Kakofoni naive korçare me shtatë zëra: të reja të vjetra nga kryeqendra e ‘vorjo epirit’'
15.08.2008
Zër’ i parë
Para disa kohësh takova rastësisht në rrugë një mik të vjetër, që kisha vite pa parë. Siç është zakoni, më mori për krahu e u futëm ‘për një káfe’ në klubin më të afërt të çmalleshim në shoqërinë e një gote.
Ai kamerierit: Djali, bëna ga një frape me qumësh.
Unë atij: Po le bre tashi, un’ thash’ të pinim një raki, ç’na gatron me kafera, me frapera… Kamarieri atij: Si e do, glikó apo metrío?
Unë atij: Çar tha o?
Ai mua: Tha e do të ëmbël apo jo bre dhe tinë, greqisht e tha…
Unë atij: Po ti ç’ne që di greqisht?
Ai mua: Po unë çoban jam o, voskopojar jam me origjinë. Neve çobenjtë grekër jemi…, pandaja na kanë dhënë dhe omogjenìo … Ime gjyshe, dadka edhe papu [gjyshi] marrin edhe pensjon grek… Po le pasaja që tër grekët dinë çobançe…edhe ata çobenjër janë… Im atë kur qe në Greqi çobançe llafoste edhe e mirnin vesh të tërë…”
Zër’ i dytë
Një i afërm më përshkruante me krenari një episod që pati përjetuar në një zyrë të policisë në Selanik, ku kishte shkuar për të zgjatur lejën e qëndrimit. Ndërsa priste rradhën, i tërhoqi vëmendjen një zonjë shqiptare rreth të dyzetave, e cila komunikonte me nëpunësin e sportelit në një greqishte pothuajse të pakuptueshme për ata që nuk dinë shqip. Zonja sa vinte dhe e grinte zërin. Qëllimi i saj ishte të merrte një status të privilegjuar emigranti. (Sqarim: meqënëse jo të gjithë lexuesit e nderuar dinë greqisht (se si i thonë fjalës: nobody is perfect!), gjithë episodin e zhvilluar po e përcjell në vijim në shqip)
Ajo: Po si o s’më jep adhjo paramoní, neve lamë koskat këtu!
Ai: Zonjë, ky nuk është argument; Po ua përsërit: ligji është ligj, rregullat janë rregulla, dhe ato nuk i kam vendosur unë…
Ajo: E po juve s’latë çoban pa jau dhënë kartën…
Ai: Ata kanë të drejtë zonjë, se kanë kombësi greke…siç kanë dhe minoritarët, korçarët…
Ajo: Po po të jet’ për atë punë edhe unë greçkë jam; jam ga Leskoviqía unë, shikoe në pashaportë…
Zër’ i tretë
Udhëtoja me një taksi nga Korça në Ersekë. Diku në të dalë të Korçës, në krah të djathtë të rrugës së Kolonjës, ngrihet e vetmuar një ndërtesë e paqme, para së cilës valëviteshin tre flamuj, ai europian, ai grek, dhe si i zënë ngushtë dhe ai shqiptar, tepër bojëdalë. Më bëri përshtypje dhe i drejtohem shoferit, me siguri rom.
Unë: ë mo e shikon?, ja dhe flamuri grek; atë që z’bënë dot me luftë e në luftë po e bëjnë tashi me paqe…
Ai: Po nuku i bie dërmënt grekut për neve bre djali, neve ç’të na duan? Neve e bëjmë Greqinë shashërdì.
Unë: (Rrudh buzët, tund kokën dhe hesht).
Ai: Mo po unë ku ta gjej të na marë greku, gjon o? Un’ ku ta gjej Vorjo Epirin, po le o të na marin njerë grekët e të na bëjnë njerës, pa le ç’thonë…
Zër’ i katërt
Isha i ftuar në një ceremoni kishtare, në një pagëzim, i cili bëhej në një kishë ortodokse korçare. Filloi e mbaroi ceremonia, dhe të vetmet fjalë shqip që dëgjova ishin “E mohove djallin? E mohova!, E pranove Krishtin? E pranova!”; Pjesa tjetër, rreth 45 minuta u zhvillua në greqisht. Meqënëse priftin e njihja (e kisha gjiton) iu drejtova pa dorashka.
Unë: Papa Sotir, po ce nuku i mbani ne shqip meshat, po i mbani në greqisht? Njerëzia kshu nuku ju marin vesh…
Ai: Po ca gjera i themi edhe në shqip ama…
Unë: E po unë e kam llafin për kusurin …
Ai: E po dëgjo, neve orthodhoksë jemi, kisha tonë orthodhokse ëshë, domethënë greqishtja është gjua e bekuar… (pasaja neve gjysmë grekër jemi!)
Zër’ i pestë
Takova një shok gjimnazi, që kishte kryer në Angli studimet e larta në sociologji dhe në shkenca politike. Gjatë bisedës, më përshkroi me hollësi një ‘eksperiment’ që kishte ndërmarrë. Atëbotë sapo ishte mbyllur kampionati i fundit europian, kur fati i pati buzëqeshur skuadrës greke. Në ajër ndihej ende dehja e ngadhënjimit. Rrugëve të qytetit të kalldrëmtë të binin në sy gjithfarëlloj formash flamujsh grekë; mbi bluza, kapele, pantallona, këpucë, … edhe atje ku s’duken… dhe kjo ishte gjëja më normale, aksujt nuk i bënte përshtypje. Kjo i ra në sy sociologut tonë, dhe vendosi të provonte diçka. Shkoi në Pazar, bleu një bluzë të kuqe me mëngë të shkurtra dhe me shqiponjën dykrenore në gjoks, dhe vendosi t’a vishte kur të dilte xhiro, nga Parku, ‘për një volltë’, siç i thonë sot neokorçarët modhernë…dhe të vëzhgonte reagimet e bashkëqytetarëve.
Unë: Edhe ç’përshtypje të la?
Ai: Ndjeja shumë vështrime të habitura e përçmuese mbi shpatulla; a thua kisha dalë lakuriq; me siguri që po të kisha dalë lakuriq do të kisha rënë më pak në sy e do t’i kisha habitur më pak. Por nuk isha veshur si të gjithë të tjerët, flamuj grekë, por me atë shqiptar, duke qënë se ndodheshim në Shqipëri e jo në Greqi.
Unë: (Rrudh buzët, tund kokën dhe hesht).
Ai: Por vendosa të vazhdoj eksperimentin. Vendosa që kur të kthehesha në Angli, të kaloj në doganën greke i veshur me bluzën e kuqe me shqiponjë.
Unë: (Vë buzën në gaz).
Ai: Hipa në autobuzin e linjës Korçë-Selanik. Mbërritëm në Kapshticë. Vulosëm pasaportat në pika jonë kufitare, kaluam në anën tjetër. Pak para traut duhet të zbrisnim nga autobuzi, dhe t’i afroheshim në rradhë sportelit grek. Duke zbritur nga autobuzi hoqa xhaketën që kisha veshur përsipër, e lidha në brez, duke nxjerrë edhe më tepër në pah shqiponjën në sfondin e kuq. Mund të marrësh me mend shikimet. Dikush filloi të murmuriste, një zonjë, e greqizuar filloi të tundtte kokën në shenjë mospëlqimi. Pas pak më afrohet një xhaxha, me një fëmijë në dorë e më thotë:
Xhaxhai: Mor djalë, vishe gjende atë zhaqetën, se to na apësh punë me ktë blluskën me flamur, se to na pjellë groshi… Jemi allexhinj edhe kta [doganierët] s’e kanë iç për gjë të na kthejnë mbrapa fishek të tërëve …
Zër’ i gjashtë
Më urdhëroi për vizitë në shtëpi një mik i familjes, korçar denbabaden. Sapo kishte arritur të merrte në konsullatën greke të Korçës një vizë 20-ditore; do të shkonte të vizitonte vajzën në spital, në Athinë.
Unë: E po shyqyr o Kiço, që t’a dhanë [vizën]…
Nikoja: Edhe unë nuku e prisnja me kaqe kollajxhé...
Unë: Njinje donjë nga shqiptarët e Konsullatës?
Nikoja: Jo bre, ç’i do ata. Pasaja më keq ësh’ ashu… Po to ketë parë ay greku në pashaportë që unë jam korçar denbabaden, lindur në Korçë, ritur në Korçë, bërë shkollën në Korçë, edhe … ce neve korçarët gjysmë grekër jemi de, biles as pashaportën s’ma odhi turinjve, siç bëjnë me të tjerët…
Zër’ i shtatë (persiatës)!
Isha duke u kthyer nga Selaniku në Korçë. Udhëtoja nga autostrada e re. Duke patur parasysh tabelat udhëzuese të autostradave në zonat kufitare, në të cilat shënohen, sipas drejtimeve, shtetet fqinjë, prisja të shihja diku dhe ndonjë udhëzim, që ishim duke iu afruar Shqipërisë. Por më kot. Dhe ja ku, rreth 30-40 km larg nga kufiri filluan të shfaqen tabelat e para ‘interesante’, në të cilat lexova në dy gjuhë (së pari në greqisht) Kastoria, Maniaki, Kristalopigi dhe KORYTSA, por pa asnjë të dhënë pranë, ALBANIA për shembull (le që gjitonëve tanë zemërgjerë s’ua nxe goja këtë fjalë!), apo ndonjë akronim, AL, për të mos e tepruar. Vetëm KORYTSA, si të bëhej fjalë për fshatin grek të rradhës, në tokë vorioepiriote, diku në të dalë të autostradës. Gjithçka në rregull, me përjashtim të një ‘anomalie’, që rastësisht ndodhet në anën tjetër të kufirit, në një shtet tjetër sovran dashamirës halleplot e kokëulur.
Merruni me bollanot, që me pacipësinë e bukëshkalësinë që i karakterizon, pa pikë turpi e morali ngrehin pluhur edhe hedhin shashka afër detit; të merreni me ta sa të mos marrin dot frymë, por mos harroni eshkën që digjet në juglindje…
Neve që jetojmë atje, ka kohë që na bie erë të djegur, madje aq shumë sa kemi filluar të mos na bëjë më përshtypje… pak a shumë si ajo puna e dritave.
Kushedi se si do t’i dalë fundi.
Kur? Kur nuk t’a pret mendja… shumë më shpejt se ç’mund të imagjinojmë. Ndërkohë bollanot po e shënojnë me marifet sinorin e ri duke përmjerë aty-këtu si qeni zarbë, ndërsa shqipet e kundrojnë si të ishin bufë kënete.
Të rrojnë e të shikojnë!
Nikollaq Dhamo
Përgjigju Duke Cituar
Postuar më parë nga Edvin83
.
Krijoni Kontakt