gazeta shqiptare
---------
DOSSIER
Historia e panjohur e 28 nėnorit 1944, ku partizanėt e Jaho Gjolikut dhe Haki Toskės ekzekutuan njė grup malėsorėsh nė fshatin Bruēaj tė Dukagjinit. Rrėfimi i 84 vjeēarit, Prek Sokoli
"Ja si na pushkatoi 10 burra, motra e dėshmorit Ēelo Sinani"
-----------------------------------------------
Dashnor Kaloēi
Sapo ata mbėrritėn diku nė njė pėrrua, motra e Ēelo Sinanit, nxorri revolverin dhe e qėlloi dy-tre herė nė kokė Nikoll Mirashin, duke e lėnė atė tė vdekur nė vėnd. Ndėrsa kur grupi i partizanėve tė batalionit tė spastrimit tė Brigadės sė gjashtė, sė bashku me tetė malėsorėt e lidhur mbėrritėn nė Qafė-Thanė ku ndodhej shtabi i brigadės, sipas premtimit qė i kishin dhėnė motrės sė Ēelo Sinanit, tė tetė burrat ia rreshtuan tė lidhur pėrpara saj. Nė atė moment, ajo nxorri pistoletėn nga brezi dhe nisi t'i qėllonte malėsorėt e lidhur, duke i goditur tė tetė me nga dy plumba nė kokė. Kur po bėhej gati tė qėllonte mbi tė fundin, qė ishte 17-vjeēari Mėhill Vocrri, disa partizanė iu lutėn qė ta falte, por ajo vazhdoi tė qėllonte edhe mbi tė duke thėnė: "Lėreni se qenka moshatar me Ēelon tim". Pasi i la tė vdekur nė vėnd tė nėntė malėsorėt (sė bashku me Nikoll Mirashin qė e vrau gjatė rrugės) motra e Ēelo Sinanit u dha urdhėr partizanėve tė tjerė qė t'i zhvishin shpejt e shpejt dhe t'ua merrnin rrobat e trupit tė vrarėve, pasi ato u duheshin pėr partizanėt e brigadės qė ishin duke marshuar pėr nė drejtim tė Malit tė Zi". Njeriu qė flet dhe dėshmon pėr herė tė parė pėr "Gazetėn", ėshtė 84-vjeēari Prek Sokoli, i cili rrėfen tė gjithė historinė e asaj ngjarje tė largėt tė ndodhur nė 28 nėntorin e vitit 1944, ditėn e fundit tė luftės pėr forcat partizane tė Enver Hoxhės qė ishin duke marshuar nė krahinėn e Dukagjinit, pėr nė drejtim tė Malit tė Zi. Po si ndodhi ajo ngjarje, kush ishin dhjetė malėsorėt qė u ekzekutuan nga dora e motrės sė dėshmorit Ēelo Sinani dhe pėrse e kreu ajo atė vrasje makabre qė nuk ėshtė harruar ende nė atė trevė tė largėt tė Veriut tė Shqipėrisė?
Vrasja e Ēelo Sinanit
Lidhur me atė ngjarje, Prek Sokoli dėshmon: "Mė 26 nėntor tė vitit 1944, vėllau im 25 vjeēar, Pėllumb Sokoli, kishte shkuar nė qytetin e Shkodrės pėr tė blerė ushqime pasi na duheshin pėr festėn e Shėn-Kollit, qė na binte pėr ta kremtuar disa ditė mė vonė, mė pesė dhjetor. Bashkė me Pėllumbin, atė ditė pėr nė qytetin e Shkodrės kishin shkuar dhe njė grup tjetėr malėsorėsh, tė cilėt pasi kishin blerė ato qė u duheshin, kishin marė rrugėn e kthimit pėr nė fshatrat e tyre tė zonės sė Dukagjinit. Duke qenė se ajo rrugė mbante rreth tetė orė larg nga qyteti i Shkodrės, grupin e shtegėtarėve e zuri nata nė fshatin Bruēaj tė Dukagjinit ku njė pjesė e tyre bashkė me vėllain tim Pėllumbin, qėndroi aty nė atė fshat pėr tė kaluar natėn duke bujtur nė shtėpitė e malėsorėve. Ndėrsa pjesa tjetėr qė mbeti, vazhdoi rrugėn duke ecur pėr nė drejtim tė fshatit Xhan, duke shpresuar qė tė ecte pas mushkave tė cilat ndiqnin rrugėn pa asnjė vėshtirėsi edhe natėn. Nė kėtė grup qė vazhdoi udhėtimin pėr nė drejtim tė fshatit Xhan, bėnte pjesė edhe Lulash Gjoni i Xhanit, i cili ishte i vetmi malėsor i asaj krahine qė merrej me tregėti dhe kishte dyqan tė vetin. Gjatė rrugės duke udhėtuar nėpėr natėn e errėt nga fshati Bruēaj pėr nė drejtim tė fshatit Xhan, nė vėndin e quajtur Shtruga, i cili ndodhet nė njė qafė tė vogėl mali, grupi i malėsorėve u pėrball me njė pritė partizane qė komandohej nga partizani Ēelo Sinani, vetė i tretė, i cili kryente detyrėn e korrierit tė Brigadės sė gjashtė partizane, qė komandohej nga Jaho Gjoliku dhe Haki Toska. Partizani Ēelo Sinani i bėri thirrje grupit qė tė ndalonte duke duke u thėnė: qėndro, por malėsorėt nuk e kuptuan fjalėn e tij dhe u shtrinė tė gjithė barkas nė dėborė duke zėnė secili nga njė pozicion, pasi i gjithė grupi ishte i armatosur. Nga qė Ēelo nuk i shikonte dot ata se ku ishin, qėlloi nė drejtim tė tyre me automatikun e tij, dhe breshėrive tė tija iu pėrgjigj po me zjarr njėri nga malėsorėt, duke qėlluar edhi ai pėr andej nga erdhėn tė shtėnat. Pas atij shkėmbi zjarri, malėsorėt shtetgtarė qėndruan njė cop herė ashtu tė shtrirė nėpėr dėborė dhe pasi nuk dėgjuan mė tė shtėna armėsh nė drejtim tė tyre, ata vazhduan rrugėn nėpėr natėn e errėt, pa ditur gjė se nga tė shtėnat e tyre kishte mbetur i vrarė partizani Ēelo Sinani", kujton 84 vjeēari Prek Sokoli lidhur me atė ngjarje tė largėt tė 28 nėntorit tė vitit 1944, kur nė afėrsi tė fshatit Bruēaj tė zonės sė thellė tė Dukagjinit qė ndodhet nė malėsinė e mbi Shkodrės, mbeti i vrarė korrieri i Brigadės sė 6 Sulmuese, partizani Ēelo Sinani nga fshati Picar i Gjirokastrės.
Arrestimi i malėsorėve nga partizanėt
Por ē'ndodhi mė pas me grupin e malėsorėve qė kishin shkėmbyr zjarr me partizanin 15-vjeēar qė kryente detyrėn e korrierit nė ato forca partizane tė cilat nuk e dinin se ajo ditė shėnonte dhe mbarimin e Luftės? Lidhur me kėtė, 84-vjeēari Prek Sokoli dėshmon: "Dy partizanėt e tjerė qė ishin nė pritė bashkė me Ēelo Sinanin, sapo konstatuan se shoku i tyre nuk kishte mė asnjė shenjė jete nga plumbat qė kishte marrė, zbritėn menjėherė nė fshatin Bruēaj aty ku ndodhej shtabi i komandės sė Brigadės sė gjashtė partizane, sė bashku me njė batalion tė asaj brigade qė ishte lėnė aty nė fshatin Xhan pėr spastrime. Po ashtu aty nė atė fshat atė natė ndodhej edhe njė pjesė e grupit tė malėsorėve shtegėtarė qė ishin kthyer nga Shkodra dhe kishin bujtur nėpėr shtėpiat e malėsorėve pėr tė kaluar natėn. Komanda e brigadės sė bashku me partizanėt e batalionit qė ishte lėnė aty pėr spastrime, nuk kishin dijeni pėr malėsorėt shtegtarė qė kishin bujtur nė atė fshat, dhe po ashtu as malėsorėt shtegtarė nuk kishin dijeni pėr partizanėt qė ndodheshin nė atė fshat. Sapo erdhi lajmi pėr vrasjen e Ēelo Sinanit, nė fshat filluan lėvizje tė shumta dhe partizanėt e batalionit tė spastrimit morėn urdhėr qė tė bėnin rrethimin e plotė tė fshatit nė mėnyrė qė prej andej tė mos dilte as miza. Pas kėsaj ata filluan kontrollet nėpėr tė gjitha shtėpitė ku kishin tė dhėna se ishin strehuar pėr tė bujtur njė pjesė e grupit tė shtegėtarėve. Gjatė kontrolleve qė bėnė nėpėr shtėpitė e fshatit Xhan, partizanėt e batalionit tė spastrimit ua morėn armėt grupit tė malėsorėve shtegėtarė, tė cilėt pranuan t'i dorzonin ato, pasi partizanėt u thanė se do t'ua kthenin pėrsėri sapo tė dilin nė Qafė Thanė ku ishte vendosur komanda e brigadės. Komandantėt e grupeve partizane tė batalionit tė spastrimit u dhanė besėn malėsorėve shtegėtarė se armėt do t'ua kthenin pėrsėri tė nesėrmen mė datėn 27 nėntor, sapo tė takoheshin me komandėn e tyre. Tė nesėrmen, sapo zbardhi dita, partizanėt e batalionit tė spastrimit i mblodhėn nė njė vėnd tė gjithė malėsorėt shtegtarė qė ishin nė fshatin Bruēaj, pėr t'i bashkuar me ata tė grupit tjetėr qė ishin nė fshatin Xhan, meqėnėse afėr atij fshati ishte vrarė Ēelo Sinani. Qėllimi i komandės sė brigadės sė gjashtė, ishte qė tė bėnte seleksionimin e tyre pėr tė gjetur se kush ishin ata qė kishin qėlluar dhe vrarė korrierin e brigadės, partizanin Ēelo Sinani. Nė grupin e malėsorėve qė kishin bujtur nė fshatin Xhan, bėnte pjesė edhe njė djalė i ri, 17-vjeēar, i quajtur Mėhill Vocrri, i cili kishte aty dhe tre probatinė (vėllezėr qė pinė gjak me njėri tjetrin) nga e njėjta shtėpi. Kur e morėn vesh partizanėt se Mėhilli ishte nga fshati Shosh, i thanė tė ikte, por ai nuk iku, duke u thėnė se nuk mund tė ndahej nga probatinėt e tij. Sipas urdhėrit tė komnadės sė brigadės, partizanėt e batalionit tė spastrimit ku bėnte pjesė dhe motra e Ēelo Sinanit, bėnė seleksionimin e malėsorėve shtegėtarė dhe njė pjesė tė tyre e lanė tė lirė tė ikte, kurse grupin tjetėr ku bėnin pjesė: Tom Martini, Pėllumb Sokoli, Kol Vata, Pal Pėllumbi, Nikoll Mirashi, Mėhill Vocrri, Pal Vata, Shytan Deda dhe Prenush Zefi, ata e morėn me vete pėr tė shkuar nė Qafė-Thanė atje ku ndodhej Shtabi i Brigadės", kujton 84-vjeēari Prek Sokoli lidhur me arrestimin e nėntė malosorėve shtegėtarė nga forcat partizane tė batalionit tė brigadės sė gjashtė, i cili ishte lėnė nė atė zonė pėr spastrime.
Motra e Ēelos qėllon malėsorėt e lidhur
Por ēfarė ndodhi mė pas me grupin e malėsorėve qė u arrestuan nga partizanėt e batalionit tė spastrimit, si tė dyshuar pėr vrasjen e korrierit tė brigadės, Ēelo Sinanit? Lidhur me kėtė, 84-vjeēari Prek Sokoli, i cili e ka akoma tė freskėt nė kujtesėn e tij atė ngjarje makabre ku mbeti i vrarė edhe i vėllai i tij, vazhdon rrėfimin duke u shprehur: "Meqėnse njėri prej atyre malėsorėve, i quajtur Nikoll Mirashi, ishte i sėmurė dhe nuk ecte dot, motra e Ēelo Sinanit qė ishte partizane nė atė batalion, i tha komandantit tė saj, se do tė rrinte ajo me Nikollėn pėr ta ndihmuar tė ecnin, deri sa tė mbėrrinin nė Qafė-Thanė. Por sapo ata mbėrritėn diku nė njė pėrrua, motra e Ēelo Sinanit, nxorri revolverin dhe e qėlloi dy-tre herė nė kokė Nikoll Mirashin, duke e lėnė atė tė vdekur nė vėnd. Ndėrsa kur grupi i partizanėve tė batalionit tė spastrimit sė bashku me tetė malėsorėt e lidhur mbėrritėn nė Qafė-Thanė ku ndodhej shtabi i brigadės, sipas premtimit qė i kishin dhėnė motrės sė Ēelo Sinanit, tė tetė malėsorėt ia rreshtuan tė lidhur pėrpara saj. Nė atė moment, ajo nxorri pistoletėn nga brezi dhe nisi t'i qėllonte tė tetė burrat e lidhur, duke i goditur me nga dy plumba nė kokė. Kur ajo po bėhej gati tė qėllonte mbi tė fundit e grupit, qė ishte 17-vjeēari Mėhill Vocrri, disa partizanė iu lutėn qė ta falte, por ajo vazhdoi tė qėllonte edhe mbi tė duke thėnė: "Lėreni se qenka moshatar me Ēelon tim". Pasi i la tė vdekur nė vėnd tė nėntė malėsorėt (sė bashku me Nikoll Mirashin qė e vrau gjatė rrugės) motra e Ēelo Sinanit u dha urdhėr partizanėve tė tjerė qė t'i zhvishin shpejt e shpejt ata dhe t'ua merrnin rrobat e trupit tė vrarėve, pasi u duheshin pėr partizanėt e brigadės qė ishin duke marshuar pėr nė drejtim tė Malit tė Zi. Ndėrsa ata zbatuan urdhėrin e saj duke i zhveshur lakuriq tė tetė trupat e pajetė qė ishin pladosur pa frymė mbi dėborėn e ngrirė kallkan, disa prej tyre filluan t'i godisnin pėrsėri kufomat me tytat e pushkėve dhe me bajoneta duke i shpėrfytyruar keqas ato. Pasi ua hoqėn rrobat e trupit dhe i lanė ashtu tė zhveshur nė dėborė nė njė fushė tė vogėl, motra e Ēelo Sinanit me gjithė partizanėt e tjerė vazhduan rrugėn pėr tė arritur forcat e brigadės qė ishin duke marėshuar pėr nė drejtimin e Malit tė Zi", kujton Prek Sokoli lidhur me ngjarjen makabre tė pushkatimit tė nėntė malėsorėve tė pafajshėm tė ndodhur nė 28 nėntorin e largėt tė vitit 1944, ku midis nėntė malėsorėt qė u qėlluan me nga dy plumba nė kokė nga motra e Ēelo Sinanit, njėri prej tyre ishte i vėllai i Prekės, 25-vjeēari Pėllumb Sokoli.
Vrasin edhe Lazėr Vuksanin
Vrasja makabre e nėntė malėsorėve tė pafajshėm tė cilėt u ekzekutuan nė shenjė hakmarrje pėr vrasjen e korrierit tė brigadės, 15-vjeēarit Ēelo Sinani, nuk u mbyll me aq. Kėshtu shprehet malėsori 84-vjeēar Prek Sokoli, i cili e vazhdon rrėfimin e tij pėr atė ngjarje tragjike, duke u shprehur: "Pasi motra e Ēelo Sinanit sė bashku me partizanėt e tjerė vazhduan rrugėn pėr t'u bashkuar me pjesėn tjetėr tė brigadės, nė drejtim tė vėndit ku ndodheshin trupat e pajetė tė tetė malėsorėve, nisėn tė shkonin fshatarė tė atyre anėve tė cilėt kishin dėgjuar krismat, por nė tė vėrtetė nuk dinin asgjė mbi gjėmėn e madhe qė kishte ndodhur aty. Tė parėt qė mbėrritėn nė vėndngjarje, ishin burrat e shtėpisė sė Halil Zenelit, tė cilėt u kthyen pėrsėri nė shtėpinė e tyre dhe morėn me vete disa batanije e rroba tė tjera pėr tė mbėshtjellė tė tetė kufomat, pasi ashtu siē ishin tė zhveshura lakuriq, ata nuk mund t'i transportonin pėr nė fshatrat e tyre. Ndėrsa familja e Halil Zenelit ishte duke u marrė me veshjen e kufomave, motra e Ēelo Sinanit sė bashku me partizanėt e tjerė qė po udhėtonin pėr t'u bashkuar me forcat e tjera tė brigadės sė gjashtė, rrugės u takuan me njė malėsor nga fshati Bruēaj i quajtur Lazėr Vukasni, i cili po vinte nga fshati i tij i hipur nė mushkė. Sapo u ndeshėn pėrball Lazėrit, grupi i partizanėve sė bashku me motrėn e Ēelo Sinanit, e qėlluan menjėherė atė duke e lėnė tė vdekur nė vėnd. Vrasjen e tij ata e bėnė me qėllim qė ai tė mos shkonte nė vėndin e ngjarjes ku ndodheshin trupat e pajetė tė tetė malėsorėve, pasi po tė shkonte ai atje, do jepte kushtrimin dhe fshatarėt e atyre anėve do rroknin pushkėt dhe do dilnin nė kėrkim tė vrasėsve. Pra me qėllim qė ajo ngjarje tė mbahej e fshehtė, deri sa tė largoheshin tė gjitha forcat partizane qė andej, motra e Ēelo Sinanit sė bashku me partizanėt e tjerė e ekzekutuan edhe Lazėr Vuksanin qė ishte duke udhėtuar me mushėkn e tij pėr nė fshatin Bruēaj ku ai kishte shtėpinė", kujton Prek Sokoli lidhur me vazhdimin e asaj ngjarje e cila shėnoi edhe viktimin e dhjetė nga ana e malėsorėve tė asaj ane, prej forcave partizane tė brigadės sė gjashte qė komandohej nga Jaho Gjoliku dhe Haki Toska.
---------------
Si kjo ngjarje ka me qindra.
Me cte drejte vandallizuan keta morracake vellezerit e tyre te Veriut.
Kush ja frymezoi urrejtjen ketyre barbareve per te masakruar ato familje malsoresh qe i dhane Historise Shqiptare krenarine e lavdine.
Askush nuk i perdhunoi e poshteroi fiset e lavdishme arbnore te cileve u kendoi aq bukur i madhi Fishta ne LAHUTEN..sa keta banditet e brigadave partizane te komanduara nga cobenet primitive.
Laberia duhet te kerkoj falje publikisht per vuajtjet qe i solli Veriut fisnik.
Duke mos kerkuar falje erdhi perseri 1997-ta e tmershme kur perseri ujkonjat pin gjak Malsoresh ne sheshin e Flamurit.
Drejtesia dhe burreria ketu do duken.
Krijoni Kontakt