
Postuar mė parė nga
Shpat Berisha
Nese me lejohet,edhe une do te isha munduar te kycem ne kete teme e cila ka domethenie te shumefisht per gjithe rrjedhen e historise ballkanike e ne kete kuader edhe per ne.
-Sipas historianit te madh austriak Joseph von Hammer,qytetin e vogel te bizantit ne brigjet e Bosforit e kane themeluar greket e lashte para shek. te trete para Krishtit.Qyteti i Bizantit emertohej edhe si Anthysa.Prej kesaj mund te konkludohet se Bizantin antik grek-Anthysen dhe Konstantinopolin e themeluar nga Kons. i Madh e ndajne perafersisht 6 shekuj.
Konstantinopoli prej themelimit te tij nga Konstantini kishte statusin e kryeqytetit te Perandorise Romake,pasi qe pas betejes se Mont Milviusit afer Romes me 312 ne mes te Konstatinit te Madh dhe Maksences-birit te Maksimianit,vjehrrit te Konstantinit,ky i fundit kishte, humbur besimin ne qytetaret e Romes,edhe pse atje kishte ndertuar Harkun madheshtor te Trumfit dhe godina tjera publike.
Konstantini i Madh,edhe pse kishte lindur ne Naissus,ishte me origjine lindore dhe ndoshta e kishte me per zemer lindjen se perendimin.
Sipas Karl Grimbergut,Konstantini i Madh ishte ai qe varrosi Tetrarkine e famshme te Dioklicianit dhe rivendosi unitetin e Perandorise e cili mbijetoi e bashkuar edhe per dy shekuj.
-Edikti i Milanos-313 pas Krishtit,ishte perpjekja e pare e madhe historike e perandoreve romak,per te ndare shtetin nga ceshtjet e koklavitura te besimeve ne antikitetin e hereshem dhe si e tille duhet vleresuar.Te tjerat( si gjoja paraqitja e vegimit te kryqit para betejes se Mont Milviusit etj.), jane atribute te ndajshtuara me vone nga etrit e krishter pas koncilit te Nikese me 327.
Si diplomat i rryer,Konstantini e perdori kete Koncil ne menyren e vet me te mire, per unifikimin e Perandorise dhe qetesimin e gjakrave sektare qe ne ate kohe kishin mbire si kepurdhat pas shiut (shizma Ariusit) etj.Konstantini ia kishte lakmi Kishes,stukturen e saj kierarkike dhe disiplinen dhe perkorjen e eproreve kishtar te asaj kohe.Ai ne shtratin e vdekjes u pagezua per here te pare dhe te fundit,pra nuk ishte besimtar i krishter deri ne vdekje.
Gjate punimeve te Koncilit te Nikese,i cili kononizoi besimin e krishter ashtu te perafert sic e njohim ne sot,muaren pjese qindra ipeshkve,dijetar dhe dinjitare te larte kishtar nga gjithe Perandoria qe nga Gjermania,Egjipti,Siria,Armenia,Roma etj.dhe i njejti u zhvillua ne shume gjuhe si greqisht,koptisht,aramejisht,akadeisht,ilirisht etj.,por gjuha e Perandorit dhe gjuha zyrtare e Konstantinopolit ishte gjuha Latine.Bile Perandori,shume pak e kuptonte greqishten.Shume breza me vone,romaket e kryeqytetit te Perandorise do ta harrojne gjuhen latine dhe paraardhesit e vete latin do ti trajtojne si barbar.
Si qytet madhshtor,kryqezim i rrugeve boterore,qender boterore e tregtise dhe kryeqytet i Perandoreve August Romak (jo grek,helene,armen etj.),ishte ne shenjester te Perandorise se fuqishme Sasanide (perse) dhe me vone edhe arabe.Keta te fundit e therrisnin Konstantinije.
Sundimtari dhe profeti i tyre Muhamed, ne nje hadis te vetin ua kishte lene amanet pasardhesve te vete pushtimin e tij,bile e kishte nenvizuar teper pushtimin e tij "Nuk do te vie dita e kijametit,e qe ky qytet mos te pushtohet nga 70.000 djem te Isakhut.Kur te vie ai cast,ata nuk do te luftojne me arme dhe topa,por me fjale: nuk ka zot tjeter pervec...etj.Ai qe do pushtoje Kosntantinopolin do te jete sundimtari me mire,dhe ushtria tij do te jete me mira".Me keto fjale te profetit te tyre ,besimtaret osmane -1000 vjet me vone u frymzuan dhe ia mesyne qytetit te madh,por te lodhur nga intrigat e brendeshme dhe Konstantini i fundit -Paleolog, edhe pse nje luftetar i madh nuk arriti te beje gati asgje.
Tre muaj para kataklizmes,Isidori kardinal romak, kishte mbajtur meshe te perbashket ne shenje pajtimi te dy kishave te krishtera qe besonin ne nje zot dhe ne nje Profet-Jezu Krishtin.Patriarku i athershem bizantinas i Konstantinopolit Genadi-dekretin e bashkimit te kishave te krishtera e shpalle hic me pak se "akt kunder zotit".Ketij Patriarku i bashkohet edhe Lukas Notariusi,komandanti me i larte i ushtrise perandorake dhe admiral i forcave detare.Ky komandant e thote ate te famshmen "me mire turbani turk,se sheshiri latin".
Se deri ku kishte arritur puna ne Konstantinopoje dhe sa e thelle ishte kontradikta me Romen dhe katoliket e tregon edhe ky detaj :"Nje abate e krishter,per tmerrin e besimtareve dhe historianit Dukas,behet muslimane dhe publikisht kryen ritualet islame".
Ingjinieri i artilerise turke te Mehmetit te dyte Pushtuesit,ishte hungarezi Orban.Ne kohen e rrethimit dhe kulmin e operacioneve,ne oborrin e Mehmetit te dyte (6 prill 1453),paraqitet nje ambasador hungarez,i cili duke pare paaftesine e artiljereve turqe qeshet me ta dhe njerin prej tyre e meson si te gjuaj.Keshilla e tij u degjua nga artilieri dhe pas pak bie njera ane e mureve kah dyert e sh.Romanit.
Ne mbrojtjen e Konstantinopolit moren pjese 4973 ushtare perandorak dhe 2303 ushtare te derguar nga te gjitha shtetet e krishtera europiane.Sulltani kishte ne dispozicion dhjetefishin e ketyre.Me eskadronin e artilerise bizantine komandonte gjermani Johan Grant,ndersa me forcat detare te Sulltanit komandonte Baltaogllu,nje bullgar i konvertuar.
I pari qe arriti te ngjittet ne muret e keshtjelles ishte div njeri me emrin Hasan nga Uludaba.Hammeri nuk e cileson perkatesine e tij.
-Konstantinopoja e shek XV-te, nuk eshte vetem qytet ose kryeqytet i nje vendi te krishter,ai ishte simbol i renies se civilizimit perendimor ne kete pjese te botes dhe zhytjen e tmerrshme te tij nen turbanin osman, i cili se paku per 200 vjet e ka vonuar rilindjen europiane,ndersa per popujt e Ballkanit per 500 vjet dhe pasojat e tij,ne marrdheniet aktuale jane evidente edhe so t e kesaj dite.
Kjo eshte histori,politika eshte teper e vone...
Krijoni Kontakt