Onomastika e gjdo pjese te Gadishullit Ilirike ose Ballkanik ka rendesi te madhe si per historine e popullit apo kombite tone shqiptar,ashtu edhe per historin e gjuhes shqipe.Shkruanr.Rexhep Doqi
Ne baze te onomastikes,deri me tani eshte shkruar per kontinuitetin iliro-shqiptar ne trojet ku sot jetojne shqiptaret,por edhe e pranin e shqiptarve ne kohen e lashte ne Qameri,ne Vilajetin e Selanikut,ne Mal te zi deri te Budva dhe ne Sangjakun e Nishit.
Kur esht fjala per Shqiptar ne Sangjakun e Nishit,te molla e Kuqe,jane"rreth 551+64=615",dhe banoret e tyre u shpergulen me dhune"ne Vilajetine Kosoves edhe ne ate te Selanikut..."Deshmi per shqiptaret krishter gjate mesjetes ne ate ane eshte edhe se Pjeter Budi,ne funde te vitit 1616,si prifte shqiptar mori pjese ne nji kuvende ne Prokuple te Sangjakut te Nishit.Ne baze te disa te dhenave te reja onomastike,te cilate jane ruajtur si relikte te shqipetarve dhe te shqipes te shtanguar neper fshatrate e lugines se lumite Timok,ne verilindje te Nishite(Naissus-it)antik,morem persiper qe te deshmojme autoktonin e derivonshem te iliro-shqiptarve edhe ne ato fshatra te Timokut.
Prejardhja e ilire-shqipe e fisit Triballi te Timokut
Krahina e Timokut ne antikedhe mesjete shtrihej ne Dardani,dhe per perkatsine etnike te banorve te Dardanise nuk kemi te dhena sa duhete,Kete e deshmone edhe Profesor Eqrem Qabej,kur thote se:"Ashtu si per te tjerete treva te Gadishullit ballkanike te kohese antike ,edhe per Dardanin e per karakterin etnike te banorve te saj nuk kemi veq pak te dhena, kjo edhe ne lajme qe jepime per historin e tyre politike" Qe te plotesohete deri diku kjo zbrasti per iliro-dardanet dhe taketee asaj ane ,dhe shqiptarve ,serbve,rumunve e bullgarve gjate mesjetes e deri me sot,po shtrojme disa te dhena onomastike-gjuhsore ne diakroni e sinkroni.
Se pari po bejme te ditur se,sipase nje harte te shekulit .I p.e.s.,ne krahinen e timokut shtrihej fisi i Triballi,ne te cilen harte jane shenuar edhe emertimete Dardani ne jug,Thracia ne Lindje te Triballeve dhe dacia si ne veri lindje te tyre .Keshtu sipase nji autori gjermen"...tribalet,te cilete kudo jane quajtur trake,sipase Stefan Bizantinit jane ilire".Kete etnikon apo fis Triballoie permend edhe Eqrem Qabej,kur flete per burimine e fjales shqipe balle dhe thote se eshte"I dyshimte dhe afrimi i balle.it me trak_____...nga ana e Vasmerit".kurse me fjalen balle i perfill toponimit Ballqore ne Puke,Maja e Ballecite...emrite te vendite Baletium te ilirishtese(mesapishtes)se Apulise".Ballfusha,Iballe dhe emri i dinastise mesjetare Ballsha.
Nderkaqe Profesor M.Domi sikur e perkrah G.Hahnin qe emertimin Triballi e konsideron fise ilir dhe kete emertime e lidhe me fjalen shqipe tri dhe balle.
Ne baze te shtrirjese se Triballve ne harten antike ne fjale ne mese te lumenjve Drina (Drinus) ne perendime Morava(Morgus)ne lindje dhe Danubit (Danuvius)ne veri ,si dhe te mendimit te Millan Shufflajt, se "Iliret shtriheshin qe nga Epiri e deri ne Panon ne veri,ne shekullin XI para krishtit ...".kemi arsye qe Triballet si etnikisht
ashtu edhe gjuhsishte t`i cilsojm si ilire.
Kjo bindje fitohet pikirishte sipase ketyre mendimeve qe ika analizuar F.Papazogllu,sidomos,siq thote me te drejte,ne baze te materijalit onomastike,se :"Duke folur per udhtimin e Mark Krases te Bastarnete e Dakete,,Dion Kasije thote se Bastarnet kur e kaluan Danubine, hynen ne Mezi,qe gjendete pertej rrugese se vendite te tyre ,e mandej i kane nenshtruar edhe Triballet fqinj dhe Dardanete qe jetonin ne token e tyre...Dardanete sipase prejardhjese se tyre jane te lidhur gjithashtu me grupin etnik ilir,e jo me grupin trakase"
Pra sipase ketyre te dhenave te F,Papazoglut,Bastarnet i kane nenshtruar dardanet,perkatesisht fisin e tribalve dardane ne Timok,porse duhet kuptuar se mbasi nuke kane mundur ti asimilojn ase gjuhsishte e ase etnikishte,sado qe ne nuk dime ase per triballet e ase per bastarnet seq q gjuhe kane folur.
Emri Triballi munde te zberthehet me shqipen e sotume,pra,me fjalene Tri+balli.Kete mendim perfocojne(perveq mikrotoponimeve e patronimeve te mesiperme ,qe i ka theksuar E.Qabej)dhe me keto mikrotoponimee patronime te sotume te shtanguara ne luginen e Timokut kujtoj se fjalete shqipe balle ,te shenuara nga autori serbe Ljubisha R. Kozheljac,si p.sh,:Rrafshnalta e Ballaqines(Bal_ina padina);Ballanica, Ballinca,Balleviqi,etj.Te se njejtit formime nga fjala balle eshte kujtoj i katundite te Llapite Ballofc(me 1455 shfaqen si Balin Potok)si dhe patronimete e sotme te shqiptarve,sidomose ne trojete e dikurshme te dardanve ilirealla (Shkup),Ballata (Gjakove),Ballani (Peje)Ballota (Lugu i Baranit dhe ne Palluzhe-Drenice)etj.
Prandaj shtrirja e ketyre emertimeve te sotume nder shqiptar me fjalen balle flete bindshem se fisete dardane te Dardanise verilindore e folnin ateher ilirishten,paraardhsen e shqipese.(Vijon)
Përgjigju Duke Cituar
Postuar më parë nga cool_shqype
Krijoni Kontakt