Te verteta te zakonshme

[kalemi]

Këto ditë na ra në dorë gazeta e organizatës bazë të Partisë Komuniste të Kaninës. Në faqen 4 të saj, lexuam një bejte me autor Neki Dredhën. Pyetëm të çuditur, nëse autori i kësaj bejteje ishte komunisti i njohur Neki Dredha, udhëheqës i shquar i partisë në Vlorë.

Po, na u përgjigjën është vetë dora, nënkryetari i këshillit të qarkut shoku Neki Dredha, që kërren vjersha. Kjo na çuditi dhe më shumë dhe pyetëm për moshën e tij. Na thanë se i kishte kaluar të 65-st. Pasi i uruam jetë të gjatë për të mirën e partisë, shfaqëm përsëri çudi, se vjershat kërrehen në moshë të rinisë dhe jo në moshë të pleqërisë!

Bashkëbiseduesi buzëqeshi me paditurinë tonë dhe na tha që edhe shoku Neki ka nisur herët të shkruajë. Talenti i tij ka shpërthyer si vullkan kur vdiq shoku Enver Hoxha. Atëhere, shoku Neki, duke kthyer dhimbjen në forcë, shkroi vjershën që tërhoqi vëmendjen e gjithë komunistëve, "Forcë e flamur".

Tani, na sqaruan, shoku Neki ka kërryer edhe një libër "Lule mbi valë".

E gjetëm librarinë ku shitej ky libër, para postës në Vlorë dhe e pyetëm librashitësen se, sa copë libra ishin shitur nga ato të shokut Neki?

- Asnjë! - ishte përgjigja.

Kur unë pagova një libër, librashitësja komuniste më uroi me gjithë shpirt:

- Paç dorën e mbarë!

E shfletova me kujdes librin, por nuk gjeta asnjë vjershë për shokun Enver Hoxha.

Atëhere iu drejtova shtypit të partisë. Në gazetën "Zëri i Vlorës" dt.13 tetor 1985, gjeta këtë vjershë:



Forcë e Flamur

Shokut Enver Hoxha, 16 tetor 1985



Përmbi gjoks po të ndrin

përmbi zemrën burim gjaku

që na rrit, na shton fuqinë,

Brez pas brezi të shkojë bajraku.



Njerëz si Ti në këtë botë

vetëm lindin, s'vdesin kurrë,

jetën, veprën lavdiplotë,

do ta kemi forcë - flamur!



Neki Dredha, mjek



Vjershën e sipërme, shoku Neki nuk e ka botuar në librin e tij të parë dhe të "fundit". Përse vallë? Harresë, apo ç'të jetë kjo lajthitje e Nekiut!?

Sipas moralit komunist, kjo vjershë duhej të çelte librin, kjo vjershë duhet të ishte në faqen e parë të gazetës "Kanina".

I mbetet organizatës bazës të partisë për të bërë analizë dhe për të marrë masa.



Haki Osmënaj



Nga jeta e komunistëve të Vlorës



Më datën 8.8.1992, hetuesia ka arrestuar shtetasin Aleksandër Prifti, ish-përgjegjës i seksionit të arsimit, për vjedhje dhe shpërdorim të ndihmave ushqimore e familjare të kopshteve dhe çerdheve.

"Zgjimi" dt. 20.8.1992



Aleksandër Prifti është sot drejtor i drejtorisë arsimore në Vlorë, miku dhe përkrahësi i pedofilit të shkollës "Jani Minga".



****

Jani Gjikoka, drejtor i NTUS-it, më 5.8.1992, dy ditë para fillimit të liberalizimit të çmimeve, bën dalje nga magazina 16 kv. gjalpë, vetëm në dy dyqane.

Këto ditë, gusht 1992, një makinë "FIAT" i sapoblerë u "zhduk" nga ndërmarrja e NTUS-it. Drejtori Jani Gjikoka nuk gjeti asnjë fajtor dhe nuk dha asnjë shpjegim.

Jani Gjikoka i ka bërë dalje NTAN-it, ku drejtoreshë është shoqja Liza Hoxha, 1 milion e 300 mijë copë shkrepëse me 18 lekë copa. Në të njëjtën ditë, ka "blerë" nga NTAN-i 400 mijë shkrepëse, jo me 18 lekë copa sa ia shiti, por me 20 lekë copa.

Vetëm me këtë transaksion, Jani Gjikoka dhe Liza Hoxha futën në xhepat e tyre:

400 mijë x 2 = 800 mijë lekë.

"Zgjimi" 20.8.1992



Jani Gjikoka dhe Liza Hoxha janë udhëheqësit kryesorë të luftës me 1997.

Jani është sot përsëri drejtor, ndërsa Liza prefekte.

U rruashin partisë!





13 qershori, një përvjetor tragjik



Një tragjedi që s'mund të harrohet



Koha e ngjarjes: 13 qershor 1985...

Vendi i ngjarjes: Sarandë, Nartë e Vlorës

Objekti i ngjarjes: Dy të rinj narqiotë tentojnë të arratisen prej brigjeve të Sarandës.

Marrin pjesë në ngjarje: Kanibalë dhe vampirë, komunistë:

Meramet Hila, Karafil Kalemi dhe Harun Ismaili (babai i Fatos Ismailit), përfaqësues tipikë të "Sigurimit të Shtetit" të ngjyer në krime makabre. Janaq Syko, një tip xhuxhi kanibal, përfaqësues i Komitetit të Partisë për agjitacion e propagandën.

Byroja e Partisë së Punës të Shqipërisë të Nartës, popull dhe dy kufoma të rinjsh, të masakruara dhe të dekompozuara prej vapës.



Ngjarja



Nga bregu i detit të qytetit të Sarandës, drejt bregut të Korfuzit nisen me not dy të rinj nga Narta e Vlorës, Sotiraq Apostol Nasto, 22 vjeç dhe Jorgaq Pavllo Shteto, 21 vjeç. Zbulohen nga "Sigurimi i Shtetit" dhe forcat e ndjekjes detare. Ndiqen për një kohë të gjatë. Zhyten pa fund për të mundur të humbisnin në errësirën e natës. Jorgaqin e copëtojnë me "katrin" duke e goditur drejtpërdrejt... tjetrin, Sotiraqin, pasi e kapin të gjallë, i zbrazin në trup një karikator automatiku...

Në mëngjes, të lidhur të dy me litarë tërhiqen zvarrë nëpër qytetin e Sarandës, duke mbjellë dhunë, terror dhe frikë, por edhe urrejtje për regjimin. Këto dy kufoma të enjtura nga uji dhe goditjet me mjete të forta, të masakruara aq sa s'mund të njiheshin, duhet të jenë fiksuar mirë në memorien e qytetarëve të Sarandës.

Sotiraqin nuk mund ta transportonte familja deri në Vlorë, ishte e varfër, prandaj u varros nga i vëllai, Kristaqi, në një kodër jashtë qytetit të Sarandës, duke hapur gropën me gurë dhe me thonj, pasi s'i dhanë asnjë lopatë. Ai mbuloi një kufomë të fryrë nga goditjet e nga vapa, të cilën në fillim mezi e njohu. "A është ky vëllai yt?" i tingëllonte në vesh zëri i oficerit të "Sigurimit" Harun Ismaili, operativit të Nartës. Fytyra e të mjerit ishte bërë e paidentifikueshme prej kanibalit Harun Ismaili.

Tjetrin, Jorgaqin, e mori familja e tij për ta varrosur në varrezat e fshatit. Prej këtej, kjo ngjarje merr ngjyra të plota të një tragjedie të paparë dhe të padëgjuar prej shqiptarëve. Kjo tragjedi do të përsëritej më 1997, tani jo nga baballarët, por nga bijtë e tyre, tashmë jo nga Haruni, por nga Fatosi, i biri i Harunit.

Menjëherë, një ditë para se të vinte kufoma e Jorgaqit në fshat, në kinemanë e Nartës, Partia dhe "Sigurimi", të prirë prej kanibalëve Meramet Hila, Harun ismaili dhe Janaq Syko, montuan me spiunët e tyre revoltën e fshatit, që i riu 21-vjeçar të mos lejohej të prehej në varrezat e fshatit, ndërsa familjet e dy të masakruarve të internoheshin. Eshtë vërtet një tmerr të jetosh një tragjedi të tillë! Por historia e Partisë së Punës është ujdisur me mish dhe gjak njeriu, ajo e ndërton udhën për në pushtet me eshtra njerëzish, me eshtra shqiptarësh, ashtu siç bënë komunistët edhe në pranverën e përgjakur në vitin 1997. Ata që sot janë ulur në karriket e përgjakura të prefektit, kryetarit të bashkisë, kryetarit të këshillit të qarkut, në zyrat e policisë dhe të SHISH-it, kanë kaluar mbi gjakun e derdhur prej tyre në udhët e Vlorës. Ata janë ulur në karrike të përgjakura me gjak vëllai.

O Zot, a është e mundur të jetë kaq i fortë njeriu?

I ati dhe e ëma e ngarkojnë djalin në një karroceë dore. I ati e shtynte në këtë karrocë trupin e të birit që kish filluar të dekompozohej nga vapa, ndërsa e ëma e ndiqte pas të shoqin me lopatë në dorë, të cilën do ta përdornin për të hapur gropën.

Disa herë kufoma u rrëzohet prej karros dhe ata me mundim e ngrenë prapë dhe vazhdojnë rrugën në heshtje.

Por sa tmerr! Në hyrje të varrezave i ndalojnë. Partia e Neki Dredhës dhe e Niko Veizit nuk lejonte që kufoma të varrosej në varrezat e fshatit! Të mjerët prindër, kthehen mbrapsht dhe e varrosin fëmijën e tyre në një buzë kanali!

Peë vjet më pas

Familja i nxjerr eshtrat e djalit dhe i fut në varrezat e fshatit. Por Partia e Punës urdhëron spiunët e vet, t'i thyejnë pllakën e varrit. Këtë gjë e kishin bërë spiunët e fashizmit me varrin e heroit tonë, Vasil Laçi. Tani po e përsërisnin komunistët e Vlorës, të prirë nga Lolo Ganiu, Petrit Broka, Eqerem Osmëni, Bashkim Habili, Ylli Meçe, Eqerem Xhafa, Karafil Kalemi, Llazi Mino, etj, por nuk e zhvarrosën dot. Kishte hyrë viti '90.

Epilog

Viti 1995. Familjet e të masakruarve, ndërkohë që koha ecën, mjekojnë plagët nën rrezet e lirisë dhe të qetësisë. Jorgaqi dergjet në varrezat e fshatit. S'ia thyejnë më pllakën e varrit. Sotiraqi do të varroset po aty në fshat. Familja e tij po merret me nxjerrjen e eshtrave nga kodrat e Sarandës. Përfaqësues të Partisë dhe "Sigurimit të Shtetit" shijojnë edhe ata frytet e demokracisë!

Meramet Hila, i përgojuar për shumë krime makabre, pasi fitoi pafajësinë për krimet e kryera në qytetin e Vlorës dhe krime kundër njerëzimit, shkoi të jetojë në Tiranë dhe sot ndodhet në Amerikë!

Harun Ismailin e hëngri sëmundja e sheqerit, por rron i biri Fatos Ismaili, që udhëhoqi djegien e shkatërrimin e Vlorës më 1997 dhe sot është operativ sigurimi, si i ati Haruni, po në Nartë!

Edhe po të ngjitemi më lart në strukturat e shtetit, Qemal Klosi që shkoi në thikë nacionalistët e Vlorës, nuk jeton më, po rron i biri Fatos Klosi, më i rrezikshëm se i ati. Edhe Lolo Ganiu nuk jeton më, por rron i biri Agim Alimema, nënoficer i SHISH-it, i akuzuar për vrasjet e djemve të Himarës.

E megjithatë, socialistët ankoheshin se s'kishte demokraci në kohën e "diktaturës" së Berishës!

Po të ishte ky vetëm një rast, ndoshta nuk do shkruanim fare. Historia e komunistëve të Vlorës, sot në pushtet gjakësor, është e mbushur me krime të tilla makabre.

Ky rast mjafton që çdo narqot, çdo vlonjat dhe çdo shqiptar, t'i bëjnë apel ndërgjegjes kur shikon administratën e sotme të mbushur me neokomunistë, ku dje ishin baballarët, sot bijtë e tyre.

Eshtë koha që Vlora ta tregojë veten. A është me kriminelët komunistë e bijtë e tyre sot në pushtet, apo me nacionalizmin, demokracinë dhe lirinë?

13 qershori është një datë që s'duhet harruar, është një datë që duhet ta dijë dhe ta kujtojë çdo shqiptar.

Nga cila anë do të shkojnë vlonjatët?

Marrë nga gazeta "Zgjimi", korrik 1995

[Brari]

Kalem ...pergezime per shkrimet e tua.

Kur degjova athere se ne Vlore po protestojne per "para" nuk u habita dhe e dija se cfar po luhet.
Duke i njohur Vlonjatet e dija qe protestat e 96-97 nuk ishin "ceshtje Lekesh" por ishte preludi i nje kryengritjeje te armatosur e te mir organizuar per te permbysur Demokracine.
Vlora nuk u zgjodh kot per ate pune.
Kishte kohe qe Mafia vlonjate e instaluar ne lagjen "Blloku" ne Tirane prej 50 vjetesh po hungerinte si bisha e Xhungles.
Kjo Mafie qe i kishte " te vetet" kudo ne cdo institucion te Shtetit nuk mund te pajtohej me humbjen e Rolit udheheqes ne Shtetin Shqiptar. Ajo nuk mund te pajtohej dhe me faktin se "ata" te deklasuarit e Laberise po ngrinin koken e po merrnin fryme lirisht pa friken gjer ne palce qe u a kish futur mafia Kapo-iste enveriste gjat 50 viteve.
Jo me kot dordoleci Hysni Milloshi ne vitet 1994-95 organizon kongreset e PPSH ne portokallishtet e Radhimes.
Jo me kot Gjinush Brokajt e Mejdan Klosat futeshin e takonin shefen e Cia-s ne Tirane Mariz Linone.
Jo me kot ne vendet sekrete ne Greqi instruktoheshin Gramoz Rucat e Aleks Kico Mustaqat.
Jo me kot ne Vlore e Sarande benin "turizem" enveristet kosovare.
Vlora po perpunohej qe te permbyste PD-ne dhe Dhjetorin e Studenteve.
Mafia e Vlores ja arriti qellimit.
Atdhetaret Vlonjate kapitulluan para lukunive te ujqerve staliniste-terbaciote.
Balliste te tredhur te llojit te Ermenjit , ish te burgosur te shitur te llojit Kurt Kola e lloj lloj sorollopesh te llojit Frrok Cupi e Sabri Godo, spiune qe ne 8 vjecare te llojit Demeti, Ceka Gjinushi e Ed Rama e Gosh Levonjash e Ardian Klosash, kelysh te rrahur qe ne djep mirditoresh e zadrimoresh e shistavecash Kuksi si Lesi e Legisi e Dokle, hajdute te vjetra si Luiza etj, pedagoge shkence e agjenta sigurimi si Kac Islami e Xhep Mejdani e turli plehrash si Qoset e Melaimat e Agim Isakat u mobilizuan dhe ja arriten qellimeve.
Vlora ra perseri nen kerbacin e njesiteve guerile te Hysni Kapove e Maman Salive dhe uli koken e u mbyll e tmerruar ne shtepi.
Ne rruge u bene zot Zan Caushet e Sazan Alikot e Niko Neki dredha dardhat e u vrane Greta etj e ju pi gjaku policve te Shtetit.

Saliu nuk e mbrojti dot Vloren.
Sot me faktet e fundit qe perdit i verteton me qendrimin e tije Fahrudin Arapi del qarte se nuk vodhi Saliu por Arben Malaj.
Nuk vrau Saliu por Neki Dredha.
Qe kriminelet e pedofilet nuk jane "Malok" te Berishes por militantet socialiste vlonjato- mallakastriotas.
Jane po ata qe qe me 1942 filluan te vrasin pas Shpine.
Edi Rama vlonjati nuk i ka shpeshtuar kot vizitat ne Fier e Vlore.
Mafia kerkon te perjetsoje krimet dhe Vjedhjet.
Te shikojme ne se do guxojne Vlonjatet te votojne aty ku duhet kte radhe.
Pritjen madheshtore qe i bene vjet Saliut (ndonse ajo pritje u gjakos nga bandat e Gjinushit) vlonjatet duhet ta kthejne ne nje Votim MADHESHTOR per Demokracine qe tja heqin njiher e mire pushtetin krimineleve.
Vlora mund te behet qyteti me i bukur ne Bote ne se nuk do jen me ne Gjykat e Komitet Sazan Alikot e Alfred Shytat.


---------------------


Ja nje pamje nga Koha e PPSH-se ku natyrisht "merita" kane dhe Mafia e Vlores.

G 55
----------

Pjeter Arbnori


NEVOJTORJA NE BURG

Në Burgun e Vjetër ose Reparti 313 kishte dy dhoma izolimi për të dënuar, dhoma 6 dhe dhoma 8, që të gjithë i quanin me ironi Flota e 6 (Flota amerikane e Mesdheut) dhe Flota e 8, që çdo ditë gjendeshin disa herë në lajmet e Zërit të Popullit në vitet 1960-1970 si pjesëmarrëset në komplotin imperialisto revizionist kundër Shqipërisë, i gjithë një sajim i diktatorit Enver Hoxha dhe Sigurimit të shtetit që solli dhjetëra pushkatime, qindra dënime të përjetshme me 20 vjet dhe rrallë 10 vjetshe. Te dhoma 6 pas dënimit tim me vdekje më bashkuan me jallanshahitet e gjyqit të admiral Teme Sejkos; me Nasho Gerxhon"bariun e Flotës së gjashtë", skënder bariun - cam "kuzhinier i flotës së 6" Lutfi sejko, Thanas Theodhoraqi, oficer , zv.shef i sigurimit të Marinës, Spiro Dullma, Spiro Gogo nga Mursia, Todi Xega etj.

Dhoma tjetër, dhoma 8 ku më transferuan kur u prish izolimi 6, ishte dhoma ku qëndronte i izoluar Bedri Spahiu, ish Sekretar i Komitetit Qendror të PPSH, Ministër i Arsimit dënuar në një grup me Tuk Jakovën ish- Sekretar i Komitetit Qendor për Kuadrot, Ministër i Financave, i vdekur tashmë në rrethana të dyshimta në spital si e lanë pa kujdes tre ditë në dhomën 8 me apendisit të plasur.

Kur u prish dhoma e izolimit nr 6, unë kalova në dhomën nr.8 ku gjendej Bedri Spahiu i dënuar 20 vjet, sepse ishte mbërthyer me fjalë me Enver Hoxhën në Plenumin e KQ të PPSh më 1954 duke e quajtur "Pusht pa princip!: gjë që nuk kishte guxuar ta bënte askush tjetër deri atëhere e gjatë gjithë diktaturës.
Ndaj Bedri Spahiut, komanda kishte një mëri të madhe të urdhëruar e të udhëzuar që lart. Kur të vijë koha, unë kam shumë shënime nga jeta me Bedri Spahiun të kaluar në izolim nr.8 në burgun e Tiranës nga Kampi i Fushë Krujës nga Kampi i Lacit dhe nga izolimi në Mesin e Burgut të Burrelit ku kam arritur të takohem fshehtas disa herë disa minuta dhe të shkëmbej shkrime ose libra. Tani kemi temë tjetër dhe do t'i bie shkurt. Dhoma 8 ishte e madhe me çimento me tre dushekë që mund të vendoseshin lirisht po detyrimisht përballë shpiunkës, vrimës që na kontrollonte në derë.

Kishim një qyp shurre në skaj një fshesë një copë rragnice, copë batanie e ronitur për të shtupuar çimenton. Përkohësisht ishim vetëm dy sepse i treti S.l. i dyshimtë për spiun, nuk dua t'i bie në qafë pa prova, gjendej në spital ose i sëmurë vërtet ose shkuar për të raportuar, siç thoshte Bedriu. Natën e parë ndenjëm gjithë natën zgjuar duke pëshpëritur pranë e pranë për të gjitha ato që na ishin mbledhur në zemër dhe nuk kishim pasur rast t'ia thoshnim njëri tjetrit apo të tjerëve për aq vjet.
Me Bedriun njiheshim nga larg me ndonjë pusullë të shkëmbyer rrallë, shumë rrallë me ndonjë libër të dërguar fshehtas me një të parë në nevojtore nëpërmjet një roje që mbyllte njërin sy.

Mëngjesin e parë ai mori fshesën e pastroi dhomën mori copën e batanijes, hodhi ca pika ujë në pllakat dhe e lustroi çimenton. Kur u hap dera Bedri kapi qypin e doli përpara. Unë protestova për fshesën, batanijen e lagët dhe qypin që e derdhi dhe e lau. Ai më tha se isha mysafir i ri dhe nuk më takonte. Një ditë dy tri, një javë i njëjti shërbim. I thashë se po e tepronte, ai ishte 27 vjet më i moshuar se unë. sigurisht edhe kur caktuam radhën e qypit ai e thyente shpesh herë shërbimin në dëmin e vet e dobinë time.

-Dëgjo Bedrii, i thashë një ditë tek po hanim supën e drekës, ju komunistët veç e veç jeni për t'ju pirë në kupë. Plehrat i derdhni të parët vetë, fshesën s'ia lëshoni njeriu për qypin e shurrës nuk jeni qibarë, e derdhni dhe e lani vetë. Por po u vute në rresht të viheni në komandë dhe nuk dihet si ti shpërbleni këto mirësi.

- Këto vite ju na kini njohur-qeshi me përzemërsi ish- Prokurori i Përgjithshëm edhe unë e kam njohur dhe analizuar vetveten. Ti e njeh Bajram Xhelon, policin me mustaqe të dredhura që ka sot shërbimin? Eshtë nga anët tona, lab si unë. Nuk ka më shpirtkatran. Ai e di që jam i uritur dhe pret t'i them të më hedhë një lugë gjellë tepricë. Unë kam vite që nuk i them, megjithëse goja më shkon lëng. Ai tërbohet se nuk ia hedh sytë. Ti e njeh Y.N. kujdestarin e burgut që çel e mbyll shulat për të na shoqëruar në nevojë. Ai ndan gjellën çdo ditë dhe këtij dereziu që kam në dhomë i hedh dy lugë të përziera mirë. Unë pas tij i zgjas tasin, ai merr një gjysmë luge spirilëng ma hedh dhe më pyet: a do edhe një?-Jo i them prerë. Atij po t'i kishte lerë në zemër s'kishte pse më pyeste po ma hidhte si të parit.

Ndërkaq Bedriu merr një tul buke dhe e fshin tasin nga brenda duke e rrotulluar. Gjatë rrotullimit unë vë re emrin e gdhendur me gjilpërë në alumin: Bedri Spahi, ashtu siç e shkruante ai, kurrë mbiemrin të shquar por fjalët e tjera megjithëse shqip nuk i shquaja mirë. Pasi e fshiu tulin e bukës për alumin deri në ndriçim dhe e futi në gojë si ndonjë embëlsirë ish- Prokurori i Përgjithshëm më shpjegoi: E dallon mbishkrimin?

-Tas-Oturak.

-Eshte historia e dhimbshme e qelisë kur isha i dënuar. Me preteksin se një herë kishin punë më vonuan daljen në nevojë, një orë, dy orë, tri orë. Durova, trokita protestova . Y.N. rrudhte krahët dhe shikonte nga Bajram Xhelo si të thoshteute atë! Ai e ka në dorë! Ai të ka në dorë! Unë vazhdova t'i trokisja derë: Ka kaluar ora për nevojë!

Dikur erdhi Bajram Xhelo:

-Mos i trokit portës!

-Ka kaluar ora për nevojë!

-Bëje aty brenda!

-S'kam ku ta bej!

-Bëje në tas!

-Nuk kam tas!

-Bëje në tas të gjellës!

Unë durova, durova pastaj e bëra në tasin e gjellës, në këtë tas ku më vonë kam gdhendur me gjilpëras-Oturak!

Pas pak muajsh kur Bedri Spahiu shkroi Testamentin e tij të njohur akuzues, në praninë time ( përsëri S.L. ishte shtruar në spital) u përmend përveç shumë të tjerave edhe Bajram Xhelo, edhe birucat edhe Tasi - Oturak. Në një periudhë _ pastërtie: kur na e hoqën qypin, Bedriu detyrohej të shkonte te cezma e oborrit të bënte sikur po lante tasin e famshëm ( që përsëri përdorej për gjellë) dhe të derdhte ujët njëkohësisht për t,u liruar. Unë mora nga familja një borsë uji me raport dhe ia dhashë Bedriut që mërdhifte natën ( kishte vetëm dy batanije jeshile të rrjepura), prandaj e shtrëngonte ujët.

Desh harrova të them: nevojtoren e kemi përdorur edhe për kontakte të rastit me të burgosurit e shumicës prej të cilëve ishin rreptësisht të izoluar. Qëllonte që roja të ishte mendjemadh ta kishte si përulje të na priste të dera, kthehej në koliben e vet e na harronte të mbyllur në nevojë. Qëndrimi në nevojtore pa orar ishte gëzimi ynë. Ndonjëherë në të rrallë ndonjë guximtar që gjendej në banjon ngjitur ku ruheshin njerëzit vinte tek sporteli ynë dhe na takonte në nevojtore dhe bisedonte me ne të izoluarit. Kështu edhe përpara më tregonte Bedriu kur akoma ishte gjallë Tuk Jakova në zilimin tonë vinin e na takonin të burgosur të vjetër si Gjergj Bufli, Njac serreqi, Viktor Kujxhiu, Mehmet Dermani etj.

Kur nuk kishte guximtarë uleshim me nge në vrimë të nevojtores dhe shtrëngoheshim për tu liruar meqë njëri prej nesh zakonisht ishte kaps, gjë jo fort e këndshme, kur nevoja të imponohet me minuta. Të burgosurit nuk dilnin thuajse kurrë normal,ata vuanin nga koliti ose diarreja në të kundërtën ishin kaps për shkak të ushqimit të pamjaftueshëm.



x x x



Në kamp sollën një herë një devollit, fshatar, punëtor krahu tepër ironik po edhe që e mbanin torollak të cilit i dhimbte koka vazhdimisht për shkak se kishte një të çarë të madhe në kokë. Gojët e liga thoshin se e kishte plagën peshqesh nga hetuesia, goja e tij e mirë thoshte se i kishte rënë murit me kokë, të tjerët thoshin se ka qenë i shtruar në pavionin 17.

Kur vinte autoburgu i pari shkonte oficeri i rojes që do të merrte dokumentet për ndryshimin e forcës, pastaj afrohej Kryetari i Këshillit të Riedukimit, Beqir Dibra. Më përpara afrohej edhe lalë Osmani që shkonte të rekrutonte njeri për ballin, një plak tjetër që përpiqej të rekrutonte ndonjërin për Legalitetin, kishte edhe tre katër kurreshtarë të tjerë që dëshirohin të dinin ndonjë të re nga liria nga përtej burgu ose prisnin thjesht një cigare nga të ardhurit.

Devolliti u tregua shumë i shtruar i kuptueshëm dhe i pëlqeu ish-inxhinierit të peshkimit që ishte dënuar si agjent i UDB-së sepse kishte patur gruan jugosllave por që betohej se ishte mish e shpirt me Partinë. Nga autoburgu inxhinier Dibra e mori përkrahu dhe e çoi në bibliotekë. Kudo parulla të shkruara me të kuqe "Vigjilencë, vigjilencë, vigjilencë","Uji fle, hasmi s'fle!"

"Edukimi komunist, patriotik qytetar, mund t'i shpëtojë të gënjyerit nga armiku i klasës !" Në tri anët rafte me libra të trashë të kuq të lidhur me karton ku dalloje gjithë klasikët me radhë. Vetëm në një qoshe një pic me libra artistike vendi ose të huaja.

-Dëgjo djalë ti ke gabuar nuk je armik, të ka shtyrë në ngasje armiku i klasës, ndonjë kulak. Këtu ke rënë mes njerëzish që janë gati të të përpijnë. Lidhur me këshillin e riedukimit se do të shpëtosh. Nis e lexo veprat, përfundoi sa më parë merr e zgjidh!

Hë si thua?

-Patjetër.

-Do nga shoku Enver? Njëshi, dyshi, treshi, pesa, teta, dhjeta....

-I kam lexuar të gjitha.

-Do veprat e Stalinit. Nga njëshi deri tek trembëdhjeta. Tani del edhe 14 e 15.

Devolliti i mori i shikoi një nga një fletë pas flete.

-Eshte shumë i ashpër.

-Me armikun i ashpër duhet të jesh...

-Merr Leninin. Nga njëshi në tridhjeteca.

-S'po më mbushet mendja.

- A do Marksin e Engelsin. Po Kapitalin nuk e gëlltit dot, do tru.

-T'ia shikoj faqen njëherë... Jo..Jo., Më mirë po marr këtë Leninin e trashë. Vepra të zgjedhura. Ky bën për mua.

Ishte një botim i veçantë voluminoz mbi njëmijë faqe me letër të hollë.

-Mirë, merre lexoje dalngadalë. Të lumtë!

do ditë Beqir Dibra e pyeste Devollitin:

-Hë si shkon? Si ecën vepra? Ke lexuar gjpë?

-Shkëlqyeshëm. Vepër më të mirë, më të bukur më të butë s'kam parë!

-He, ashtu vazhdo. Nderon veten na nderon edhe neve.

Pas një jave pas dy javësh pas një muaji njeri tregonte se po kënaqej tjetri inkurajonte për ta lexuar e futur në kokë. Po kur kaloi muaji Beqiri u tregua i paduruar dhe kërkoi t'ia shihte librin e dhënë për studim.

-Ti e kupton vetë shoku Beqir, volum aq të trashë është zor ta përpish të gjithë.

Beqiri desh ta shikonte me sytë e vet.

_Ja nën jastëk e kam."Një hap përpara dy hapa prapa", nuk është shaka.

Beqiri përmbysi jastëkun kapi me një britmë librin me karton të trashë ngjyrë kafe të varur shtrembër.

-Ç'ke bërë! Ç'na bëre! Na fike.

Mbi 100 fletë ishin zhdukur nga lidhja.

-Po ka burrë që ta mbarojë kaq shpejt? Unë dy herë në ditë mëngjes e darkë shkoj në nevojë!

-More i poshtër. Po s'kishe letër tjetër që prishe këtë.

-E kam lexuar për nder, faqe për faqe pastaj e kam përdorur.

Devollitin e futën në birucë, i hoqën një dru të shëndoshë e shtrënguan deri në zero me hekura gjermane u përpoqen t'i mbushnin mendjen se një kulak që flinte afër tij e ka nxitur po devolliu kokë devolliu e slëvizte nga e tija.

Na e sollën të bërë petë në Burrel dhe historia e parë që na tregoi ishte vepra e Leninit që "nuk kishte arritur ta përfundonte". Ne të tjerët sillu përsillu çdo natë e detyronim të na shpjegonte se si e kishte studiuar shokun Lenin, se çfarë letre kishte vepra dhe çfarë konkluzione kishte nxjerrë prej tij.





X X X



Kishim një ushtar me emrin Sherif Ismaili që kishte folur diçka për kufirin ose diçka që mund të merrej si agjitacion e propagandë. E kishin dënuar dhjetë a pesëmbëdhejtë vjet e kishin dërguar në minierë. Një njeri i keq e kishte provokuar dhe Sherifi pak se ishte nga rrethi i Shijakut ku s'ta përtojnë pak se ishte i mërzitur për rininë e humbur ia kishte këputur me levë kokës. Na e sollën në dhomë të dënuar për të dytën herë. Dita e nxehtë të merr fyrmën. Asnjë duhmë erë nuk lëviz. Dikush përgjon një lëvizje në korridorin e gjatë dhe thotë:

-Furnizimi!

Sherifi bën brof në këmbë: Po për zotin Furnizimi! Fitore!

Vërtetë u hapën sportelet e dhomave njëri pas tjetrit. Emrat thirreshin me radhë. Lista ushqimesh ku baza ishte standard aq sa është shuma 500 lekë që vjen zakonisht nga familja.



vaj gjysmë kg

makarona 1 kg

marmalate 1kg

kaush peseleksh 20 cope

zarfa 2 copë

pulla 2 copë



Më të rrallë porositej gjysmë kg djathë një kg sheqer nga ata që merrnin 1000 lekë.

Kur u thirr emri i Sherif Ismailit në liste u dëgjuan edhe katër kg rrush të porositura.

-Rrush?

-Po, po rrush!

-Rrush në fillim të gushtit ??!!

-Pse ç'ka në fillim të gushtit!

-Eshte i papjekur! Eshte i tharte! Në shtator piqet mire!

-Pse nuk thoni që ju dhimbsen lekët. Edhe lekët e mi ju dhimbsen?

-Ku do ta hedhësh?-thërret zëri përtej sportelit.

Sherifi zgjat një çante të zezë mushamaje e cila mezi del nga sporteli 10x10 cm me një shufër hekuri ndarës në mes.

Pas një ore vjen porosia e të gjithëve, dera hapet e secili merr furnizimin e muajit. Dita e takimeve dhe dita e furnizmit janë ceremoniale. Shikon njerëz që nderin një gazetë Zëri i Popullit mbi dyshekun e vet. Pastaj tasi i gjizës, pagurja e vajit, pjata e marmalatës, trasta e sheqerit, e miellit, e kështu me radhë. Veçan eshte gazeta me kaushet e duhanit.

Sherifi triumfal me trastën plot me katër kg rrush pak i skuqur, trëndafil, tek - tuk jeshil i papjekur.

-I mirë, i mirë fort, mjaltë, mjaltë fare.

Menjëherë nis e shkoklon vilën e parë dhe me radhë i fut kokrrat në gojë pa pritur njëra tjetrën.

-Ç'bën ashtu?!

-Pa e larë!

-Prit një cikë sa të ndahet dreka.

-Sherif ma jep supën e racionit mua! Mua, mua, mua!

-Mos ishe ti që më këshillove për ta larë rrushin? Laji duart nga supa: As ti, as ti, as ti !

-Asnjeri! Do ta marr vetë supën.

Njeri i afron tasin e vet bosh dhe paguren e ujit të çmuar për ta larë!

Sherifi vazhdon ti hajë kokrrat jo një nga një po dy nga dy!

-Zotrote mos ke qenë mitralier në ushtri? Pse ngutesh! S'ta ha njeri.

Qani hallin ju! Qani hallin! Ai do t'ia nxjerrë fundin trastës që sonte.

-Cili foli? E ç'janë katër kg rrush? Për të shuar mallin nuk duhet pushuar.

Vërtet brenda gjysmë ore canta e zezë u bë petë, u kthye së prapi u shkund mbi gazetë u mblodhën kokrrat të shtypura të pashtypura dhe u kapërdinë edhe ato.

Ndërkaq fillon diskutimi "akademik" për vreshtarinë, llojet e rrushit, kohën e pjekjes së tij, çmimet, cili është i mirë për verë, për raki për tavolinë.

Ndërkaq Sherifi është shtrirë në dyshek ka vënë këmbën mbi këmbë gishtat i lot paksa dhe me njërën dorë i bie barkut të fryrë tullumbac me një ritëm të tillë si të thoshte:

-Vazhdon diskutimi për kohën e pjekjes së rrushit.

-Bjerini legenit ju, Bjerini!

Në një cast që u bë qetësi.....gërr.... gërr....gu...llu...llu u dëgjuan zhurma të çrregullta në zorrët e Sherifit.

Dëgjoja melodinë o mitralier!-thërret Myftari "voci" i cili afroi ujin e tasin për të shpëlarë me shpresë se do të merrte një bistak të vogël.

Krismat e zorrëve u shtuan u shpeshtuan, fryrja u bë alarmante, këmbët ndërruan pozicion, buzëqeshja i iku sherifit nga fytyra dhe ai nisi të lëvizte në korridorin e ngushtë mes dyshemesë nga dera te muri nga muri te dera, gjithnjë e më afër derës dhe befas një trokitje në derë një pordhë i shpëton padashur, dy trokitje një britmë kërcënuese e rojes nga fundi i korridorit, të cili i prishet rehatia dhe një guguritje të qeshurash prej atyre që e kishin quajtur rrushin të papjekur por do ta kishin ngrënë po t'ua ofronte Sherifi nga një bistak.

Hapet sporteli me kërcënimet e zakonshme

-Zoti Palaman jam keq. Fat i mirë që qëllove ti, se je i arsyeshëm ma hap pak derën se kam nevojë.

-Nuk ka orar tani, vetëm pas tri orësh!

-Të marrsha të keqen! Mos më turpëro!

-Bëje në qyp!

-Kam të madhen! Të madhen!

-Bëje në gazetë!

-Ky vdes e nuk "e bën" mbi fjalimin e "udhëheqësit kryesor"!-

ndërhyn njëri.

-Shpejt të lutem se më shpëtoi.

Roja ikën duke murmuritur.

Shokët e dhomës e qortojnë Sherifin.

-Ku hahet katër kg rrush përnjëherë?

-Pse e hëngre pa e larë!

-A të thamë se është i papjekur!

Sherifi ulet galuc nga dhimbja e barkut por e ka të vështirë të qëndrojë mbledhur nuk duron më zbërthen pantallonat ul brekët në mes të tridhjetë burrave hap grykën e torbës së zezë. Nuk ka kohë për të mbajtur batanijen.

një qelbësirë mbushi dhomën. Nazellinjtë zunë hundën me dorë.

Roja Ahmet Palamani më në fund hap një cep të derës për të diskutuar me Sherifin.

Por i burgosuri tërheq derën, nxjerr çantën përpara dhe sulmon në korridor.

-Dale të shohim mos ka ndonjë nga ata ordinerët jashtë-thërret roja.

-Nuk pyet kjo për politikë dhe ordinerë dhe nga çanta e cila një orë përpara ishte plot me rrush tani pizga rrjedh pikë pikë në çimenton e pastruar dhe lustruar.



* * *



Priftërinjtë katolikë përbëjnë një kapitull të veçantë të jetës së burgjeve e kampeve komuniste. Më e dëshiruara do të ishte të flisnim për klerikë në përgjithësi meqë Shqipëria përbëhet nga tre besime. Fatmirësisht dhe fatkeqësisht myslimane dhe ortodokse ka pasur shumë pak të dënuar, shumica të respektuar. Baballarët e parë bektashinj, Hafiz Dergutim Halif Ali Tari, Imzot Irene Banushi, Hafiz Sabri Koci , Baba Reshat Bardhi, Imzot Visarion Xhuvani.

Shumica dërrmuese e të dënuarve mbi 90 % ishin emra të shquar priftërinj katolikë, franceskanë, jezuitë dhe shekullore nga veriu që mbrojtën Shqipërinë dhe besimin katolik të persekutuar posaçërisht dhe unë do të përpiqem ti numëroj me radhë të gjithë ata që kam njohur e takuar jashtë e brenda telave me gjemba.

Kam njohur që fëmijë Imzot Gasper Thacin dhe Vincens Prenushin, Dajanin, Faustin, Fratel Bartolotin, Patger Giardinin, Pater Anton Lulin, Drejtorin tim të shkollës Pater Donaqt Kurti, Pater Frano Kirin, vëllezërit Anton dhe Mark Harapi, At Pal Dodaj, At Marin Sirdani, At Benedikt Dema etj.

I pari duhet përmendur jezuiti i veçantë Pjetër Meshkalla e theksoj Meshkalla, sipas emrit të një fshati të krahinës së Shllakut. Ai njeriu i qetë i matur gjithmonë i buzëqeshur, mërzitej po ta quaje gabim Mushkalla. E kisha njohur që fëmijë nga fotografia që kishim në albumin e familjes time dhe që shikoja dhe mbi komonë në dhomën e s'ëmës Age nga Shiroka kushërirës sonë nga babai një plake të thatë, gjithmonë sypërlotur për djalin prift të arrestuar që në vitet e para dhe që e dërgonin nga kampi në kamp nga burgu në burg.

At Pjetër Meshkallën e takova për të parën herë në dhomën e bujtësve në Burgun e Tiranës, Rep 313 unë duke u transferuar nga Kampi i Elbasanit -Spitali në Burgun e Burrelit ai nga dënimi i dytë në kampet e punës. Kur e pashë ai e kishte gojën të mbushur me ujë dhe e zbrazi në qyp para se të më fliste. Një javë a dy që pritën u çmallëm duke folur për kujtimet e kaluara të burgjeve e kampeve si dhe atë pak përovjë të lirisë sonë të shkurtër. Ai më tregoi për dy letrat që i kishte dërguar më 1945 Shefit të Shtamadhorisë Mehmet Shehut dhe më 1967 Kryeministrit Mehmet Shehu letër për të cilën sapo ishte dënuar për të dytën herë. Pjetër Meshkalla, teolog, filozofr orator më foli tepër thjesht për gjyqin e tij në auditoret e Institutit Pedagogjik të Shkodrës. Nga të tjerë mora vesh se gjyqi ishte zhvilluar me altoparlant dhe ishte kthyer nga një tentativë demaskimi në dëm të klerit katolik në një seancë që solli demaskimin e komunizmit në Shqipëri. Më vonë disa të pranishëm në gjyq më thanë se Sigurimi i Shtetit kishte sjellë dy a tri priftërinj ortodoksë të "penduar" si dëshmitarë që do të vërtetonin se Ungjilli ishte një gënjeshtër po kështu edhe dhjetë a pesëmbëdhjetë studentë me nga një pusullë në dorë që "vërtetonin" se krishti nuk kishte ekzistuar. Gojë më gojë kishte qarkulluar fjala e guximshme e argumentuar dhe tronditëse e at Pjetër Meshkallës që e kishte bërë leckë gjyqin paçavure të përgatitur me mundim nga Komiteti Qendror i Partisë Komuniste të Shqipërisë. Unë i tregova për gjyqin tonë të zhvilluar pak vjet përpara i fola edhe për programin e partisë ilegale që kisha hartuar vetë. Për kujtim i dhurova një libër frengjisht "L' esthetique de Shateaubriand".

Kur ishim pushim ose kur kisha radhën për të folur gjatë, ai merrte një gllënkë ujë nga pagurja dhe e sillte nëpër gojë për të shuar etjen në atë zheg gushti por edhe për të mos iu përgjigjur disa provokatorëve që e ngacmonin herë pas here të porositur nga operativi i sigurimit.

Të njëjtën praktikë pashë edhe te dom Mikel Koliqi i internuar dhe i dënuar disa herë dhe që e takova po në dhomën e bujtësve në Tiranë. E gjeta në errësirën e Kaushit në fund të katit të parë në fjetoren me tre kate që dukej si zgjua bletësh nga të dënuarit e panumërt. Më vonë provokatorët e vunë në surdine nga një i njohuri im që i kishte shpatullat shumë të gjera dhe kishte simpati për priftin plak. Nisëm menjëherë të bisedojmë për të kalurëm. Dom Mikeli ishte vëllai i shkrimtarit të shquar Ernest Koliqi. Ata ishin nga katundi me emër i Shirokës, sikurse edhe familja ime. Koliqët ishin familje e njohur tregtare me dyqane e agjenci në shkodër, Cetinë, Podgoricë. Babai im Filipi kur ka qenë i ri para se të shkonte në kurs për oficer ka punuar si menazher në agjencinë tregtare të Koliqëve. Dom Mikelin e njihja që në vitin 1943 si famulltar te Katedralja e Shkodrës ose Kisha e Madhe sic e quanim ne. Ndihmës të tij mbaj mend Dom Zef Shestanin, antifashist i njohur në kohën e pushtimit, luftëtar për lirinë e Shqipërisë, i cili dëgjohej me kujdes për predikimet e tij patriotike në kishë. Kur isha fëmijë dom Mikelin e mbaj mend gjithmonë të qeshur, kurrë thumbues, asnjëherë zemërak kurrë nuk pashë thuper në dorën e tij, kurrë nuk na goditi edhe kur bënim capkënllëqe të rënda. Megjithatë nuk ma merrte mendja që të bëhej kardinal e aq më pak shenjt. Pas vitit 1944 filluan për të, si edhe për zëvëndësin e tij Ernest Coba, për ndihmësit don Zef Bici e don Mark Hasin ditë të vështira përndjekjesh, internimi, burgimi e pushkatimi. Që të katërt i kam njohur në kushte të lira e në kushte burgu të rëndë. Dom Mikeli që kishte kujtesë të veçantë më njohu menjëherë. Kujtoi kohën kur fëmijë tetë - nëntë vjeç rrija pranë harmoniumit të tij duke dëgjuar meloditë që u binte madje e dëgjoja edhe kur kompozonte vetë muzikë.

Më falenderoi për ndërhyrjen e të njohurit tim, i cili ia hoqi qafe një fondamentalist me dy tre bishta të tij që e ngacmonin e fyenin e kërcënonin. Ndërsa bisedonim don Mikel Koliqi me kërkoi të falur mbushi bulçitë me ujë, shpëlau gurmazin disa herë pastaj shkoi te qypi dhe e nxorri ujin.

-T'u bë zakon të mbushësh gojën sa herë të provokojnë po tani që shpëtove prej tyre përse e vazhdon gargarën?

-Jo mor bir ka edhe halle të tjera më të forta!

Dikush më tregoi më vonë se pleqtë e shuanin etjen e verës duke shpëlarë gojën gjithë ditën por ruheshin të mos e kalonin në bark që të mos i shtrëngonte ujët e hollë. Kështu priftërinjtë pleq shpëtonin nga të turpëruarit para syve të botës.

Vetëm një prift bënte përjashtim. Atë e quanin me shaka "papa". Meqë ishte i ngutur në gjuhë një herë i tha një të dënuari nga Lezha:"Kur të bëhem arqipeshkv do të të marr shofer të veturës sime". Ata që e dëgjuan i thanë me ironi shiko se mos kërkon të bëhesh kardinal.

-E ç'ka për t'u çuditur-tha mendje fyelli, unë mund të bëhem edhe papë.

megjithëse ishte trim e i qëndrueshëm kjo dëshirë për të ecur mbi të tjerët e bënte të zihej me të gjithë si vëllezërit e vet dhe më vonë e lanë në bisht. Ky prift nuk e kishte për gjë që kur hante shumë të zbrazej në mes të dhomës në qyp gjithmonë pa zor e duke qeshur.

Mbaj mend një shkrimtar e folklorist të shquar profesor Gjergj Komninon i cili vuante nga prostata. Të gjorin profesor të dënuar me vdekje më vonë kthyer me 25 vjet dënim e kam takuar në burgun e Tiranës në kampin e Fushë Krujës dhe të Elbasanit. Nga familja nuk e ndihmonte njeri as me të holla as me ushqime as me ndërresa dhe kishte mbetur keq.

Disa vagabonda sapo e shikonin që shkonte tek qypi i shurrës dhe bëhej gati për të derdhur ujë, bënin me zë të ulët:

-Cst!cst!cst!

Profesori shqetësohej lëvizte kollitej, shikonte djathtas e majtas dhe përpiqej përsëri të qetësohej.

Bëhej heshtje! Profesori përsëri shtrëngohej dhe kur i vinte momenti për t'u liruar, përsëri horrat fillonin të bënin st! cst! Për së dyti ujët i pritej plakut ai bëhej nervoz bërtiste, lutej, kërcënonte, ngacmuesit qeshnin, pastaj i thoshin "më fal" dhe heshtnin përsëri.

Ky proces vazhdonte gjysmë ore, profesori torturohej gjatë e linte qypin përfundimisht dhe kur nuk e priste i shpëtonin pikat në brekë dhe iu qullnin edhe pantallonat.

Me këtë metodë e torturonin përditë. Dhe të mendoje se profesori kishte qenë shkrimtar, antifashist, antikomunist dhe shqiptar i shquar.

Kjo ishte arsyeja që priftërinjtë e nderuar dom Mikel Koliqi dhe at Pjetër Meshkalla që kishin përvojë të gjatë burgjesh rrinin duke shpëlarë gojën gjatë me ujë për të shuar etjen dhe për të mos krijuar rrezikun e të derdhurit ujë kohë e pa kohë .

Pjeter Arbnori


-----------------------------------------------------