Artisti Pejan - Sislej Xhafa

[dodoni]

Une jam nji rebel i thjeshtë
Intervistë me artistin pejan Sislej Xhafa

Pregatiti: Petrit Hoxha

Hardcore: Drejt nji aktivizmi të ri asht ekspozita ma e re që t´ejten me 27 kallnor ka me u çelë n‘Palais de Tokyo n‘Paris. Kuratori i Pallatit, Jérome Sans me këte rast ka ba nji përmbledhje t´artistëve të ndryshëm që e shtjellojnë obsesionin e përgjithshëm me ngritjen e dhunës, debatin e pafund për krimin dhe kërcënimin e terrorizmit, ku janë t´ftuem edhe dy artistë shqiptarë: Anri Sala dhe Sislej Xhafa.

Gazeta „JAVA“ ka sigurue ekskluzivisht intervistën e Jérome Sans me Sislej Xhafën që ka me u botue n´katalogun e ekspozitës.

Jérome Sans: Kur ke shkue n´Itali, je regjistrue në nji shkollë arti për me mujtë me e marrë vizën. Për çfarë arsye ndejte në këte fushë dhe pse nise me u marrë me art?

Sislej Xhafa: E kuptova se përmes artit mund e bahesh shumë i famshëm, shumë lehtë e shumë shpejtë.

Jérome Sans: Si artist, ç´mund ban sot e që s´ke mujtë përpara? Çfarë lirie t´jep statusi i artistit?

Sislej Xhafa: M´lejon me e shtrue përgjegjsinë dhe me m´kuptue seriozisht.

Jérome Sans: Cili asht për ty limiti i ktij impuniteti artistik?

Sislej Xhafa: Liria mbaron aty kur e pengon lirinë e tjetrit. Arti ju takon disave, po kreativiteti ju takon të tanëve. Privilegji jem si artist s´asht me e njoftë vetveten si artist, por si turbullues i ndjeshëm.

Jérome Sans: Në nji intervistë e pate krahasue artistin me turistin n´ate mnyrë se i kanë tana liritë dhe se i imponojnë rregullat e veta kudo që shkojnë. Cilët janë kufijtë e ktyne krahasimeve?

Sislej Xhafa: Kufijtë janë se turisti asht material, e artisti asht shpirtnor.

Jérome Sans: Në çfarë kuptimi dhuna që artisti e ka kundër sistemit asht legjitime a pozitive?

Sislej Xhafa: Tue e falenderue artistin, sistemi merr frymë. Sistemi asht nji objekt i thjeshtë kreativiteti. Por, nuk ekziston vetëm nji sistem, kreativiteti e ndihmon rritjen e rendeve tjera. Në qoftë se ka çfarëdo efekti në këto sisteme atëherë asht legjitim dhe pozitiv në mënyrë direkte dhe indirekte. Përveç ëksaj, realiteti asht ma tepër i dhunshëm sesa çdo sistem burokratik.

Jérome Sans: A mund e quejm punën tande si nji formë aktiviteti?

Sislej Xhafa: Une nuk jam misionar, por e kam realitetin dhe vlerat e mia që janë ndryshe prej mainstreamit. Po qe se e shihni si aktivitet, atëhere e kam prekë nji ndjeshmëni për t´cilën nuk jam i vetëdijshëm.

Jérome Sans: Veprat tueja shtrojnë pyetje që shpesh janë të lidhuna me imigrimin dhe me jotolerancën. Qysh janë pranue ato n´Itali?

Sislej Xhafa: Shpresoj se kreativiteti jem kalon matanë shpagetave e pomodori. Po s´duhet me harrue se shpagetat kanë ardhë prej Kinës, e pomodori prej botës së re dhe që të dyja janë asimilue në kulturën italiane. Kjo asht pjesë e realitetit. Por, asht mirë me u përzie kështu, prandej une e vjedha kalin e Giusepe Garibaldit dhe ika me t´katrat nëpër univers.

Jérome Sans: Pse u bajte në New York?

Sislej Xhafa: Sepse kali mund edhe me fluturue.

Jérome Sans: Shpesh thuhet se aksionet tueja janë „klandestine“. Çka do me thanë kjo për ty?

Sislej Xhafa: Në raport me çka janë klandestine? Vlerat e mia kulturore dhe aksionet magjike janë ndryshe prej të tjerve. Me ba pyetje çka asht klandestine asht çashtje e aplikueshme dhe e ndjeshme.

Jérome Sans: Qysh kapërcen prej kuptimit të klandestinës në kriminalitet, që e karakterizon punën tande ndaj dogmave dhe institucioneve?

Sislej Xhafa: Une e përdori kreativitetin për me i shfaqë e me e vue dyshimin mbi rrezet e institucioneve, ekonomisë, turizmit, të legalitetit të forcuem e ilegalitetit të forcuem dhe të relacioneve gjeografike. Une e përdori ironinë dhe utopinë si qasje të shëndosha për me i dyshue këto çashtje. Fuqia e krijimit asht forcë që e kapërcen çdoplatformë të kënaqsisë egoiste.

Jérome Sans: Pse ke zgjedhë me e kritikue sistemin prej së mbrendshmi e jo prej distancës? A mendon se kjo asht ma efikase?

Sislej Xhafa: Une vetëm due me i çelë do dritare mbrenda për me prue ajër të pastër.

Jérome Sans: A kishe me thanë se praktika jote i ngjan njifarë radikali?

Sislej Xhafa: Une jam nji rebel i thjeshtë. Nganjihere radikale mundet me qenë pimja e ujit, e ndonjihere tjetër nji plakë tue e shëtitë qenin e vet, gjumi mundet me qenë radikal. Aksioni instinktiv asht sublim dhe shpesh jorelativ.

Jérome Sans: Çka do me thanë me qenë radikal? A mundet arti edhe sot me qenë radikal?

Sislej Xhafa: Radikalja asht relative. Relacionet e reja gjeografike kanë sjellë ndjeshmëni të reja në fushën e artit; këto ndjeshmëni janë të ndryshme n´aksion. A asht e ndryshmja gjithqysh radikale? Sot, mjeshtritë janë të ndryshme, po problemet janë të njajta.

Jérome Sans: Ti gjithashtu luen me stereotipin e imigrantëve shqiptarë njashtu siç kuptohet në vendet kapitaliste. A mendon se ekziston rreziku i nji efekti pervers në vleftësimin e ktij imazhi gangsteresk?

Sislej Xhafa: Une nuk due me e keqpërdor titullin se vij prej Kosovës a se jam shqiptar. Imigrantët shqiptarë për mue paraqesin imigrantët prej gjithkahit. Njana prej temave të mia asht me e ndriçue problemin e fenomenit të moçëm me emnin „gjindë e barkave“. Ata shpesh konsiderohen si t´rrezikshëm. Une jap siguri për t´ardhmen e Evropës. Identiteti i ri evropian formohet prej t´ardhunve të ri. Nuk asht larg dita kur kryeministri i Francës ka me qenë nji person me origjinë veriafrikane. „Gangsterët“ e mi janë po aq t´ambël sikur „Mona Lisa“ a „Venera e Botticcellit“. Njerëzit duhen me u mësue me dyshue në kuptimin e tyne të ´tjetrit´.

Jérome Sans: Cilat janë preferencat tueja?

Sislej Xhafa: Pamja, prekja, ndjenja, ndigjimi, dashunia, padrejtsia, etj.

Jérome Sans: Kush janë artistat me t´cilët ndihesh i afërt?

Sislej Xhafa: Nana jeme.

Jérome Sans: A t´censurohen shpesh projektet?

Sislej Xhafa: Dy here ka ba vaki.

Jérome Sans: Cilët janë projektet tueja t´ardhshme?

Sislej Xhafa: Fmitë.


Pershendetje
Rrofshin Shqiptaret e Bashkuar dhe Shqiperia e Bashkuar

[peoples]

E lexova edhe une!
Shpresoj ta kene lexuar edhe te tjeret,sepse eshte artikull mese interesant;kemi te bejme me nje artist te afirmuar shqiptar (kosovar) te nivelit bashkohor.

[katana]

si gjithmon e interesuar ne artistat shqiptar dhe punen e tyre.

ne kerkim e siper gjeta disa vepra te Sislej dhe po i sjell ketu qe te njiheni me nje artist shqiptar i njohur dhe i pranuar nga bota e artit nderkombtar.



Sislej Xhafa
Christopher Columbus (2003)
boje dhe qymyr ne leter
140 x 100 cm

[katana]

Sislej Xhafa
Ali Hamadou
installim (pamje)

[katana]

Sislej Xhafa
Pleasure our Flower (2000)
Police Station Gent, Belgium
installation view

[katana]

Franky on Holiday 2002
installation view

[katana]

Sislej Xhafa
Again and Again (2000)
c-print
90 x 220cm

[katana]

Sislej Xhafa
Skinheads Swimming (2002)
videostill

[katana]

Hot Journey towards Heaven, 1999. Installation view.

Sislej Xhafa

Lindur në Pejë, Kosovë, më 1970. Jeton dhe punon në Pisa dhe Bologna.

Ekspozita kryesore:
1994 Spazio Tempo, Firenze;
1996 Rotte metropolitane, Firenze;
1997 2° Premio Trevi Flash Art Museum; GAME, Galleria dell'Arte Moderna, Bologna;
1998 Jelly Bits, Bologna; Welcome, Città Sant'Angelo (PE);
1999 Placentia Arte, Piacenza; Atlante, MACS, Sassari.

Klandestiniteti është një koncept përherë i pranishëm në punën time. Në një kuptim të gjithë jemi klandestinë, por për opinionin publik kjo fjalë ka një vlerë negative. Në së shumti unë punoj mbi paragjykimet që kanë të bëjnë me klandestinitetin dhe marr shenjë gjithçka shfaqet si e ëmbël, e dashur dhe e sigurtë. Klandestinët janë forca e së nesërmes, janë ata që duan të penetrojnë dhe ta bëjnë shoqërinë shumëkulturëshe si në rastin italian për shembull. Në këtë moment mund të duket absurde, por pas pesëdhjetë vjetësh, klandestinët do ta kenë transformuar Italinë në një vend më të mirë.
Sislej Xhafa.

[peoples]

Dhe injoranca e forca ve te rendit, edhe pse me disa polic/e te "shkolluara" nuk ka te sosur ne Republiken e Shqiperise.
Nje artist, me pasaporte jo fallso dhe me te tjera identifikime qe i lejojne atij te udhetoje dhe te jetoje gjithnje ne rregulla, ndalohet nga policia? Apo eshte vetem nje performance, ne disa qe ai do te kryeje ne Tirane ne bashkpunim me disa studente te Akademise se Arteve te Bukura ne Tirane; atehere ketu kemi te bejme me gazetar/e qe jane shkolluar por, nuk arrijne te njohin periudhat e Artit qe behej ne kohen kur ato shkonin ne shkolle, dhe librat e ekspozitat me traktore dhe vajza e djem studente, te veshur me çizme dhe plot balte, qe punonin, mbushnin realitetin e tyre.
Aty, artisti i realizmit socialist, gjente nje shans per krijime.
E pra, ne te dyja rastet, artisti, ka vendosur ne loje si Policine e Shtetit (dhe ne kete rast Sisley nuk eshte i pari, mesa kujtoj) dhe Median a shkruar, ate te specializuaren per Artet dhe rrymat bashkohore?
Bravo Sisley, forca!! Shqiperia eshte vend ku mund te punohet mire me kete teme, por do te kete pak publik. Atje publiku rrin neper kafene apo neper sheshe per te shitur dollar apo pasaporta per nje te ardhme me te lumtur. 'The Sun' 27 Janar .
Lajmi, marre nga gazeta "Shekulli", i dates 28 JANAR. (mos t'keqkuptohemi, shkrimi eshte i imi, vetem lajmi eshte i gazetes)