Ahmet Nivica, eksponent i Ballit Kombetar tregon ...

[dardajan]

Cuditem qe flasin kaq vone, duhet te shkruajn libra per jeten e tyre, pasi jane fakte te pamohueshme historike dhe hedhin drite per nje periudhe ku komunistet shkruajten dhe sajuan c'ju donte qejfi.

dardajan




Si u ekzekutua vrasësi i Bules dhe Persefonit.


Nivica: Vrasësin e heroinave e ekzekutuam në oborr


“Unë, si komandant i Rinisë Balliste të Qarkut të Gjirokastrës, në vitin 1944 mblodha shtabin dhe urdhërova që Xhaferr Bej Leskoviku, i cili deri atë ditë ishte përfaqësuesi shqiptar pranë komandës gjermane të qarkut, të dënohej me vdekje.

Ekzekutimi i tij do të bëhej po atë ditë. Këtë vendim ma miratoi menjëherë Shtabi i Rinisë dhe pas kësaj nxituam për të bërë ekzekutimin e bashkëpunëtorit të nazizmit”. Kjo është dëshmia që sjell për herë të parë për mbarë opinionin, Ahmet Nivica, njëri nga veteranët më të vjetër të Ballit Kombëtar, në të cilin ka aderuar aktivisht që në themelimin e tij, në vitin 1942. E ndërsa 82-vjeçari Nivica vazhdon rrëfimin e tij në lidhje me të veçantat e panjohura që lidhen me partinë e përbaltur dhe të përdhosur për 50 vjet nga shtetarët komunist, befasohesh nga deklaratat dhe faktet e tij për shumë detaje dhe ngjarje të historisë së luftës. Njëra ngjarje është edhe ajo e ekzekutimit të Xhaferr Leskovikut, i cili siç dihet, ka qenë organizatori dhe bashkautori i ekzekutimit me varje të heroinave të Gjirokastrës, Bule Naipi dhe Persefoni Kokëdhima. Për herë të parë mësohet se Ahmet Nivica, i cili në atë kohë drejtonte Rininë Balliste të Qarkut të Gjirokastrës, jo vetëm ka urdhëruar vrasjen e ekzekutorit të heroinave, por mbi trupin e tij është lënë edhe një letër po me nënshkrimin e Nivicës që sot gjendet në arkivat e shtetit. Letra ra në duart e komunistëve në momentet kur u largua ushtria gjermane, arkivat e së cilës u sekuestruan nga këta të fundit. Por si ka ndodhur në të vërtetë ajo ngjarje e çuditshme dhe pse pikërisht, hakmarrjen e vajzave komuniste të ekzekutuara barbarisht në mes të Gjirokastrës, e ka marrë Balli Kombëtar. Çfarë ndodhi pas ekzekutimit të Xhaferr Beut nga të dërguarit e Ahmet Nivicës dhe pse gjermanët në atë moment kanë arrestuar vet komandantin e Ballit Kombëtar të atij qarku, Ismail Golemin, të cilin vendosën ta dërgonin në internim?

Zoti Nivica do të doja të dija hollësitë se si ndodhi ngjarja e vrasjes së Xhaferr Leskovikut?

Ishte koha kur unë sapo isha emëruar nga komanda e qarkorit të Ballit Kombëtar, komandant i Rinisë Nacionaliste në atë qarkor. Forcat e kësaj organizate ishin të vendosura në Kalanë e Gjirokastrës. Deri në atë kohë kisha qenë komandant i kësaj Rinie në zonën e Delvinës. E ndërsa kryenim detyrat tona si forcë e organizuar, një ditë na vjen në kala, Xhaferr Leskoviku, i cili shoqërohej dhe nga dy oficerë gjermanë. Ai, siç ta thashë, edhe pak më parë ishte përfaqësuesi shqiptar pranë komandës gjermane të Qarkut të Gjirokastrës dhe kishte shumë influencë brenda saj. Ju duhet ta keni parë personazhin e tij edhe te filmi që flitet për varjen e vajzave te rrapi në Gjirokastër, veçse te filmi gënjejnë për mënyrën e ekzekutimit të tij.

Përse erdhi?

Ai kërkoi komandantin e atyre forcave duke përmendur saktësisht emrin tim. Unë e prita menjëherë dhe si bëmë përshëndetjet e rastit mora pozicion për ta dëgjuar. Më pas ai nisi të shprehet: “Urat e rrugës nacionale nga Greqia dhe deri në Tepelenë janë të rrezikuara. Kjo jo vetëm për faktin se ato mund të dëmtohen fizikisht nga partizanët për të penguar ardhjen e forcave të reja nga Greqia, por edhe se mbi to mund të kalojnë forca komuniste për të siguruar krahëmarrje kundër gjermanëve. Për këtë gjë nga komanda gjermane është menduar të veprohet në këtë mënyrë; forcat tuaja të rinisë balliste duhet menjëherë të organizojnë shërbim 24 orësh dhe në bashkëveprim me ushtarët gjermanë të bëhet ruajtja e urave. Pra, në ndihmë të forcave gjermane, të cilat i kanë marrë në ruajtje ato ura, duhet të shkojnë edhe njerëz nga formacionet tuaja”.

E pranuat ju këtë propozim?

Jo që nuk e pranova, por e kundërshtova me forcë. I thashë se ne si forca të Ballit Kombëtar, nuk kishim ndonjë marrëveshje që të bashkëpunonim me forcat gjermane. Ne e njohim autoritetin e ushtrisë gjermane dhe e dimë që në vendin tonë ata janë ushtri kalimtare. Për këtë ne kemi sovranitetin dhe autoritetin tonë dhe nuk pleksemi në asnjë lloj bashkëpunimi me ta.

E pranoi këtë lloj arsyetimi?

Ai ndoshta edhe mund ta priste një përgjigje të tillë, por sidoqoftë mundohej të bënte përpjekje maksimale për të realizuar qëllimin, prandaj edhe pas kësaj përgjigjeje ai sërish ndërhyri: “Dëgjo këtu zoti Nivica! Unë po ju them se është për të mirën tuaj të veproni në këtë mënyrë që po ju sugjeroj unë”. Kjo u tha në një formë të tillë që shprehte një farë ultimatumi nga ana e tij, gjë që na revoltoi jo pak, pasi nuk kishte të drejtë të bisedonte fare me ne. Midis Ballit dhe gjermanit kishte një marrëveshje; ne si forcë nacionaliste shqiptare kishim organizuar mbrojtjen e sovranitetit të kombit, ndërkohë që gjermani kishte të drejtën të luante rolin e tij vetëm si një ushtri kalimtare duke mos cenuar integritetin e shtetit tonë. Kështu që, pas atij ultimatumi, unë, disi i irrituar ia ktheva sërish; zoti Xhaferr, ne nuk kemi punë me komandën gjermane, por kemi punë vetëm me strukturat tona, pra kemi punë me komandën tonë që është komanda nacionaliste e qarkut e drejtuar nga Ismail Golemi.

Po dy gjermanët që e shoqëronin, ndërhynë në atë bisedë?

Ata nuk folën fare pasi kishin ardhur vetëm si shoqërues të Xhaferrit.

Si veproi së fundmi Xhaferri?

Kur pa se ishte i kotë çdo lloj diskutimi, ai iku tepër i irrituar. Sigurisht, unë i jepja të drejtë që u irritua, pasi ai kishte qëllimet e tij dhe nuk iu realizua një iniciativë të cilën mund t’ua ketë premtuar gjermanëve.

Sa të rinj ishin organizuar në atë çetë që ju kishit në kala?

Ne bëheshim mbi 60 vetë.

Menjëherë pas bisedës me Xhaferrin u bombarduat?

Nuk kaloi shumë, me sa mbaj mend, duhet të ketë qenë e nesërmja e asaj dite kur bëmë bisedën dhe kur pamë katër avionë që erdhën mbi kala. Atë ditë që bënë bombardimin nuk i njohëm nëse ishin anglezë apo gjermanë. Në fillim ne menduam se ishin duke kaluar në lartësi të vogël, kur çfarë të shihnim, ata filluan të derdhnin breshëri bombash mbi të gjithë sipërfaqen e kalasë. Ishte fat që për momentin u ndodhëm në katin e parë ku morëm menjëherë masat për t’u siguruar në vendet që i rezistonin bombardimit. Mbi kala, për tre-katër orë bombardim, u kthye gjithçka si parcelë bujqësore e punuar. Ne morëm masa që të mbanim jo vetëm njerëzit tanë, por nxorëm edhe të burgosurit që ishin vendosur në qelitë e ndodhura në kala të cilët rrezikonin të vriteshin nga bombardimi.

Kush ishin ata të burgosur?

Ishin njerëz që ishin kapur në front duke luftuar kundër Ballit. Mes tyre kishte dhe shumë komunistë. Ne duhej me çdo kusht t’i shpëtonim, pasi përveç burgosjes, nuk u takonte dënim tjetër. Të mbrosh njerëzit në rast fatkeqësie, pavarësisht se të kujt bindjeje janë, është fisnikëri. Por këtë mund ta bënim vetëm ne që kishim ideologji dhe parime krejt të tjera nga ato të komunistëve.

Mësuat se kush ju kishte bombarduar?

Shumë më mbrapa mësuam se partizanët kishin njoftuar te anglezët duke u thënë se në kala ishin strehuar forca të shumta balliste që bënin plane kundër tyre. Pas kësaj, katër avionët që erdhën ishin avionë anglezë, por që ne nuk i njohëm, por i quajtëm avionë gjermanë dhe për këtë gjë bëmë menjëherë lidhjen me Xhaferr Leskovikun duke menduar se ai i kishte dërguar duke na spiunuar e duke u thënë për këmbënguljen tonë.
Këtë gjë, sipas mendjes sonë, nuk mund ta falnim lehtë, prandaj menjëherë si u larguan avionët që na terrorizuan për orë të tëra urdhërova të mblidhej menjëherë shtabi i rinisë ku të diskutohej sulmi që na u bë nga gjermanët. Për këtë, gjithmonë sipas nesh, faji ishte i Xhaferr Leskovikut. Në mbledhjen urgjente u vendos në unanimitet që Xhaferr Leskoviku të dënohet me vdekje dhe ekzekutimi i tij duhej të bëhej menjëherë.

E ekzekutuat?

Detyrimisht! Vendimi i shtabit kuptohej si i padiskutueshëm. Ka qenë ora 09:00 e darkës kur njerëzit e caktuar u nisën për atentat. Ka qenë pikërisht Xh. M. të cilit jo pa qëllim nuk ia përmend emrin dhe që tani ndodhet në Amerikë, dhe një tjetër me inicialet M. K. Ata të dy kanë shkuar në shtëpinë e Xhaferrit dhe i kanë thirrur që të dilte jashtë. Që të siguroheshin se do të dilte, i thirrën se gjoja i kishte dërguar Ismail Golemi për të biseduar me të. Ismail Golemi, siç ta përmenda dhe më lart, ishte komandanti i Ballit Kombëtar për Qarkun e Gjirokastrës. Xhaferri doli menjëherë dhe zbriti në oborr. Në atë çast të dy shokët e nisur nga shtabi e panë për një çast dhe pastaj i nxorën pistoletën duke i thënë; ja përgjigja e asaj që bëre! Pas kësaj, pistoleta shtiu disa herë në drejtim të tij ku e la menjëherë të vdekur. Në këtë moment ata, me një gjakftohtësi të madhe, i vendosën mbi trupin e shtrirë traktin e posaçëm që ishte përgatitur për këtë çast në të cilin shkruhej: “Kështu do ta pësojnë të gjithë tradhtarët e atdheut. Komandanti i Shtabit, ABENIK”

Çfarë do të thotë ABENIK?

ABENIK do të thotë “Ahmet Beqo Nivic Kurveleshi” që është identiteti im, pasi Beqo është mbiemri im i vërtetë, sepse mbiemrin Nivicë me të cilin njihem e kam nga emri i fshatit tim.
Ajo letër e nënshkruar me inicialet e mësipërme, e cila u gjet në atë kohë mbi trupin e Xhaferr Bej Leskovikut, tashmë ndodhet në arkivat e ushtrisë.

Si ka mundësi?

Ajo letër e vendosur mbi trupin e Leskovikut është marrë nga vendngjarja dhe është arkivuar në dosjet e Gestapos. Ato dosje pas largimit të gjermanëve kanë rënë në dorë të nacionalçlirimtarëve dhe kështu përfunduan në arkivat e ushtrisë. Këtë gjë e di se atë letër ma kanë përmendur shumë kohë më mbrapa kur unë kam qenë para trupit gjykues si armik i rrezikshëm i Partisë dhe i Popullit.

Pse, si ta përmendën?

Më thanë “që ti ke vrarë dhe një njeri në kohë të luftës”. Ndoshta ishte provokim se rastësisht mos flisja për ndonjë vrasje tjetër. Shumë vite më mbrapa, gjatë procesit tim që më bënë komunistët, më kanë lexuar traktin e vendosur mbi trupin e Xhaferrit.

Pse mund të të akuzonin për atë veprim?

Po të donin ata të akuzonin për këdo që mund të kishe vrarë, se të thoshin që kishe vepruar sipas dëshirës dhe se nuk njihej si gjyq vendimi i shtabit të Rinisë Balliste etj. etj. Ose të thoshin se vrasjet duhej të bëheshin me urdhra të studiuara, pra gjenin shkaqe vetëm për të të akuzuar. Por unë nuk isha i shqetësuar nga këto lloj akuzash, se nuk kishin çfarë më thoshin më tepër nga ato që më thanë, kështu që për atë gjë, as që u shqetësova fare se e dija që mund të ishte provokim.

Le të kthehemi sërish në momentin që urdhëruat ekzekutimin. Çfarë bëtë pas asaj vrasjeje?

Çfarë të bëja tjetër veçse të ikja menjëherë të nesërmen, pasi gjermani u egërsua shumë dhe u hodh në operacion për të kapur vrasësit. Por për këtë gjë u hodh në operacion edhe xhandarmëria e cila na rrethoi në mbrëmje. Mund të bija në çdo moment në dorë të tyre. Shkova sërish në Delvinë. Në momentin që xhandarmëria na rrethoi menjëherë, një grup i tyre shkoi për të bërë ekspertizën në vendngjarje. Nga sa mësova më mbrapa, aty kishte pasur një moment të veçantë. Grupi i xhandarëve kryesohej nga togeri i xhandarmërisë, Limoz Runa. Limozi kur kishte shkuar te trupi i pajetë i Xhaferrit, kishte parë letrën dhe e kishte marrë për ta lexuar. Kur e kishte lexuar, e kishte lënë menjëherë mbi trupin e viktimës, pasi i qe futur frika.

Nuk ju përndoqën gjermanët në Delvinë?

Ata kujtuan se për atë vrasje urdhri ishte dhënë nga shtabi i qarkut dhe arrestuan menjëherë komandantin e Ballit për Qarkun e Gjirokastrës, Ismail Golemin. Puna vajti shumë keq, pasi gjermanët vendosën që Ismail Golemin ta dërgonin në kampet e tyre të përqendrimit. Ishte ndërhyrja e madhe e Mit’hat Frashërit ajo që e shpëtoi atë nga internimi.

Ju nuk u sulmuat?

Unë në ato momente kisha shkuar në Delvinë ku mora sërish detyrën që kisha pasur para se të shkoja në Gjirokastër, pra komandant i Rinisë Balliste të asaj zone. Aty jemi sulmuar nga forcat partizane. Na kanë sulmuar afër mëngjesit kur ne ishim në bazat tona për të kaluar natën. Ata na sulmuan menjëherë. U përplasën fillimisht me rojet e shërbimit dhe pas kësaj u mobilizuam. Kemi bërë 10 orë luftë deri sa janë larguar.

Keni pasur shumë përplasje me partizanët?

Kemi pasur aq shumë, saqë nuk numërohen. Vetëm një gjë mbahet mend, se gjithmonë kanë qenë ata që na kanë sulmuar dhe vetëm pas kësaj ka pasur betejë. Ne nuk i kemi sulmuar asnjëherë, por ata e kishin urdhër dhe platformë që të na godisnin me të njëjtën urrejtje si dhe pushtuesin, pavarësisht se më mbrapa kanë gënjyer dhe deformuar historinë e luftës. Edhe atë ditë ashtu ndodhi. Ne nuk kishim asnjë të vrarë.

Po partizanët kishin?

Kishin si nuk kishin, pale se çfarë kanë thënë dhe gënjyer për 50 vjet duke hedhur baltë mbi Ballin Kombëtar sa kanë mundur. Në luftë me ne e kanë ditur mirë se si kanë dalë.
vijon nesër



Ahmet Nivica u kthye nga emigrimi politik i mashtruar nga amnistitë e rreme.

Ahmet Nivica ka lindur në Kurvelesh të Tepelenës në vitin 1923. Në vitin 1942 kur organizata e rezistencës nacionaliste u shndërrua në parti politike e emëruar Balli i Kombit, Nivica ka krijuar personalisht rininë balliste të zonave të Delvinës, Rrëzomës, Sarandës e deri në Konispol. Në vitin 1944, kur pushteti po kalonte në duar të Komunistëve dhe Balli Kombëtar po radhitej me të humburit e luftës, Ahmet Nivica, për t’i shpëtuar hakmarrjes dhe ndëshkimit të kuq, ashtu si dhjetëra e qindra bashkëluftëtarë të tij, u largua menjëherë jashtë atdheut duke jetuar si emigrant politik në Itali dhe Francë. U rikthye nga emigrimi në vitin 1958 pas një amnistie që kishte marrë shteti komunist për njerëzit që nuk ishin përzier në vrasje. Me këtë amnisti fitonte pikërisht edhe Ahmet Nivica, i cili u rikthye në atdheun e tij. Por ajo amnisti ishte vetëm për disa vjet se më pas për të do të formuloheshin lloj-lloj akuzash, duke filluar nga ato të ideologjisë dhe të propagandës. Kështu që ai do të burgosej dy herë, dhe brenda tij do të qëndronte plot 20 vjet. Tashmë në moshën 82 -vjeçare vazhdon të jetë ndër anëtarët tepër aktiv të Partisë së Ballit Kombëtar. Tashmë figura e Nivicës është e njohur pikërisht në debatet publike me karakter historik të bëra vitet e fundit në emisionet e veçanta televizive. Ai është ndër të vetmit veteranë të spektrit të djathtë, i cili me iniciativë dhe kurajë mundohet të argumentojë shumë momente historike të kohës së luftës, të cilat në mendjet e popullit janë të njohura krejt ndryshe. Ahmet Nivica pranon të debatojë në këto emisione televizive me ish-kuadro të luftës, të cilët atëherë kanë qenë të rreshtuar në krahun e frontit nacionalçlirimtar. Janë këto momente ku ai, përballë tyre kundërshton faktet e propaganduara për 50 vjet, madje dhe nga vetë ata pjesëmarrës të emisioneve. Janë këto përpjekje të Nivicës, të cilat e kanë bërë atë për opinionin ndoshta figurën më të njohur të Partisë së Ballit Kombëtar për të cilën ai thotë se jo vetëm i ka kushtuar gjithë jetën e tij, por do të kontribuojë në forcimin dhe unitetin e saj deri sa t’i rrahë zemra.



Krerët e Ballit, të internuar nga fashizmi.

Faktet që vijnë para opinionit të gjerë janë sa të çuditshme, aq edhe befasuese. Ashtu siç mësohet, krerët ballistë në kohën e pushtimit fashist të Shqipërisë kanë qenë jo vetëm pjesëmarrës me armë në dorë, por kanë qenë edhe drejtues të formacioneve popullore që në betejat e para që u zhvilluan. Gjithashtu mësohet se me zhvillimin e ngjarjeve, shumë njerëz të shquar, të cilët më vonë u evidentuan si liderët kryesorë të Partisë Balliste, janë arrestuar nga fashistët dhe janë internuar në ishujt e Italisë. Konkretisht, Ahmet Nivica deklaron se vetëm në Venteteno të Italisë janë internuar, Abaz Ermenji,
Safet Butka, Faslli Frashëri, Selman Riza, Myzafer Pipa, Gani e Seit Kryeziu etj.

[dardajan]

Marrëveshja ballisto-gjermane e 1943.

Balli siguroi autonominë e shtetit dhe pastërtinë e flamurit të Skënderbeut.


Ahmet Nivica tregon për të shumëpërfolurën marrëveshje të parisë shqiptare të asaj kohe, me komandën kryesore të trupave gjermane që kishin mbërritur në Shqipëri. Çfarë përmbante në thelb ajo marrëveshje dhe kush ishin përfaqësuesit shqiptarë që u ulën në tavolinë me gjermanët. Favori që kishte pala shqiptare nga ajo marrëveshje dhe cila është e vërteta e kompetencave që do të kishin institucionet shqiptare në bashkekzistencë me strukturat hierarkike të ushtrisë së armatosur gjermane. Si u arrit që zyrtarët shqiptarë të mbanin të pacenuar dhe pa sëpatat e Musolinit flamurin kombëtar. E vërteta mbi qarkullimin e lirshëm që do të bënin shtetasit shqiptarë në territorin e vendit të tyre, në një kohë që nga zyrtarët ishte pranuar që ushtria gjermane të përdorte territorin tonë për kalim transit në vendet e tjera. Garancia që dhanë gjermanët kur morën të drejtën e sigurimit të bregdetit shqiptar për të mos lejuar asnjë këmbë aleati të zbarkonte në këto brigje. Në vazhdim të dëshmive të tij, zoti Nivica, tregon për mëkatet që i janë faturuar jo pa qëllim Ballit Kombëtar nga politika komuniste, në një kohë që në periudhën e luftës ka pasur plot 13 parti shqiptare.

Zoti Nivica, keni folur shumë këto vite të demokracisë për sa i përket historisë dhe aktivitetit të Ballit Kombëtar. Mendoni se me të vërtetë nuk njihet mirë deri tani?

Është fatkeqësi për kombin fakti i dhimbshëm i deformimit të historisë sonë kombëtare. Këtë nuk e them se unë kam qenë dhe jam një antikomunist i vendosur, por e them edhe si shqiptar, si njeri që më dhimbset populli im, i cili nuk duhet të kuptohet pa historinë e tij.

Mund të jeni më konkret zoti Nivica?

Konkretja është midis nesh dhe nuk e shikojmë. Ky popull ka 50 vjet që mëson me imponim lloj-lloj formash nëpërmjet dëshmive të ish-partizanëve dhe nëpërmjet mjeteve të propagandës komuniste. Konkretisht nëpërmjet filmave, ku del se Balli Kombëtar nuk ka luftuar kundër pushtuesit dhe se ai ka bashkëpunuar ngushtë me të.

Ju nuk e pranoni këtë akuzë zoti Nivica?

Jo që nuk e pranoj, por e hedh poshtë me neveri të pashembullt, dhe meqenëse më jepet mundësia të komunikoj nëpërmjet gazetës suaj me opinionin e gjerë, mund të them se jam gati t’ua vërtetoj me argumente bindëse se e vërteta është krejt ndryshe.

E cila është kjo e vërtetë?

E vërteta e padiskutueshme është se Balli Kombëtar është krijuar shumë më herët se Partia Komuniste dhe se ajo e filloi luftën shumë më herët se ajo.

Sipas jush, Partia Komuniste në krye të forcave të veta të quajtur “partizanë”, nuk ka luftuar?

Nuk e thashë këtë gjë, por unë po ju them se nuk qëndron ajo që është thënë rregullisht këtu e 50 vjet me radhë; se Balli nuk paska luftuar. E vërteta është se Balli e ka filluar luftën shumë më herët se të krijohej Partia Komuniste shqiptare.

Me se e vërtetoni këtë thënie?

Në radhë të parë po ju sjell një fakt domethënës duke ju treguar se liderët që krijuan dhe drejtuan Ballin Kombëtar në prillin e vitit 1939, kur Shqipëria u pushtua nga fashizmi, kanë qenë të gjithë me armë në dorë dhe kanë dhënë kontribut të jashtëzakonshëm në rezistencën antifashiste.

Mund të dimë kush ishin këta që kanë pritur Italinë e 7 prillit me armë?

Ata luftëtarë që krijuan dhe udhëhoqën Ballin Kombëtar, të cilët e krijuan pak ditë pasi u pushtuam nga italianët, kanë qenë të shumtë, por unë do të ndalem te disa prej tyre. Këta emra që do ju deklaroj njihen edhe nga historianët si pjesëmarrës në rezistencën antifashiste. Në Sarandë kanë qenë forcat e drejtuara nga Nazif Babani, Haxhi Nivica, Ismail Golemi etj. Në rezistencën që u organizua atë ditë në Babicë të Vlorës kanë qenë forcat e Elbasanit dhe ato të shkollës tregtare të drejtuara nga Neshet Kolonja. Në Kavajë luftuan forcat e drejtuara nga, Hamit Luçini dhe me forca të asaj zone etj. Në Durrës së bashku me Mujo Ulqinakun e Abaz Kupin kanë luftuar dhe kapiteni, Selami Çela, Liman Karruli dhe Tom Filipi (babai i Pjetër Arbnorit) e shumë e shumë të tjerë. Për të mos e zgjatur po e ndërpres këtu, por pa harruar t’ju përmend se të gjithë këta emra kanë qenë udhëheqësit kryesorë të partisë Nacionaliste të Ballit Kombëtar.

Ju thatë se Balli Kombëtar e ka filluar luftën kundër pushtuesit shumë më herët se të krijohej dhe ta
fillonte atë Partia Komuniste. Mos po teprohet pak me këtë deklaratë?

Është shumë e vërtetë, dhe kjo ka një bazë tepër të besueshme gjë që duhet ta dijë çdo shqiptar. Balli Kombëtar është krijuar si organizatë e fronit të rezistencës shqiptare, vetëm një javë më pas, më 13 prill të vitit 1931 dhe në vitin 1942 ajo mori emrin Balli Kombëtar Shqiptar. Unë po ju tregoj rrethanat dhe shkaqet e krijimit të menjëhershëm të fronit të rezistencës shqiptare. Kjo ndodhi pikërisht në momentet kur qeveria shqiptare e Shefqet Vërlacit dorëzoi në Itali kurorën e Skënderbeut. Megjithëse shqiptarët e dinë, unë po ua rikujtoj edhe një herë atë moment, pasi qe ai shkaku që nxiti krijimin e frontit. Ka qenë 12 prill 1939 kur Shqipëria vetëm prej 5 ditësh ishte e pushtuar nga fashizmi italian. Atë ditë qeveria shqiptare e porsaemëruar nga Musolini dhe e drejtuar nga Shefqet Vërlaci miratoi vendimin që kurora e Skënderbeut t’i kalohej Viktor Emanuelit III, i cili do të njihej si Mbreti i Shqipërisë. Ky vendim u ratifikua menjëherë në parlamentin e asaj kohe të drejtuar nga Mihal Zallari. Tri ditë më vonë, pikërisht në datën 16 prill, grupi përfaqësues i qeverisë, i kryesuar nga vetë kryeministri Vërlaci, u paraqit në Romë ku dorëzoi vullnetarisht dhe me ceremoni kurorën mbretërore.
Si rezultat i këtij veprimi antikombëtar, që ditën që ai u miratua në qeveri, pra në 13 prill të vitit 1939, menjëherë reaguan patriotët e ndershëm shqiptarë si, Mit’hat Frashëri, Hasan Dosti, Faik Quku, Lec Kurti, Lef Nosi etj, të cilët po të nesërmen e asaj dite krijuan të famshmin “Fronti i Rezistencës Shqiptare”. Ishte kjo forcë e re politike e cila nga dita në ditë erdhi duke u organizuar dhe për një kohë të shkurtër ajo u shtri në të gjithë Shqipërinë, deri kur në 29 shtator të vitit 1942, ajo mori emrin Balli Kombëtar. Duhet të theksoj se Balli Kombëtar që në fillim nxori traktin e parë, që tani njihet nga të gjithë, pasi është publikuar. Më pas Balli Kombëtar u stërmadhua dhe u aftësua nëpër beteja, aq sa në vitin 1944, ai numëronte 40 mijë forca.

Si e shpjegoni që nga krahu i komunistëve u rreshtuan më shumë forca, në një kohë kur ju thoni se edhe ju luftonit për atdheun me të njëjtin mision?

Kishim një dallim me komunistët se ata për gjithçka mbështeteshin tek teoria dhe praktika ruse, ndërsa me ne ndodhte e kundërta. Koha, kur nga krahu i komunistëve u radhitën më shumë anëtarë, ndodhi kur u kuptua se nga çfarë krahu do të ishte fitorja e luftës. Pas kësaj, radhët e partizanëve filluan të shtoheshin me shpejtësi. Ai veprim solli atë për të cilën ju jeni në dijeni. Pas çlirimit për të përfituar padrejtësisht, ata njerëz të orëve të fundit të luftës, thoshin se kishin luftuar që herët krah partizanëve apo dhe në raste kur nuk kishin luftuar, thoshin se ishte gënjyer nga të tjerët. Këtu kanë funksionuar çështjet e karaktereve të njerëzve, ashtu siç ndodh edhe sot, që shkojnë pas partive që sigurojnë fitoren.

Zoti Nivica, mos ka ndikuar në këtë numër anëtarësie ajo që juve përfliteni se keni pasur marrëveshje me Gjermaninë për bashkëpunim me të?

Kjo akuzë ka qarkulluar rëndom për 50 vjet me radhë nga propaganda e kuqe, por unë po ju saktësoj faktin se marrëveshje me Gjermaninë ka bërë vetëm Regjenca Shqiptare (Mëkëmbësja e Mbretit)

Nga kush drejtohej kjo regjencë?

Nga Mehdi Frashëri, Patër Anton Arapi, Mustafa Ulqinaku dhe Lef Nosi. Këta persona që përfaqësonin Regjencën Shqiptare bënë marrëveshje me komisionin gjerman të kryesuar nga i dërguari i posaçëm i Hitlerit dhe përfaqësuesi i tij në Shqipëri, Nojerbahu, gjeneralët Fistun dhe Hazding, si dhe dy gjeneralë të tjerë, emrat e të cilëve në këto momente unë nuk po i kujtoj dot.

Çfarë kishte në themel ajo marrëveshje?

Ata përpiluan në themel marrëveshjen e përbashkët ku gjermanët detyroheshin t’i njihnin Shqipërisë pavarësinë. Kjo pavarësi konsistonte në atë që flamuri kombëtar shqiptar, të mbetej i paprekur. Administratat dhe institucionet të ishin vetëm shqiptare dhe të drejtoheshin nga qeveria shqiptare, që faktikisht përbëhej nga vetë regjenca. Xhandarmëria dhe policia të ishin shqiptare.
Ndërsa gjermanët kishin të drejtë që të kishin mundësi të lëviznin lirisht në rrugëkalimet për të kaluar tranzit për në shtetet e tjera, ashtu siç kërkuan edhe bregdetin shqiptar për të siguruar mbi të mbrojtjen nga zbarkimi aleat.

Në këtë mënyrë, çdo shqiptar, mund të shëtiste me armë, në rast se xhandarmëria nuk do t’i kërkonte llogari.Kjo është arsyeja që thuhet se Balli Kombëtar nuk prekej nga ushtarët gjermanë?

Unë çuditem se përse kur hidhet kujtesa te periudha e luftës, përmendet vetëm Balli Kombëtar, kur në fakt në atë kohë kanë qenë dhe 11 parti dhe 4 grupe të tjera, të cilat, ashtu si dhe Balli, kishin të njëjtin status imuniteti brenda marrëveshjes së firmosur. Por, në historinë e Shqipërisë komuniste është vënë re se çdo veprim i padrejtë që mund të jetë bërë nga anëtarë apo grupe të këtyre partive, i janë faturuar vetëm ballistëve. Sigurisht unë nuk dua të shfajësoj veprimet e papërgjegjshme që mund të kenë bërë elementë të shkëputur të Ballit të cilët kanë përgjegjësi personale.

Ishin 11 parti shqiptare të tjera në luftë veç asaj komuniste?

Po kanë qenë 11 parti të tjera dhe jo vetëm Balli. Unë mund të të kujtoj disa prej tyre. Kanë qenë, Partia e Ballit Kombëtar që theksuam, ajo e Legalitetit, Partia Konfederacioniste, e drejtuar nga Beqir Valteri, Partia Nacionaliste, e drejtuar nga Ibrahim Biçakçiu etj, dhe besoj se janë të mjaftueshme.

Po pse sipas jush, çdo veprim i papërgjegjshëm apo që kishte të bënte me krime në njerëz, iu faturua vetëm Ballit?

Kjo ndodh sepse Balli Kombëtar ka qenë forca më e madhe dhe më e organizuar, ku strukturat e saj kishin një hierarki dhe disiplinë perfekte.




Ahmet Nivica u plagos rëndë kur ishte në çetën partizane.

Ahmet Nivica i cili më pas do të bëhej një nga eksponentët më të njohur dhe më aktiv të Ballit Kombëtar tregon se në mars të vitit 1942, kur me ndikimin e Mustafa Matohitit u krijua çeta nacionalçlirimtare e Nivicës, ai u radhit menjëherë pranë saj. Ajo çetë është drejtuar nga luftëtari kurveleshas, Seit Shehu. Për pak kohë ajo çetë u zgjerua me anëtarë të të gjithë krahinës dhe filloi të merrte pjesë aktive në aksione, ku në njërin prej tyre zoti Nivica është plagosur rëndë duke marrë tre plumba në njërën kofshë të këmbës. Ka qenë pikërisht korriku i vitit 1942 kur çeta e Nivicës, ku bënte pjesë Ahmeti, nderonte me grusht duke thirrur parullën “Vdekje fashizmit!”, dhe që bëri një sulm të befasishëm kundër milicisë fashiste në vendin e quajtur “Uji i ftohtë” në Tepelenë. Kishin kaluar mbi tre orë luftime të rrepta kur Ahmet Nivica mori tre plumba në kofshën e djathtë, ku shumë kohë më vonë ka mundur të rimarrë veten.



Precedenti

Nivica: U largova nga partizanët se ata të vrisnin.

U divorcova me partizanët, që në atë kohë quheshin nacionalçlirimtarë, thotë Ahmet Nivica, pasi ata filluan të vrisnin shumë njerëz me gjyq e pa gjyq, madje edhe ata që nuk kishin faj. Për këtë unë do t’ju sjell disa shembuj për të kuptuar atë që ndodhte mes tyre. Në Sevaster të Vlorës, një patrullë partizane ndaloi satën, atëherë kështu i thonim autobusit. Kur kontrolluan pasagjerët, panë se midis tyre ishte dhe i biri i prefektit të Vlorës, i quajtur Duk Runa. Ai ishte një djalosh 20-vjeçar që kishte vetëm një faj; ishte djali i prefektit, pasi personalisht nuk ishte marrë me asgjë. Për atë “faj” partizanët e zbritën nga sata dhe e çuan mbi fshatin Dukat, ku e ekzekutuan me breshëri plumbash. Vdekja e atij njeriu më pikëlloi thellë, se e kisha jo vetëm kushëri, por edhe shok shumë të mirë. Po në këtë mënyrë, Hekuran Pobrati vrau në Nivicë mbrapa krahëve, Gani Shehun. Në këtë mënyrë u vra edhe Muharrem Duka nga Gusmari, Qazim Kërma nga Progonati, e shumë e shumë të tjerë. Pas këtyre masakrave unë u largova me neveri nga ata që i kisha konsideruar shokë të idealit. Që atëherë i kam urryer shumë dhe nuk kam reshtur tërë jetën time dhe as një herë nuk do të resht së luftuari kundër komunizmit në tërësi. Sa u largova nga çeta nacionalçlirimtare shkova në Delvinë ku kisha shtëpinë dhe menjëherë u mora me krijimin e Rinisë Nacionaliste e cila u shtri deri në Konispol dhe më pas mori emrin Rinia e Ballit Kombëtar. Më tej vijoi veprimtaria ime luftarake në formacionet e rregullta të Ballit deri në përfundimin e luftës.

[dardajan]

“Në ‘44 u larguam nga Shqipëria se u braktisëm nga anglezët”

Ahmet Nivica: Vetëm emigrimi politik do të na shpëtonte nga ekzekutimi i komunistëve ...


Shqipëria hyri në tetorin e vitit 1944. Komunistët, të udhëhequr nga Enver Hoxha dhe të mbështetur fuqishëm nga aleatët anglo-amerikanë, kishin siguruar fitoren e luftës. Ndërkohë, ata përgatiteshin për të zhvilluar në qytetin e çliruar të Beratit, plenumin e famshëm, ku do të aprovohej dhe qeveria e parë komuniste që së shpejti do të hynte në Tiranë. Në këto momente, forcat antikomuniste dhe kryesisht ato balliste, u njoftuan nga përfaqësuesit e aleancës anglo-amerikane, të cilët ishin pranë shtabit të tyre, se lufta ishte fituar nga komunistët edhe pse ata nuk do ta lejonin një gjë të tillë. Për këtë, ata këshilluan forcat e djathta që të bënin të pamundurën për të siguruar për pak kohë jetesën, pasi në kushtet e reja që po u paraqiteshin, ata do të ekzekutoheshin nga fitimtarët. Prandaj ata u premtuan se për një kohë shumë të shkurtër, që mund të zgjaste jo më shumë se 15 ditë, ata do të zbarkonin dhe do ta kthenin situatën menjëherë në favor të tyre. Ky do të ishte një mashtrim i hapur që u bëhej atyre për ngushëllim të momentit, por që gjithsesi do të ndikonte që forcat balliste, ashtu si të gjithë antikomunistët, të rrinin të organizuar. Në të vërtetë zbarkimi anglez ndodhi dhe forcat balliste që ishin në rrethin e Sarandës, tentuan të hynin në lidhje me repartet angleze që u përqendruan në Himarë, por rezultati do të ishte negativ. Mirëkuptimi me ta do të ngelej i cunguar. Pas kësaj, ato do të merrnin rrugën për të arritur në qytetin e Korçës ku ishin përqendruar antikomunistët e gjithë Shqipërisë jugore dhe prej andej do të dilnin në Shkodër. Ardhja në pushtet e komunistëve këta do t’i gjente jashtë kufijve shtetërorë. Gjithë ky itinerar për efekt sigurie do të bëhej nëpërmjet Greqisë dhe Jugosllavisë.

Zoti Nivica, kush është gjendja e Ballit kombëtar para se të niseshit në emigrimin politik, ngaqë komunistët po vinin në pushtet?

Në mesin e vitit 1944, lufta çlirimtare kishte marrë përmasa të mëdha. Ishte koha kur Partia Komuniste kishte intensifikuar maksimalisht goditjet kundër forcave tona të Ballit Kombëtar. Gjithsesi, forcat tona të Ballit, në atë kohë me një anëtarësi prej 40 mijë njerëzish, kishin arritur një organizim dhe konsolidim të përsosur. Pikërisht në atë periudhë numri i forcave partizane filloi të rritej ndjeshëm pasi filloi të ndihej në masë se në ç’krah po anonte fitorja. Kjo ndodhi deri në tetorin e vitit 1944, vetëm një muaj para se Partia Komuniste të merrte me shumë zhurmë pushtetin në Shqipëri. Në atë kohë, forcat balliste të jugut të Shqipërisë, ku bëja pjesë dhe unë, ishin përqendruar në Sarandë. Unë vazhdoja të mbaja detyrën e komandantit të Rinisë Balliste në zonat, nga Delvina, Rrëzomes, Sarandë e deri në Konispol.

Si quhej zyrtarisht emërtimi i asaj rinie?

Quhej Rinia Balliste Shqiptare. Pikërisht në atë kohë u mësua qartë se fitorja ishte në krahun e komunistëve, kështu që ne mendonim për veprimet e mëtejshme.

Nga e mësuat se fitorja e luftës po përfundonte te partizanët?

Kjo u mësua saktë edhe nga deklaratat që na bënë anglo- amerikanët, pra aleatët që ishin në shtabin tonë.

Ç’lidhje kishit ju me aleatët kur ata kanë qenë të dislokuar vetëm në shtabet e formacioneve të partizanëve?

Anglo-amerikanët kanë qenë jo vetëm pranë shtabeve të forcave të frontit, por ata kanë qenë edhe në shtabet e strukturave tona. Vetëm se, në krahun tonë ata nuk ishin vendosur në të gjitha formacionet si te partizanët, por sidoqoftë, pranë nesh kanë qenë njerëz me shumë rëndësi të Shtabit të Mesdheut të cilët ishin atashuar pranë shtabeve tona kryesore.

Mund të ma konkretizoni këtë fakt i cili troket çuditshëm?

Për t’ju treguar këtë, unë mund t’ju sjell këtu një fakt. P.sh. mund të marr zonën Vlorë – Gjirokastër, që komunistët në planet e tyre luftarake e kanë cilësuar “zona e parë operative”. Pikërisht në këtë zonë, anglezët, që ishin atashuar pranë Ballit Kombëtar, ishin bazuar në shtëpinë e Skënder Muços, në Dukat, i cili më pas u vra nga gjermanët, gjë që e kanë pranuar edhe vetë komunistët.

Ju keni qenë kuadër i lartë i Ballit për atë zonë, kështu që duhet t’i dini emrat e aleatëve që ishin vendosur pranë shtabit tuaj në Dukat.

Në shtëpinë e Skënder Muços, në Dukat, ishin majorët amerikanë Kendell dhe Smith, ashtu si dhe misionarët anglezë, majorët Anthonaj, Quayle dhe Neeli, si dhe kapiteni Heberdin, i cili bazën kryesore e kishte në Cukall, por shkonte dhe vinte rregullisht në Dukat. Po kështu, ka pasur edhe në baza të tjera që po të doni jua tregoj.

Zoti Nivica, thatë pak më parë se ishte tetori i vitit 1944 kur ju mësuat saktësisht se fitorja e luftës ishte në duart e komunistëve dhe këtë jua thanë vetë aleatët që ishin pranë jush. Mund të na thoni se në ç’mënyrë jua deklaruan faktin se ju ishit humbësit?

Anglezët na thanë shprehimisht: “Partizanët kanë fituar luftën. Por ne ju deklarojmë se kjo është një fitore e përkohshme. Në këto momente ne nuk kemi mundësi si t’ju ndihmojmë. Urdhrin nga Shtabi i Mesdheut e kemi që të mos ju marrim as me vete, pasi flitet për një tërheqje të përkohshme tonën”.
Pas kësaj që dëgjuam, për ne nuk përbënte asnjë dyshim se punët po shkonin keq. Megjithatë, ne ndenjëm disa ditë në atë gjendje, derisa erdhi një moment që anglezët zbarkuan në Himarë.

Sa kohë kanë qenë anglezët në Himarë pas zbarkimit?

Nuk e di të saktë se sa ditë, javë apo dhe muaj kanë ndenjur sepse më mbrapa ata janë sulmuar nga partizanët deri sa janë detyruar të largohen.

Kur ata zbarkuan, u bënë tratativa të reja nga Partia juaj për të marrë ndihmën për të cilën kishit aq shumë nevojë, për vetë kushtet politike që po paraqiteshin në Shqipëri?

Unë nuk jam takuar me anglezët, por e di se me ta ka marrë kontakt Komandanti i Shtabit të Ballit Kombëtar për zonën, Ali Këlcyra. Nuk jam mirë i qartë se Ali Këlcyra atë kontakt e ka bërë personalisht apo me korrier, por di vetëm që ata kthyen të njëjtën përgjigje që na kishin dhënë para se të largoheshin. Sipas tyre, duhet të bënim durim dhe të rezistonim për pak kohë, qoftë duke ndenjur nëpër male, sepse ndërhyrja e tyre e fuqishme do të ishte shumë e shpejtë. Por situata për ne ishte bërë kritike. Partizanët ishin në prag. Me ta kishim më se një vit që bënim një luftë të hapur.

I sulmonit juve?

Kështu është thënë për 50 vjet me radhë, sepse Balli Kombëtar ka sulmuar partizanët, por e vërteta është krejt ndryshe, dhe sot duhen thënë siç janë. E vërteta është se ata na kanë sulmuar rregullisht ne. Këtu qëndron e veçanta e udhëheqësve të Partisë sonë nga ata të forcave të frontit, se ata nuk kanë dashur asnjëherë të luftonin me partizanët, por gjithnjë janë detyruar nga kushtet. Kjo gjë na ka kushtuar shumë.

Çfarë menduat në ato çaste për anglezët, që me siguri më parë duhet t’i keni besuar shumë?

Megjithëse ata na lanë në baltë, fjala e tyre që të ngjiteshim në male dhe të bënim si të bënim vetëm për 10 –15 ditë, ishte një farë ngushëllimi për ne, sepse me të vërtetë menduam se ishte një humbje e përkohshme.

Zoti Nivica, cilat janë itineraret dhe peripecitë tuaja gjatë emigrimit politik në momentet që në Shqipëri do të instalohej pushteti komunist?

Menjëherë në tetorin e ‘44-ës, siç thashë edhe pak më parë, pasi u binda se nuk kishim rrugëzgjidhje tjetër, vendosa të arrija në Korçë ku ishin dislokuar forcat e Ballit Kombëtar të Shqipërisë Jugore. Çudia e këtij udhëtimi ishte se për të arritur në Korçë do të më duhej të lëvizja nëpërmjet Greqisë dhe që andej të hyja në Korçë. Duhej të lëviznim në këtë drejtim, se na sulmonin partizanët, të cilët tashmë kishin zënë rrugët dhe qytetet. Për këtë udhëtim morëm një makinë me karroceri. Ishte një makinë italiane tip “Mileçento 1100” se kështu quheshin ato. Në atë makinë mora me vete shokët që rrezikoheshin më shumë prej komunistëve. Pra, njerëzit që kishin qenë më aktivë. Mirëpo, veç komunistëve, unë isha edhe me gjermanët po aq i rrezikuar. Ata kishin shpallur kërkimin për arrestimin tim të menjëhershëm. Kjo pasi kur isha komandant i Rinisë Balliste të qarkorit të Gjirokastrës, unë kisha urdhëruar vrasjen e Xhaferr Bej Leskovikut, i cili kishte qenë në përbërje të komandës gjermane. Për fatin tim të keq ndodhi edhe çudia tjetër, gjermanët ishin njoftuar për lëvizjen time në drejtim të Greqisë, kështu që ata i kishin dhënë urdhër postbllokut që kishin në fshatin Jorgucat.

Kush i njoftoi gjermanët për ikjen tuaj?

Për këtë më kishte spiunuar një miku dhe komshiu im, i cili quhej, Servet Çela. Ai punonte si përkthyes pranë komandës gjermane. Atij njeriu, unë i kisha mbajtur në shtëpi për muaj të tërë nipin e plagosur, të cilin e kishte partizan. Unë jo vetëm e kisha mjekuar deri sa u shërua, por edhe e mbrojta duke e fshehur që të mos arrestohej dhe ja tani, ai njeri që më kishte kërkuar ndihmë, shkonte dhe njoftonte gjermanët për të më arrestuar mua. Kështu në këto kushte, ndërsa makina ecte drejt kufirit të Kakavijës, unë nuk mund ta dija se në postbllokun gjerman të Jorgucatit ishte bërë njoftimi për të më arrestuar mua.

Të ndalën?

Patjetër që më ndalën. Ushtarët bënë shenjë për të ndaluar. Oficeri, që deri në atë moment shikonte me seriozitet të dukshëm, pyeti në gjuhën gjermane, por që kuptohej prej nesh; “kush është Ahmet Nivica?” Për fatin tim të madh në atë makinë ishte edhe një njeri i shkathët që quhej Rakip Leka nga Borshi dhe që ishte miku im, i cili, për hir të së vërtetës, më shpëtoi nga ai rast kritik për jetën time. Në momentin kur oficeri gjerman kërkonte Ahmet Nivicën, Rakipi iu përgjigj se në atë makinë kishte vetëm, Ahmet Beqo. Ahmet Beqo është emri dhe mbiemri im i vërtetë, pasi mbiemrin Nivica unë e kam nga emri i fshatit ku kam lindur. Kështu Rakipi i mashtroi gjermanët, gjithashtu edhe vetë ishte në rregull në rast se do të kuptohej mashtrimi i tij.

Vazhduat më tej rrugën?

Pasi shpëtova nga ai kontroll, nga frika se mos kishte postblloqe të tjerë, unë zbrita nga makina dhe fillova të ecja më këmbë në rrugë qorre. Makina ndërkohë më priste në kufi. Deri aty arrita me shumë mundim. Pasi arrita, hipa në makinë dhe vijuam rrugën duke dalë nga kufiri shqiptar për në territorin grek. Pas shumë orësh udhëtim në territorin e Greqisë, paralel me kufirin shqiptar, arritëm në pikën tjetër të kufirit shtetëror, te vendi i quajtur “Tre Urat” nga ku hymë në Korçë. Aty ishin përqendruar shumë formacione të Ballit.

Pse nuk kishin hyrë aty forcat partizane?

Qytetet si Korça atë muaj, ishin akoma në duart tona, por që siç të thashë, ne e kishim mësuar përfundimin e luftës prandaj edhe mendonim që t’i përdornim ato vetëm për t’u grumbulluar dhe për t’u organizuar. Megjithatë, nga dita në ditë pritej që komunistët të sulmonin edhe aty. Gjithsesi, ne duhej të vepronim sipas urdhrave që na jepte komanda e jonë. Konkretisht kur shkuam në Korçë mësuam se një urdhër i dytë kishte ardhur. Të gjithë duhej të përqendroheshim në Shkodër ku ishin vendosur edhe forcat tona që kishin vepruar në Shqipërinë veriore. Por që të shkonim në Shkodër, na u desh të dilnim sërish jashtë kufijve të Shqipërisë, kaluam nga Kosova për të njëjtën arsye që kaluam nga Greqia kur erdhëm në Korçë. Nuk duhej të derdhnim më gjak, prandaj i shmangeshim konfliktit. Kështu që të nesërmen morëm rrugën për në Follorinë të Greqisë dhe që andej do të vijonim në Prizren nga ku do të merrnim drejtimin e Shkodrës.

Sa ballistë bëheshit?

Ishim rreth 150-200 ballistë. U nisëm sërish me disa makina italiane me karroceri dhe morëm rrugën për në drejtim të Kapshticës, ku do të drejtoheshim në qytetin grek të Follorinës, ku dhe do të flinim, për t’u gjendur një ditë më pas në stacionin e trenit. Në qytetin grek na shpërndanë në disa hotele të mirë. Për koiçidencë unë fjeta në hotelin ku 5 vjet më parë, në vitin 1939, kishte fjetur dhe Ahmet Zogu kur ishte larguar nga Shqipëria.

Kur u nisët për në Prizren?

Për në Prizren u nisëm të nesërmen pasi kishim arritur në Follorinë. Por këtë herë rrugën nuk e morëm më me makina, por me tren. Aty nga orët e para të mëngjesit u rregulluam të gjithë në tren dhe u nisëm drejt Prizrenit. Këtu më ndodhi një histori e çuditshme që desh më mori jetën ...

[dardajan]

“Mit’hat Frashëri kaloi në ‘depresion’ kur na sulmuan partizanët”


Ishin mbi 150-200 ballistë të Shqipërisë jugore të cilët në momentet që forcat e frontit nacionalçlirimtar po hynin në qytetet dhe rrugët e Shqipërisë për shkak se kishin fituar luftën, morën rrugën për të mbërritur në qytetin e Shkodrës. Këtë rrugë për shkak sigurie e bënë nëpërmjet Greqisë dhe ish - Jugosllavisë. Ishte fundi i Tetorit të vitit 1944 kur ata mbërritën në Follorinë të Greqisë dhe prej andej morën rrugën me tren për në qytetin e Prizrenit. Kjo është odiseja e parë e largimit nga atdheu i tyre i të gjithë njerëzve që ishin rreshtuar në fronte të kundërta me forcat që drejtoheshin nga Partia Komuniste. Ata ishin paralajmëruar se do të ndëshkoheshin pa hezitim, prandaj po merrnin masat për të emigruar politikisht. Gjithsesi, nga ana tjetër kishin një farë shprese nga aleatët anglo-amerikanë të cilët kishin premtuar për të zbarkuar dhe për të neutralizuar komunizmin në Shqipëri. Por odiseja e largimit për forcat antikomuniste nuk ishte e lehtë pasi ato do të detyroheshin që gjatë udhëtimit të sforcuar të kalonin peripeci të mëdha. Ai udhëtim në koloni dhe në një situatë të tillë përbënte për ta jo vetëm lodhje dhe sfilitje, por edhe rrezik për jetën e cila u kërcënohej në çdo çast dhe në çdo vend që kalonin. Gjithsesi së fundmi arritën të grumbulloheshin në qytetin e Shkodrës në të cilin ende nuk kishin hyrë partizanët. Si e shpëtoi oficeri gjerman Ahmet Nivicen nga vrasja që mund t’i bënin njerëzit e zonës së Haxhi Lleshit kur ngeli i shkëputur nga shokët që u larguan me tren. Rruga për t’u nisur në Tiranë dhe befasia që ndeshi në Laç, qyteti që ishte përfshirë nga luftimet e ashpra mes partizanëve dhe ballistëve. Historia dhe befasia e tij kur mes plumbave pa Mit’hat Frashërin, i cili për gjithçka po ndodhte, po përjetonte një gjendje psikologjike jashtëzakonisht të vështirë.


Zoti Nivica, treguat se për të shkuar në Shkodër, për efekt sigurie, dolët në Greqi ku fjetët në qytetin e Follorinës. Prej andej thatë do të niseshit për Prizren. Si vijoi ai udhëtim?

Ishim rreth 150-200 ballistë të zonave të jugut të Shqipërisë që atë natë tetori të vitit 1944, kur komunistët kishin marrë revansh drejt pushtetit, ne fjetëm në qytetin grek të Follorinës.
Që të nesërmen u nisëm për në Prizren dhe prej andej do të hynim në Shkodër ku po grumbulloheshin të gjitha forcat antikomuniste të Shqipërisë. Këtë herë rrugën nuk e morëm më me makina, por me tren. Aty nga orët e para të mëngjesit u nisëm drejt Prizrenit. Këtu më ndodhi një histori e çuditshme që desh më mori jetën.

Pse, çfarë ndodhi?

Pasi kishim udhëtuar disa orë, arritëm në një qytet të vogël të Kosovës që quhet Përlep. Aty na thanë se do të bënim rreth 30 minuta pushim. Ne zbritëm për ndonjë nevojë apo për të blerë ndonjë gjë. Unë lashë valixhen dhe automatikun te sendilja që isha ulur dhe dola nga treni me mendimin për të ngrënë diçka.

Kishit para me vete?

Kisha disa napolona flori, të cilat i thyeja sipas nevojës. Menjëherë sa zbrita nga treni, hyra drejt një lokali që ishte përballë stacionit. Hëngra dhe në fund ktheva dhe një gotë verë për qetësim dhe dola për të hipur në tren. Por sapo dola tek dera lokalit, çfarë të shikoja!? Treni sa ishte nisur dhe kishte filluar të merrte shpejtësinë, kështu që as ia vlente që të mundohesha për të hipur, pasi ishte e kotë. Ngela vetëm pa ditur si të veproja. E dija se isha në zonën që kishte shumë influencë Haxhi Lleshi. Pra ajo ishte zona-bastion e tij. Kjo për mua do të thoshte se po ta merrnin vesh ata njerëz, se unë isha në front kundër Haxhi Lleshit, të vrisnin pa asnjë diskutim. Ishte situatë kritike. Unë s’dija si të veproja. Me vete kisha vetëm një pistoletë dhe një granatë. Si u mendova për disa çaste, u afrova te një qoftexhi i cili po bënte dhe shiste qofte. Ai më pa që isha i huaj dhe m’i nguli sytë si me dyshim duke më hetuar. Këtë dyshim e shtoi më shumë kur unë i thashë duke e pyetur nëse ishte larg shtabi i Haxhi Lleshit. “Pse kush jeni ju?” ma ktheu ai jo pa dyshim. “Jam partizan nga Korça dhe kam ardhur posaçërisht për të sjellë një letër për Haxhi Lleshin”. Atëherë ai disi i çliruar më tha se shtabi nuk ishte shumë larg prej andej dhe se do të më gjente disa njerëz që të më çonin atje. Ndërkohë më dha një qofte dhe më tha se mund të merrja të tjera po të dëshiroja. Unë pas kësaj i thashë se po prisja pak më tutje. “Si të duash” më tha, “prit këtu afër sa të gjejmë njerëz për të të shoqëruar”. Në atë moment u largova disi dhe u afrova në anë të rrugës nacionale e cila nuk ishte vetëm pak metra larg vendit ku shiste qoftexhiu. Ai u bëri me shenjë disa shokëve që kishte më tutje, se isha i krahut të tyre dhe që duhej të më mbronin. Në këtë çast isha i qetë se të paktën isha në mbrojtje dhe nuk mund të më prekte kush.

Po pse i thatë se ishit nisur për në shtabin e Haxhi Lleshit?

Unë isha i huaj dhe nëse do të më pyeste ndokush se ku shkoja, sapo ta mësonin që unë isha ballist, do të më zhdukte pa diskutim, ashtu siç bënë me shumë të tjerë pas meje. Me mënyrën që unë zgjodha për t’u prezantuar, arrita të shpëtoja, pasi ata kujtuan se isha i tyre.

Po si ia bëtë për t’u larguar?

Në atë moment ndodhi diçka e çuditshme, që jo vetëm më shpëtoi mua jetën, por i la me gojë hapur edhe vendasit. Pikërisht kur isha duke pritur aty ndanë rrugës, rastësisht kaloi një veturë gjermane në të cilën veç shoferit që ishte ushtar, ishte edhe një oficer i lartë gjerman. Unë nuk e bëra të gjatë, por i ngrita me vrull dorën ku i bëra shenjë të ndalonte. Për çudi ajo ndaloi dhe unë hyra brenda. Oficeri më pyeti gjermanisht se ku do të shkoja. Unë i thashë se po shkoja në Prizren. Pas kësaj, deri kur zbrita, ai nuk shkëmbeu më asnjë fjalë. Por edhe pse rrija mbrapa tij, isha me zemër të ngrirë sepse kisha frikë se mos oficeri gjerman mund të më arrestonte.

Pse?

Mendoja se ia jepte mendja dhe thurte ndonjë plan gjatë rrugës, por nga ana tjetër ishte frika se mos takonim ndonjë postbllok gjerman, edhe ata mund të kishin marrë ndonjë fonogram nga jugu për personin tim që isha vënë në kërkim, pasi kisha vrarë në Gjirokastër punonjësin e komandës gjermane, Xhaferr Leskovikun. Kështu që duke e pasur këtë frikë, dorën nuk e ndaja nga pistoleta.
Po të ishte ndalur vetura gjermane rrezikoheshit nga vendasit?
Nuk diskutohet që nuk do të jetoja më, se nuk më linte më kush. Ata që më ruanin dhe që më kujtonin komunist, janë befasuar se si hyri “komunisti” në makinë me gjermanin.

Ku zbritët nga vetura?

Kur arritëm në Shkup, rruga e makinës kalonte shumë afër stacionit të trenit. Sa arritëm aty, u befasova kur pashë që treni sapo kishte mbërritur. Atë çast bëra me shenjë nga oficeri që të lejonte të bënte ndalimin e makinës. Ashtu ndodhi. Në pak çaste makina kishte ndaluar dhe unë isha jashtë saj. Pas kësaj u afrova me shpejtësi te dera e vagonit që ishin shokët e mi. Ata sa më panë shpërthyen jo vetëm në duartrokitje, por edhe në brohoritje të jashtëzakonshme, sikur të njoftonin të gjithë të pranishmit për gëzimin që ata ndjenin. Kjo pasi unë kisha mbetur në një zonë që ishte bastion i komunistëve dhe e kisha të padiskutueshme vdekjen. Pas jo më shumë se 10-15 minutash treni u nis në drejtim të stacionit të fundit, në atë të Prizrenit. Arritëm në destinacion.

Ju priste kush në Prizren?

Patjetër që na prisnin, pasi ne nuk përbënim vetëm kontingjentin e Partisë së Ballit Kombëtar, por edhe të shumë partive të tjera duke filluar që nga Legalieti e deri te funksionarët e shtetit që kishin ushtruar funksionet e tyre gjatë atyre viteve të pushtimit. Aty na prisnin paria e Kosovës, kryetari i qeverisë, Xhaferr Deva, Xhella Mitrovica etj.

Kush i kishte njoftuar për vajtjen tuaj?

Këtë nuk e di dhe as që pyeta. Nuk i vija shumë rëndësi kësaj dukurie. Të nesërmen u nisëm për në Shkodër ku arritëm pa shumë mundime. Aty ishin mbledhur të gjitha forcat nacionaliste antikomuniste me gjithë udhëheqësit e tyre. Atje pata edhe një gëzim tjetër se u ritakova me kushëririn tim që e doja dhe më donte aq shumë, jo vetëm për bindjet antikomuniste, por edhe për vendosmërinë që kishim të dy në rrugën që kishim zgjedhur. Ky ishte Neshet Kolonja, i cili është shumë i njohur për opinionin.

Çfarë bëtë në Shkodër?

Këtu arrin dhe pika ime më kulminante e këtij rrëfimi se pas kësaj arrita të takoja për herë të parë idhullin tim që ishte pikërisht udhëheqësi fizik dhe shpirtëror i Ballit Kombëtar, Mit’hat Frashërin. Kjo ndodhi krejt papritur.

Pse deri në atë kohë që ishte fundi i ’44-ës, nuk e kishit parë asnjëherë fizikisht Mit’hat Frashërin?

E ku mund ta shikoja kur unë aktivitetin tim e kisha pasur vetëm në zonën e Delvinës dhe të Sarandës! Gjithsesi unë po ju tregoj historinë e mëtejshme të udhëtimit tonë gjatë të cilit unë takova dhe Mit’hatin. Atë ditë që ishim në Shkodër do të niseshim për në Tiranë. Prandaj hipëm sërish në një makinë gjermane me karroceri. Por nuk shkuam më tej se në Laç, pasi aty zhvilloheshin luftime shumë të ashpra. Luftonin partizanët dhe forcat e Ballit. Ishte me të vërtetë një situatë tepër e vështirë kur shikoje se gjysma e qytetit të Laçit ishte në duart e partizanëve dhe gjysma tjetër në duart e ballistëve, dhe të dyja palët luftonin për jetë a vdekje. Ne zbritëm nga makinat dhe po rrinim në atë pjesë të qytetit që ishin forcat e Ballit. Ndërsa mendoja për atë tragjedi që po ndodhte në qytetin e vogël të Laçit, papritur shikoj një shokun tim të vjetër që quhej, Sabaudin Dino, i cili ishte eksponent i Rinisë së Ballit Kombëtar. Sabaudini tërhiqte prej kapistallit një mushkë. Mbi të qëndronte një njeri me trup të hollë, me pamje të thatë dhe pak plak. Mbaj mend që kishte veshur një kapotë italiane, ndërkohë që mbi gjoks i lëkundej një skatoletë mishi (italiane) e cila ishte e varur në qafë me një fije teli.

Pse kush ishte?

Ai burrë që kishte hipur në mushkën e Sabaudinit dhe që nuk e ulte as kokën dhe as trupin për t’u ruajtur nga breshëritë e armëve që oshtinin ishte pikërisht Mit’hat Frashëri . Gjithsesi mua më bëri shumë përshtypje fytyra e tij tepër e dëshpëruar ku ndërsa plumbat i kalonin si breshër mbi supe dhe mbi kokë, ai nuk e ulte trupin fare, por shikonte vetëm përpara e përsëriste rregullisht në latinisht shprehjen “ Imortel”, “Imortel”,... “Imortel”, që do të thotë “i pavdekshëm”. Pastaj kthente kokën nga pishat që ishin anës rrugës dhe u drejtohej me fjalët “Djemtë e Shqipërisë”.
Në fillim unë nuk e kuptova se kujt i drejtohej, por pastaj e kuptova se ai me ato fjalë u drejtohej pikërisht pishave të cilat i konsideronte si dëshmitare të përjetshme. U thoshte atyre që të shikonin se si po vriteshin djemtë e Shqipërisë. Dhembja dhe indinjata e tij për ato luftime shprehej në formë vaji. Unë deri në ato momente nuk e kisha mësuar akoma se kush ishte ai njeri interesant që jo vetëm më bënte përshtypje, por edhe më çudiste. Ndërkohë i them me zë të lartë Sabaudinit, i cili vazhdonte të tërhiqte kapistallin e mushkës; “o Sabo, ç’e ke këtë të çmendur që mban në mushkë!?” Sabaudini pas kësaj që i thashë unë, ma bëri menjëherë me shenjë duke pëshpëritur, ndërkohë shkelte buzën e poshtme ku më tha shttt, se është Mit’hat Frashëri.

U befasuat?

Jo vetëm që u befasova, por u shtanga. Nuk e prisja ta shikoja udhëheqësin kryesor të Ballit Kombëtar që unë e kisha idhull në atë gjendje. Pas kësaj që mësova i thashë Sabaudinit; “hiqe shpejt mushkën se do vritet me ndonjë plumb!”

Ai nuk kishte frikë fare të rrinte ashtu, hipur mbi mushkë, teksa plumbat fërshëllenin nga të katër anët mbi kokë?

Ai ishte shumë trim dhe nuk pyeste shumë nga këto gjëra. Nuk donte t’ia dinte fare. Unë të them të drejtën u trondita shumë që vazhdoja ta shikoja Mit’hatin në atë gjendje. Ne Mit’hatin e kishim perëndi, aq sa në çdo luftim kishim në gojë emrin e tij.
Gjithsesi, pasi i thashë Sabaudinit ta tërhiqte shpejt për ta nxjerrë nga zona e rrezikshmërisë, u interesova për gjendjen e rrugëkalimeve në drejtim të Tiranës. Mësova se gjendja e tyre drejt Shqipërisë së mesme, aq më shumë për në Tiranë, ishte shumë e keqe. Komunistët që po vinin në pushtet kishin zotëruar çdo rrugë, qytet e nyje dhe nuk kursenin kënd. Ata njerëz të shkretë që ishin idealistë nuk e kuptonin se ai sistem, më shumë se ne kundërshtarëve, do t’i hante vetë ata që luftonin në atë kohë.

Në ç’kuptim?

Të gjithë kuadrot e luftës dhe të gjithë ata partizanë që kishin marrë atë revansh drejt pushtetit që po e kurorëzonin me shumë gjak, në fund do të bëheshin viktima të tij, ku në vazhdim të konsolidimit do të hynin burgjeve, do të internoheshin apo do të ekzekutoheshin si tradhtarë, sepse ju e dini se nga koha e luftës vetëm Enver Hoxha dhe ndonjë tjetër nuk është shpallur tradhtar në kohën e tij, të gjithë të tjerët u shpallën të tillë dhe renegatë të komunizmit. Kështu, për të vijuar te ajo që po të shpjegoja, po ju them se kur mësova që nuk ishte e mundur që të vazhdohej rruga për Tiranë, u kthyem sërish në Shkodër ku bashkë me ne erdhi dhe Mit’hat Frashëri si dhe forcat balliste që vepronin në zonat e Laçit.



Fronti i Rezistencës u krijua për të ndaluar dorëzimin e kurorës së Skënderbeut në Romë.

Sipas materialeve dokumentuese të Ballit Kombëtar të paraqitura dhe të dëshmuara nga eksponenti i tij, Ahmet Nivica, mësohet se Balli Kombëtar ka një ditëlindje shumë më të hershme se Partia Komuniste, si rrjedhim edhe luftën e ka filluar shumë më herët. Konkretisht, si forcë politike e organizuar dhe e përbërë nga elementë dhe platformë nacionaliste, është krijuar që në 13 prill të vitit 1939.
Pesë ditë pas pushtimit të Shqipërisë nga Italia fashiste, pikërisht më 12 prill të vitit 1939, qeveria shqiptare e porsaemëruar nga Musolini dhe e drejtuar nga Shefqet Bej Vërlaci, hodhën dhe miratuan në parlamentin e kryesuar nga Mihal Zallari vendimin, që kurora 500-vjeçare e Skënderbeut t’i dorëzohej vullnetarisht mbretit të Italisë, Viktor Emanuelit III, duke e pranuar atë mbret të Shqipërisë. Ajo kurorë u dërgua në Itali nga paria zyrtare e kryesuar nga Vërlaci, pikërisht më 16 prill.
Si rezultat i këtij veprimi të turpshëm, që të nesërmen e marrjes së vendimit pra më 13 prill 1939, një grup patriotësh si Mit’hat Frashëri, Hasan Dosti, Faik Quku, Lec Kurti, Lef Nosi etj., për kundërveprim dhe për të mbrojtur interesat e atdheut të tyre, formuan organizatën “Fronti i Rezistencës Shqiptare”. Kjo forcë erdhi duke u organizuar dhe duke u kompletuar nga dita në ditë. Shtrirja e strukturave të saj u arrit në të gjithë Shqipërinë. Në 29 shtator 1942 kjo organizatë mori emrin, Balli Kombëtar. Pikërisht atë ditë, Balli Kombëtar ka nxjerrë edhe traktin e parë, i cili është i njohur për opinionin dhe që bën thirrje popullore për t’u ngritur në luftë kundër okupatorit.

[BlueBaron]

"Marrëveshja grackë e Enverit në '44 për të eliminuar ballistët"


Forcat antikomuniste, të cilat gjatë Luftës Nacionalçlirimtare ishin rreshtuar në strukturat ushtarake përballë atyre të frontit, para se të braktisnin Shqipërinë në nëntorin e ‘44-ës, kanë bërë një takim me delegacionin partizan të dërguar nga Enver Hoxha.

Ngjarjen befasuese të papërmendur asnjëherë deri sot, e dëshmon për publikun vetë Ahmet Nivica, i cili ka qenë dëshmitar okular i atij takimi, si anëtar i delegacionit të krijuar nga forcat antikomuniste që mori pjesë në atë takim. tregon me imtësi për situatën e krijuar në qytetin verior të Shkodrës, kur aty në momentet që qeveria komuniste po hynte në Tiranë si triumfatore, po përqendroheshin të gjitha forcat antikomuniste të etiketuara nga Partia Komuniste si reaksionarë dhe gjakatarë. Qëllimi i tyre për t’i shpëtuar ekzekutimit të forcave të kuqe ishte që të braktisnin atdheun dhe të prisnin në emigrim me shpresën që të rrëzohej komunizmi i Enver Hoxhës. Por për çudinë e faktit dhe të të gjithëve, pikërisht në ditën e fundit që krerët ballistë do të kalonin kufirin shqiptar në Shkodër mbërrin një delegacion partizan i dërguar nga Enver Hoxha. Në takimin që ata patën me krerët e Ballit, u shtruan kërkesën që të mos e braktisnin atdheun se nuk do t’ju ndodhte gjë. Hakmarrja komuniste do të ishte vetëm për ata që kishin lyer duart me gjak. Por vetë 21-vjeçari Nivica, i cili tashmë është dëshmitari i kësaj ngjarjeje, paralajmëroi Hasan Dostin dhe krerë të tjerë ballistë se bëhej fjalë për një grackë të mirëfilltë. Pas kësaj krerët antikomunistë u ndanë nga përfaqësuesit e shtabit të Hoxhës për t’u larguar përfundimisht nga atdheu i tyre.


Zoti Nivica, çfarë bëtë kur arritët në Shkodër?

Atje u takova sërish me kushëririn tim, Neshet Kolonja, i cili ishte një fat për mua që e kisha në ato momente në Shkodër.

Pse flisni me kaq entuziazëm për të?

Sepse në Shkodër ishin me qindra e qindra antikomunistë, të cilët donin t’i shpëtonin dorës hakmarrëse të njerëzve të kuq që po vinin në pushtet. Ishin momentet kur të gjithë ne po e kuptonim dalëngadalë se premtimi i aleatëve anglo-amerikanë për të ndërhyrë menjëherë ishte i kotë. Kjo sillte një kaos të paparë. Ndërsa për sa i përket Neshetit, dua të them se në ato momente ai kishte kontakt me krerët më të lartë dhe më të nderuar të Ballit Kombëtar, siç ishin Mit’hat Frashëri, Hasan Dosti, Ali Këlcyra etj. Neshet Kolonja ndërmjetësoi që edhe unë t’i takoja dhe të njihesha nga afër me këta personalitete, por ai më mori me vete të asistoja në momentin më specifik dhe më historik të asaj periudhe, por që nuk është përmendur asnjëherë ose është përmendur e cunguar nga historia komuniste e Enver Hoxhës. Fjala është se unë kam marrë pjesë në përbërje të delegacionit të forcave antikomuniste, që u takua me të dërguarit e Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë së drejtuar nga komunistët, të cilët bënë thirrje që të mos largoheshim se nuk do të na ndodhte gjë.

Thatë se ishte fat për ju që Nesheti ju ndihmoi të njiheshit personalisht me krerët e Ballit Kombëtar. E kishin atë mundësi edhe ata qindra ballistë që situata i kishte bërë të përqendroheshin aq masivisht në Shkodër?

Absolutisht jo. Si mund të takoje aq thjesht Mit’hat Frashërin, Ali Këlcyrën apo Hasan Dostin. Ata ishin personalitete dhe ishin vendosur në baza të sigurta, jo vetëm se nuk kishin çfarë të bënin personalisht për të gjithë atë mori njerëzish që kishin nga pas, por edhe për arsye sigurie. Çdo atentat apo incident që mund të organizohej nga kundërshtarët komunistë detyrimisht do të ishte vetëm ndaj tyre.
Zoti Nivica, folët gjithashtu për një delegacion që ju e quajtët “historik” të krerëve kryesorë të Ballit Kombëtar të përqendruar në qytetin verior të Shkodrës, i cili bëri një takim me të dërguarit e Shtabit të Përgjithshëm të ushtrisë fitimtare të drejtuar nga Partia Komuniste.

Si ka ndodhur?

Eshtë e vërtetë se atëherë kur të gjitha forcat antikomuniste, përfshirë të 11 partitë ekzistuese të asaj kohe, ishin mbledhur në Shkodër, Shtabi i Përgjithshëm i frontit nacionalçlirimtar dërgoi një delegacion për të negociuar. Qëllimi i tij ishte që të ndalonte largimin masiv të njerëzve kundërshtarë të komunistëve. Më pas u mësua se ajo ishte një grackë që të largoheshim pastaj të na arrestonin, ashtu siç bënë me dhjetëra e dhjetëra nacionalistë të tjerë, të cilët i arrestuan dhe i dënuan me lloj lloj akuzash të vërteta dhe të pavërteta. E veçanta është se në delegacionin e Ballit Kombëtar kam qenë edhe unë.

Si u bë ajo marrëveshje?

Kur kam qenë në bazën që ishin krerët e Ballit, mësova se ata kishin vendosur të bënin një takim me delegacionin antikomunist që ishte dërguar posaçërisht nga shtabi i Enver Hoxhës. Ishte muaji nëntor. Komunistët që tani ishin triumfatorë të luftës kishin filluar të negocionin dhe të administronin pushtetin. Ata filluan të paraqiteshin si njerëz me një eksperiencë të madhe, por që kuptohej që baza e drejtimit të ardhshëm të shtetit do të ishte hakmarrja. Listat e tyre ishin mbushur plot me njerëz që duhej të ekzekutoheshin. Më e keqja ishte se në ato lista ishin përfshirë njerëz që ishin dhe nuk ishin të implikuar në ngjarje të ndryshme, mjafton që të ishin rreshtuar në frontin kundër tyre. Fillimisht unë nuk dija gjë për atë marrëveshje që do të bëhej, por më tha Neshet Kolonja, i cili siç më mbajti afër udhëheqjes më të lartë të Ballit.

Çfarë të tha?

Do të bëjmë një takim me të dërguarit e komunistëve, të cilët kërkojnë të bëjnë një marrëveshje. Në atë takim do të jenë krerët kryesorë. Kemi vendosur që të të marrim edhe ty në delegacion. Për këtë gjë kam biseduar me zotin Hasan Dosti dhe ai ka vlerësime shumë pozitive për ju. Unë menjëherë i thashë që nuk duhej bërë në asnjë mënyrë një takim i tillë. Ç’punë kishim ne me komunistët. Këtë ia thashë personalisht edhe zotit Dosti, por ai më tha se, pavarësisht nëse do të binim apo jo dakord për ato që të shtrohen në tavolinën e bisedimeve, ne duhet të shkonim. “Le të shkojmë t’i dëgjojmë njëherë, tha ai, pavarësisht nëse do të biem dakord”.

U takuat?

Në të vërtetë ndodhi siç tha Hasan Dosti. Në orën e caktuar të ditës së nesërme kur morëm këtë ftesë, kemi shkuar në bazën që na ishte treguar se prisnin partizanët e ardhur nga Tirana. Ishte Hasan Dosti, Ali Nivica, Neshet Kolonja dhe unë. Baza ku u takuam ishte një shtëpi e veçuar në periferi të Shkodrës. Atje gjetëm tre persona të veshur me uniformë partizani dhe që qëndronin shumë rëndë. Pasi bëmë takimin formal dhe u ulëm për të pirë kafe, paraprakisht shkëmbyem disa biseda të përgjithshme pa shumë interes. Pas kësaj, disi me terma zyrtare e mori fjalën njëri prej tyre, i cili me sa kuptohej duhej të ishte jo vetëm më i rëndësishmi i delegacionit të tyre, por duhej të ishte me rëndësi të veçantë në udhëheqjen komuniste, pasi fliste me shumë kompetencë.

Pse, nuk jua treguan emrat?

Nuk treguan asgjë, se në raste të tilla nuk thuheshin emrat pavarësisht se ata e njihnin Ali Nivicën apo Hasan Dostin. Fjalën e mori njeri prej tyre, i cili tha: Ne jemi dërguar këtu me porosi të veçantë të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë dhe të Këshillit të Përgjithshëm Nacionalçlirimtar për t’ju thënë dhe kërkuar që nga qeveria e re komuniste nuk do të ketë sanksione për njerëzit që nuk kanë lyer duart me gjak, kështu që s’keni arsye që të ikni dhe të braktisni atdheun tuaj. Ju keni të drejtë të jetoni në atdheun tuaj dhe të mos merrni rrugët e emigrimit nëpër botë. Pavarësisht se na cilin krah jeni rreshtuar në luftë, është e rëndësishme për ata që nuk kanë bërë vrasje dhe masakra, që të mos tremben se nuk ka për t’u ndodhur asgjë. Në këtë moment pashë që Hasan Dosti u step. Kjo për arsye se ai po reflektonte mbi faktin se nuk akuzohej personalisht për asnjë vrasje, kështu që kërkesa që iu bë nga partizanët e bëri të mendohej. Unë ndërhyra menjëherë. “Doja t’ju thosha një gjë, i thashë partizanit që fliste. Kam një shok që quhet Ahmet Nivica. Çfarë mund të bëhet me të po të qëndrojë në Shqipëri”? Ai m’u përgjigj serbes serbes, “Ahmet Nivica do të vihet në litar se nuk mund të ketë falje për atë njeri”. Në këtë moment nuk durova, por nxora menjëherë pistoletën dhe ia drejtova në ballë duke i thënë: Unë jam Ahmet Nivica dhe t’i hedh trutë në erë që këtu, sesa të lejoj të m’i hidhni juve. Ai për momentin u step, por ndërhyri Ali Këlcyra, i cili tha se bisedimet nuk kishin asgjë të përbashkët me humbjen e qetësisë. Në këtë moment që partizani u bind se Ahmet Nivica isha pikërisht unë më tha: Megjithatë zoti Ahmet, ne jemi njohur bashkë dikur, madje edhe jemi shoqëruar shumë, por sot paskan ndryshuar gjërat. Ku jemi njohur i thashë? Kemi qenë në konvikt bashkë, por unë emrin nuk mund të ta them se nuk ma lejon disiplina e partisë për vetë detyrat që kryej.

E vazhduat më tej bisedën pas këtij përfundimi?

Kaq ishte prezantimi individual me njërin nga pjesëtarët e komunistëve, pastaj iu ktheva shokëve të mi të delegacionit për ta çuar deri në fund mendimin tim, se e refuzoja kategorikisht kërkesën e komunistëve: Zoti Hasan, do t’ju them një gjë. Pavarësisht se keni kryer krime apo jo, kur të vijë momenti që të gjykohen gjërat e Ballit Kombëtar do t’i faturohen lloj lloj krimesh dhe masakrash, ashtu siç i janë faturuar nga komunistët edhe gjatë këtyre viteve të luftës. Kush do të akuzohet për to!? Detyrimisht drejtuesit e partisë. Pra, të gjithë kuadrot e partisë sonë priten të futen në grackën e këtyre njerëzve, që pastaj t’i ekzekutojnë. Në këtë moment Hasan Dosti, i cili u bind menjëherë nga ato që thashë unë, pa orën dhe tha: Koha e takimit mbaroi dhe ne duhet të kthehemi. Kjo do të thoshte se ne iknim pa iu kthyer atyre asnjë përgjigje, që do të thoshte se nuk kishim arritur asgjë nga ai takim. Pas kësaj historie do të na duhej të largoheshim urgjentisht nga Shqipëria. Megjithatë unë nuk e kisha kuptuar akoma se aleatët nuk do të na ktheheshin më. Megjithatë ata do të ndihmonin të çonin në emigrim krerët e formacioneve politike dhe njerëzit më të rrezikuar nga komunistët, mes të cilëve isha edhe unë. Të gjitha forcat e tjera antikomuniste do të qëndronin në Shkodër, pasi nuk do t’i merrnin dot. Këtu fillon një enciklopedi e re për atë që do të na ndodhte derisa të dilnim nga Shkodra dhe të përfundonim në emigrim. Madje që të nesërmen e takimit do të thirresha nga Ali Këlcyra dhe do të më komunikohej urdhri për të dalë në Jugosllavi, pasi që andej do të na merrte anija angleze për të na çuar në Bari. Situatat ishin të tmerrshme, partizanët po i afroheshin Shkodrës, të cilën do ta sulmonin me të gjitha llojet e armëve dhe mjeteve.
Zoti Nivica, le të kalojmë te momentet kur ju donit të linit përfundimisht atdheun tuaj, duke u larguar në emigrim politik. Kur u nisët për udhëtimin e gjatë?
Po është e vërtetë, atëherë unë shkova në emigrim në Itali fillimisht dhe pastaj në Francë, ku kam qenë me shumë shok, si Sadik Premten etj. Prej andej do të kthehesha vetëm në vitin 1958 pas një amnistie të shpallur nga qeveria komuniste. Konkretisht për rrugë jam nisur menjëherë pasi mbaruam takimin me partizanët. Ali Nivica thërret urgjentisht Neshat Kolonjën dhe i thotë se më kërkonte. Kur shkova më tha: Ahmet, komanda kryesore e Ballit Kombëtar dhe personat më të rrezikuar nga komunistët duhet të përgatiten menjëherë, se do të dalim jashtë nga Shqipëria. Udhëtimin do ta bëjmë nga Mali i Zi dhe aty do të na marrin dy anije të aleatëve anglezë, të cilat do të na çojnë në Itali. Ata nuk kanë mundësi të marrin më shumë, kështu që menduam që të largohen të paktën njerëzit që janë më në rrezik. Unë pas kësaj që dëgjova me atë idealizmin rinor që më karakterizonte, menjëherë ndërhyra duke u thënë se nuk mund të lëvizja pa shokët. “Pse do të ikim vetëm ne, u thashë. Ku do t’i lëmë shokët, të cilët rrinë në qiell të hapur, duke pritur urdhra dhe se cfarë do të bëhet me ta. Më pas kam kuptuar se gjithçka ishte e kurdisur nga spiunazhi rus, që të vriteshin të gjithë shokët që do të mbeteshin aty.

Pse e konsideroni grackë të spiunazhit rus?

Sepse aleatët vendosën të merrnin vetëm një pjesë nga forcat tona antikomuniste, kur në Shkodër ne ishim qindra e qindra, për të mos thënë me mijëra. Të gjithë ata njerëz, të cilëve u ishte thënë se lufta ishte fituar nga koalicioni komunist kishin kthyer sytë nga aleatët për t’i shpëtuar hakmarrjes së egër që i priste. Në një kohë që u mundësua lëvizja për t’u larguar vetëm një pjesë, të tjerëve u thanë që të rrinin vetëm dy apo tri javë në male, se pas kësaj aleatët do të zbarkonin dhe gjendja politike do të ndryshonte menjëherë. Por një gjë e tillë nuk ndodhi. Kjo bëhej që ato forca që do të mbeteshin të sulmoheshin nga komunistët në momentin që ata do të hynin në Shkodër, dhe të asgjësoheshin të gjithë. Megjithatë në momentin që më thanë shokët se duhej të nisesha, për faktin se rrezikohesha më shumë se të tjerët pas pretendimeve të para rashë dakord për t’u larguar me shokët që më tha Aliu. Pas këtij vendimi, u organizuam dhe u përgatitëm për t’u nisur drejt Malit të Zi, prej nga do të ndalonim në Tivar. Aty do të na merrnin anijet që prisnim dhe do të na çonin në Itali.




Përndjekja.

Në 1944 emigron politikisht jashtë vendit.

Ahmet Nivica, i cili u largua nga Shqipëria pikërisht në nëntorin e vitit 1944, jetoi së bashku me shokët e tij antikomunistë në emigrim. Fillimisht ai jetoi në kampet e posaçme të ngritura nga shtetet aleate për emigrantët politikë të vendeve të Evropës. Pas kësaj përfundoi në Paris, ku shkoi së bashku me Sadik Premten për të cilin tregon se e kishte shumë shok. Aty, ai së bashku me emigrantët e tjerë politikë nuk reshti së organizuar forcat e Ballit dhe të gjithë antikomunistët e tjerë shqiptarë me të cilët bënin përpjekje për të rrëzuar pushtetin komunist të drejtuar nga Enver Hoxha. Ishte viti 1958 kur qeveria shqiptare shpalli një amnisti të gjerë për emigrantët politikë. Pas saj Ahmet Nivica duke marrë edhe rekomandimin e liderit ballist në Paris, Abaz Ermenjit, kthehet për të ushtruar veprimtarinë e tij në Shqipëri. Kështu që pas 14 vjetësh veprimtari intensive antikomuniste në emigrim pas vitit 1958, ai e vazhdoi atë në Tiranë. Por vetëm 6-7 vjet do të zgjaste amnistia për të, se tashmë emri i tij ishte skeduar në kalendat e dosjeve sekrete të policisë së fshehtë komuniste, gjë që atij do t’i kushtonte tre arrestime radhazi, ku do të bënte plot 20 vjet burg politik.

[BlueBaron]

Agjentët tanë i kemi dërguar deri në zyrën e Enver Hoxhës.

“Ne arritëm ta çmendnim nga mendtë atë, aq sa nuk i besonte më askujt”


Ka jetuar fillimisht mes kolonive shqiptare në Itali dhe më pas në Francë. Tërë jetën e tij ia ka kushtuar idealeve të Ballit Kombëtar. Eshtë kthyer nga emigrimi politik vetëm në vitin 1958 pas një amnistie që ishte ndërmarrë nga regjmi komunist, por që ai, ashtu siç ishte urdhëruar, atë amnisti do ta përdorte për të vazhduar aktivitetin në Shqipëri. Këtu është arrestuar tre herë dhe ka bërë plot 20 vjet burg. Gjatë kohës që ka qenë në emigracion ka takuar personalisht dhjetëra diversantë që hidheshin në Shqipëri për të rrëzuar regjimin e Enver Hoxhës, të cilët ishin shokë të ngushtë të tij. Pse ka gënjyer Enver Hoxha për shumë detaje të asaj lufte të ftohtë. Çfarë i është bërë Sigurimit komunist nga veprimet e stërholluara të forcave të djathta që vepronin në emigrim, deri sa ata arritën t’i shkaktojnë pasigurinë dhe në zyrën ku punonte.

Zoti Nivica, si vijoi veprimtaria tuaj kur përfunduat emigrant politik në Francë?

Kur shkuam në mërgim, nuk e reshtëm luftën tonë kundër komunizmit të egër që po instalohej më fuqishëm në vendin tonë. Gjithçka e bënim në emër të idealit të madh që na kishte pushtuar qenien, sepse e kishim shumë të qartë se komunizmi në Shqipëri do ta rrënonte atdheun dhe popullin.

Konkretisht ku e konkretizuat atë luftë?

Menjëherë pasi u vendosëm jashtë atdheut, ne riorganizuam sërish Partinë e Ballit Kombëtar, degët e të cilit i ngritëm në të gjitha shtetet ku kishte koloni shqiptarësh.

Dhe çfarë rezultati sillnin këto përpjekje?

Këto përpjekje nuk përfundonin në këtë pikë, por ishin të gjithanshme. Ne, duke krijuar Partinë e Ballit Kombëtar dhe duke pasur njerëzit në dispozicion, ishim në gjendje t’i mbanim ata në aktivitet. Kështu, unë mund të them se të gjitha grupet e diversantëve që vinin në Shqipëri ishin kontingjent i organizimeve tona në mërgim. Unë e di se gjithnjë Enver Hoxha, kur prezantonte shtetin që ndërtonte me politikën e tij për ta paraqitur në sytë e popullit sa më të fuqishëm dhe sa më të konsoliduar, deklaronte natë e ditë që kufijtë ishin të paprekshëm. Por ata ne i preknim sa herë të donim. Shokët tanë hynin e dilnin sa herë të donin dhe strehoheshin më së miri në bazat e miqve tanë në të gjithë territorin.

Por shokët tuaj shumë herë binin në duar të Sigurimit komunist dhe për këtë gjë është në dijeni i gjithë opinioni.

Është e vërtetë që mund të binte njëri apo tjetri në duar të Sigurimit, madje në duart e tij mund të binte edhe një grup shokësh, pasi luftë ishte, pavarësisht se ishte luftë e ftohtë. Një situatë e tillë ishte normale, megjithëse ato fitore shumë të vogla trumbetoheshin si fitore të paimagjinueshme, madje nxitohej të klasifikohej Sigurimi komunist si më i mirë në botë. Por unë do t’ju bëja një pyetje për të kuptuar më mirë domethënien e përgjigjes sime. A e ka deklaruar Enver Hoxha dhe Sigurimi, se sa nga ata njerëz që ai i quante banda dhe diversantë kanë ardhur në Shqipëri dhe kanë ndenjur jo me ditë dhe me orë, por me javë të tëra dhe kanë ikur pa u hyrë gjemb në këmbë? Ja po ta them unë edhe përgjigjen; se në qoftë se kapej një nga shokët tanë duhet të dish se ishin të shumtë edhe ata që nuk kapeshin.

Duhet ta besojmë këtë që thoni ju?

Unë nuk ju detyroj, por po ju sjell fakte për të besuar këtë që thashë. Pra, po ju them edhe një herë se ne kishim njerëz që hynin dhe dilnin në Shqipëri sa herë iu donte qejfi. Për këtë po ju sjell një fakt të tillë. Në kohën e atëhershme është krijuar një pasiguri absolute, saqë thuhej se armiku vepron kudo dhe në çdo gjë. Kjo fjalë, ta dini se nuk thuhej kot, pasi këtu ka një të vërtetë të madhe dhe të padiskutueshme dhe unë jam krenar të të them, se armik i komunistëve isha edhe unë.

Zoti Nivica, është thënë dhe është dëshmuar se kolonitë tuaja të emigrantëve në shtetet ku ishit vendosur, Enver Hoxha nuk ju ka lënë të qetë.

Edhe këtë e kam dëgjuar nëpërmjet dëshmive të ish-Sigurimeve, të cilët deklarojnë se kanë bërë çudira nëpër radhët tona. Unë ju thashë njëherë që ka pasur prej tyre dhe kanë pasur suksese, por e vërteta është krejt ndryshe. Të gjithë ata që pretendojnë se ne na kanë bërë namin, ju kanë gënjyer. Unë po të deklaroj që të gjithë ata njerëz që ishin në radhët tona në emigrim dhe që punonin për Sigurimin e Tiranës, ne i njihnim dhe i kishim etiketuar me emrin e rëndomtë “Spiun”.

I njihnit dhe nuk u bënit gjë?

E përse do t’iu bënim? Ishte e drejta e tyre që ata të mundoheshin të gërmonin ndonjë gjë dhe pastaj ta shisnin në Tiranë si diçka të madhe, pra si diçka misterioze. Të gjithë aty ishin dhe askush nuk i ka prekur. Mjaftoheshim me këtë gjë duke i thënë edhe atij edhe shokëve tanë që të ruheshin nga ky apo ai person se ishte spiun. Pse nuk e ka propaganduar Enver Hoxha asnjëherë suksesin tonë ndaj tij!? Pse nuk ka thënë asnjëherë që ne kemi dërguar njerëz deri në strofkullën e tij më të afërt dhe e kemi bërë sa të fliste me vete? Këtë besoj e dini se ishit dëshmitar vet që Enveri nuk ishte më në terezi dhe thërriste në çdo cep e në çdo vend që “armiku vepron” apo “armiku nuk fle”. Ai bënte thirrje orë e minutë që të ruanin vigjilencën. Apo këto i thoshte kot!?

Zoti Nivica, unë për të besuar preferoj faktet.

Nuk do të të flas për periudhën e mëvonshme kur ne kishim në çdo zyrë të administratës së lartë komuniste njerëzit tanë, por do të të them se që në vitet e para kur ne u larguam nga Shqipëria kemi pasur njerëzit në çdo strukturë komuniste dhe dëgjonim direkt çdo veprim që ndërmerrej ndaj nesh dhe shokëve tanë. Për shembull, unë kam dëgjuar me veshët e mi drejtpërsëdrejti, të gjithë gjyqin special që u zhvillua në vitin 1945 kundër intelektualëve që u dënuan si kuislingë, mes të cilëve ishte dhe Bahri Omari.

Si arritët ta ndiqnit drejtpërsëdrejti një gjyq të tillë që zhvillohej në mes të Tiranës?

Brenda në gjyq, ne kemi pasur një gazetar të Radio Tiranës, i cili punonte për ne. Ai kishte në çantë një radiomarrëse, e cila transmetonte gjithçka që ndodhte në atë sallë, ku ne e dëgjonim që përtej kufijve me kufje. Ne kemi qenë në dijeni të çdo urdhri apo veprimi që ndërmerrej që në momentet e para. Këtu propagandohej se ne ishim mërgatë e mbaruar dhe ishim të përçarë, apo ku e di unë sesa thuhej nëpër filmat që përgatiteshin posaçërisht!

Zoti Nivica, dihet se sigurimi shqiptar ka luajtur me shërbimet e huaja nëpërmjet diversantëve që dërgoheshin nga radhët tuaja në dy radioloja të fuqishme, të cilat unë mund t’i përmend; liqeni i Vajkalit” dhe “Bredhi i Gjelbër”. Ju nuk jeni dakord me këto rezultate të sigurimit komunist?

Duhet të më kuptoni në lidhje me ato që sqaroj unë, sepse edhe pak më parë thashë se në atë luftë të dyfishtë që ne kishim me sigurimin komunist nuk do të thotë se gjithmonë mund të kishim fitore, ndërsa në lidhje me disa nga shokët tanë që është thënë se “janë kapur dhe janë vënë në shërbim të Sigurimit komunist”, unë po ju them se jo për të gjithë kjo është e vërtetë. Konkretisht dukej se u kap ajo që u quajt banda e Hetem Çakos dhe se Hetemi bashkëpunoi me Sigurimin e shtetit. Por është momenti të deklaroj se pavarësisht se bashkëpunimi i Hetemit u propagandua si sukses i madh i sigurimit, unë po ju them se në Paris dihej që ai ishte kapur, pavarësisht se ishte lënë i lirë për të vepruar brenda bandës ku thuhej se realizohej loja e madhe.

Si e mësuat?

Unë nuk e di sesi krerët tanë mësuan se Hetemi ishte kapur, por di që ditën e parë që ai është kapur më ka takuar personalisht kryetari i Ballit, Abaz Ermenji, i cili më tha: “Ahmet, Hetemin e kanë kapur”. Kaq duhej të mësohej nga ne dhe përfundonte gjithçka, pavarësisht se këtu është thënë se Hetemi është përdorur. Unë nuk e di si mund të përdoret dikush që dekonspirohet nga jashtë.

Deklaruat pak më parë se kishit njerëzit tuaj në të gjithë administratën kryesore të Enver Hoxhës?

Ne kemi pasur bazat tona në të gjithë Shqipërinë dhe vinim e iknim sa herë na donte qejfi. Ndërsa në lidhje me administratën e tij mund të them se ne i kemi dërguar shokët në zyrën e tij. Deri te njerëzit më të besuar të tij kemi mundur të komprometojmë dhe t’i vëmë në shërbimin tonë. Kjo është një e vërtetë e padiskutueshme e pranuar nga vetë Enver Hoxha.

Në ç’mënyrë e ka pranuar Enver Hoxha?

Ai i ka cilësuar të gjithë shokët e tij armiq dhe i ka ekzekutuar. Ju jeni në dijeni se sa grupe armiqësore kanë dalë gjatë kohës së qeverisjes komuniste.

Për ta është thënë se janë dënuar pa shkak, madje Enver Hoxha është cilësuar edhe monstër që eliminoi të gjithë bashkëluftëtarët e tij. Ju e kundërshtoni këtë fakt?

Ashtu është, ai ka eliminuar dhe është etiketuar si kriminel, por unë po ju them se Enver Hoxha ka pasur sinjal për të gjithë ata që ka ekzekutuar, por nuk ka pasur fakte. E vërteta absolute është se ai nuk i ka etiketuar kot, por ka përdorur gjyqe farse për faktin se nuk ka pasur bazë ku t’i akuzonte.

Por kur s’ka pasur bazë pse i akuzonte?

Enver Hoxha ka pasur bindjen absolute që ata ishin kompromentuar nga ana jonë.

Zoti Nivica, me sa shikoj biseda jonë ka hyrë në një temë shumë të nxehtë dhe delikate, aq më shumë për dëshmitë që ju sillni për publikun. Unë do t’ju thosha se për çdo gjë duhet të mbështetemi në shembuj konkret. Unë i pari doja t’ju përmendja njërin prej figurave kryesore të Sigurimit, Llambi Peçini, i cili për 20 vjet kishte siguruar jetën e Enver Hoxhës dhe së fundmi sërish u etiketua “armik” dhe u dënua me pushkatim. Çfarë mund të thoni në lidhje me këto fakte?

Unë nuk mund të flas më gjatë se sa duhet në të vërtetë, por për Llambi Peçinin më vijnë në mendje disa momente të veçanta, kur ai ka qenë sekretar i parë i ambasadës në Paris, ndërsa unë emigrant politik

Cilat momente?

Janë disa detaje, të cilat vërtetojnë që ai ka qenë në krahun tonë, pra kundër Enver Hoxhës. Këto gjëra s’ka si të mos kenë shkuar në vesh të tij, pavarësisht se nuk kishte fakte.

Mund të shpjegoheni?

Personalisht kam një rast të tillë, që për Peçinin kur ishte në Paris është interesuar Shërbimi i Fshehtë Francez për ta bërë bashkëpunëtor të tij, pra agjent. Për këtë më ka thirrur dhe më ka kërkuar të interesohesha. Nuk e mbaj mend saktë nëse ka qenë viti 1956 apo 1957 kur më kanë thirrur me telegram në prefekturën e Parisit. Kur shkova në prefekturë, sipas lajmërimit, më njoftuan vetëm kaq: Duhet që në mënyrën më urgjente të paraqiteni në zyrën në rrugën URS Nr/11. Kur u interesova për këtë zyrë, mësova se ishte pikërisht zyra sekrete e zbulimit francez ose zyra e dytë e franceze që ata i thoshin “Dëziem Byro”.
Sipas porosisë, në orën e caktuar shkova menjëherë në adresën që ishte zyra e rekomanduar. Kur arrita në vend, pashë se që të hyje në paradhomën e saj, duhej të hyje në një korridor, të ngjiteshe në katin e dytë, ku mbizotëronte errësira në thellësi të së cilës ishte një ndriçim i dobët. Kuptova se ndriçimi përcaktonte derën. Ditën e parë ngjita disa shkallë dhe u ktheva sërish në shtëpi. Nuk vazhdova në atë errësirë për efekt sigurie. Shkova sërish të nesërmen në të njëjtën orë. Kur u afrova te korridori i errët, me zor hodha këmbët se më dukej se do të fundosesha në ndonjë hendek. Pasi iu afrova dritës ndriçuese, menjëherë u hap dera e një dhome shumë komode. Atu u ishin dy vetë që punonin. Pasi hyra brenda dhe u prezantova, pashë se ata kishin informacion të plotë për mua. Për të mos e zgjatur më tej po ju them arsyet pse biseda zgjati 4-5 orë.

Çfarë ju thanë?

Qëllimi i tyre ishte lufta kundër komunizmit në Shqipëri. Më pyetën nëse e dëshiroja një gjë të tillë dhe unë u thashë “po”. E dija që komunizmi nuk mund të luftohej i vetëm, ashtu si edhe komunistët nuk e mbanin pushtetin të vetëm, por mbështeteshin në fuqitë kineze dhe sovjetike.

Mund ta konsideroni agjenturë në dëm të shtetit një veprim të tillë?

Absolutisht jo, se qëllimi i tyre ishte të rrëzonin komunizmin në planin global. Ndërsa ne si forca të djathta ishim internacionalistë, ashtu siç ishin dhe vetë komunistët. Po të ishte ashtu siç thoni ju, unë kisha rënë dakord edhe kur më thirrën jugosllavët, edhe kur më thirrën grekët, ambasadat e të cilëve në Francë më folën në të njëjtën formë për të bashkëpunuar, por me ata nuk mund të bashkëpunoja se kishin qëllime të errëta dhe djallëzore ndaj vendit tim, ndërsa Franca kishte një plan të sajin për të kontribuar dhe për të rrëzuar komunizmin në botë, gjë që puqej me interesin tonë. Prandaj rashë dakord me ta.

Çfarë ju kërkuan?

Si detyrë të parë më kërkuan që t’u realizoja një takim me sekretarin e parë të ambasadës sonë në Paris, që atëherë ishte Llambi Peçini.

Ju e realizuat?

Unë shoqërohesha shumë me Llambin, por nuk guxova që t’i thosha gjë. Hezitova, pastaj pashë që e takoi dikush tjetër, i cili ishte në shërbim të francezëve, gjë që nuk dyshova që e realizoi takimin e tij me zyrtarët sekret të Francës.

Vetëm nga ky fakt u bindët se Llambi kishte pranuar që të bashkëpunonte me ta?

Pas vitit 1973, Llambi ka qenë kryetar i degës së brendshme të Vlorës. Në atë kohë ai i çonte çdo ditë ushqime (bukë me sallam dhe një paketë cigare) Qemal Meros që ishte në burg. Qemali është dënuar, sepse në 1955 i kishte bërë pritë Mehmet Shehut për ta vrarë. Pra, pas kësaj në burg e ushqente fshehurazi Llambi Peçini. Si përfundim po them se ne nuk kemi qenë aq të mefshtë dhe aq ordinerë sa na ka propaganduar Enver Hoxha, pasi arritëm ta çmendnim, aq sa e bëmë që të mos i besonte më askujt.




Nivicës i kërkohet nga jugosllavët bashkëpunim.

Në vitin 1951, Ahmet Nivica është thirrur në ambasadën jugosllave në Paris. Atje është pritur me shumë nderime nga vet ambasadori. Atij i është kërkuar që mes shokëve të tij antikomunistë, të përgatiste një listë për të organizuar një skuadër të mirë me djem të gjallë dhe të shkathët, të cilët do të përgatiteshin në mënyrë të gjithanshme dhe do të hidheshin për të vepruar si agjentë në Shqipëri. Jugosllavët do të menaxhonin këtë grup nga ana teknike, profesionale dhe financiare. Pas kësaj ata do të intensifikonin punën edhe me shumë elementë të tjerë, deri sa të rrëzohej përfundimisht komunizmi në Shqipëri. Nivica ra dakord me ambasadorin. Në fund, ambasadori e pyet atë se çfarë mendonin forcat e djathta për Kosovën. Nivica iu përgjigj se sa të vinin në pushtet, do të bënin të pamundurën që Kosovën t’ia shtonin trungut të Shqipërisë. Në këtë moment, ambasadori shpërtheu në të bërtitura, gjë që shkaktoi edhe prishjen e menjëhershme të marrëveshjes me Nivicën.