Promovohet libri i Oliver Jens Schmitt-t, "Arbëria Venedike"

[fegi]

Pohimet e Raguzës, Kalikstit III dhe Piusit II, O. Schmitt mund t‘i konsiderojë si përgëzime dhe vlerësime retorike, pra si nxitje për të vazhduar rezistencën shqiptare, e cila ishte në interes të tyre – për këtë arsye jo argumente me vlerë dokumentare. Nuk di nëse do ta pranojë vlerësimin që ka bërë një kundërshtar i Skënderbeut, Antonio Sabeliko (Antonius Sabellicus), një humanist italian, bashkëkohës i Skënderbeut, i cili ishte 32 vjeç kur vdiq Heroi. Në veprën e vet “De Bello napolitano” (Mbi Luftën napolitane), ai tregon se çfarë i kishte thënë i ati, Johan Koçi (Johannes Coccius), i cili si dhe Skënderbeu kishte marrë pjesë në luftërat që u zhvilluan në Pulje, më 1461. Në këtë luftë Skënderbeu ishte rreshtuar në anën e mbretit të Napolit, Ferdinandit të Aragonës, kurse Johan Koçi luftonte nën komandën e Robert Orsinit në radhët e kundërshtarëve të mbretit napolitan, të kryesuar nga Rene d‘Anzhu. Biri i Johan Koçit, humanisti Antonio Sabeliko, ka shkruar në veprën e përmendur: “Thonë se ky (Skënderbeu – K.F.) ka qenë shumë i rreptë në luftë dhe se, pas Pirros, i cili luftoi në tokën e Italisë me romakët, nuk ka dalë nga shqiptarët njeri me nam kaq të madh. Im atë, Johan Koçi, i cili për shumë kohë shërbeu në Luftën Kalabreze, kishte zakon, kur unë isha i ri, të më tregonte se kishte parë një burrë epirot (Skënderbeun – K.F.), i cili kishte dalë me gjashtëqind kalorës në Pulje në emër të Ferdinandit. Sa qe i gjallë, ai mbrojti trimërisht me një grusht burra kundër turqve, në Epir, principatën që kishte shtënë në dorë rishtazi me përpjekje të mëdha. Mbante gjithmonë gjashtëqind kalorës të zgjedhur. Së bashku me ta, në përleshje të egra, ai shpesh shpartalloi dhe vuri përpara ushtri armike shumë më të mëdha se të vetat”. Pastaj Antonio Sabeliko shkruan nga ana e vet: “Pas vdekjes së tij, (Skënderbeut – K.F.) thonë se popujt, të habitur nga trimëria e këtij burri, zunë të shihnin tek ai diçka që kalonte përtej aftësive njerëzore dhe të kujtonin princin e dashur me këngë madhështore. Burra të denjë për t‘u besuar më kanë treguar se m‘u në mes të zjarrit të luftës, kur gjithçka shungullonte nga armët e barbarëve, grumbuj vajzash (shqiptare) e kishin zakon të mblidheshin çdo tetë ditë në sheshe, ku ai kish sunduar dhe të këndonin lavdinë e princit të tyre të vdekur, ashtu siç bënin edhe të moçmit në kremtimet mortore të heronjve të mëdhenj”. Ja teksti në origjinal: “Ferunt hunc ferocissimum in armis furisse, et qualem post Pyrrhum, qui cum Romanis in terra Italia bellavit, Epiroticum nomen non habuit. Solebat Joannes Coccius, pater meus, qui Calabro bello… aliquandiu militavit, adolescenti mihi enarrare, vidisse se Epirotam hominem, qui cum sex centis equitibus Ferdinandi nomine in Apuliam transiverat… Is principatum sua industria in Epirum recuperatum, quood vixit, adversus Turcos cum paucissimis fortiter defendit. Sexcentos lectissimos equites habuit semper. Cum his saepissime barbarotum copias suis longe majores, conserto proelio, fudit, fugavitque. Quo factum esse ajuint, ut post ejus mortem eximia viri admiratione populi imbuta, quasi in illo aliquid vidissent quod humanum excederet fastigium, grati principis memoriam solemnibus consecrabant carminibus. Retubrunt mihi fide digni viri, vel medio ardore belli, et tum quum barbarorum armis omnia strepebant, puellarrum caetus in his urbibus, qiubus ille imperavit, octavo quoque die mediis triviis coire solitos ac defucti principis, ut veteres magnorum heroum in comitiis solebant, lauder decantare. (Antonius Sabellicus, Rerum Venetarum, Venecia 1718, f. 756-757).
http://74.125.77.132/search?q=cache:...&ct=clnk&gl=se

[fegi]

Kush ishte qefaliu i Kaninës Kastriotis

Shkruan : Dr. sc. Musa Ahmeti

Për të ndriçuar në përgjithësi, një epokë të caktuar apo një personalitet të veçantë, të shquar në histori, siç është Gjergj Kastrioti - Skenderbeu, domosdo duhet mbështetur në burime dokumentare që ruhen nëpër arkiva të ndryshme, qofshin ato të botuara, pjesërisht të botuara apo të pabotuara; të cilat janë si një hallkë ndërlidhëse në mes historisë kombëtare shqiptare, me historinë e vendeve të Ballkanit, Lindjes së Afërme dhe Evroës në veçanti. Shumë herë, një gjë e tillë është e pamundur, për shkak të mungesës së burimeve të shkruara; po në raste të caktuara, edhe kur ato ekzistojnë, faktori njeri, me veprimet e tija, të njëashme, tendencioze dhe të mbrapështa, ka bërë që shumë fakte, ngjarje e data, të shtrembërohen, të keqinterpretohen, deri në skajshmëri ekstreme, për qëllime të caktuara. Ballafaqimi i studiuesve me raste të tilla, është i shpeshtë, shkakton vështërsi të shumta dhe herë-herë krijon rrëmujë të vërtetë, duke nxitur debate të ashpëra, për saktësimin dhe vlerësimin kritik të një burimi a, dokumenti i cili është botuar e ribotuar, në edicione të ndryshme. Është tashmë e njohur, se botimi i parë i një burimi [dokumenti] zakonisht shfrytëzohet, nga studiues e krijues të fushave të ndryshme, si akt i kryer, dmth. i skatë dhe preçiz, pa pasur mundësi që ta konsultojnë origjinalin, respektivisht ta krahasojnë dhe ballafaqojnë, atë, që ju është servirur, me dokumetin e vërtetë.
Me rastin e 600 vjetorit të lindjes së heroit tonë kombëtar, Skënderbeut
E vërteta mbi dokumentin e Arkvit të Dubrovnikut
Vatikan
D uke shfrytëzuar lëndën burimore, të Arkivit të Dubrovnikut, dokumentat origjinale për shekullin e XIV-të, të cilat ruhen në fondin: seria e dokuemtave të Vijenës; në signaturën nr. 1019, kemi hasur origjinalin e dokumentit nga 2 shtatori i vitit 1368, në të cilin, për herë të parë, në histori, [nga dokumentat e shkruara të njohura deri me sot] përmendet emri Kastriot .
Pos ribotimeve, në disa gjuhë, ky dokument, është përkthyer edhe në gjuhën shqipe. Fillimisht, të përkthyer e hasim në sBurime të zgjedhura për historinë e Shqipërisës volumi II, Tiranë 1962; pastaj në Prishtinë nga dr. Tefik Geci në vitin 1968 dhe së fundi nga dr. Ramiz Abdyli në vitin 1984. Botimi i Tiranës me atë dr. R. Abdylit është identik, nuk ka asnjë ndryshim, as në stil e as në gjuhë, derisa përkthimi i dr. T. Gecit ndryshon. Të tre këto përkthime, kanë lëshime të ndieshme, nuk janë të sakta dhe preçize, ju mungon qasja profesionale, ndoshta si pasojë e mosnjohjes së paleografisë sllave, cirilike dhe glagolike apo nga mosëshfrytëzimi i origjinalit [këtu përjashtojmë dr. T. Gecin, i cili si duket, ka shfrytëzuar origjinalin], gjithnjë duke u mbështetur në botimet e bëra, nga studiues të huaj, të cilat kanë mangësi dhe paqartësi të shumta.
Rrethanat historike, në të cilat kaloi populli shqiptar nën sundimin dhe okupimin e perandorive të mëdha, nën administratën fetare të Vatikanit, Bizantit dhe Stambollit, nën ndikim kulturor të gjuhëve: greke, latine, turke e sllave, krijuan zbraztësi të shumta për periudha të rëndësishme të histroisë sonë kombëtare. Burimet e shkruara, kryesisht u ruajtën jashtë Shqipërisë, në shtete të ndryshme në arkiva dhe biblioteka të shumta, shtetërore, kishtare, por edhe private dhe kryesisht në gjuhë të huaja. Njëri ndër arkivat më të pasura për shekullin e XIV, për histroinë e Shqipërisë në veçanti, e Ballkanit perëndimor në përgjithësi, është Arkivi Historik i Dubrovnikut, për shkak të rolit të rëndësishëm që kishte Raguza (Dubrovniku) në sferën e mardhënieve ekonomiko-shoqërore dhe finaciare, me vendet fqinje ballkanase. Një vend i rëndësishëm i takon Shqipërisë dhe familjeve pricërore e bujare të saj, në këto marrëdhënje, të cilat kanë lënë gjurmë të shumta të shkruara. Familja më e dalluar, është ajo e Kastriotëve, për të cilën në fonde të shumta, të këtij arkivi, ruhen dokumente, akte dhe testamente të ndryshme, të karakterit publik dhe privat.
Njëri nga dokumentat më të rëndësishëm, për këtë familje, ngase për herë të parë, e gjejmë të shkruar emrin e saj, Kastriot, është dokumenti nr. 1019 , nga fondi i dokumentave të Vijenës, i lëshura me 2 shtator të vitit 1368 . Pos rëndësisë se, për herët të parë përmendet emri i Kastriot, ky dokument, ka edhe një rëndësi tjetër të veçantë, ngase leximi, transkriptimi dhe përkthimi i tij është bërë në mënyrë të gabuar, veçanërisht nga studiuesit e huaj, gjerman, të cilët, nuk e njihin me themel sllavishten. Kjo gjë ka nxitur studiuesit sllav, që të nxierrin përfundime të gabuara, se Skenderbeu, qenka me origjinë sllave!
***
Kësaj radhe, për t‘iu dhënë fund debateve të shumta kontradiktore; për të hudhur poshtë me forcën e argumenteve, pretendimet qëllimkëqija sllave, por edhe të tjerëve, ne botojmë fototipinë e origjinalit, transkriptimin në gjuhën sllave me grafema latine dhe përkthimin në gjuhën shqipe...
Ngritja dhe forcimi i feudalëve e princërve vendas shqiptar, në disfavor të pushtuesve të huaj, si rezultat i një procesi të gjatë dhe të mundimshëm, të zhvillimit politko-shoqëror, kulturor dhe ekonomik që kishte filluar në shekullin IX-të, solli formimin e disa shtetve feudale, në pjesë të ndryshme të Shqipërisë etinike.
Kronika e Janinës dhe ajo e Epirit nga shekulli i XIV-të, na mundësojnë të kemi një vështrim të përgjithshëm për pozitën dhe gjendjen e Kaninës dhe Vlorës në kohën kur u shkrua dokumenti [ diploma ] i Aleksandrit në vitin 1368. Pas vdekjes së mbretit Dushan, perandoria e tij u shkatërrua shpejt, kështuqë menjëherë, lindën sundues të vegjël të cilët ishin, gjysmë të varur. Në Shqipërinë Jugore dhe në disa vise të Epirit, pas disfatës së Simeon Uroshit, trashëgimtari i despotatit të Epirit, Niqifori, në vitin 1358, bëri përpjekje që të rikthente territoret e humbura në disa vise shqiptare, por kjo gjë nuk i shkoi përdore ngase, hasi në rezistencë të fortë, të shqiptarëve, përkundër një ushtrie të shumtë në numër, që dispononte, në mesin e të cilës kishte edhe mercenar turq; ai u vra dhe ushtria e tij u shkaktërrua, në betejën te lumi Ahelos. Ky sukses i feudalëve shqiptarë e vlleh, mundësoi forcimin e tyre dhe shtimin e aspiratave për zgjërime të reja.
Në Vlorë e Kaninë, por edhe në viset përreth, sundonte Joan Asen Komneni i cili u martua me Anën, nënën e Niqiforit, sipas të cilës muar edhe mbiemrin. Këtë e zëvëndësoi Aleksandri, i cili në asnjë dokument të njohur deri me tashi, nuk thirret Komnen! Ky, ishte qytetar nderi i Dubrovnikut dhe kishte raporte të mira ekonomike e tregtare me Dubrovnikun. Pos Aleksandrit, qytetarë nderi në Dubrovnik ishin edhe familjet fisnike shqiptare, të: Balshajve, Topijajve, Aranitëve, Matrangëve, Kastiotëve, Muzakëve, etj, gjë që ju siguronte favore të konsiderueshme në zhvillimet tregtare dhe shkëmbimin e mallrave me shtetet fqinje. Këto lidhje forcohen edhe më shumë gjatë shekujve XIV e XV-të, por fillin e kishin që në shekulin e XI-të, për të arritur një nivel të lartë zhvillimi, gjatë sundimit të pricnit të parë të Arbërisë, Progonit dhe bijëve të tij: Gjinit e Dhimitrit.
Sipas burimeve të njohura, Aleksandri duhet të ketë sunduar si zot i Vlorës dhe Kaninës nga viti 1363 deri në vitin 1380. Si pasojë e luftërave dhe kontradiktave të pandërprera me feudalët fqinjë, duke mos pasur një pozitë të fortë në principatën e tij, në vitin 1368, kërkoi nga Dubrovniku që të shpallet qytetar nderi, me këtë gjë, ai dëshironte që më parë të siguronte strehim, në rast rreziku nga ndonjë e papritur, gjë që ishte e zakonshme për kohën; ngase veprime të ngjashme kishin bërë edhe shumë bujarë të tjerë vendas. Dokumenti i shkruar, [ diploma ] arriti sipas të gjitha gjasëve, në Dubrovnik , në gjysmën e dytë të muajit shtator të vitit 1368.
Përshkrimi dhe karakteristikat e veçanta të dokumentit
Dokumenti në origjinal, është i shkruar në sllavishte të vjetër, me grafema çirilike me elemte të glagolicës. Është i shkruar në letër - gjysmë karton, ka dimensione: 26.5 x 39.8 cm. Dokumenti është i ruajtur dhe ndodhet në gjendje të mirë. Është i shkruar me ngjyrë të zezë, me shkrim shumë të imët, në kursiv, që vende-vende lexohet me vështërsi. Siç ishte zakon i kohës, ka shkurtesa të shumta. Në fund, në mes të dokumentit, është gjurma e vulës së rrumbullakët, nga dyelli i kuq, e cila është shumë e dëmtuar, ku mezi mund të lexohen disa grafema. Shkak i dëmtimit të vulës, është zhvendosja e shpeshtë e këtij dokumenti në relacionet: Dubrovnik-Vijenë-Beograd-Dubrovnik. Këtë dokument e ka shkruar logofeti Gjorica, siç mund të vërehet në fund të dokumentit. [ Logofeti kryesonte zyrën e kancelarisë së princit, e cila hartonte dokumenta shtetërore, si diplomat, taktatet ndërkombëtare, letrat zyrtare e private të sundimtarit, mbante korrespodencen diplomatike me shtetet tjera, kujdesej për të gjitha llojet e akteve, drejtontonte financën, etj .]
Dokumenti për herë të parë është botuar në vitin 1840, me ribotime të shumta, po asnjëher korrekte. Ky dokument, në formën e botuar deri tashi, ka shkaktuar debate dhe kundërthënje të shumta, të cilat kanë pasur si pasojë, shtrembërimin dhe vënien në pikëpyetje të origjinës shqiptare të Skenderbeut. Numri i atyre të cilët kanë mbështetur këtë dokumet të botuar, e me mangësi, është tepër i madh, psh. Hopf, Hahn, Ippen, Jireçek, Makushev, Fiander, Shuflaj, Wenger, Mikloshiq, Novakoviq, Hammer, Iviq, Thalloczy, Pisko, Fallmerayer, Paganel, Shafarik, Pastor, Marinesco, po, për fat të keq edhe ndonjë shqiptar!
Botimet e bëra në gjuhën sllave nga Karanotvrtkoviqi /1840/, Mikloshiqi /1858/, Makushevi /1871/, Novakoviq /1912/, Stojanoviq /1929/, etj; nuk dallojnë nga njëra tjetra, pos që Stojanoviqi, shton një pikë, para emrit të Branillos. Shuflaj, Jireçek e Thaloçi, e botojnë dokumetin në vitin 1918, të përkthyer në gjuhën latine, me disa lëshime, si duket ata kanë shfrytëzuar Mikloshiqin, kështuqë, këta fillimisht e mohojnë që emri Branillo i takon emrit Kastriot; por më vonë ndërrojnë qëndrim dhe pohojnë se: emri Branillo i përket emrit Kastritot! Të njëjtin qëndrim, pra atë se: emri Branillo i përket emrit Kastritot, e mbajnë edhe Hopf /1873, /Hahn /1853/, Ippen /1899/, Hammer, /1840/ Pisko /1894/, Fallmerayer /1866/, Paganel /1855/, Pastor /1891/, etj.
Lëshimi i Carl Hopf-it dhe pasojat tepër të rënda që kishte në histori
Lëshimin më të ndieshëm, ndër studiuesit e huaj e ka bërë Hopf-i. Në botimin e: Chroniques Greco-Romanes, duke folur për trungun gjenealogjik të Kastriotëve, ai thirret në dokumentin Aleksandrit nga viti 1368 dhe duke mos e zotëraur mirë sllavishten, duke mos lexuar me vëmendje dorëshkrimin, ai nuk përfill fare interpunkcionet, i bën një stërgjysh Skenderbeut, me emrin Branillo Kastrioti, duke mos lexuar grafemën sis në mes të dy emrave. Këtë interpretim të gabaur të Hopfit, në shekcën historike, e kanë shfrytëzuar edhe shumë historijanë e shkencëtarë të tjerë, duke formuar idenë e gabuar mbi origjinën e Kastriotëve. Këtë gjë, me mjeshtri të veçantë e kanë shfrytëzuar historianët sllavë, duke shkruar studime të tëra mbi këtë temë.
Për fat të mirë, studiues dhe shkencëtarë të mëvonshëm, kanë kapur një lëshim të tillë, duke hudhur poshtë këtë teori të gabuar. I pari, që në mënyrë shkencore hudhi poshtë këtë lëshim të ndieshëm, ishte Fan Noli. Për fat të keq, deri me tashi, asnjëherë nuk u botua komplet fototipia [ faksimili ] e origjinalit, transkriptimi dhe transliterimi i plotë i bazuar në origjinal, por çdo herë, u botuan studime të veçanta duke u mbështetur në botimet e mëparashme, ku gabimet ishin të pa evitueshme. E njëjta gjë ju ndodhi edhe studiuesve shqiptarë.
Transkriptimi dhe transliterimi i origjinalit të dokumentit nr. 1019, është shumë i vështirë për studiuesit dhe historianët, të cilët nuk janë specilasitë të paleografisë sllave, sidomos asaj cirilike dhe glagolike. Shkurtesat e shumta, pastaj grafia e imtë dhe në disa raste, dora e stërvitur e logofetit, vështirësojnë edhe më shumë transkriptimin dhe transliterimin. Ky dokument, është një diplomë e karakterit publik, e cila mban në vetë të gjitha karakteristikat e dokumenteve të kësaj epoke historike. Në fillim është i shënuar invokacioni simbolik, pason invokacioni verbal dhe datimi.
Elementet e veçanta të aktit diplomtaik
Invokacioni simbolik, i paraqitur me shenjën e kryqit, tregon nështrimin e pushtetit real [ të Aleksandrit të Kaninës ], ndaj atij kishtar, duke treguar besnikërinë absolute ndaj kishës.
Invokacioni verbal, që përdoret në këtë dokument, nuk është karakteristikë e shpesht e përdorimit tek dokumentat e tilla sllave. Me këtë, i rritej vlera dokumnetit duke dëshiruar që të arrihet qëllimi për destinimin e tij. Në këtë rast, është i shprehur në formën: Në emër të atit të birit dhe të shpirtit shenjtë .
Derisa datimi i dokumnetit, përbën një rast të veçantë, ngase zakonisht, në këtë kohë, shënohet në fund të tekstit, kësaj radhe, e kemi në fillim të dokumentit dhe tregon datën e shkrimit, në formën: në vitin 1368, muaj shtator, më 2 .
Teksti i dokumentit [ diplomës ] përbëhet nga ekspozicioni ose naracioni dhe dispoziconi. Në ekspozicion janë sqaruar rrethanat aktuale për vendimin e shkrimit të një akti të tillë diplomatik. Në këtë rast e kemi në formën: Aleksandri zot i Kaninës dhe Vlorës (...) dërgova fisnikun tim Dimo që të flasi dhe të mbaroj këtë punë ; pra qëllimi është i shprehur shumë hapur dhe tepër qartë.
Derisa dispozicioni, si pjesa më e rëndësishme e aktit diplomatik, e cila në vete ngërthen objketin moral dhe atë materijal, që i dedikohet pranuesit, na paraqitet në formën: u betuam duke qëndruar në këmbë në Ungjillin e Shenjtë dhe hynjor (...) të bëhem unë besnik i dubrovnikasëve dhe mik me bujarët e mij, pra shprehet respekti dhe pranohen të gjitha obligimet që dalin nga një akt i tillë . Si pjesë të fundit kemi: përfundimin ose eshatokolin. Kjo pjesë përbëhet nga përfocimi dhe nëshnkrimi.
Përforcimi zakonisht fillon me simbol, që në këtë rast ne kemi kryqin dhe dëshmitarët, të cilët janë njerëz të shquar, të jetës publike, të pushtetit aktual dhe pjestarë të fisnikëve vendës. Përfocimin, kësaj radhe e kemi të paraqitur në fomrën: Këta bujarë janë betuar duke qëndruar në këmbë në Ungjillin e Shenjtë me emër Prodan vojvoda dhe Mikleushi qefaliu i Vlorës Branilo dhe qefaliu i Kaninës Kastrioti dhe Raiçi oborrrmbajtësi dhe Ujega Stavileci dhe Stamati dhe Obradi gjykatës dhe Zgurë Dukagjini dhe Smokva dhe Kostadin Shurboviqi dhe Borishi dhe Gruboj dhe perkthyesi dhe Radivoi dhe Bgoj .
Nëshkrimi, zakonisht është pjesa përmbyllëse e aktit diplomatik. Kësaj radhe e kemi në formën: A këtë shkrim e shkroi logofeti i zotit Aleksandër Gjorica sipas fjalëve të zotit Aleksandër dhe të gjithë bujarëve .
Përpos elementevë të përmendura, këtij akti diplomatik, i mungojnë edhe disa pjesë standarde apo të klishetizuara, të cilat i ndeshin në dokumente të ngjashme nga e njëjta periudhë. Këto mungesa, në asnjë mënyrë nuk e zvogëlojnë rëndësinë dhe autenticitetin e aktit.
Analiza dhe studimi i themeltë i këtij dokumenti, hedh dritë mbi shumë të dhëna interesante, ngase aty gjejmë shumë të gjëra për viset e Vlorës e Kaninës. Është e njohur, se Vlora dhe Kanina në shekullin e XIV-të ishin dy pika strategjike të Shqipërsië Jugore që shtriheshin në bregdetin perënëdimor të Otranit, përkatësisht në vijën, ku ndahet deti Jon me detin Adriatik, që paraqisin interes të veçantë për pushtuesit e huaj. Zatën, një gjë e tillë vërehet hapur edhe nga pranimi i Dubrovnikut, që të siguroj strehim [ ti ofroj titullin, qytetar nderi ] Aleksandrit, zotit të këtyre viseve.
Disa emra që përmenden në dokument
Transliterimi, transkriptimi dhe përkthimi i gabuar i disa emrave, ka bërë që të mos mund të identifikohen deri me tashi disa figura të rëndësishme që përmenden në dokument.
Njëri ndër 16 dëshmitarët, i nënti me radhë është edhe Zgurë Dukagjini! Ky emër, deri tashi ka qenë i lexuar gabimisht, dhe i tillë ka qenë fare i panjohur.
Zgurë Dukagjini, në shekullin e XIV-të, është i njohur nga dokumentat dubrovnikase dhe venedikase, si një tregtar i zoti dhe në dy raste si ndërmjetësues në dy konflikte, në mes Venedikut dhe Durrësit. Domosdo se është, pinjoll i familjes së njohur Dukagjinase.
Ujega Stavileci, është lexuar gabimisht, në sBurime...s dhe R. Abdyli, si Ojega Stavileci, ndërsa te T. Geci si: Jagëja. Analiza e kujdesëshme e grafemave në origjinal, na bën të pohojmë se, leximi i drejtë është: Ujega!
Një lëshim tjetër është, te leximi i pëkthyesit, si dragoman [ pra si emër personi e jo si titull ]! Ky moment, është mjaft i rëndësishëm dhe tepër domethënës ngase, jep të kuptohet, se disa nga të pranishmit, të firmosur si dëshmitar, nuk e njihnin gjuhën sllave dhe ju duhej përkthyesi [ dragomani ]! / Pra, dragomani nuk është emër përsoni, por është titull i caktuar! /
Figurë e veçantë është, Nikollë Kabuzhiqi, i cili në cilësinë e përfaqësuesit diplomatik, të Dubrovnikut, mbikqyr firmosjen dhe betimin e aktit diplomatik të Aleksandrit. Kabuzhiqi, është i njohur si tregtar i drithërave jo vetëm në viset e Vlorës e Kaninën, por edhe në Veri të Shqipërisë. Emrin e tij e ndeshim në shumë dokumente të ndryshme të kohës.

Të dhënat mbi Kastriotin
T ë gjitha burimet që njohim deri tashi, nuk na japim hollësi konkrete, rreth këtij Kastrioti, i cli në histroiografi ka shkaktuar debate të ashpra dhe mendime të shumta, kontradiktore! Titulli qefali, me të cilin emrohet ky Kastriot, dmth. komandat kështjelle ose qeveritar i një qyteti! Ky fakt, na vën para dilemave të shumta, të cilat edhe sot e kësaj dite qëndrojnë pezull dhe të pasqaruara sa duhet në historiografinë shqiptare. Si qefali i Kaninës, Kastrioti, do të thotë se ishte një pjestar i shtresë së lartë fisnike, njeri i dëgjuar dhe i repsektuar, i cili me fimrosjen e tij, në dokumentin e cekur, tregon rëndësinë dhe autoritetin që gëzonte jo vetëm në Kaninë por edhe më gjërë. Edhepse nuk kemi arritur të gjejmë një lidhje të drejtëpërdrejtë me Kastriotët e Krujës apo Matit, ne mendojmë, se ky Kastriot, është trungu i familjes Kastrioti, e cila kishte zotërimet e saja në Kaninë, po edhe në vise të tjera, e më vonë edhe në Veri të Shqipërisë! Mendimet e studiuesve dhe historiajnëve, janë të ndara. Hopf-i, duke folur për Konstantin Kastriotin, pohon se ai, ishte i njëjti Kastriot, pra qefaliu i Kaninës, mirëpo këtë pohim, ai nuk e mbështet në asnjë burim shkencor, pra edhe kësaj radhe gabon . Të njëjtën rrugë e ndejk edhe medievsiti i njohur kroat Millan Shuflaj. Shhuflaj, duke u mbështetur, në etimologjinë e emrit, si edhe disa shkencëtarë të tjerë, nxierr përfundim të gabaur, kur pohon se: qefaliu i Kaninës Kastrioti, kishte origjinë greke! Pos këtyre, mendime të gabaura për origjinës e Kastriotëve, kishin histrorianë, të cilët nuk e kishin njohur dokumentin nr. 1019 nga viti 1368, si psh. Sansovino, Lavadrin, Spandugino, etj.Të gjitha këtyre mendimeve të gabuara, të pa mbështetura me argumenta të forta dhe me bazë shkencore, Fan Noli, me vendosmëri dhe dokumenta të shumtë, arriti t‘iu tregojë vendin e duhur, atë të harresës dhe pluhurit. Ç‘është e vërteta, edhe biografë e studiues të tjerë para Nolit, kishin bërë një gjë të tillë, po jo kaq bindshëm! Barleti në kryeveprën e tij, vë në pah origjinën shqiptare të Skenderbeut; pastaj Bardhi, me këmbëngulje mbron një gjë të tillë, kur polemizon ne J. Marnaviqin. Më vonë, at Athans Gegaj me gjuhën e argumentave, poashtu hedh poshtë teoritë e gabaura mbi origjinën e Skenderbuet. Shpresojmë, se përfundimisht, botimi i këtij dokumenti i cili i ofrohet lexuesit të gjërë, por edhe histroianit e specialistit të fushës përkatëse, do jetë kontribut, që njëherë e përgjithmonë, të mbyllet një debat i tillë, mbi origjinën e Skenderbeut.
T ranskriptimi i origjinalit
“Ve ime oca i sina i sveto duha porogjinja g d na nasego I s a H s a v leto 1368 m c a sektebra .2. die.
Kako hteinj mie Alekezoidru g d ia Kanine i Avlonu da budu jedine o d Dubroveèane i poi s kahe komune Dubrov‘èi bez nijedne sile bez nijedne nevole tekmo s mo o me dobro o me volome kako da sme jedine brate o d komuna Dubrove è koga i togo radi ja Alekezendre poslah moga vlastelina Dima govore iteki ovuzi rabotu i prijese mi za ovezi moj reèi i bi nih hotenije i ljoboze i svrsise mi moje pitanije to poi s kahe i uèinise mi knigu ver‘nu i zapeèatise pe èa tiome komune s kome i dase jo mojemu vlastelinu Dimu i dosla mi jo i o tome blgodarih bga i zahvalih i togo ra d i se zgovorih s moimi vlasteli i prisegoh na stoje i bsestvenoje jevanglnje ja i s moimi vlasteli kako me poi è ka Nikola Kabusike kako da bu d ja verne Dubrovèanine i prijatele i s moimi vlasteli i da sme dresane Dubrovèaninu vsakomu kude bude moja vladanja kude jaki i paki kolika kete svrsite s moime vlastelinome Dimome ja prima m s radostio m jere togo ra d i ga sme poslale mesto sebe
Avo vlasteli koi prisegosmo na stoje i bsestvenoje jevanglije imeneme Prodane vojevoda i Mikleuse kefalija Vavlone s ki Branilo i kefalija Kanine s ki Kastriote i Raièe dvorodresica i Ujegja Stavilece i Stamati i Obrade sudija i Zgure Dukaiserevi k i Smokva i Kostadine surbovi k i Borise i Gruboje i dragomane i Radivoi i Bgoje
A ovozi pisanije pisa logofete g d na Alekezendra Gjorica po reèi g d na Alekezendra i vseh vlasteles”
Përkthimi në shqip
„Në emër të atit të birit dhe të shpirtit shenjtë nga lindja e Zotit tonë Jezu Krishtit në vitin 1368 muaj shtator, më 2.
Sikur dëshirojmë ne Aleksandri zot i Kaninës dhe Vlorës të bëhemi i vetmi besnik dubrovnikas dhe ti shpreh komunës së Dubrovnikut pa asnjë forcë pa asnjë shtërngesë por vetëm me dëshirën time sikur të ishim vëllëzër të vetëm të komunës së Dubrovnikut dhe për hirë të kësaj unë Aleksandri dërgova fisnikun tim Dimo që të flasi dhe të mbarojë këtë punë dhe t‘iu sjell fjalët dhe dëshirat e mija dhe atyre përulësisht dhe me dashuri t‘iu parashtron dhe ju shpreh kërkesat e mija dhe më bëjnë librin e besimit dhe e vulosin të vulosur me vulën e komunës dhe ia dorëzuan fisnikut tim Dimos dhe më erdhi mua dhe për këtë bekuam dhe falënderuam Zotin dhe për këtë bisedova me bujarët e mij [Në origjinal, kjo fjali, është e përsëritur dy herë radhazi. m. a.] dhe u betuam duke qëndruar në këmbë në Ungjillin e Shenjtë dhe hynjor unë dhe bujarët e mij sikur më kërkoi Nikolla Kabuzhiqi se si të bëhem unë besnik i dubrovnikasëve dhe mik me bujarët e mij dhe do të mbahemi dubrovnikas çdonjëri gjithandej ku shtrihet pushteti im dhe kudo që të shtrihet ai dhe kur këto ti përfundoni me fisnikun tim Dimo unë do ti pranoj me kënaqësi ngase për hirë të kësaj e kam dërguar në vendin tim.
Këta bujarë janë betuar duke qëndruar në këmbë në Ungjillin e Shenjtë me emër Prodan vojvoda dhe Miklleushi qefaliu i Vlorës Branillo dhe qefaliu i Kaninës Kastrioti dhe Raiçi oborrmbajtësi dhe Ujega Stavileci dhe Stamati dhe Obradi gjykatës dhe Zgurë Dukagjini dhe Smokva dhe Kostadin Shurboviqi dhe Borishi dhe Gruboj dhe perkthyesi dhe Radivoi dhe Bgoj.
A këtë shkrim e shkroi logofeti i zotit Aleksandër Gjorica sipas fjalëve të zotit Aleksandër dhe të gjithë bujarëve.

[Kreksi]

Per ata qe njohin gjuhen gjermane;

http://www.google.com/books?id=f0cOA...SlnMW8Bw&hl=fr

[Kreksi]

Per ata qe njohin gjuhen gjermane;

http://www.google.com/books?id=f0cOA...SlnMW8Bw&hl=fr

Lidhja e Kosoves me Skenderbeun, nje tem e ardhshme...

http://picasaweb.google.fr/dartre93/...LESSEFRANCAISE

[fegi]

Lajme nga Lajmi i dites

DEBATI PER SKENDERBEUN Ja tezat pse cilësohej serb Skënderbeu
Nga Oliver Jens Schmitt, autor i librit që ngjalli polemika


Ky është një pasazh i shkurtër nga libri që ka ngjallur kaq shumë debate këto ditë "Skënderbeu" i studiuesit austriak Oliver Jens Schmitt.
Kush jetonte në Dibër i kishte rrënjët thellë në besimin ortodoks, ai ishte ballkanas i brendshëm, i karakterizuar nga kultura e tij e lartë sllave-bizantine. Fisnikët arbër admironin pasuritë e Ohrit, nga rrethinat e të cilit, sipas rrëfimeve nga shekulli 15, vinin të ardhura të përgjithshme në rreth 12 mijë dukate ari. Në pjesën e dytë të shekullit 14 ishin vendosur ndër zotërinjtë serbë në brigjet e liqeneve maqedone edhe fisnikë shqiptarë, në gropat rreth Ohrit, Komino Prespa pranë Prespës, aty ku car Samueli kishte prurë prej Thesalie eshtrat e Shën Akileut, në Arbëri e njihnin atë bazilikë të mrekullueshme që ishte ndërtuar për nder të shenjtorit në një ishull të Prespës së Vogël, rrënojat e së cilës edhe sot përvijohen mbi sfondin e bregut të mbuluar me kallamishte dhe maleve përreth.
***
Nga kjo botë vinte familja Kastrioti, me rrënjët e veta modeste që humbasin në errësirat e një rajoni, i cili për të huajt në shekullin 14 ishte po aq i panjohur sa edhe në shekullin 21. Emri i familjes tregon një trajtë greke, ai vjen pa dyshim prej greqishtes "kastron" (që edhe ajo vetë është huazuar nga latinishtja "castrum"), çka do të thotë "kështjellë", pas kësaj një "Kastriotes" është një banor, ndoshta komandant i ndonjë kështjelle. Meqë asnjë nga burimet e kohës nuk thotë gjë për prejardhjen e emrit, nuk do të ngremë këtu ndonjë hipotezë që është e zorshme për tu vërtetuar. E sigurt është vetëm që ky emër shkon me botën kulturore bizantine. Rreth mesit të shekullit 14, dokumentohet një "Kastriot" si "kefalia" (kapiten) i kalasë së Kaninës pranë Vlorës. Nëse ka qenë ky ndonjë paraardhës i Kastriotëve të Dibrës e se si mund të ketë ardhur ajo familje prej jugut në lindje të hapësirës arbre, ky mund të jetë vetëm një objekt spekulimi. Lidhur me prejardhjen e Kastriotëve mbretëron një heshtje dyfishe: në fillim as që kishte rënë në sy ai fis zotërinjsh të vegjël fshati, por pastaj, kur papritur u arrit lavdia, biografët e pinjollit më të famshëm të familjes hodhën pëlhurën e harresës mbi fillimet modeste. Do të ishte një pjesëtar i fisnikërisë së vjetër arbre, Giovanni Musachi(Joan Muzaki), i cili në kundërshtim nga verifikuesit e Skënderbeut përshkroi me të gjitha hollësitë se çorigjinë kishin Kastriotët. Ndoshta për këtë ishte një kënaqësi e vonë që të përshkruante prejardhjen e thjeshtë të asaj familje, e cila kishte shfuqizuar të vetën, shumë më të moçme e më të respektuar. "Gjyshi i zotit Skënderbe quhej zoti Paul Kastrioti dhe nuk zotëronte më shumë se dy katunde të quajtura Sinja dhe Gardiipostesi, nga ky zoti Paul lindi zoti Joan Kastriota, i cili u bë zoti i Matit, e nga ky lindi zoti Skënderbe, nënë e zotit Skënderbe dhe grua e të lartpërmendurit zotit Joan, ishte zonja Vojsava Tribalda që vinte nga një familje e mirë".
***
Kronika e Muzakit të çon në atdheun e Kastriotëve, një krahinë e vogël në bregun e majtë të Drinit të Zi, larg nga çdo kulture qytetare. Ishte kjo bota e vogël fshatare ortodokse e Ballkanit të brendshëm. Sinja dhe Gardi i poshtëm, siç quhen këto dy katunde në shqipen e sotme, ndodhen në zonën e Qidhnës. Shumë pak të huaj shtyheshin deri në këto anë të Ballkanit. Një vizitor katolik që kalonte këndej pari në fillim të shekullit 18, shkruante se Qidhna përbëhej nga një pjesë e poshtme dhe nga një e sipërme e ndodhej në një shpat jo fort të pjerrët të disa maleve jo shumë të larta, ndarë nga Dibra prej lumit Drin, një ishull i vogël në mes të "tmerrit të malësisë", një copëz vend i bukur, por i mbuluar me borë në pjesë të mëdha të vitit, aty-këtu gjeje të shpërndara kishëza të shumta, dëshmi të një jete të gjallë të krishterë. Kastriotët ishin gjithashtu malësorë që ishin vënë në krye të dy katundeve të vogla. Për prejardhjen e tyre etnike është diskutuar po aq shumë sa për vendin e origjinës: komuna të sotme shqiptare rivalizojnë për ta pasur këtë lavdi, sikurse dikur e kërkonin për njëri-tjetrin Homerin qytetet greke. Ndërsa falë Muzakit kjo grindje është e zgjidhur, mbetet pyetja me thepa lidhur me përkatësinë etnike të Kastriotëve, që edhe në ditët tona trazon ndjenjat kombëtare të popujve ballkanikë. Është kjo një pyetje që zor se i interesonte ndokujt në mesjetën e vonë, hiq ndonjë grindje dijetarësh të shekullit 17, por që u ngrit si çështje në shekullin 19, kur propagandistët e mendimit kombëtar neogrek dhe serb, atij shqiptar e në shekullin 20 edhe atij maqedon, filluan të kërkonin për panteonët e tyre popullorë figura të rëndësishme të së kaluarës, mirëpo kjo është jo vetëm anakronike, por nuk përfill fare karakterin e përzier etnik të fisnikërisë evropiane, i cili sapo që lë parëndësinë e hapësirave të vogla, bën martesa pa marrë parasysh kufijtë kombëtarë. Kjo vlen edhe për Ballkanin e brendshëm në mesjetën e vonë.
Vjen e shtohet këtu çështja që prejardhja etnike nuk të thotë asgjë për vetëkuptimin e një personi: Johan Huniadi, luftëtari i madh i shekullit 15 kundër turqve, vërtet që vinte nga një familje e vogël fisnike me prejardhje rumune, por si mëkëmbës perandorak hungarez, ai vepronte në kuadrin e perandorisë së kurorës së Stefan e jo i bie fjala në emër të ndonjë ndjenje shtetërore apo kombëtare rumune që aso kohe nuk ekzistonte. Po kjo gjë vlen edhe për Kastriotët.
***
Pinjolli i tyre më i famshëm Skënderbeu, arriti të bëhej zot i Arbërisë, se çgjak etnik rridhte në dejet e tij, kjo njerëzve që i shkonin pas nuk i interesonte. Në rast se do të shqetësoheshim për këtë gjë, Skënderbeu nuk do të ishte ngjitur dot në atë lavdi të madhe, duke qenë se vinte prej një rajoni të përzier etnikisht. Ajo çka dimë për prejardhjen etnike të Kastriotëve, mbështetet në disa pak burime. Kurse nëna e Skënderbeut ishte një sllave e jugut, bijë e zotit të fushës pjellore të Pologut. Kjo në fund të shekullit 14 ishte një degë e derës së madhe fisnike serbe të Brankoviqëve. Duhet supozuar se i ati i Vojsavës do të ketë qenë Grgur Brankoviqi, kjo do të thotë që djemtë e Vosjavës ishin kushërinj me familjen që do të ngjitej në 1427 në fronin (princëror) të despotëve serbë. Joan Muzaki e përshkruante Skënderbeun, më të famshin Kastriot, si burrë "me natyrë serbe". Muzaki e shkruante këtë gjë nga perspektiva e një fisniku të Arbërisë së mesme, familja e të cilit kishte lidhje të ngushta në Itali të jugut. Për të Kastriotët jetonin në skajin lindor të hapësirës arbërishtfolëse. Çka kishte ai parasysh me "natyrë serbe"- prejardhjen ose ndoshta më fort zakonet- mendësinë e Skënderbeut, mbetet e hapur për shkak të mungesës së burimeve të tjera. Duhet vënë re sidoqoftë se Muzaki ndjente ndaj Kastriotit të madh një përzierje admirimi dhe refuzimi, tek e fundit ky Muzakët i kishte dëmtuar rëndshëm politikisht. Sesa të vështirë e kishin klasifikimin etnik të Kastriotëve edhe vetë bashkëkohësit, këtë e dëshmon edhe një element tjetër, fisniku Arbër Muzaki te Gjergj Kastrioti shihte një serb, kurse murgjit serbë në manastirin Hilandar në malin Atos, e quanin atë kullë që kishte blatuar i ati i Skënderbeut, Ivani, "kulla e Arbrit". Kështu, Kastriotët për një fisnik arbër ishin serbë, ndërsa për murgjër serb, arbër. Asgjë nuk e dëshmon më mirë pozicionin e tyre në një hapësirë kalimtare midis dy trevave gjuhësore. E sigurt është që prejardhja etnike nuk qe vendimtare në ngjitjen e familjes Kastrioti.
***
Kastriotët ishin parvëny, gjyshi i Skënderbeut kishte pasur dy katunde në një krahinë të humbur malore, kurse babai i tij, Ivani arriti brenda një kohe të shkurtër të vinte nën kontroll rrugën më të rëndësishme të karvaneve prej Adriatikut në Kosovë, e kështu tu siguronte mbrojtje tregtarëve nga Dubrovniku prej bregut deri në qytetin e Prizrenit. Ivan Kastrioti nuk do ta kishte arritur kurrë këtë pozicion, po të mos ishte në shpërbërje bota e vjetër përreth tij. Për këtë dhe ishte i vetëdijshëm, kur rrëfente duke vështruar praptas, se si kishte filluar karriera e tij "kur goditën njëri-tjetrin perandori Bajazit dhe Timurlengu". Me këtë ai kishte parasysh betejën e Ankarasë në vitin 1402, kur sulltani osman ishte mposhtur nga sundimtari i mongolëve, ndër trupat e mundura osmane gjendeshin vasalë serbë e arbër, kështu lajmi për përmbysjen e pushtetit osman mbërriti edhe në luginat më të thella të Ballkanit. Ndërkohë që sulltani i zënë rob hiqej zvarrë nga ngadhënjimtari përmes Azisë, në Perandorinë Osmane plasën rrëmujëra që do të zgjasnin një dhjetëvjeçar(deri më 1413). Për njerëz guximtarë ky ishte rasti për të ngritur me të shpejtë mbi gërmadhat e shtetit osman dhe mbi sundimet e tyre vasale të krishtera pushtete vetjake. Edhe Ivan Kastrioti nuk e la rastin ti iki duarsh. U shty kështu drejt perëndimit. Në lindje të atdheut të vet të ngushtë pranë Drinit të Zi ndodheshin principata të vogla serbe, por sidomos Ivani bënte llogarinë se po shtyhej drejt pellgut të Vardarit nuk do të kishte shumë sukses, kjo pasi në Shkup vazhdonte të ndodhej një sundimtar osman me trupa të forta. Kurse në perëndim, në Mat dhe në ultësirën anë Adriatikut, pushteti osman ishte zhdukur në një masë të madhe, aty gjallonin fise të dobët fisnikësh, Jonimat dhe Zahariat, por që quanin të tyre toka të pasura në drithë dhe kullota...
...Ivani zotëronte rrugën e karvanëve prej bregdetit në mes të malësisë në Kosovë, ai ishte në gjendje të ndalonte jo vetëm tregtinë, por edhe njësitë osmane që i drejtoheshin Adriatikut. Këtë gjë e shfrytëzoi ai ndaj Venedikut: u paraqit si mbrojtës i qafave për të siguruar ndihmë prej Republikës së Shën Markut. U afrua edhe si ndërmjetës në luftën e vogël e të përgjakshme që bënte Signoria kundër zotit të fuqishëm të veriut shqiptar, Balshës III Balshiq (1408). Mirëpo gjendja tejet e paqëndrueshme e detyroi të bënte disa kompromise. Kur arritën të fuqizohen përkohësisht më 1410 osmanët, Ivanit iu desh ti nënshtrohej sulltanit. Por ai nxori së andejmi dobi, duke marrë 300 vetë si trupë ndihmëse osmanë, të cilët ia ofroi si mercenarë, së bashku me 2000 luftëtarët e vet, Republikës së Venedikut më 1411 në luftën e tyre kundër Balshës III. Njëkohësisht, ai pengoi marshimin e njësive më të mëdha osmane përmes maleve, sikurse thoshte: "pas urdhëresës hyjnor … për mbrojtjen e besimit të krishterë". Për këtë ai arriti të merrte lirshëm armë prej Venedikut dhe të kishte një magazinë armësh në portin venedik të Ulqinit. Kësisoj, Ivani me njërën anë ishte vasal osman, më anën tjetër ishte siguruar në Itali dhe ne Dalmaci…
***
Megjithatë, Ivani nuk u sigurua vetëm ndaj fuqive të mëdha. Sundimin e tij që e rriti me zaptime të shpejta, e përforcoi me lidhje të shumta martesore. E ndihmoi fati që martesa me Vojsavën i dhuroi plot fëmijë; katër djem dhe pesë vajza: Reposhi, Stanisha, Kostantini dhe Gjergji si dhe Maria, Jela, Angjelina, Vlaica dhe Mamica. Emrat dëshmojnë sfondin ballkanas- ortodoks të familjes, lidhjet e ngushta me botën bullgare-serbe.
Dhëndurët, Ivani i kërkoi me shumë kujdes: Marien ia dha Stefan Crnojeviqit, zotit të Maleve të Zeza, Angjelinën, Vladino Aranit Kominos, vëllait të Komino Aranitit të fuqishëm, nga dera më e rëndësishme e Arbërisë së mesme, Jelën, Pal Srez Balshës, Vlaicën, Gjin Muzakës. Në këtë mënyrë Ivani mbronte daljet e tij në det për nga veriu dhe jugu. Nuk ishin përfshirë në këtë sistem fqinjët e tij të drejtpërdrejtë në veri të Matit, Dukagjinët, ndoshta një shenjë kjo e armiqësisë që do të përshkonte krejt shekullin 15. Së brendshmi ai e mbështeste sundimin e vet mbi një shpurë besnike prej rreth 2000 luftëtarësh. Oborri i tij, nëse do të mund të përdorej ky emërtim, kufizohej vetëm në disa pak vetë, së shumti nga Ballkani ortodoks, nga Petër Dhimitri, abati Petër, çelniku (sekretari) Petër. Pasuesit shpërbleheshin pjesërisht me plaçkitjet, pjesërisht me të ardhurat nga tregtia e Adriatikut me Raguzën dhe Venedikun, por edhe me tregtarë vendas si p.sh nga Lezha dhe Kotori. Ivani kishte kripore, shiste drithë, nxirrte të holla nga dogana e skelës së afërt me Lezhën, në Shufadë, buzë Adriatikut. Kështjella kishte vetëm katër, shumicën e tyre në Mat; nuk quante ndonjë qytet për të vetin. Në tërësi sundimi i tij nuk shtrihej mbi vende të ngulitura, por mbi njerëz. Për sa kohë e ndiqnin pas luftëtarë, shumica e tyre pa dyshim barinj, Ivani mund të mbahej fort, madje edhe atëherë kur osmanët pushtonin kalatë e tij.

[mal]

Duke marrё parasysh edhe aksiomёn pёr barinjtё e egёr shqiptarё me bisht, vёrtetohet pa pikё dyshimi teorema se Skёnderbeu ishte serb.
Njё djall e merr vesh pse prijёsit e arbrit nuk e quanin veten serbё dhe pse lejonin pёr sё gjalli t’i quanin arbёr apo epirotё pa shtuar, tё paktёn, “por edhe serb, malazes, bullgar... rroftё internacionalja…”
Stёrnipёrit e tyre duhet medoemos tё kuptojnё dhe tё ndreqin kёtё gabim tё pafalshёm, tё bёjnё autokritikё dhe tё korrigjojnё historinё para se tё jetё vonё…

[Giulio22]

Me sa duket nuk i mjaftoj të prekte Barlecin. Cili është libri tjetër që po pergatit ky llafazan? Unë s'i besoj kety njeriu që perzijen të vertetat me hilet e reja. Dokumentet e Oliver Jens Schmittit duhet të jenë diçka e gatuar në kuzhinat e Fallsifikatorëve të historisë. Sidoqofte, unë nuk paragjykoj. Duhen lexuar librat per te kuptuar mirë çfarë qellime ka ky Austriak për historinë e Shqiptareve.

[Uriel]

Dokumentat e Oliver Jens Schmitt burojnë nga arkiva historike mjaft të rëndësishme si;

Acta Albaniae Veneta
Archivum historiae pontificiae
Archivio storico per le provincie napoletane
Archivio di Stato di Venezia
Bolletino della Badia grecia di Grottaferrata
Munchner Zeizschrift fur Ballkankunde
Dubrovnik, Drazvni arhiv
Milano; Archivio di Stato, Archivio visconteo - sforcesco
Mantova, Archivio di Stato. Archivio Gonzaga
Paris, Bibliotheque nationale
Rome, Archivio di Stato
Siena, Bibloteca Comunale

E të tjera me rradhë.

[Uriel]

Gabim i rende ndoshta nga perkthyesi se duhet te jete:
- VENEDIKU ARBEROR -
Ketu dikush ka gabuar rende...

Në çfazë të rrëshkitjes mendore, duhet të jetë një individ, për të shkruar një citat të tillë?!

Nëse pjesa me bold është një batutë, përgëzimet e mia, pasi është mjaft e arrirë.

[RUDIGER]

dhe napoli ishte arberor