Park i Zi apo Park Energjetik
Ing. XHEVAHIR NGJEQARI
Për shkallën e njohjes së topografisë dhe mbështetur në strategjinë e infrastrukturës, mundësia e vendosjes së ndërtimit të infrastrukturës së naftës ne bregdetin e Vlorës ka dy variante. Varianti i pare eshte pozicioni i vendosjes nga specialistet shteterore ne Pyllin e Sodes, ne Gjirin e Vlores, ne periferi te qytetit Vlores ose ne zemer te pyllit dhe zones me te bukur turistike te Vlores. Te cilin ata e vleresojne si variantin me ekonomik. Varianti dyte eshte ai që parashikon ndertimin e strukturave te naftes ne zonen nga Kepi i Dajlanit deri ne derdhje te Vjoses, ose 17 km larg qytetit të Vlores, ose nen korrentet e lugines së Vjoses. Ky pozicion mendoj se është me ekonomiku dhe se zgjidh shume interesa per vendin. Ne pamundesi te barabarta qe te analizohen ose te ballafaqohen studimet ne keshillat teknike, specialistet shteterore shkruajnë dhe vulosin studimet e tyre pa një oponence jashte strukturave sheterore .
Ndertimi i infrastruktures së naftes ne Gjirin e Vlores ka dy probleme. Problemin e parë specialistet shtetërore e kane me ambientalistet, te cilet kerkojne te ballafaqojne treguesit e ndotjes së mjedisit duke akuzuar se ato qe paraqiten ne pozicionin qeveritar nuk jane te sakta.
Infrastruktura e naftës apo vetëm TEC-i
Kalimi i tubacionit të naftës dhe gazit (AMBO) nga deti Kaspik në Europë nëpërmjet hinkes natyrale te lumit të Shkumbinit dhe bregdetit shqiptar duke shkurtuar mbi 3200 km ne krahasim me kalimet ne Gjirin Persik, verteton se pozicioni gjeografik eshte një urë tranziti, jo vetem per mallrat, por edhe per lenden djegese. Eshte fat qe kolektori i lendes djegese kalon nepermjet vendit tone sepse Europa eshte importuesi i pare dhe konsumatori i dyte ne bote per lenden djegese. Ne vitin 1997, Komuniteti Europian ka importuar lende djegese nga Lindja e Mesme mbi 40 miliardë euro. Rruga detare e Gjrit Persik, detit Arabik, Detit të Kuq, Suezit deri ne Mesdhe eshte shume e gjate. Ndersa rruga e kalimit nga deti Kaspik per te ardhur ne Europe nepermjet Ballkanit, ku vendi yne i vogel ne tranzitin e naftes perfaqësohet si urë tranziti tokesore dhe portuale, eshte një rast i veçante gjeografik. Ne kuptimin ekonomiko-shoqeror eshte një pasuri e madhe qe kolektoret e naftes dhe gjithe industria e perpunimit do te perqendrohet ne vendin tone dhe kryesisht në Vlore. Dhe fakti qe do te perpunohen dhe tranzitojne rreth 120 mije tonë nafte ne dite deshmon per dimensionet e industrisë së naftes qe do te istalohet ne perspektive.
Me infrastrukture nafte nenkuptohet: Kolektori i naftes dhe i gazit me gjithe nenobjektet, depozitat e kolektorit AMBO qe kane volumin minimal 200 mije tonë, ndertimi me faza i tre TEC-ve me fuqi nga 135 MË*** secili,
ndertimi i rafinerise qe do te perpunoje naften bruto qe vjen nga Kaspiku ne menyre qe te tregtohet i paster, ndertimi i një pontili te fuqishem nafte me gjatesi rreth 6,5 km; do te ndertohen depozitat e karburanteve te kompanise italo–rumene, ndertimi i rrjetit teknologjik te tubacioneve qe lidhin objektet e naftes me tranzitin dhe perpunimin. Vetëkuptohet, pra, qe nuk behet fjale per ndertimin e një TEC-i.
Nuk është Park Energjetik
Kam bindjen se ka një ngaterresë totale ose konceptim të gabuar. Sepse kur flitet per infrastrukturen e naftes theksohet me te madhe ndertimi i Parkut Energjetik ne Zonen “B”. Ky nuk eshte Park Energjetik, por Industria e Perpunimit dhe Tranzitit të Naftes. Sepse vellimi i karburantit qe do të perdorej per te prodhuar energji elektrike nga TEC-et nese do te blinim 3 miliardë KË***** ne vitin 2010 nuk do te kalonte 500 mije tonelata ne vit ose sa 1/ 72 e vellimit qe do te perpunohet dhe tranzitohet. Dhe objektet qe perbejne industrine e perpunimit dhe tranzitit jane me te shumte si vellime, shtrirje, depozitime etj. Nga krahasimet, industria e prodhimit të energjise ne raport me aktivitetin e perpunimit dhe tranzitit ka një vellim te vogel konsumi. Si koncepte, ndotja qe krijon vellimi karburantit qe perpunohet ne TEC-e eshte rrjedhoje e një procesi teknologjik. Dhe nese ndotja nga TEC-i eshte e dukshme ne natyre, industrite e perpunimit dhe tranzitit qe jane rreth 72 here me te medha do te kene ndotjen respektive. Ne kuptimin fizik, funksional, teknologjik objektet e perpunimit dhe tranzitit të lendes djegese zoterojne aktivitet shume here me teper se tre TEC-et. Nese do te meritonte fjalen PARK jane veprat e hidroenergjisë ne veri te vendit, te cilat kane lende te pare arin e bardhe UJIN. Duke iu referuar dhe fjalorëve, fjala Park ne te gjitha interpretimet nuk ka asnjë pike kontakti me industrine e TEC-ve, perpunimin dhe tranzitin e naftes. Fjala Park nenkupton një objekt qe natyra njerezore deshiron ne çdo kohe te jete pjese e saj. Per vete natyren e lendes djegese qe perpunohet, industria e perpunimit, tranzitit, prodhimit të energjise perfaqësojne struktura industriale qe vetem nevojat ekonomike, politike, strategjike e gjeografike te detyrojne t’i pranosh pjese të jetes urbane. Edhe ne kuptimin kimik, karburantet jane vete lende energjetike. TEC-i si teknologji shndërron energji. Gjeneron energjine e perqendruar qe nevojitet. Emertimi i industrise së perpunimit, tranzitit, TEC-ve nuk ka lidhje me fjalen PARK ENERGJETIK. Per vete natyren, ajo ne krahasim me shume industri te tjera ne kuptim e planimetrise perfaqëson një Park te Zi. Mbas fjales Park te Energjise ne opinionin e pergjthshem eshte thene se do te ndertohet ne “Zonën B”. Termi i mesiperm eshte i papercaktuar. Ne rastin e Vlores zona e mesiperme nenkupton truallin nga Narta ne Sode. Ne te gjitha arsyetimet, emertimet e objekteve te mesiperme nuk kane lidhje me infrastrukturen e naftes ne Vlore
Gjiri Vlorës
Gjiri i Vlorës ka formën e një harku të çrregullt. Mbi sipërfaqen e gjirit eshte ndertuar qyteti. Ne pjesen verilidore kufizohet nga kodrat Rinia, Kus - Baba, Ullishtja, Pusi i Mezinit, Narte - Zvernec. Ndersa bregdeti, nga Uji Ftohte deri te Shtepia e Pushimit rreth 6 km eshte ranor dhe i veshur me ndertime. Nga Shtepia e Pushimit deri ne Zvernec rreth 6 km shtrihet Pylli Vlores. Altimetria verteton se qyteti i Vlores ne gjithe periferine e harkut eshte i rrethuar nga kodrat. Qe nenkupton se korrentet fryjne nga deti ne Vlore dhe para viteve 90 ne mesin e pyllit ishte ndertuar Uzina e Sodes Kaustike. Pa gezuar lirine nga uzina helmuese, pyllit iu be peshqesh ndertimi i infrastruktures së naftes. Qe do te thote se industria e perpunimit të naftes ne Zonen “B”, nenkupton ndertimet ne Pyllin e Vlores. Kjo është e njëjta situatë sikur ndertimi i të ashtuquajturit Park Energjetik të bëhej në hapësirat nga “Misto Mame” deri në Kombinat.
Zgjerimi urban i Vlorës
Vlora dhe Narta janë lidhur plotësisht nga ana urbane. Narta tashme eshte lagje e Vlores. Troje te lira, pjeserisht kane mbetur ne zonen e pyjores, te cilat brenda një 5-10- vjeçari do te mbulohen me ndertime urbane. Ne gjendjen aktuale midis Vlores dhe Nartes nuk ka me dallim. Ai eshte një qytet i vetem. Per arsye se vetem fushe ose hapje fushore te lire ka vetem ne marredhenie me Narten. Kjo eshte arsyeja qe Vlora eshte shtrire ne drejtim te saj .
Parashikimet shtetërore
Gjithë infrastrukturën e naftës e kanë vendosur nga Narta deri në portin e Sodes. Ne fushen e Nartes me emrin Alias kane vendosur depozitat e naftes 200 mije tonë per llogari të naftesjellesit AMBO. Ne mesin e pyllit të Sodes kane vendosur ndertimin e TEC-it. Prane tyre do te vendosen dhe depozitat e tjera te kompanise italo-rumene, vellimi i te cilave eshte i dyshimte. Parashikime se ku do te vendosen dy TEC-et e tjere dhe rafineria nuk ka. Te gjitha keto struktura i kane parashikuar te ndertohen ne hapesiren nga Narta deri ne Portin e Sodes. Me qellimin e vetem sepse ne portin e sapofilluar te Sodes ka një bankine qe sherben aktualisht si pontil karburanti. Te cilin ne perspektive duan ta zgjasin rreth 6,5 km ne drejtim te Mezokanalit. Ose hapesires ujore midis Karaburunit dhe Sazanit per te furnizuar anijet 300 toneshe te tranzitit të naftes. Duke shprehur se infrastruktura e ndertuar ketu kushton reth 35 milion $ me lire se ne zona të tjera.
Ne studimin shteteror paraqitet një planimetri pjesore ku eshte vendosur vetem TEC-i. Shenohet vetem largesia e tij nga Sheshi i Flamurit. Nevojitet një planimetri ku te perfshihet qyteti i Vlores, Pylli i Sodes, Narta dhe Zverneci dhe te vizatohet vija reale e shtrirjes urbane te Vlores. Specialistet shteterore shprehen se kane studiuar teresine e objekteve te infrastriuktures ne marredhenie me jeten urbane, me gjithe largesite respektive. Une dyshoj se kjo nuk eshte e vertete . Ne parashikimet shtetërore shfrytezohet pontili ekzistues i naftes duke e zgjatur ose duke ndertuar një tjeter prane tij. Gjatesia e pontilit qe furnizon anijet çisterne eshte 6,5 km. Pontili ne pozicionin e vendosur ne krye te gjirit të Vlores si vije ndarese e korrenteve detare qe vijne nga Kanali i Otrantos dhe nga hapesira veriore qe krijohet nga Sazani ne Bregun e Dajlanit, nenkupton qe edhe ndotjet minimale shkojne ne drejtim te bregdetit. Sepse korrentet detare fryjne nga deti ne toke dhe jo nga toka ne det. Ne hapesiren detare midis bregut te Sodes dhe Karaburunit, rreth 11 km, kane parashikuar vendosjen e pontilit të naftes reth 6,5 km. Specialistet shteterore pretendojne se deti ne kete zone eshte me i thelle se ne zonat e tjera ne veri. Kjo nuk eshte e sakte. Thellesia e detit ne Pyllin e Sodes dhe ne Kepin e Dajlanit eshte njëlloj. Madje, ne dy pikat e fundit dhe ne afersi te Vjoses, deti eshte me i thelle. Specialstët shteterore llogarisin se duke shfrytezuar portin e sapofilluar te Sodes dhe pontilin ekzistues ne krahasim me variantete e Kepit të Dajlanit do te kursehen rreth 35 milion $. Kjo eshte e dyshimte. Arsyet: Ndertimet e infrastruktures së naftes ne Pyllin e Sodes do te kerkonin qe tubacionet e naftesjellesit AMBO do te shtoheshin mbi 6 km nga Novosela ne Narte ne krahasim me vendosjen e infrastruktures ne Kepin e Dajlanit. Duke kaluar anash rruges qe shkon ne Vlorë, traseja e te cilave do te shpronesonte toka me vlere bujqesore. Tubacionet AMBO nga Novosela ne Narte do te kalonin rreth 13 km ne toka bujqesore. Ne variantin e Kepit të Dajlanit do te kalonin ne toka bujqesore rreth 2-3 km, ndersa pjesa tjeter, reth 5-6 km, ne toke shkripezimi. Infrastruktura e naftes ne Pyllin e Sodes do te ndertohet ne terrenin turistik ( pyll - det ) ne siperfaqen me te çmuar qe ka Vlora dhe Shqiperia. Ne Kepin e Dajlanit do te vendosej ne toka ne process shkripezimi.
Pasaktësitë e Islamit
Vendosja e infrastrukturës së naftes ku mpleksen interesat euroamerikane dhe shqiptare nënkupton një tërësi objektesh, perspektiva e te cilave klasifikohen si struktura te rendesise së veçante. Lenda djegese qe perpunohet dhe derivatet e tyre renditen si rrezikshmeri nga vendi i dyte deri te i shtati ne tabelen e mallrave te rrezikshme. Kjo eshte arsyeja qe po hiqen nga porti i Durresit. Sepse si mallra ato nuk bashkejetojne me natyren njerezore. Dhe ne te shumten e rasteve mbrohen ne menyre ushtarake. Vendosja e infrastruktures së naftes ne Pyllin e Sodes eshte berë pa një studim te perspektives se tranzitit të mallrave. Kerkesat e shtrirjes urbane te Vlores dhe turizmit, koncepti i tranzitit të naftes, koncepti i tranzitit të mallrave dhe perspektiva e zhvillimit të infrastruktures së perpunimit të naftes duhet te analizohen termat e perspektives, zhvillimit ne interes te vendit dhe invesitoreve euromerikane. Kam bindjen se vendosja e infrastruktures së naftes ne Pyllin e Sodes eshte realizuar ne kushtet e një studimi te kufizuar. Duke kenaqur interesa te vogla momentale. Vendosja e infrastruktures së naftes ne Pyllin e Sodes do te shoqerohet me konflikte urbane - shoqerore -ekonomike - njerezore.
Studimi i vendosjes së objekteve te infrastruktures së naftes duhet te miratohet ligjerisht ne keshillat teknike, duke paraqitur dy ose tre alternative plan vendosjeje. Miratimet ne keshilin e qarkut, bashkise, prefekturë kane me shume force administrative dhe deklaruese. Planvendosja duhet te kete miratim te keshillit teknik te një instituti privat.
Studimi i zones eshte kryer në mënyrë të pjesshme. Nuk ka studim te teresise së objekteve dhe zones bregdetare Treguesit tekniko -ekonomikë te vendosjes ne Pyllin e Sodes ne raport me planvendosjen qe ofron studimi yne nuk jane te sakta. Porti ne Pyllin e Sodes eshte ndertuar me detyre projektimi te vitit 1979, ku parashikonte aftesine e perpunimit të tij ne kufijte e 4 milionë tonë mall ne vit. Porti eshte ndertuar pjeserisht. Ne konceptet e aftesise perpunuese porti eshte i ngjashem me portin e Durresit. Kjo nenkupton qe porti i sapofilluar i Sodes do te jete një port i qarkullimit të brendshem per mallra te pastra dhe turiste. Nuk eshte ky porti i tranzitit të mallrave dhe i tranzitit të karburantit .
Shekulli
27/02/2005
Krijoni Kontakt