Tė mbijetosh nė Shqipėri
Nga Igli Totozani
Marrė nga Gazeta Shekulli
Shqipėria nuk ėshtė njė vend i thjeshtė. Sidomos pėr dikė qė dėshiron tė jetojė mirė. Por, pavarėsisht nga kjo, edhe kjo e ka "ilaēin" e vet. Mjafton tė jesh tipi i duhur nė kėtė vend. Po nuk ka asgjė tė habitur, nė ēdo vend ka gjithmonė njė tip tė duhur qė pėrputhet mė sė miri me shoqėrinė e vendit, me pjesėtarėt e saj.
Ai orientohet gjithmonė mė lehtė se tė tjerėt, ka gjithmonė shokė pėrreth, bėn gjithmonė karrierė dhe jeton gjithmonė mirė. Ky mund tė jetė kushdo, mund ta takosh kudo sidomos nė qendrėn tėnde tė punės apo nė klasė.
Ky shkrim nuk ka pėr qėllim tė evidentojė nė njėrin syresh, por thjesht dhe vetėm tė ndėrtojė njė "identikit" pėr ndonjė tė ri apo tė re, ndonjė emigrant tė sapokthyer qė dėshiron tė ndėrtojė jetėn e tij nė kėtė vend, qė njė miku im e quan ysht i shkretė i Ilirisė.
Gjėja e parė, por jo mė kryesorja qė tė mbijetosh nė kėtė vend, nuk duhet tė jesh njė tip qė mendon. Nuk ka asgjė pėr t'u habitur, askujt nė kėtė vend nuk i duhet njė vartės qė arrin tė thellohet mbi punėn, mbi fenomenet qė e pėrbėjnė atė.
E mė pas tė reflektojė e tė arrijė nė konkluzione tė pavarura. Njė njeri qė mendon nė mėnyrė tė pavarur mund tė shikohet me dyshim dhe frikė nga pronari apo shefi.
Sepse njė i tillė do tė reflektojė, pėrveē tė tjerave, edhe pėr urdhrat apo metodologjinė e punės sė shefit dhe, nė kėto kushte, ky i fundit mund tė mos ndjejė atė lloj sigurie qė shumė nga ne shqiptarėt e kėrkojmė tek pushteti.
Njė njeri qė mendon, njė shef shqiptar, preferon mė mirė ta lėrė nė ato pozicion apo lloj punėsh ku nuk mund tė bjerė nė pah truri i tij. Shpesh, ndaj njerėzve tė tillė, ushtrohet njė presion i paparė, i fortė, i vazhdueshėm dhe kjo me qėllim tė vetėm; ta demoralizojė, ta demaskojė e sė fundi ta gjunjėzojė nė mėnyrė qė tė kuptojė "krimin" e tij qė askush tjetėr pėrreth nuk e bėn: tė menduarin.
Sa mė i rėndė ky "krim", d.m.th., sa mė me vlerė tė jenė mendimet e tij, aq mė i rrezikshėm ėshtė mbajtėsi i tyre dhe aq mė e madhe do tė jetė dėshira pėr unitet nė goditjen ndaj tij.
Tė mos harrojmė, njė pronari shqiptar, njė udhėheqėsi apo njė shefi ēfarėdo, mė shumė se ēdo gjė u intereson qėllimi i tyre personal sesa mbarėvajtja nė punė dhe nė kėtė kuptim, pėr ta, njė njeri i tillė ėshtė mė shumė i rrezikshėm pėr pushtetin e tyre sesa i rėndėsishėm pėr suksesin e rezultateve tė punė.
Megjithatė, nuk duhet marrė me kaq frikė. Ka nė fakt njė shteg shpėtimi; tė fillosh tė mendosh njėsoj si shefi yt. Njė njeri i zgjuar qė ėshtė njė ndjekės i bindur i shefit qė pėrpiqet dhe derdh djersė veēse pėr tė mbėshtetur mendimit e kėtij tė fundit, edhe kur kėto nuk do tė bindnin dot as njė foshnjė, atėherė po. Ky njeri ėshtė gjithmonė i kėrkuar nė tregun e vockėl shqiptar. Ky njeri mund tė ketė tė ardhme.
Por, nėse, megjithatė, ke vendosur tė jesh vetvetja, po tė paralajmėroj, ndonjėherė tė shpeshtė, nė ndonjė mbledhje apo gėzim do tė ndodhė tė ngelesh si hu nė mes tė tė tjerėve qė qeshin e shkrihen gjithė zor me shakatė e shefit tėnd tė ri. Mjaftojnė kėto raste pėr t'u "zbuluar" dhe marrė "inat" nga tė gjithė. E ti do tė jesh i vetėm.
Mundohu, pra, dhe bėj kompromis: qesh nga pak edhe ti. Mė beso, ky ėshtė kompromisi mė i thjeshtė qė do tė kėrkohet ndonjėherė. Shumė tė tillė do tė pėrplasen gjatė jetės dhe do tė jenė tė rėndė, padyshim.
Jo rrallė do tė ēorientohesh dhe do tė gjesh strehė nė kujtime tė ėmbla, tė largėta. Tek nėna dhe babai qė s'janė mė. Sa tė ndryshme ta kishin shpjeguar botėn nga ajo qė ti jeton ēdo ditė. Mos u tulat.
Ata nuk tė kanė gėnjyer. Vazhdo tė ecėsh mes kėtij oqeani bėrrylash njerėzorė dhe kėrkoji gjithmonė ata. Orientoje busullėn tėnde dhe kapu fort pas kėshillave qė dikur t'i dhanė, sepse nė kėtė vend me shumė mashtrime, fjalėt e tyre janė e vėrteta hyjnore qė tė duhet.
Mbaji nė zemėr ata dhe "lėre"zemrėn nė shtėpi, sepse ndonjė ditė do tė kesh nevojė tė qash dhe dije, s'ka shpatull mė tė mirė se ata. Ndaj, zemrėn kije tėnden, ajo nuk ėshtė bėrė pėr kompromise.
Dhe mė i vetmuar se kurrė do tė jesh nėse je njė njeri i "hapur". Mos harro, je nė vendin ku do dėgjosh si tė tuat, thėnie pėr gjėra apo njerėz qė as nuk i ke imagjinuar kurrė. E vetėm nėse tė kundėrsulmojnė pėr kėtė, pra nėse je me fat, do tė mund kuptosh se ēfarė dhe pėr kė ti ke folur, pa hapur gojė. Ndaj, qėndro i hapur ndaj shoqėrisė dhe mundohu tė heshtėsh me njerėzit.
Por ka edhe mė. Sakėm se je idealist. Sidomos nėse je njė i ri apo njė emigrant i kthyer rishtazi nė vendin tėnd me ėndrra tė mėdha ndryshimi qė tejkalojnė "oborrin" e shtėpisė tėnde; kij kujdes, "parashuta" jote ėshtė hapur nė vendin e gabuar.
Pėr tė ta bėrė mė tė thjeshtė atė ēka po synoj tė them, po pėrdor si krahasim njė njeri qė ecėn me shikimin e tij drejt, nė njė rrugė plot gropa e pellgje tė frikshme. Njė i tillė rrezikon tė gjendet nė kėtė vend nė situatat mė tė pamundura, mė tė tmerrshme, mė tė paimagjinueshme qė mund tė gjendet njė njeri.
Mund tė tė ndodhin gjėra tė thjeshta, si tallja apo buzėqeshja e njerėzve qė tė rrethojnė sa herė qė ti, gjithė frymėzim e sinqeritet, do tė pėrdorėsh fjalė tė tilla si "Shqipėria", "Kosova" "shoqėria", "zhvillim", pėrparim", "integrim". Por mund tė tė ndodhė gjithashtu tė tė kėrkojnė tė firmosėsh njė tender tė ēuditshėm pėr tė «mirėn» e atdheut.
Dhe nėse je vėrtet i harruar nga Zoti, mund tė tė ndodhė qė edhe tė arrestohesh veēse ti dhe tė pėrmendesh mė pas si numėr nė kronika apo raporte qė tregojnė sukseset nė luftėn ndaj korrupsionit.
Fillo t'i "presėsh" drutė mė shkurt, d.m.th. tė mendosh pėr oborrin tėnd dhe vetėm pėr gjėrat dhe familjen tėnde.
E nga ana tjetėr hiqe mendjen nga tema qė dikur tė pasiononin, harroje Shqipėrinė dhe shoqėrinė e saj. Afroje horizontin dhe struku nė botėn tėnde dhe ndryshimin do ta kuptosh menjėherė, njerėzit do tė tė duan mė shumė e do kesh gjithmonė e mė pak "armiq". Dhe do tė jesh i respektuar.
Askush nuk e do njė idealist. Njė idealist ėshtė si njė pasqyrė pėr njerėzit e vegjėl. Por asnjė njeriu nuk i vjen mirė tė kuptojė qė ėshtė i vogėl. Jo nė shtat, por nė shikim, pra nė shikimin e mendjes.
Ndaj, mos ji i tillė. Por mos ji as i ndershėm. Edhe kjo e fundit "tė vret" nė kėtė vend, njėsoj si tiparet qė pėrmendėm mė lart.
Nėse je i tillė, ti do tė jesh gjithmonė njė qenie e izoluar e kolegėt do tė tė evitojnė siē evitohet njė lebroz. Nė kėtė shoqėrinė tonė, qė jeton nė njė mungesė totale sistemi rregullash apo vlerash, ti do tė jesh tamam si njė dru i shtrembėr nė njė stivė tė "urtė" drush.
Askush nuk do tė jetė rehat pranė teje. Nganjėherė edhe shikimi yt do tė jetė i padurueshėm. Njerėzit jetojnė nė anarki tė plotė nė kėtė vend dhe nėse do tė mbijetosh, duhet tė "shqyesh" pa mėshirė edhe ti "kofshėn" qė tė takon.
Por, njėsoj si dhe kafshėt, askush nuk do tė bezdiset qoftė dhe me shikim, tek i "ngul" thellė e mė thellė, dhėmbėt e vet gjėsė publike. Dhe ti bezdis, me abstenimin tėnd. Nė njė vend ku asnjė rregull shtetėror apo social nuk tė mbron ndaj "urisė" njerėzore, ti rrezikon tė vdesėsh urie. Si qen.
Pra, sikurse kuptohet, duke dhe i mbledhur tė gjitha kėto, qė tė mbijetosh nė kėtė vend apo mė keq akoma, tė jetosh mirė, ti nuk duhet tė jesh njė njeri me dinjitet dhe personalitet tė lartė.
Nėse ti emigrant, qė malli tė ka marrė pėr ne dhe rrugicėn tėnde, nėse ti i ri qė mezi pret tė pėrfundosh shkollėn dhe tė gjesh vendin tėnd qė tė takon sipas meritės e tė gjithė sė bashku tė ndriēoni Shqipėrinė tonė, nėse keni dinjitet, pra, nėse jeni tė ndershėm, nėse jeni mendimtarė e, mbi tė gjitha, idealistė tė sė ardhmes, dijeni; jeni nė vendin e gabuar.
Dhe bėhuni gati, jeta juaj do tė jetė njė luftė e vėrtetė dhe dijeni, gjithashtu, se do ta fitoni atė. Kjo s'ka dyshim, kjo dihet. Veē njė gjė nuk dihet: "ēmimi".
Krijoni Kontakt