta mirje .Ne kto tema duhet ditur nji fakt se ne qfar rrethanash ndodhej shteti shqiptar, para ca dite lexoja nji artikull ku Enver Hoxha i shkruante Fadil Hoxhes njerit me ndikim tek shqiptaret e Kosoves se mose vall ata po i kundr veheshin Enverit dhe do i ndihmonin serbit ...qesharake kure kosovaret te rraskapitur nga lufta e dyt botrore sishin mbet as hajri i turkut e as sherri i shkaut.Ket e dinte shum mire Enveri po ja qe disa nuk e kuptojn as sot e as pas njiqin vitesh .Enveri deshi te thoshte a ja luajn gishtin manzeres e kjo u pa edhe gjat luftes se fundit e edhe pas lufte.Enveri edhe sikure ta bashkonte Kosoven me Shqiprin veq sa do kishte telashe me te mdha me haxhi hajdara e me pal marka.Ai e ruajti ne kohen me delikate nji Shqiper qe nuk do e ruante as nji koke shqiuptare me mire se ai.Une shpesh po i gjej ndo nji temet rezhimit te tij po gadi per dite po them se e paskem pas gabim dje . Moos Dhasht Zoti e pas sa vitesh te themi krejt e paskem pas gabim kure e kritikonim at njeri shum te madh gjithnji duke ju referu kohes sa ai qeverisi vendin.
Bona hallall.

[Dasius]

Meqë përgjigjen e parë ma fshive, po të jap një më të sjellshme që mos mërzitesh

Kure kshtu? N'81-shin? Se kure ishte koha me fole Enveri thoshte "shqiptaret me sllavet e jugut kane qene vellezer historikishit", "nuk kemi pretendime ndaj Jugosllavise", "interesi yne eshte qe Jugosllavia te jete sa me e forte" etj etj

Janë të pafundme fjalimet në të cilat shprehet shqetësimi i Enverit për zhvillimet në Kosovë të cilat jo rrallë herë janë edhe kërcënuese, mesazhi i të cilave është "po e tepruat me Kosovën, ne do të hymë në mbrojtje". Më troç se kaq nuk ka ku të vejë. Krëcënim i drejtpëdrejtë me luftë në mbrojtje të Kosovarëve, ky është maksimumi që mund të bëhet. Madje ndonjëherë janë edhe të tepruara. Pas kësaj vjen vetëm lufta. Po të marrim parasysh që Kosova ishte territor Jugosllav, ky mesazh është provokim i drejtëpërdrejtë, si i thonë një fjale "shuplakë surratit". Për këto mesazhe të lëshuara nga shteti Shqiptar, Jugosllavia është ankuar vazhdimisht sepse e ka konsideruar i ndërhyrje në punët e brendshme të shtetit Jugosllav, gjë që është e vërtetë. Prandaj dhe Enveri në atë fjalimin që thua ti thotë "ne nuk duam shpërbërjen e Jugosllavisë, e duam Jugosllavinë të qëndrueshme ashtu siç është, etj, etj" pikërisht për të mos e kthyer mesazhin në shpallje lufte.

Po si do thuash ti? Po ja që fjalimet transmetojnë mesazhe të fuqishme në veshët e popujve, ashtu siç përdoren sot nga Amerikanët, Grekët, Serbët, Rusët, etj etj. Politika është e hollë. Ishin këto mesazhe të fuqishme bashkë me agjenturën shqiptare që i jepnin sigurinë dhe forcën Shqiptarëve për të kërkuar të drejtat e tyre deri në kërkesë për ta shpallur Kosovën republikë të shtatë.

Pa dashte me ba avokatin, nuk tha kishin frike Tosket por kishte frike Enveri. Mos hapni diskutime kot

UNÇSH-ja u vajti ke dera e shtëpisë edhe Legalistëve, edhe Ballistëve edhe Bajraktarëve të veriut edhe atyre të Kosovës dhe i kapi për brekësh e i grisi që të tërë si të ishin lecka. Për çfarë arsye do t'i kishte frikë Enver Hoxha gegët kur në gegëri nuk kishte më rezistencë????

[urani29]

Ne baz te dhanave te fundit qe kan dal Enver Hoxha ka shit Kosoven bashk me Cmerin vetem per te mbajtur pushtetin.

[PLAKU]

Jo rrezistenece kishte se burrat Shqyptar nacionalista te asaj kohe si en Kosove ashtu edhe ne Iliride, ishen perkushtua per bashkimin e tokave shqyptare me amen Shqypni.
por trathetia e madhe iu bo nga partizanet enveristo-titist. Pa ndihmen e titos dhe jugosllave nuk ndihej i gjalle enevr partizani. Pa ndihemen e brigadave enveriste shkau nuk e kishte te lete ti vras, djege, masakroi shqyptaret e Kosoves dhe Ilirides.
Per ta gjakos Shqypnin dhe krejte Kombin Shqyptar, jugosllavet ne krye me titon zgjodhen enver hoxhen dhe shoket e ti internacionalist, keshtu enveri em ane te jugosllave masakroj nacionalistat e shqypnis, tito me ane te nevrit masakroj nacionalistat Kosovar. keshtu taa thot Plaku ty shkuret e thjeshete. dhe keshtu ka ndodhe dhe keshtu ka me u shkru historia drejte , per ndryshe kem mbaru si komeb. Koha e vertetoj se Atedhetaret shqyptar kishen te drejte. Ti akoma muned te mashtrosh veten me hiostori falleco te imponueme nga enveri sajuem nga jugosllavet.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------


• Flet sudiuesi Kastriot Dervishi, autori i librit për Koçi Xoxen “Ishte koha kur Stalini kërkoi procese kundër titistëve,por në Shqipëri të gjithë ishin pro jugosllavë” Nga Kastriot Dervishi

“Pas mbërritjes në Tiranë të letrave informuese të Stalinit për ‘tradhtinë e madhe’ të jugosllavëve, ishte koha kur dikush duhet të shkonte në satër për pro jugosllavizmin e theksuar. Por kush, cilët, në një kohë që e gjithë udhëheqja e Partisë Komuniste shqiptare, duke filluar nga Enver Hoxha, ishte pro jugosllavëve? Atëherë, betejën për ekzistencë e fiton klani më i fortë dhe ndëshkohet ai më i dobëti. Fiton klani i Enver Hoxhës dhe humbet ai i Koçi Xoxes”. Ky është thelbi i pikëpamjeve të studiuesit të historisë Kastriot Dervishi, i cili sapo ka publikuar librin për gjyqin e Koçi Xoxes, me titull “E vërteta e fshehur e një procesi”. Sipas studiuesit Dervishi, e reja që ky punim paraqet të dokumentuar është krejt e kundërt me atë që historiografia komuniste ka trumbetuar. Pra, nuk është se Koçi Xoxe dhe të dënuarit e tjerë vepronin jashtë konsultimeve me Enver Hoxhën dhe në këtë linjë, për pak krijuan terrenin që Jugosllavia të “gëlltiste” Shqipërinë e vogël dhe të varfër. Është krejt e kundërta. Dokumentet thonë se Enver Hoxha ka qenë iniciator, ka qenë në krye, në kontroll të të gjitha veprimeve që kishin lidhje me jugosllavët dhe që binin ndesh me interesat kombëtare. Më poshtë, mendimet e drejtpërdrejta të autorit të librit.


Çfarë sjell për historinë shqiptare ky punim i hollësishëm dhe kompleks për gjyqin e Koçi Xoxes?
Botimi, në një farë mënyrë plotëson botimin tjetër të Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave, “Marrëdhëniet shqiptaro – jugosllave 1944 – 1948” (Tiranë 1996), i cili kishte trajtuar këto marrëdhënie në planin e jetës së brendshme të PKSH-së (kryesisht plenumet më të rëndësishme) si dhe në marrëdhëniet shtetërore të vendosura midis dy vendeve. I gjithë procesi ndaj Koçi Xoxes, lidhet pikërisht me këtë periudhë, në të cilën dalin edhe përgjegjësitë historike të protagonistëve të kohës si Enver Hoxha, Koçi Xoxe, etj.
Thelbi i publikimit të dokumenteve, thotë sipas mendimit tim, se nuk ka dallim midis Koçi Xoxes dhe Enver Hoxhës për sa i takon përgjegjësive shtetërore, partiake apo raporteve me jugosllavët. Por, në përfundim njëri eliminoi tjetrin. Hoxha përdori me mjeshtëri të gjithë kundërshtarët që kishte Koçi Xoxe. Çështje që kanë të bëjnë me marrëdhëniet shqiptaro – jugosllave, organizimin shtetëror të Republikës Popullore të Shqipërisë, politikën antikombëtare të PKSH-së së këtyre viteve si dhe rolin e Sigurimit të Shtetit në jetën e vendit, mund të preken lehtësisht në libër.
Tashmë për studiuesit e kësaj periudhe do të jetë më e lehtë dhe më komode shfrytëzimi i të dhënave që gjendet në libër, pa qenë nevoja të harxhojnë kohë dhe mund me burokracitë e shfletimit të dosjes origjinale.
Një çfarë mase vërtetohet, që në këtë periudhë Koçi Xoxe vepronte jashtë dijenisë së Enver Hoxhës?
Nga procesi del e qartë se Koçi Xoxe nuk ka vepruar asnjëherë jashtë dijenisë së Enver Hoxhës. Ndaj këtij të fundit nuk ka pasur as dosje përpunimi dhe as politikë eliminimi. Nëse do shikojmë me kujdes raportet midis tyre, është e sigurt se nuk kemi të bëjmë me dualitet pushteti. Më 1943, Enver Hoxhën, pas një njohje 2-vjeçare, në krye të PKSH-së e vuri miku i tij i ngushtë i asaj kohe, Miladin Popoviçi. Pra, jugosllavët nuk pritën të dilte nga burgu Koçi Xoxe, (një muaj pas “zgjedhjes” së Enverit) por bënë zgjedhjen e tyre. Koçi Xoxe, megjithëse me kontribute në lëvizjen komuniste në grupin e Korçës, vjen në Byronë Politike të Partisë Komuniste pasi rrëzon Liri Gegën më 1944. Nëse jugosllavët nuk do donin Enverin më 1944, mirëfilli mund të vendosnin pa asnjë problem Koçi Xoxen. Të gjithë ata emisarë jugosllavë që jepnin dhe kontrollonin vijën politike të PKSH-së, mbështesnin Enver Hoxhën.
Unë kam pasur rastin të shikoj dokumentacionin origjinal të Konferencës së Labinotit në mars 1944 si dhe të plenumeve të para të PKSH-së. Pranohet hapur që të gjitha “procedurat” i bënin emisarët jugosllavë, deri në formalitete të tilla banale sesi hartohet një fletëvotimi, etj.
Xoxe, si kuadër që vinte nga radhët e klasës punëtore, kishte qenë i burgosur nga burgjet e fashizmit. Kjo përbënte një pikë të fortë të tij. Në dallim nga Enver Hoxha që njihej për paraqitjen dhe oratorinë, Xoxe nuk ishte demonstrativ dhe masovik, por shfaqej si punëtor i partisë.
Nëse do të flisnim vërtet për “koçixoxizëm” kundër “hoxhizmit”, ai duhet parë në dy plane; në aspektin partiak dhe atë të funksioneve shtetërore. Partia e konsideroi Koçin “tradhtar” për raportet e tij me Jugosllavinë. Por e vërteta është se Koçi nuk kishte asnjë dallim nga pjesa tjetër e udhëheqjes. Zërat e vetëm kundërshtues në nivel të lartë ishin Nako Spiru për ekonominë dhe Mehmet Shehu për ushtrinë. Ndaj Nako Spirus, udhëheqja komuniste ndërmori atë aksion që çoi në mënjanim të plotë fizik. Për fatin e keq të Nakos, rrethanat e krijuara nuk ishin në favor të tij. Ndërsa Mehmet Shehun e hoqën nga detyra e Shefit të Shtabit të Ushtrisë, pasi ishte shprehur kundër bashkimit të dy ushtrive. Shehun e kaluan me detyrë në Qeveri, në një ministri të parëndësishme në shkurt 1948, me synimin për ta hequr qafe më vonë. Sikur të mos kishin ndodhur ndryshimet e marsit 1948, pra konflikti i Stalinit me Titon, kam bindjen se edhe Mehmet Shehu do përfundonte si Nako Spiru. Skenari rreth tij nuk u zbatua më 1948, u shty shumë në vite, e megjithatë shkoi në të njëjtën logjikë dhe përfundim, në “vetëvrasje”. Spiru në qeveri e parti dhe Shehu në ushtri, përbënin sipas pikëpamjes së Partisë Komuniste të Jugosllavisë “vijën anti-jugosllave”, që ishte krijuar në gjirin e PKSH-së. Pavarësisht se kjo “vijë” ishte modeste, prapëseprapë ajo u godit ashpër.
Në parti, Koçi, duke qenë sekretar organizativ, akuzohej për “sektarizëm” dhe përdorim të metodave jugosllave, etj. Në fakt, gjithë modeli organizativ partiak e shtetëror që ishte ndërtuar, ishte vetëm jugosllav. Qysh nga formimi i PKSH-së nga emisarët jugosllavë, emërtesat e përdoruara gjatë luftës së KANÇ, Komitetit i KANÇ-it, Kryesia e KANÇ-it, apo pas luftës, Drejtoria e Mbrojtjes së Popullit (OZN-na jugosllave), Drejtoria e Sigurimit të Shtetit (UDB-ja jugosllave) ishin imitime jugosllave. Më tej akoma, mbledhje të tilla të karakterit “kushtetues”, si Kongresi i Përmetit dhe mbledhja e dytë e Beratit në maj dhe tetor 1944, ishin imitime të mbledhjeve të bëra në Jugosllavi. Vijmë më tej. Ligji i zgjedhjeve, votimi i Republikës Popullore të Shqipërisë dhe miratimi i Statutit të RPSH-së ishin hapa që merreshin pas hapit të parë, i cili hidhej në Jugosllavi.
Enver Hoxha e ka shprehur në mbledhjet që ka zhvilluar se nuk e kishte të qartë independencën e Partisë Komuniste të Shqipërisë, sepse sekretar të përgjithshëm mendonte Titon.
Në planin tjetër, atë shtetëror, Koçi Xoxe është akuzuar se ka thyer normat, është treguar i rreptë, shkelës ligjesh, i korruptuar, arrogant, etj. Të gjithë këta, anëtarët e Byrosë Politike, nuk kishin menduar të ndërtonin shtet të së drejtës, por një shtet të diktaturës së proletariatit. I gjithë shteti i ndërtuar prej tyre ishte një gjë e nisur mbrapsht qysh në fillim. Shkatërruan shtetin shqiptar që e kishin gati në strukturë dhe eksperimentuan shëmtuar në kurriz të popullit shqiptar, një model ku nacionalizmi ishte i pari që duhej goditur. Në përfytyrimin e secilit prej tyre, quhej normale që ndaj armikut të klasës të përdorej tortura dhe në fund, edhe eliminimi fizik. Në këtë pikë, Koçi Xoxe nuk ishte ndryshe nga të tjerët.
Pse menjëherë pas ndryshimit të raporteve, pra pas mbërritjes së letrave të Stalinit kundër jugosllavëve, Koçi bëri arrestimin e parë kur mund ta pësonte edhe vetë?
Koçi Xoxe dhe jo vetëm ai, mendonin se kush më parë të rrëmbente flamurin e anti-jugosllavit, siç kërkonte Stalini. Në gjykimin e Koçit, në Shqipëri do të kishte një proces për të dënuar titistët në nivelin e ulët të zyrtarëve, si Nuri Huta. Në një farë mënyre, kjo tregonte edhe naivitetin e Koçit. Nga ana tjetër, për ironi të këtij fati, vetë Koçi do bënte pjesë në një “grup” me atë që kishte arrestuar vetë.
I arrestuari i Koçit, Nuri Huta, nga informacionet e vjela paraqitet aventurier, si njeri që ekzaltohej dhe që thërriste vend e pa vend për Jugosllavinë e për Titon. Thënë, ndryshe ai nuk e kishte kuptuar që Tito e kishte humbur “davanë” nga njëra anë dhe se kishte konsumuar një vepër penale agjitacioni, ndonëse kjo nuk ishte vendosur akoma në Kodin Penal. Naiviteti i Hutës ishte aq i thellë, saqë e shpërbleu atë si kokën e parë që plasej brenda hekurave. Por Huta, për nga pozita shtetërore, ishte nëpunës i ulët. Urdhri i Stalinit ishte që duhej dënuar një grup zyrtarësh të lartë, mundësisht anëtarë të Byrosë Politike dhe Këshillit të Ministrave.
Stalini deri më 1948 i kishte lënë dorë të lirë Titos mbi Shqipërinë. Edhe PKSH-ja nuk kishte të drejta përfaqësimi jashtë vendit. Ajo në planin ndërkombëtar përfaqësohej nga Partia Komuniste e Jugosllavisë.
Procesi ndaj Koçi Xoxes ishte rastësor dhe nuk varej nga rrethanat shqiptare. Ato kishin të bënin me zënkën midis Titos dhe Stalinit. Shtimi i pushtetit të Titos mbi Byronë Informative me qendër në Beograd, nuk mund të kapërdihej nga Stalini. Prishja e marrëdhënieve Tito – Stalin sjell ndër të tjera edhe ndërprerjen e vasalitetin e hapur të Shqipërisë ndaj Jugosllavisë. Për Shqipërinë ka qenë një fat i madh ky konflikt. Shqipëria kishte humbur shumë gjatë viteve 1945 – 1948.
Në të gjithë lindjen komuniste duhej të nisnin procese kundër titistëve. Në shumë vende nuk kishte të tillë. U gjetën dhe u sajuan disa procese. Por në Shqipëri ndryshonte puna. Këtu pro jugosllave ishte gjithë udhëheqja qendrore. Atëherë, këtu çdo gjë do t’i lihej luftës së klaneve, e cila në fund do të nxirrte produktin që kërkonte Stalini.
Midis “projugosllavëve” do gjendeshin disa dhe këtyre do iu faturohej krimi i deri atij momenti.
Pse Ramiz Alia thotë: Enveri mori tmerr nga jugosllavët dhe bëhej keq sa herë ata i dilnin në skenë?
Këtë ndjesi mund ta ketë përjetuar më shumë Ramiz Alia nga ana emocionale. Ndoshta ka pasur parasysh sesi e vunë dhe e përdorën jugosllavët Enver Hoxhën, gjëra që ky i fundit i ka përmendur edhe në librin e tij “Titistët”.
Enver Hoxha ka qenë një njeri mizor dhe brutal. Mjafton të përmendësh rastin e Surja Selfos, shokut të tij të ngushtë, që e çoi në pushkatim për hiçgjë dhe të kuptosh shumë. Edhe për këtë i “ankohej” Koçit se ia kishte bërë ai, a thua se nuk diskutonte Byroja Politike rastet për falje jete.
E megjithatë, me jugosllavët ai vendosi raporte të vështira në dukje, duke mos ndërtuar një mekanizëm shtetëror që të ishte kundër jugosllavëve në planin e interesave kombëtare. Për fat të keq, ndodhi e kundërta. Sado që studiues të huaj e kanë paraqitur Enver Hoxhën “nacionalkomunist”, duke pasur parasysh deklarata të tij në vitet e pleqërisë, do ishte e udhës që ta lexojnë Enver Hoxhën e rinisë në vitet 1944 – 1948, se do gjejnë aty “nacionalistin” e vërtetë.
Por Ramiz Alia mund të fliste më shumë për shembull, për Shoqërinë Kulturore Shqiptaro – Jugosllave, anëtar i së cilës ka qenë së bashku me Nexhmije Hoxhën. E pra, nuk është e rastit të kujtojmë se në revistën e shoqërisë i bëhej jehonë domosdoshmërisë së mësimit të serbishtes në Shqipëri. Ndërsa Nexhmije Hoxha mund të fliste për shembull për takimet me gratë e Beogradit, teksa bënte propagandë për “vëllazërimin” midis dy popujve.
Mjafton që një ditë të botohen letrat e Enver Hoxhës drejtuar Titos dhe zyrtarëve të tjerë për ta kuptuar më mirë “tmerrin” e Enverit. Po ju them një fakt të thjeshtë për ta përmbledhur këtë çështje, që realisht është e gjatë si tematikë. Një historian i njohur kosovar, (emrin e të cilit nuk po e përmend për etikë) që kishte lexuar dokumente në Beograd mbi takimin e Titos me Enver Hoxhën në Vis të Jugosllavisë, i thoshte një bashkëbiseduesi se “një popull që i thur këngë një tradhtari, është i destinuar të vdesë”. Historiani këtë bisedë e ka bërë në tetor 1990 me një person kosovar, i cili banonte në Zvicër. Historiani pohonte se udhëheqjes komuniste shqiptare më tepër i interesonin problemet ideologjike sesa gjendja e popullit të Kosovës. Kjo bisedë është raportuar në Tiranë dhe më 24 tetor 1990, ministri i Punëve të Brendshme, Hekuran Isai, ka raportuar informacionin tek sekretari i Komitetit Qendror të PPSH-së, Foto Çami. Me shqetësim ishte vërejtur pjesa ku thuhej se historiani kosovar donte t’i bonte ato që dinte për Enver Hoxhën. Unë nuk e di sesi është trajtuar ai, por mund të them me siguri se deri më sot, ky libër nuk ka dalë.
Ndëshkimi i Xoxes dhe grupit, kishte precedent apo ndërtoi një precedent në kupolën komuniste të kohës?
Ndërtoi një precedent. Në fakt mund ta kishte ndërtuar edhe një proces tjetër, pasi vetë historia e komunizmit botëror tregon se lufta e klasave është zhvilluar e ashpër edhe brenda Partisë Komuniste. Byroja Politike e Shqipërisë nuk mund të ecte në një histori ndryshe nga ajo e Bashkimit Sovjetik. Koçi mund të mos dënohej fare ose mund të ishte “Kadriu Hazbiu” në kohë të tjera. Në historinë e PPSH-së dhe të Sigurimit të Shtetit, ky proces hyn i pari tek goditjet e grupeve anti-parti pas luftës. Më pas kanë vazhduar proceset e tjera, si kundër Tuk Jakovës e Bedri Spahiut më 1956, e kështu me radhë... deri tek dënimi i Kadri Hazbiut më 1983.
Ata që u dënuan në këtë gjyq si krime (vërtet ishin të tilla) të kryera nga Sigurimi vërehen edhe në kohë të tjera. Thelbësisht, askush nuk mund të thotë se pas vitit 1948 nuk ka më krime, nuk ka më tortura, nuk ka më vrasje e kështu me radhë.
Periudha 1945 – 1948, veç të tjerash karakterizohet nga procese politike të ashpra që dënuan kundërshtarët e regjimit. Në dy vitet e para të këtyre proceseve, më 1945 dhe 1946, për çdo vit kishin 300 – 400 të ekzekutuar me vdekje me proces gjyqësor të formës së prerë.
Në procesin e Xoxes dhe të tjerëve u përmend shumë herë vrasja kriminale e Galip Hatibit. Ndonëse kjo u quajt gabim i madh, ai nuk u rehabilitua kurrë. Jo vetëm kaq, por edhe gruaja e tij u denoncua nga një shoqe e vet për “agjitacion e propagandë”, u dënua dhe vdiq pak kohë pas daljes nga burgu.
Krimet e Sigurimit kanë vazhduar edhe pas vitit 1948. Personalisht njoh dhjetëra procese false, përpunime të sajuara, etj., të hartuara me të njëjtën metodologji si ajo e Koçi Xoxes. Pra, në drejtim në goditjes së kundërshtarit të supozuar ose jo, Sigurimi është i njëjtë si i “kohës së Koçit”, ashtu edhe i kohës së të tjerëve. Vetëm një vit më vonë kemi pushkatimet në Mirditë për çështjen e Bardhok Bibës. Në vitin 1949 dënohen me vdekje gati po aq persona sa ishin dënuar më 1948.
E kush mund të thotë për shembull, se pas vitit 1948 nuk ka pasur tortura, kur gjatë një mbledhje të vitit 1949 Byroja Politike diskutonte sesi duhej të përdorej tortura.
Më 1951 kemi ekzekutimet e 22 personave në periferi të Tiranës për çështjen e “bombës” në legatën sovjetike në Tiranë, duke vazhduar më tej, për t’u kujtuar është proceset ndaj çamëve në vitin 1961 e më pas, proceset nga klerikëve të vitit 1968, proceset në ekonomi, ushtri e kulturë, etj. Të gjitha këto, duke përfshirë proceset e vitit 1983 si dhe shumë të tjera individuale, të cilat publiku nuk i njeh, janë tipikë sipas “metodologjisë” së Koçi Xoxes, sepse kjo metodologji është shpirti i vetë regjimit.
Në parathënie të librit ju thoni se dy nga “pjesëtarët” e grupit, u bënë më pas bashkëpunëtorë të Sigurimit. Çfarë keni dashur të thoni me këtë?
Është një moment që tregon karakterin e tyre. Pas vuajtjes së dënimit tek ta ishte krijuar bindja se duhej të vuanin atë që kishin bërë dhe se këtë “favor të madh” (falja e jetës) i duhej shpërblyer partisë me spiunime. Gjatë procesit, në fakt, e kishin filluar qëndrimin ri. Në thelb ata mbetën gjithë jetën komunistë.
Intervistoi:
Ferdinand Dervishi