Ramizi per pluramizmin.

[Brari]

mbledhja e byrose
dokumenti

Zbardhet mbledhja e Byrosë Politike e 11 prillit 1991


Alia: Si mund t’i kontrollojmë partitë dhe organizatat e tjera




Afrim Imaj

“Ne duhet të mundohemi që t’i kemi nën kontroll ose të ndikojmë mbi partitë, organizatat dhe shoqatat që dalin si kërpudhat”. Ky është mesazhi i fjalës së Ramiz Alisë në vijim të mbledhjes së Byrosë Politike të datës 11 prill 1991, ndërkohë që diskutohej mbi qëndrimin e Partisë së Punës ndaj kërkesave të partive opozitare, organizatave dhe shoqatave të krijuara rishtaz.

E veçon këtë aspekt lideri i Partisë Komuniste, duke bërë prezente strategjinë personale me “investimin” për organizatat dhe partitë opozitare, nëpërmjet infiltrimit në radhët e tyre të elementëve afër Partisë së Punës dhe “përkujdesjen” sipas mekanizmit të kulaçit. Ndërkaq, Ramiz Alia tregon se njeh edhe gjuhën tjetër: Teksa i kthehet veprimtarisë së sindikatave të pavarura, sidomos në Shkodër dhe Tiranë, shumë problematike gjatë asaj periudhe me presionin dhe kërkesat ultimative ndaj shtetit dhe institucioneve të tij, shfaqet edhe njeriu i kërbaçit. “Duhet të kërcasë druri, madje jo në kuptimin figurativ të fjalës”, del haptaz lideri i Partisë së Punës gjatë shqyrtimit të rastit të protestave të sindikalistëve të stacionit hekurudhor të Mjedës, që ato ditë kishin bllokuar tërë aktivitetin e tij. Gjithsesi, ashtu si edhe në shqyrtimin e ngjarjes së 2 prillit, edhe gjatë diskutimit të kësaj çështjeje, Ramiz Alia mjaftohet me retorikën e vet, pa pritur mendimet e kolegëve të tjerë. Ndërkohë, nga kampi tjetër i opozitës shpaloset tjetër pamje, ku masakra e Shkodrës i faturohet tërësisht shtetit dhe Partisë së Punës dhe këmbëngulet me çdo kusht për çuarjen e fajtorëve në bankën e drejtësisë. Më shumë se kaq, forca kryesore e saj, Partia Demokratike, paralajmëron hapur se nuk do të marrë pjesë në Parlamentin e porsazgjedhur, në qoftë se nuk do të hetohet e plotë tragjedia që përgjaku Shkodrën më 2 prill. Po si projektohet qëndrimi në mbledhjen e Byrosë Politike ndaj këtyre kërkesave dhe ultimatumeve të njëpasnjëshme? Si vendosin të procedojnë në Parlamentin e ri komunistët që kanë fituar shumicën e tij? Cili do të jetë reagimi për përgjegjësitë e shtetit komunist tani, kur partia nuk mund të urdhërojë e të japë direktiva e porosi...

Çështja e dytë e rendit të ditës: “Mbi qëndrimin ndaj kërkesave të sindikatave dhe organizatave e shoqatave që krijohen”.

SHOKU RAMIZ ALIA : Lidhur me çështjen e parë (të dy momenteve të reja, grevës, në qoftë se nuk plotësohen 17 kërkesat dhe mospjesëmarrjes në Parlament), për të parën unë i thashë shokut Fatos (Nano, kryeministër), që të thërrasë ata të sindikatave të pavarura, me qëllim që të diskutojnë me ta, sepse duhet ndjekur rruga e diskutimit, e dialogut, me qëllim që të shkëmbejmë mendime dhe të evitojmë (ekseset).
Shokët tanë duhet të jenë të kujdesshëm, se pavarësisht se si janë këto organizata, përgjithësisht unë do të shtroja një problem të këtillë: tani me pluralizmin po dalin si kërpudhat dhe do të dalin prapë, herë organizata, herë parti, herë shoqata të ndryshme, mirëpo kam përshtypjen se në të tëra këto po i quajmë armiqësore, kundërshtare dhe i lëmë në fatin e tyre, deri organizatën “Çamëria” ose shoqatën e miqësisë me Izraelin, me Amerikën etj. Na duket sikur të tëra këto janë kundër nesh. Nuk është kështu, prandaj duhen qëndrime më korrekte dhe luftë e përpjekje për t’i tërhequr në anën tonë, se është tendenca për të nxjerrë shoqata të ndryshme. Ne jemi mësuar të ekzistojë një parti dhe të japë porosi ajo parti, po të mos japë porosi ... Pse? Tani nuk jep partia porosi, atij i teket të krijojë një shoqatë. Ne duhet të mundohemi që t’i kemi në kontroll ose të ndikojmë mbi to, jo t’i braktisim se për t’i braktisur është shumë e lehtë. Këtu e kam fjalën dhe për organizatën e sindikatave të pavarura, të cilën jo vetëm kam përshtypjen, po është fakt që bashkimet profesionale ekzistuese i konsiderojnë armiqësore. Me siguri ato kanë pikëpamjet e tyre janë kundër vendimeve të partisë sonë, me siguri se dhe vetë kërkesat e peticionit tregojnë se nuk mund të thuash që janë në favorin tonë, ato bëjnë lojën e opozitës. Pavarësisht nga kjo ne nuk duhet të pushojmë veprimtarinë tonë komuniste, me qëllim që këto organizata apo këta individë t’i bëjmë për vete ose të ndikojmë mbi ta.

Rol të madh, sidomos këtu në Tiranë, ka puna që bëjnë organizmat drejtuese te Tiranës. Llambin (Gegëpriftin) kemi këtu nga shokët e Tiranës, por të gjitha forcat mendoj unë duhen trajtuar ndryshe. Veçanërisht organet e pushtetit në Tirane duhet të vihen mirë në rolin e tyre. I njëjti fenomen që duket në Shkodër, natyrisht në anën më ekstreme, në njëfarë mënyre vihet re edhe ne Tiranë, në qendrat e tregtisë, në qëndrimin ndaj fshatarësisë, në shpërndarjen e qumështit, të ushqimeve etj., ku vetë punonjësit e sektorëve të ndryshëm po kryejnë shërbimet sipas përkatësisë partiake. Shoku Llambi dhe shokët e Komitetit Ekzekutiv të rrethit në qoftë se duan të punojnë, Policia Financiare etj, duhet të jenë rigoroz. Në qoftë se na ndodh ajo që po shkruhet në gazetë, që në Mjedë venë makinat dhe nuk ngarkohen, se u thonë se ju keni votuar për PPSH, atje duhet të kërcasë druri, jo në kuptimin figurativ, por ata duhen qëruar të tërë nga puna, organet shtetërore duhet të ndërhyjnë, Prokuroria duhet të denoncojë, organet e kontrollit duhet të bëjnë punën e tyre. Ndryshe, në qoftë se lejojmë që politika shtetërore të bëhet sipas dëshirave të njërës apo tjetrës parti, vaj halli, nuk është gjë e mirë.

Problemet që dalin për hapjen e Kuvendit Popullor

SHOKU RAMIZ ALIA: Ne do të shkojmë me versionin që siç është përcaktuar Kuvendi Popullor duhet të hapet ditën e hënë (15 prill 1991). Duke marrë parasysh që Partia jonë në Kuvendin Popullor ka shumicën absolute, ose siç thuhet ndryshe shumicën cilësore të votave, i takon të ketë vendet kryesore të drejtimit të Kuvendit. Për këtë çështje është e nevojshme të përcaktojmë ne si Byro Politike disa kritere bazë. Këtu nuk e kam fjalën për punën që do të bëhet në Kuvend, sepse atë detyrë e ka organizimi i partisë që do të kemi atje, nuk është më punë e Byrosë Politike dhe nuk ka pse futet në ato çështje. Byroja Politike do të përcaktojë vijat e përgjithshme të politikës sonë, të cilat shokët që janë në Kuvend do t’i zbatojnë duke i konkretizuar me ligjet, diskutimet etj., që do të ketë Kuvendi.
Dëshiroj të theksoj një gjë : Kuvendi Popullor nuk do të jetë i lehtë. Ai do të jetë një arenë lufte shume i vështirë. Shokët tanë janë mësuar të ngrenë dorën “do vemi në Kuvendin Popullor dhe dy a tri ditë pushim”, kurse tani Kuvendi mund të vazhdojë dhe 10 ditë më shumë. Prandaj do të dalë problem i rishikimit të detyrave të disa individëve të Partisë sonë, ta zëmë a do të vazhdojë të jetë më sekretar partie dhe deputet? Për mendimin tim do jetë e vështirë, sepse ata do të jenë të angazhuar shumë dhe duhet t’u futen punëve të Kuvendit me seriozitet shumë të madh. Nuk do të ketë kohë atje që të shkojë në rreth kur të ketë pushim Kuvendi, se në atë kohë do t’i duhet të studiojë ligjet të bisedojë me specialistët etj.
Unë nuk e shoh këtë Kuvend të jetë një gjë e lehtë. Unë ngarkova shokët e Ministrisë së Jashtme për të pyetur se si funksionon Kuvendi Popullor në Bullgari.
Aparati i Parlamentit atje drejtohet nga Byroja e Kuvendit Popullor ku bëjnë pjesë: Kryetari i Kuvendit Popullor dhe tre zëvendës të tij (ne këtë e quajmë kryesi të Kuvendit).
Detyrat që ka Byroja e Kuvendit (këto shoku Ramiz i lexon):
Detyrat administrative ndiqen nga sektori i përgjithshëm i Parlamentit. Në varësi të këtij janë dhe dy sektorë, njëri prej të cilëve përgjigjet për problemet juridike dhe informative të Parlamentit, tjetri për punët administrative. Organizimi i brendshëm bëhet me disa sektorë: sektori juridik dhe informativ, administrativ, kancelari, financë dhe llogari. Pranë sektorit vepron sektori i lidhjeve me jashtë dhe protokolli. Në shërbim të Parlamentit është një personel prej 250 vetash, duke filluar nga juristët deri tek daktilografistet. Këto janë në shërbim të kryesisë së Kuvendit, jo të Presidencës. Kancelaria ka një shef, i cili përballon detyrat e sekretarisë, stenografisë, shërbimet kseroks dhe deri administrimi i brendshëm i sallës së mbledhjes. Personeli administrativ nuk është në një vend, një pjesë e tij është atashuar pranë komisioneve. Ka komisione të përhershme dhe të përkohshme. Çdo komision ka administratën dhe sekretarinë e tij që ka vartësi të dyfishtë nga komisioni dhe administrata e Parlamentit. Përveç anëtarëve të komisionit, secili komision ka në përbërje dy këshilltarë specialistë jashtëparlamentarë, të cilët janë kompetentë për fushën përkatëse, që mbulon komisioni.
Komisioni ka të drejtë të marrë dhe specialistë të tjerë dhe t’i paguajë ata me honorare, për sa kohë janë të nevojshëm. Secili komision ka ambientin e vet të punës.
Ka shumë rëndësi sesioni i parë i Parlamentit të ri. Në seancën e parë nuk duhen lejuar ceremoni dhe diskutime të tjera, veç zgjedhjes së udhëheqjes së Parlamentit. Deputeti më i vjetër në moshë nuk duhet të lejojë asnjë njeri që të diskutojë politikë, veç zgjedhjes së kryetarit dhe zëvendëskryetarëve. Më shumë rëndësi është vendosja e sistemit elektronik të votimit. Nga praktika e Parlamentit bullgar, kjo mungesë ka shkaktuar shumë probleme dhe orë të tëra debatesh.
Rëndësi ka gjithashtu miratimi sa më mirë që të jetë i mundur i Rregullores së brendshme të Parlamentit. Ai sugjeroi që të mos bëhet praktike transmetimi direkt në radiotelevizion i punimeve të Parlamentit, se këto vendosen një herë në Rregullore dhe mbeten. Këto i thashë sa për kuriozitet për t’i ditur se ne jemi mësuar me praktikën e vjetër, kurse ka një praktike të madhe të re, e cila është krejt e ndryshme nga e jona. Natyrisht nuk është fjala që të kemi dhe ne 250 veta.
Konkretisht sot na duhet e para të përcaktojmë cili do ta hapi Kuvendin. Sipas normave mund ta hapë një ndër 10 deputetët më të moshuar.
E dyta, do të zgjidhet komisioni i Mandateve, që sipas Rregullores së Kuvendit, është i përhershëm prandaj ka rëndësi përbërja e tij. Nuk është si dikur që i përgatiste një njeri, por do të merren të gjitha dokumentet, do t’i shikojë komisioni një për një, do të ketë probleme, se të tëra këto që thonë sikur janë bërë manipulime në votime etj. Do të diskutohen atje dhe do të hidhen poshtë, që të mund të hartohet një raport i përbashkët që do të dalë para Kuvendit Popullor. Nuk do të jetë komision i lehtë ky, do të jetë mjaft i ndërlikuar.
Është parashikuar që Kuvendi të miratojë një Rregullore të përkohshme, që t’i japë mundësi funksionimit të Kuvendit, siç është parashikuar një Rregullore definitive, e cila do të dalë pasi të aprovohet Kushtetuta, sepse duhet të përputhen të dyja. Fillimisht nuk mund të aprovohet një Rregullore e plotë, prandaj do të jetë e përkohshme derisa të aprovohet Kushtetuta. Pasi të aprovohet Rregullorja do të zgjidhet kryesia e Kuvendit dhe komisionet e Kuvendit Popullor. Pas kësaj fillon procedura konkrete, që në këtë sesion të Kuvendit Popullor, duke marrë parasysh se është nevoja të zgjidhen organet udhëheqëse të shtetit, nuk mundet të procedohet në zgjedhjen e këtyre organeve pa aprovuar Kushtetutën. Pra, në rend të ditës do të jetë aprovimi i Kushtetutës, që është një kapitull më vete për këtë Kuvend dhe do të ketë vështirësitë e veta.
Ne duhet të mendojmë për komisionet e Kuvendit Popullor që do të zgjedhim.
Së pari: kush do ta hapë Kuvendin Popullor? Për mendimin tim, mirë do të ishte që ta hapë shoku Adil (Çarçani) se besoj hyn në ndër 10 më të moshuarit, ku hyjnë Haxhi Lleshi, Çun Jonuzi etj.
Shoku Adil natyrisht do të mbajë një fjalim të shkurtër hapjeje. Kanë rënë dakord me Partinë Demokratike që fill mbas hapjes së Kuvendit të këndohet himni i flamurit (me incizim dhe duke pasur secili tekstin).
Pas kësaj duhet të aprovohet Rregullorja, proces të cilin do ta udhëheqë shoku Adil, prandaj do të duhet t’i studiosh përpara. Aty mund të ketë tentative për të bëra deklarata politike, që zgjedhjet janë bërë kështu apo ashtu, apo lidhur me ngjarjet e Shkodrës, prandaj të duhet të dish t’i manovrosh, të vendosim njëherë rregullat do thuash, pastaj ke kohë për deklarata politike në seance të tjera.
Komisioni i Mandateve përbëhet nga shtatë veta. Sipas normave të Kuvendit, është parashikuar që katër veta të jenë të partisë sonë, duke përfshirë dhe kryetarin, dy të jenë të Partisë Demokratike dhe një i Omonias. Propozimet konkrete mundet t’i thotë shoku Xhelil këtu. Për miratimin e këtyre duhet kohë, se atje do të lindin probleme, do të bëhen pushime, do fillojnë të bëjnë naze etj., po mbase dhe nuk bëjnë shumë, varet nga ata.
Mbas zgjedhjes së komisionit të Mandateve bëhet betimi i deputetëve që e udhëheq prapë (deputeti më i moshuar). Pas kësaj do të bëhet zgjedhja e kryesisë së Kuvendit Popullor. Sipas Kushtetutës dhe Rregullores së përkohshme në kryesi do të jenë tre veta, kryetari dhe dy zëvendëskryetarët. Për sekretarë nuk ka nevojë të ketë siç kishte më përpara. Pranë kryesisë së Kuvendit do të ketë aparat. Nuk do të jetë formale, siç kishim me Sali Shijakun (sekretar të kryesisë), por do të jetë sekretari e organizuar mirë që do të ketë të gjitha procesverbalet e të gjitha. Presidiumi do të ketë aparatin e vet, që ka të bëjë me kontrollin mbi qeverinë, marrëdhëniet me Parlamentin etj.
Në bazë të rregullit, në kryesinë e Kuvendit ne do të kemi një kryetar, i cili do të jetë përfaqësues i partisë sonë, dy nënkryetarë, njëri nga të cilët i partisë sonë, tjetri i Partisë Demokratike, Omonia nuk ka si të përfaqësohet në këtë kryesi.
Kryetari i Kuvendit për mendimin tim merr rëndësi të veçantë në këtë Kuvend, ku është prezenca e partive të tjera, prandaj duhet një kryetar i shkathët të lozë rolin e moderatorit, të jetë hazërxhevap, kur i thonë fjalës, megjithëse ndërhyrjet e tij duhet të jenë sa më të pakta se zakonisht, kryetari i mbledhjes ndërhyn pak, por veprimet e tij duhet të jenë shumë të sakta. Këtu kam parasysh procedurën, jo të hezitojë siç bënte një pyetje, i bëhej dhe ai mbetej. Ai duhet t’i ketë shumë të qarta procedurat, idetë, mendimet. Ligjet, rregulloret, për çdo material duhet të jetë konsultuar me përpara me konsulentët juridikë, që çdo gjë që del nga pikëpamja e procedurës ai duhet të jetë tepër korrekt dhe tepër i prerë, mos të lejojë të bëhet çorap në Parlament, se tendenca do të jetë për t’u bërë han...




Arbnori: Demokratët bllokuan Parlamentin për hetimin e tragjedisë së 2 prillit

“Plumbat në gjokset e martirëve të 2 prillit nuk mund të na lejonin ne të zgjedhurve nga vota e lirë të pajtoheshim me rrjedhën normale të punimeve të Parlamentit. Prandaj vendosëm që pa proceduar më parë me hetimin e ngjarjes së rëndë, të bllokonim çdo gjë në praktikën e institucionit ligjvënës”. Kështu pohon për “Panorama”-n Pjetër Arbnori, një nga liderët kryesorë të PD-së gjatë asaj periudhe. Dhe në fakt, deputetët opozitarë u paraqitën të gjithë në seancën e parë të Parlamentit dhe menjëherë pas zgjedhjes së kryesisë së Kuvendit bënë një deklaratë, me anën e së cilës pohuan se pa zbardhur dosjen e tragjedisë së 2 prillit, ata do të bojkotonin punimet. Fill pas leximit të saj nga kreu i grupit parlamentar, Neritan Ceka, dolën të gjithë nga salla. “Pas këtij presioni, - kujton Arbnori, - u krijua një komision, të cilin e zvarritën ata që kishin shumicën, deputetët e Partisë së Punës. Ndërkohë në të morën pjesë edhe deputetë të Partisë Demokratike, njerëz që nuk ishin të zotët e punës, për të mos thënë më keq, që u munduan për ta mbyllur atë punë ose për ta kaluar lehtë”. Sipas ish-kreut të PD-së së Shkodrës, procesverbalet e raportimeve të këtij komisioni, të cilat janë të arkivuara në Kuvendin e Shqipërisë, dëshmojnë se një pjesë e atyre që i kanë hartuar ato “janë munduar për ta kaluar çështjen butë e butë dhe pa lagur njeri”. Megjithatë, Pjetër Arbnori veçon në këtë detyrë rolin e doktor Ali Spahisë, të cilin komisioni Nismëtar i Partisë Demokratike të Shkodrës dhe ai i qendrës, e kishin caktuar për të marrë pjesë në bisedimet e zhvilluara në ish-Komitetin Ekzekutiv të qytetit dhe në organet e hetimit e të policisë, detyrë të cilën e kreu me shumë përkushtim dhe korrektësi. “Doktor Spahia, - nënvizon ish-lideri i PD-së, - ka luftuar shumë për zbardhjen e 2 prillit dhe për demaskimin e të gjithë vrasësve të vërtetë, pa u tërhequr nga vështirësitë dhe presionet e shumta që asokohe vinin nga shumë drejtime”. Aktiv e këmbëngulës, objektiv dhe inteligjent, Ali Spahia do t’i përgjigjej detyrës si i deleguari i Partisë Demokratike gjatë bisedimeve të zhvilluara enkas për ngjarjen në Prokurori, në organet e Sigurimit të Shtetit, në Ministrinë e Brendshme, në Kryeministri etj. Më tej, Arbnori thotë se doktor Spahia u bë një nga denoncuesit më energjikë, por edhe protagonisti kryesor i dokumentimit, me aq sa u realizua, i shkaktarëve të ngjarjes së rëndë. Gjithsesi, pasi u përgatit një raport hetimi nga grupi parlamentar, deputetët demokratë u futën në Parlament dhe atje këmbëngulën edhe më shumë për denoncimin e masakrës së 2 prillit dhe arrestimin e autorëve të masakrës, përmbledh Arbnori.



neser do te lexoni

Byroja Politike shqyrton skemën me të cilën do të organizojë infrastrukturën e Parlamentit. Xhelil Gjoni propozon Adil Çarçanin në detyrën e nënkryetarit të Kuvendit. Ramiz Alia ka mendimin se ai nuk e bën dot këtë detyrë.
Udhëheqësit e lartë të Partisë së Punës konstatojnë me shqetësim, se përbërja e grupit të tyre parlamentar është kritike për nga niveli. Në sasinë prej 54 deputetësh, me profesion agronomë dhe 34 të tjerëve inxhinierë, numërohen me gishtat e njërës dorë deputetët juristë.
Byroistët propozojnë Aleksandër Meksin, "njeriun më të mirë të PD-së" për detyrën e nënkryetarit të Parlamentit. Në Byronë Politike porositet procedura për të ftuar për një vizitë në Shqipëri, Betino Kraksin.


panorama

[Borix]

Te gjitha keto bema e fjalime te lidereve komuniste prane epokes se perendimit te komunizmit jane derivate te fjalimit te mbajtur nga Gorbachev ne Katowice te Polonise. Variantet per kete pune ekzistojne ne fund te fundit...

[Hyllien]

Kjo nuk eshte asgje... pak paskan nxjerrur, te shohim sa do dalin ne te ardhmen. Eh i shkreti popull, nga keta fare plerash udhehiqet akoma... dhe ben tifo per Sali e Fatos.