Planifikimi urbanistik i qëndrës së Tiranës

[Dita]

Duke lexuar kete artikull m’u kthye ne mendje shkrimi i Pedros ne kete teme ne kohen, kur pritej miratimi i projektit per qendren e Tiranes. Nese zoti Lorjan e ndjek kete teme, ashtu sikunder ka shkruar ne artikull, atehere do te ishte me vend qe te merrte parasysh nje gabim ne dhenien e burimit brenda tij. Pedro nuk ka shkruar ne faqen tre te temes ne albforum, por ne faqen 1 (postimi #8) ne kete teme ne forumin shqiptar.

Pedro,

me vjen mire qe zeri yt u ngrit nga realiteti virtual ne ate te prekshmin e Shqiperise. Cili mund te jete reagimi i Edvin R. lidhur me kete shkrim? Ndoshta nisur nga forca e fjaleve te Pedros, nis kerkimin ne internet se cili mund te jete ky person, qe guxon te flase fjale te verteta ne nivel shkencor e t'i prishe punes qetesise injorante ne Shqiperi. Ose ndoshta eshte shume i zene duke numeruar, per t'u marre me cikerrima te tilla. Ku i dihet!

postimi #8 ne kete teme

Pedro
kill your idol

Anëtar që prej : 15-01-2003
Vendodhja: Gjermani
Postime: 162


Drini,
E lexova me kujdes shkrimin e Gazetes, qe kishe sjellur se fundi ne forum dhe duke lexuar “ne mes te rrjeshtave” me kaluan ne koke disa mendime ne lidhje me konkurset e arkitektures si dhe me kete "konkurs" qe do te zhvillohet ne Tirane dhe po mundohem qe t´i rrjeshtoj pak a shume meposhte shqetesimet e mia, ne menyre qe ne qe merremi me arkitekture ti diskutojme sebashu.

Konkurset e arkitektures jane metoda sa te zakonshme ne Perendim, po aq dhe te panjohura ne Shqiperi. Po perse zhvillohen konkurset, kur fare mire mund te ngarkohet nje zyre e mirenjohur arkitekture per te bere nje planrregullimi qyteti?
“Konkursi eshte nje proces zbulimi” thote Friedrich August von Hayek.
Ai qe kerkon te jape nje vleresim mbi dicka duhet te beje krahasime. Vetem gjate nje ballafaqim te drejtperdrejte te shume kombinimeve Cilesi-Cmim, mund te vendoset dhe te jepet nje vleresim i arsyeshem. Konkurset e arkitektures nxisin nepermjet ballafaqimit direkt te arkitekteve aftesite krijuese te ketyre te fundit.
Pra konkursi eshte nje mjet, me ane te te cilit lindin shume projekte inovative dhe zhvillohet me teper kultura ndertimore.
Por per te arritur nje gje te tille duhet te permbushen tre faktore kryesore:
1. tender i hapur, dmth ne konkurs te marri pjese kushdo qe eshte i kualifikuar per nje gje te tille,
2. paraqitja e projekteve te behet ne menyre anonyme, ne menyre qe emri te mos influencoje mbi jurine. Kjo ben te mundur, qe edhe arkitektet e rinj dhe pak te njohur te kene te njejtin shans me “ujqerit e vjeter” dhe gjithashtu ndihmon ne nje gjykim transparent te jurise.
3. nje juri e kualifikuar dhe e pavarur.
Tenderat e hapura, paraqitja anonime e projekteve dhe nje juri e kualifikuar jane Institucione, qe kane bere te mundur qe shume ide inovative te krahasohen dhe te realizohen.
Por duke lexuar shkrimet qe solli Drini mbi perzgjedhjen e Studiove te Arkitektures, te cilat do te kene fatin e mire per te vazhduar konkurimin, gjeja e pare qe me erdhi ne mendje ishte, qe edhe kesaj rradhe po i japim shkelmin shansit per te bere nje pune sic duhet. Gjeja e dyte qe me erdhi ne mendje ishte pyetja se sa kane te drejte fjale shqiptaret per te vendosur mbi kryeqytetin e tyre dhe nqs fjala e tyre nuk ka peshe fare, kush e ka fajin?
Padyshim qe zyrat e perzgjedhura jane nga me te mirat dhe jane nga ato studio, te cilat po i japin tonin arkitektures se ketij fillimmijevjecari te ri. Por menyra e perzgjedhjes se tyre (thjesht sipas emrit me fame qe kane) ia zbehin vlerat ketij konkursi arkitekture, i cili mesa kuptohet nga shkrimi i gazetave nuk eshte aspak nje konkurs arkitekture, por vetem nje makinacion allishverishi politik. E them kete, pasi tre studio u zgjodhen, nepermjet dreqi e di se cfare kriteri ne mes te “shume” studiove me fame (sic pretendohet), nga nje juri e perbere nga nje kryetar bashkie dhe nga nje ambasador(?) Per mua akoma mbetet e erret menyra se si nje juri mund te shpalle fitues nje projekt, i cili akoma nuk ekziston si koncept dhe nuk ka te hedhur qofte edhe dy viza skice ne leter? Pasi thuhet qe ne fundkorrikun e 2003 do te shpallet studio fituese (perseri dreqi e di se ne baze te cilave kritere) dhe do te shperblehet me nje cmim prej 40 000 €, per nje projekt-planrregullimi territori, i cili nuk e ka pare driten e diellit. Dhe me fuqishmja vjen me pas kur thuhet se studio do te lidhe nje kontrate me Bashkine e Tiranes per te paraqitur brenda 60 diteve projekt-planrregullimin e qendres se Tiranes. Ai qe merret me arkitekture ne Perendim e di fare mire se sa zgjat nje konkurs arkitekture. Dhe kur behet fjale per projekt-planrregulli territori te nje kryeqyteti merret me mend se sa zgjat ky proces. Aq me teper kur e dime se sa i koklavitur dhe kompleks eshte kryeqyteti yne. Te them te drejten, e gjitha me duket shume absurde. E gjitha, duke u fshehur mbas reklamave pompoze me fjale te bukura pa kuptim te gazetareve “injorante” shqiptare, vjen era mashtrim.
Citoj ambasadorin gjerman (sipas gazetes “Zeri i Popullit):
"Jam i gëzuar që kjo shkallë e parë e konkursit ka një interesim të madh. Në këtë konkurs kanë marrë pjesë studiot më të njohura, të cilat nga njëra anë tregojnë interesimin e madh për Shqipërinë dhe nga na tjetër tregojnë se sa interesante është Tirana për ta. Qeveria federale mendon se pas ndryshimeve që ka pësuar Tirana, ky konkurs merr një vlerë të madhe".
Pas ketij formulimi diplomatik te lind pyetja: a jane me te vertete aq naiv keta shqiptaret sa te besojne se me ne fund u buzeqeshi fati dhe arkitektet me te njohur te botes do te marrin pjese ne konkurse, sepse u intereson Tirana e Shqiperia?
Ne te vertete eshte paraja ajo qe terheq edhe arkitektet dhe jo preferencat mbi atdheun tone “te bukur”.
Dhe pasi u dha lajmi “i gezuar” qe qeveria gjermane akordoi nje shume per nje konkurs formal dhe pas lajmit po aq “te gezueshem” se shumen e parave do ta fuse ne xhep nje studio gjermane, ose hollandeze, ose franceze per nje projekt qe nuk ekziston akoma as ne fantazite dhe imagjinatat e askujt, atehere e gjitha i ngjan asaj “ku ishe?-asgjekundi, cfare bere-hicmosgje!”, e pastaj te fala nga kryetari i bashkise i rizgjedhur fale genjeshtrave te reja elektorale. Biles duke shkuar me larg ne mendime, qe tani mund te deklarojme edhe fituesit, te cilet sipas gjitha gjasave do te jete Bolles&Wilson (gtz ne Shqiperi, e cila organizon kete konkurs, financohet nga qeveria gjermane dhe eshte normale qe parate duhet te kalojne perseri ne xhepin gjerman).
Prandaj me lind edhe dyshimi, qe kjo eshte arsyeja, perse jane evituar arkitektet shqiptare nga ky projekt. Pavaresisht qe aty fajin e ka vete Sh.A.Sh. Ka ardhur koha qe arkitektet ne Shqiperi te ngrejne zerin deri ne kupen e “Olimpit” qeveritar per ti dhene fund asaj anarkie ndertimore katastrofale, qe ekziston ne Shqiperi. Por kjo arrihet jo nepermjet shoqatave qe kane me pak fuqi se shoqatat joqeveritare, por duke formuar Institucione vendimmarrese si Dhomen e Arkitekteve, ne te cilen te hartohet edhe nje strategji mbi vendosjen e parametrave te ndertimit, per te hedhur bazat per nje kulture ndertimi. Akoma nuk eshte vone dhe mund te shpetohet dicka.

Per sa i perket pyetjes se kush do ta paguaje planrregullimin e territorit, duhet hequr dore nga mentalitetet “shteti paguan per te gjitha” dhe “le te ndertojme atdheun me forcat tona, por kush do na i jape parate?”. Cdo gje ka rrjedhen e saj. Nje planrregullimi qyteti nuk merret shume me perkatesine dhe pronesine e objekteve. As me gjetjen e investoreve. Planrregullimi i qytetit ka te beje me teper me kompozimin e “hapesires se jeteses” se nje qyteti. Ne kete “hapesire jetese” permblidhen ne te trasha: hapesira banimi, hapesira e gjelbert, hapesira kulture dhe edukimi, hapesira argetimit si edhe infrastuktura e nevojshme. Plani urbanistik i jep seciles hapesire vendin qe i takon. Shteti nderhyn me investime publike per pjesen qe i takon. Pjesa e mbetur i takon investoreve private.
Askush nuk duhet te mendoje,qe me te mbaruar konkursi dhe me shperndarjen e cmimeve, pernjehere si me shkopin magjik qendra e Tiranes do te na rregullohet. Se pari ky planrregullimi do te parashtrohet per miratim ne Keshillin e Rregullimit te Territorit te Rrethit dhe pastaj do te diskutohet dhe miratohet ne nje nga mbledhjet e organit me te larte te rregullimit te territorit, i cili ne Shqiperi eshte Keshilli Kombetar i Rregullimit te Territorit (KKRT), kryetari i te cilit eshte Kryeministri. Dhe pasi te jete miratuar, ky plan urbanistik do te paloset mire e mire dhe do te futet ne ndonje sirtar te Intitutit te Studimeve dhe Projektimeve te Ndertimit, per te dale qe andej sa here qe diskutohet per ndertimin e ndonje objekti. Dhe nqs objekti bie ne kundershtim me planin atehere i bie qe investitori te germoje mire xhepat dhe te lyeje rroten qeveritare per te shkelur planin e famshem.
Kryeministri eshte gjithashtu edhe kryetari i KKRT dhe kjo duhet te jete edhe arsyeja zyrtare, perse Fatos Nano eshte vendosur si Kryetar i Jurise. Arsyeja e vertete nuk eshte e veshtire te kuptohet: Qe nga “maja e Olimpit” pushtetor, “i pari” i Kombit do te vendose me nje te goditur te skeptrit se kush do te na beje me nje qender te re kryeqyteti. Dhe duke rrahur gjoksin do te na e beje te qarte ne shqiptareve se sa te lumtur jemi ne qe kemi nje kryeminister te tille. Ah, se desh harrova, Drini, me te vertete qe Fatos Nano nuk mund te kete aftesine per te dhene nje vleresim objektiv mbi nje projekt, por kete barre te rende, sic del nga informacioni i gazetave, ia ka hequr Kryetari i Bashkise dhe ambasadori gjerman. Kryetarit te Jurise nuk do t´i paraqesin ndonje projekt mbi Tiranen, por vetem disa emra studiosh arkitekture dhe ai pasi te hedhe zaret do te zgjedhe studion me te mire fituese.

Ndoshta keto mendime qe me erdhen mua mund te mos jene fare te verteta dhe shpresojme qe te pakten te kete nje 60 perqindesh vertetesie ne te gjithe ate show qe po na servir politika.
Pershendetje Pedro.

PS: i madhi Ludwig Wittgenstein ka thene: “Arkitektura perjeteson dhe glorifikon dicka. Prandaj nuk mund te kete arkitekture atje ku nuk ka asgje per tu glorifikuar”.
Ma besoni: Tirana eshte per tu perjetesuar dhe per tu glorifikuar. Por kur e shoh Tiranen e sotme, atehere nuk me kalon asgje tjeter neper koke, por vetem piktura e te famshmit Eduard Munch
__________________
Ine kan iu niht bescheiden waz sider da geschach:
wan ritter unde vrouwen weinen man da sach,
dar zuo die edeln knehte, ir lieben friunde tot.
Hie hat das maere ein ende: daz ist der Nibelunge not.

[drini_në_TR]

I dergoj Urimet e mia Zotit Agalliu per shkruarjen e artikullit te mesiperm, dhe te botuar ne gazeten TemA, per amplifikimin e nje zeri sado te vogel, por qe vjen prej tyre qe ia njohin natyren ketij procesi te zhvillimit urbanistik ose arkitekturik te qyteteve. Artikulli i mesper me jep force qe te therras edhe me shume kur calitje te tilla te projektimeve te qyteteve te zaptojne shoqerine shqiptare, pasi, ne fund te fundit jane qytetaret, jeta dhe bizneset e tyre qe preken me shume nga projektime te tilla te padrejta dhe shkel e shko.

E pergezoj serisht edhe Pedron per shkrimin e tij ne postin nr. 8. Gezohem qe ka edhe te tjere qe e kan kuptuar kete proces dhe nuk kan heshtur. Ndaj ketij procesi nuk heshta as ndaj kendeveshtrimit te babait tim (ne kete teme...). Te pakten gjerisa te kete njerez qe i kuptojne prapaskenat e tilla, therritja per veprime te drejta dhe sipas nevojave te duhura te proceseve, si psh ne projektimin e qendres se Tiranes, nuk shkon ne vesh te shurdher, por ose ia vret dikujt veshin, ose zgjon edhe te tjere te therrasin bashke me ty.

Nese do te jepesh mundesia, a mund te benit ndonje koment edhe ketu Z. Agalliu?

Dita te falemnderit qe e solle artikullin ketu.

Drini.

[Jonian]

Ky eshte maketi per qendren e Tiranes i ndertuar nga "Studio Architecture", zyra franceze qe fitoi konkursin.

[Fringo]

Birinxhi me duket mua. Vetem ti permbahen ama, mos te fillojne ndryshime sa here nderrohen qeverite.
Nga gjithe keta qe flasin per Tiranen, sa prej tyre jane nga Tirana?
Sa te drejte kemi ne qe ikem te flasim e tu japim mend atyre qe ndejten e qe po punojne, ndersa ne jetojme ne Perendim dhe japim mend nga larg, lar pluhurit, larg vapes, larg kaosit, larg problemeve sociale te Tiranes?
Edhe nese ky projekt nuk realizohet, dhe ndonese mund te kete shume te meta (nuk jam arkitekt apo urbanist ndaj nuk mund te flas me ekspertize) te pakten dicka po behet, po ngjallet ndergjegja qytetare, po behet e ditur qe kemi problem, dhe po behen perpjekje per ta rregulluar.

Brari, se ti gjithmone flet me te njejtin ton, por mos harro, para 8 vjetesh cilat ishin problemet e Tiranes, te pakten tani ka nje maket qe te diskutohet, ne vend te flitet per kioska buze lumit. Te pakten pranoje qe jane bere permirsime, sic e pranojne pothuajse te gjithe ata qe jetojne atje cdo dite, qe luftojne trafikun, autobuzet, bashkine, te ardhurit, ndertimet pa leje etj. Ke te drejte per shume gjera, vetem se ti Brar vetem mohon, nuk pranon te japesh kredi as aty ku duhet.
Nejse, keto jane te gjitha ne leter, pa u zgjidhur ceshtja e pronesise, dhe pa u kapur prej mendereje Bathoristat dhe te gjithe uzurpatoret e tjere te tokes, nuk ka ku ecen as Tirana e as Shqiperia.
Urime per nje fillim te mbare, dhe me vone me shume ishalla!

[drini_në_TR]

Fringo, ti i thua Brarit se vetem mohon, nderkohe qe vet thua se "te pakten Tiranes po i behet dicka."

Me duket se vet TI mohove gjysmen e se vertetes. Ne Tirane po behet dicka por EDHE po vidhet populli. Sa nga diskutantet jan nga Tirana? C'rendesi ka? DREJTESIA mos vall u eshte dhene vetem tironsave per ta kerkuar? Prandaj edhe bathoristet kan te drejte te kerkojne qe mos te vidhet populli, edhe tironsit kan te drejte te kerkojne mos te vidhet populli. Ne kete rast ceshtja ben fjale rreth perzgjedhjes se studios arkitekturike, dhe mynyres sesi e kan vendosur ate studio.

Cdo qeveri e ka per detyre t'i sherbej popullit. Populli i jep taksat qeverise qe t'i sherbej tij, jo qe qeveritaret gjysmen ta investojne ne te mire te popullit dhe gjysmen tjeter ta fusin ne xhepat e tyre.

Nese Brari mohon gjysmen e se vertetes, dmth harritjet e viteve te fundit, ti mohon gjysmen tjeter te se vertetes, vjedhjet qe i jan bere popullit. C'eshtja ketu eshte:

Ne si popull po t'ia nderpresim qeveritarve vjedhjet e tyre ndaj popullit, harritjet qe qeveria do te bej (cilado e majte apo e djathte) do te jen shume me te medha pasi te GJITHA fondet do te viheshin ne pune e jo gjysma te vidhesh.

Ketu pra jane ca fjale per ty qe t'i mendosh pak mohimet qe u jane bere popullit, sikunder ua mohon vet te drejtat banoreve te Bathores ose atyre qe nuk jan nga Tirana. Por un si i lindur vet ne Tirane, i ftoj te gjithe "jo tironsat" te thone cfare te mendojne.

[Dita]

Kush quhen tironsa? Te lindurit ne Tirane qe prej cilit vit (shekull)? E zgjerojme kufirin e se drejtes se mbajtjes se titullit qytetar te nje qyteti te caktuar, deri sa te themi se tironsa puro meritojne te quhen te gjithe ata qe kane lindur e jane pasardhes direkt ("me none e babe") te atyre qe kane qene banore te Tiranes qe para se Tirana te shpallej kryeqytet i Shqiperise. Gjithe te tjeret rrjedhimisht jane te ardhur. Le t'i kthehemi pyetjes tende Fringo:

Nga gjithe keta qe flasin per Tiranen, sa prej tyre jane nga Tirana?

Le ta fillojme me kryetarin e bashkise Edvin R. dhe me kryeministrin Fatos N. Duke u nisur nga kuptimi i gjere "denbabaden", del se keta te dy nuk jane tironsa. Atehere pse jane keta personat qe duhet te vendosin per dhenien fund historise se qytetit te Tiranes dhe shnderrimit ne dicka tjeter qe do te zhduke cdo gjurme identiteti tirons?

Ta ngushtojme perkufizimin e qytetarise, po deri ku?


Si e lindur dhe e rritur ne Tirane dhe qe ka ndermend qe te rikthehet ne Tirane ne pak vite kam te drejten e plote te them mendimin tim lidhur me kete ceshtje, pa u kufizuar ne ate qe thua ti Fringo, se meqe u larguam nga Tirana e po jetojme larg pluhurit e gjithckaje tjeter, nuk paskemi te drejten te themi gje mbi zhvillimet ne Tirane. Drini ka shkruar qarte ne postimin e mesiperm, nese Brari mohon gjysmen e te vertetes (qe jane arritjet e viteve te fundit nen Edvin R. ne qytetin e Tiranes) ti mohon gjysmen tjeter te saj (qe jane vjedhjet e popullit taksapagues po nen Edvin R. ne qytetin e Tiranes). Tenderi qe u zhvillua nuk e meriton ta mbaje kete emer, ai ish thjesht nje "Scheinausschreibung" (gjoja-tender) per fryrjen e xhepave te vendimmarresve brenda tij. Rendesi ka qe zera si ai i zotit Agalliu te shtohen e te mos lejojne realizimin e projektit ne gjendjen e tanishme. Zoti Mero Baze propozonte dite me pare zhvillimin e nje referendumi ne qytetin e Tiranes, ku qytetaret te jene ata qe te vendosin per te ardhmen e qytetit te tyre. Demokracia direkte (ne rast numerimi te drejte te votave) eshte menyra me e mire per te kontrolluar pushtetin drejtues qe mbledh taksat e popullsise dhe e kthen ate ne nje sherbyese te denje te popullit e duke i penguar mundesine e shnderrimit ne nje frymeshtrenguese te tij. Per kete do te duheshin nje grup arkitektesh e nje grup juristesh qe te bashkepunonin me njeri-tjetrin deri ne dhenien e nje varianti te pranueshen per t'u shqyrtuar e per t'u ngritur ne nivel pyetjeje per referendum. Do te duheshin gjithashtu firmat e nje numri te caktuar qytetaresh te Tiranes (sa saktesisht nuk e di numrin per Shqiperine) per te marre lejen per zhvillimin e referendumit.

Shembull evropian nga ditet e sotshme

Projekti „Wien Mitte” i cili perfshinte rregullimin e nje pike te pavene ne shfrytezim ne qytetin e Vjenes, zonen e stacionit "Wien Mitte" (mesi i Vjenes) u miratua ne maj 2000 pas nje debati te gjate te nisur qe ne 1999. Ne dhjetor 2001 qendra e Vjenes u shpall nga UNESCO si trashegimi e kultures boterore. Kjo beri qe te niste nje diskutim publik mbi pranueshmerine e objekteve ekzistuese dhe lartesine e atyre ende te panisura ne qendren e Vjenes. Gjithsesi ne korrik 2002 firma investuese per projektin "Wien Mitte" mori lejen (kater-vjecare) per ta zhvilluar ndertimin. Diskutimi publik vazhdoi fuqimisht, deri kur firma investuese vendosi te terhiqej nga zbatimi i projektit (per arsye ekonomike).Ne mars 2003 u zhvillua nje mbledhje ne keshillin bashkiak per zhvillimin e qytetit dhe trafikut dhe u vendos qe te kerkohen ata investore, te cilet jane ne gjendje te paraqesin nje projekt ne perputhje me statusin e trashegimise e kultures boterore. U paraqiten 6 projekte ne tender dhe ne tetor 2003 juria vendosi per nje projekt i cili ne piken me te larte te tij arrin ne 70 m. (Per me shume mbi miratimin e projektit gjeni KETU). Projekti fillestar i miratuar ne vitin 2000 permbante ngritjen deri ne nje nivel maksimal prej 97 m (per me shume KETU).

Mendoni se e gjithe kjo (zgjatja e miratimit, ndryshimi, debati, doreheqja, tenderi i ri dhe rezultati perfundimtar) ndodhi per nje objekt te vetem ne qender te qytetit.
Levizni skenen vjeneze ne drejtim te qytetit te Tiranes, apo ate qe ndodhi ne gusht te vitit te shkuar e po ndodh akome ne Tirane ne drejtim te Vjenes dhe mundohuni te gjeni ndonje pike te perbashket. Nuk besoj se do gjeni gje, pervec faktit qe te dy jane kryeqytete e te dy kane nje te shkuar historike (dhe ne kete kendveshtrim dhe histori arkitektonike).

[Fringo]

Dita dhe Drini.
Per sa i perket mohimit te gjysmes po beheni shume filozofike, e megjithate, ato vjedhjet e shumepermendura, nuk di te jene te vertetuara pervec se ca cirrjeve prej kafshe nga Dr Berisha. Kredibiliteti i Berishes, per mua eshte = -100, ndersa ndryshimet shihen dhe preken dita-dites, ashtu sic preken dhe problemet.
Vjedhjet mund te jene te verteta, mund dhe te jene te paverteta, por kioskat e bari e gjelberimi, nuk fshihen dot.
Te kalojme tek Bathorexhinjte.
C'te drejte kane ata se nuk ju kuptova?
Ata jane ne tokat e mia krejtesisht pa pike te drejte, dhe si te tille jo vetem qe nuk duhet te kene te drejte fjale, por duhen ngritur e derguar andej nga kane ardhur.
Ky eshte shteti ligjor, te cilin as Sala e as kta te sotmit nuk kane b**the ta perfaqesojne.
Edi Rama, mund te jete nga fundi i botes, Tiransit e kane zgjedhur kryetar bashkie, dhe pse mund te mos i pelqeje dikujt ky fakt, prape mbete fakt. Une nuk do i jepja vehtes te drejten tu thoja Durrsakeve ose Kuksianeve se si ta rregullojne qytetin e tyre, thjesht moralisht nuk do e kisha ate te drejte.
Gezohuni qe me ne fund po perpiqet dikush ta rregulloje, qe u hoqen kioskat, qe moren fryme lulishtet.
Lereni politizimin.
Drini me sa shoh je arkitekt, dhe mendimi yt ne ate drejtim ka me shume vlere se i imi, prandaj nese keni verejtje, flisni per projektin, te metat etj, e di qe s'na degjon njeri por ne bejme tonen.
Per sa i perket vjedhjeve, planeve, presionit etj, jane fjale qe dalin nga kancelarite e PD dhe nga ata qe kane inate te vjetra, shume me te vjetra se Edi Rama e kioskat.
Mua ana politike nuk me intereson, deri sa te kete vendime gjykate. Per sa i perket maketit, per mendimin tim prej amatori dhe ish banor i Tiranes, ka disa mangesira, psh ato kullat vertete s'me pelqejne, por ama sic e thashe dhe me lart, me gezon fakti qe dicka po behet.
Gjithe te mirat te dyve, shpresoj te mos behet personale biseda, se duam Tiranen prandaj dhe flasim e shqetesohemi.

[drini_në_TR]

Fringo, çuditem tejmase që s'e ke parë atë tele-novelën, "Katharsis Show," me regjizor dhe njëkohësisht aktor Nano & Co. Bëri aq shumë famë nëpër TV-të e Shqipërisë si tele-novelë saqë ndodhitë e saj u dëgjuan gjeri këtu në Hollywood dhe Los Angeles, por ama askush nuk deshi të pronocohesh rreth këtij Show-u pasi, për fat të keq "skenarët" janë të bazuar në të vërteta.

Por më erdhi keq që përmënde vetëm "Berisha është i vetmi që bërtet për vjedhje" se paske humbur një tele-novele të rrallë, kur të them, një nga ato tele-novela që edhe regjizorët e Hollywood-it këtu ia kan zili. Tani po e kuptoj, dhe s'të vë më faj që më keqkuptove kur më the "Ti po filozofon" sepse të përmënda se ti the vetëm gjysëm e të vërtetës rreth çfarë po ndodh në Tiranë. Ose paskam "filozofuar" vërtetë me ty, ose po tallesh me mua dhe me diskutantët e tjerë!

The rreth Bathoraxhinjëve: "Ata jane ne tokat e mia krejtesisht pa pike te drejte." më fal por, mesa di unë Bathorja para kohës së shpronsësimit të tokave dhe objekteve të qytetarëve ka qënë pyll dhe kodër që nuk kishte pronar në atë tokë. Mund të gabohem, por mesa mbaj mënd, ajo tokë para shpronësimeve nuk ka patur pronar. U shpyllësua më tej në kohën e komuzmit, dhe gjithashtu objektet e rralla mbi të ju shtuan më vonë asaj kodre, e cila u mbulua nga ndërtime paleje gjatë viteve 90-të.

Çfarë të drejtash kan bathoraxhinjtë? Marrin frymë, të njëjtin ajër si ti e unë, jan njerëz, si ti e unë, duan të jetojnë, të punojnë e ta gëzojnë jetën, si ti e unë. Këto janë të drejtat e tyre, gjithashtu duhet të shtojmë se janë edhe qytetar shqiptarë, me të njëjtën nënshtetësi si ti (mbase) dhe unë. Po pushtetarët që vjedhin popullin, e që ti nuk i përmënd, çfarë të drejte kan për të vjedhur? Ato fondet e vjedhura, bukur shumë mund të përdoren për t'i ndërtuar shtëpi të pastrehëve të Bathores dhe lagjeve të tjera, mirpo ka akoma pengasa që ndryshimet në Tiranë të jenë edhe më të mëdha. Ka akoma shqiptarë që nuk duan drejtësi!...

Drini.

p.s. fjala filozofi rrjedh nga dy fjalët: philein = të duash; sophia = dijen.

[Fringo]

Drin, ato toka kane patur pronar, nje prej tyre eshte dhe familja ime, keshtu qe per sa me perket mua si Fringo, s'kane pike te drejte, por jane uzurpatore.
Telenovelen se kam pare se kam ikur prej vitesh, se ma kishte sjelle Berisha ne maje te hundes, ma shkatarroi qytetin midis te tjerave e shume e shume prapesira qe nuk kam ndermend ti rreshtoj ketu.
E megjithate Drin, shpresoj te biesh dakort kur them se te pakten (e di qe eshte vetem fillimi, po te pakten po fillohet) dicka po behet.
Drin, pa filluar mileti te ngreje zerin, nuk rregullohet gje ne Shqiperi, prej floriri te jene ato kullat, e prape nuk regullohet.
Kur ka ende njerez (madje dhe ketu ne forum) qe thone se kane te drejte (TE DREJTE!!!!) per nje cope truall (?!) kur toka ka zot, nuk ecet perpara.
Une e kuptoj qe ky projekt eshte mbrapc. Duhet rregulluar ceshtja e pronesise pa te mendohet per te tilla gjera, po ja qe kjo eshte Shqiperia jone, dhe kaq te mefshte jemi ne si popull, dhe kaq na ka hyre ne gjak komunizmi e socializmi, kur njerezit ende presin nga shteti. Akoma mileti qahen pse jane rritur cmimet? Pse s'ka pune? etj, etj.
Kur ti heqim syte nga shteti, dhe te fillojme te marrim pergjegjesi per veprimet tona, atehere do ecim perpara.
Nejse Drino, se sic te thashe nuk jam arkitekt, po dua ta shoh Tiranen te rregulluar, dhe dua te marr tokat e tim gjyshi, dhe dua te rregullohet qyteti ku kam lindur e rritur e ku dua nje dite dhe te vdes e te varrosem.
Gjithe te mirat!

[drini_në_TR]

Plani i qendrës së Tiranës dhe opozita

Dr. Orhan Sakiqi
Inxhinier i ndërtimeve të infrastruktures



Planet rregullues të qyteteve dhe sidomos qendrat e tyre janë një eveniment shumë i ndjeshëm për banorët e një qyteti. Shtetet e konsoliduara perëndimore me kohë i kanë zgjidhur problemet e planeve rregulluese sidomos të qendrave që në shumicën e rasteve përfshijnë edhe "qendra historike" ku për kryeqytetet marrin një rëndësi të veçantë.

Se si duhet të jetë kryeqyteti i Shqipërisë, kjo ka qenë ëndrra e rilindasve tanë. Ja çka thenë dijetari ynë i madh Sami Frashëri: "Mez i Shqipërisë (d.m.th. kryeqytet) do të jetë një nga qytetet që ndodhet në mest të Shqipërisë e në të cilën flitet gjuha shqip.... Ky qytet të cilënë mund ta quajmë Skënderbegas do të goditet në mëndyrë fort të bukërë, me udhë të gjëra e të drejta, me shtëpi të mira, me sheshe e me gjithë ç'duhetë. Edhe në pak kohë mund të rritet e të madhohet shumë, se gjithë parësi e Shqipërisë e shqipëtarët e xgjuarë do të kenë nevojë të mblidhenë e të bëjnë shtëpi atje. Kështu ky qytet i ri do të jetë i çpenguarë nga të gjithe zakonet e keq, që kanë qytetet e vjetërë..."

Kështu pra dëshira e gjithe specialistëve të fushës dhe gjithe qytetareve është qe qyteti i tyre të ketë një plan të qendrës të studiuar mirë që t'i rezistojë kohës. Që nga viti 1993 kur u duk që plani i hartuar më 1989 nuk i qëndronte kohës për arsye të ndryshimeve rrënjësore të sistemit është pranuar nga të gjithë që planin e qendrës duhet ta hartonin të huajt bile edhe konsulenca austriake e vitit 1995 nguli këmbë në këtë drejtim. Dhe ky plan i qendrës u hartua më në fund nga një studio franceze. Deri këtu jemi në rregull, por ajo që nuk shkon është së pari oponenca shtetërore. Sa do i përkryer të jetë një projekt ai kërkon një oponencë. Dhe oponencën me të mire shteti e bën me organin e tij më të specializuar e më të kompletuar me të gjithë specialitetet që në këtë rast është Instituti i Studimeve të Urbanistikës. Urbanistika është shkenca dhe praktika e hartimit të planeve dhe perspektivën e qyteteve dhe ketë perspektivë duhet ta dije shteti duke bashkepunuar me boten e bisnesit me organizata të ndryshme private etj..

Në rastin e qendres se Tiranes nuk kam ndeshur të tille oponence qe do të me lehtesonte ne arsyetimet e mëposhtme, përkundrazi kam lexuar qe punonjes të ketij Instituti kanë shkuar ne France kur projekti kishte përfunduar pra për t'i bërë fresk. Si rregull kudo ne botë, shteti është në oponencë me organizatën apo entin që ka kryer studimin dhe më mirë se me organin më të specializuar, me cilin ta bëjë? Poashtu lavdërime janë publikuar në shtyp nga persona të veçantë dhe nga shoqata e arkitektëve, e cila është e shqetësuar që plani i qendrës të mos mbesë në sirtar si planet e tjerë.

Në Këshillin Bashkiak të kaluar ngrita problemin e lejes së një pike karburanti tre kat përbri Lidhjes se Shkrimtarëve aty ku ka qene W.C. për t'u siguruar më përpara, megjithëse në nyje ose ishuj trafiku nuk ndërtohet, pyeta ne dy studio projektimi ku punojnë shokë të mi. Më thanë që ke plotësisht të drejtë, por ata nuk mund të prononcoheshin, sepse kuptohet janë lejet e ndërtimit, është në fakt falimentimi i tyre. Në të vërtetë nuk i kërkova prononcim, por u sigurova që kanë interesa të punes së tyre të përditshme nga ku varet edhe edhe mbetja apo jo e studios së tyre, ashtu siç kanë konflikt interesash inxhinierët e shoqatës apo të Institutit të projektimeve duke qenë projektues brenda apo jashtë kohës së punës.

Kanë kaluar më se tre muaj nga paraqitja e maketit nga studio franceze në Galerinë e Arteve dhe si ndodh rëndom, problemi u dogj si "fije kashte" tanimë është harruar sikur të jetë ndonjë ekspozitë që hapet një kohë të caktuar dhe pastaj mbyllet. Dallimi është se ndërsa ekzpozite sa do e mire qofte e shikon apo jo varet nga ty, kurse qytetin do apo nuk do, e jeton jo vetem ti po edhe brezat që vijnë, prandaj indiferenca është e pafalshme që për cilindo që në punën e tij ka patur apo ka lidhje sidomos me historikun e qytetit, të thotë fjalën e tij.

Për një ngjarje kaq të prekshme për të gjithë sigurisht ka reaguar edhe opozita në shtypin e saj apo në atë afër saj sigurisht flasim për specialistë e jo politikanë me të cilët jemi mësuar tashmë të flasin për çdo gjë si "qoftë largu në kohën e tij".

Duhet pohuar se të merresh me urbanistikën të ne është shumë e vështirë. Me të drejtë Besnik Aliaj në shkrimin: Vdekja e paralajmëruar e urbanistikës shqiptare thotë se ajo është shndërruar me tërë kuptimin e fjalës një mbetje toksike e komunizmit duke u bërë praktikisht një kërcënim tepër shqetësues për fatet e zhvillimit normal të vendit. Kesaj vërejtjeje nuk i ka shpëtuar Tirana, ne mos me tepër për vetë popullsinë e madhe qe është përqendruar aty, duke u bere një model i rrezikshëm sidomos ne aspektin ambiental.

Plani i Tiranes si çdo plan tjeter kudo ne bote ka anën historike, kulturore, ekonomike, shoqerore të infrastrukturës etj.. Tek ne si vend specifik qe jemi në dallim me të tjerët ka edhe anën korruptive. Me këtë pikë e kanë trajtuar politikanë e ka trajtuar ne detaje botuesi kësaj gazete kështu që për mua zor që ka mbetur gjë pa thënë.

Tani vimë tek pjesa teknike. Si pjesëmarrës i planit të vitit 1989 për infrastrukturën shkrova para dy muajsh se planit të ri i mungonte zgjidhja e rrjetit nëntokesor dhe si i tillë mbetet i pa bazuar aq më tepër me problemet e ndotjes të Lanës dhe lumit të Tiranës që nuk dua t'i përseris. Po ashtu nënvizova që jemi i vetmi kryeqytet europian që nuk ka sektor të përpunimit të ujërave të zeza për më tepër nuk dihet ku do të jenë ato mbasi ato do të mbledhin ujërat e zeza e të shiut çështje që lidhen direkt me planin e qendres. Deri këtu qendron specialiteti im dhe përvoja mbi çerek shekulli për rrjetin inxhinierik të Tiranës si në projektim ashtu edhe në mirëmbajtje.

Tani e kanë radhën urbanistët dhe arkitektët. Për zgjidhjen urbanistike të Projektit Francez me sa kam ndjekur në shtypin e përditshëm, sepse të specializuar nuk ka, në kritikë racionale të tij, kanë shkruar dy specialistë të rinj: Ilir Sopoti në Tiranë, Lorjan Agalliu në SHBA si edhe prof. Enver Faja.

Inxh. Sopoti në shkrimin e tij ngre probleme shqetësuese: mosmarrjen pjesë në projekt të Institutit të Monumenteve të Kulturës, shkeljet ligjore me ligjet ekzistuese, konfliktin e interesit të Studios duke qenë më parë projektuese e një godinë në qendër, shtesat e ministrive në kohën kur ka një vendim "për kthimin në identitet", ndërtimet brenda shesheve të Muzeut Historik Kombëtar të Pallatit të Kulturës të ndërtesës të zyrave të Kuvendit etj..

Lorjan Agalliu arkitekt në një studio në SHBA e quan konkursin një aksion me goditje të përqendruar, duke mos ruajtur sekretimin e pjesëmarrësve në konkurs si edhe dyshimin mbi komisionin. Po ashtu i quan pavend prishjen e "bllokut Kolevica", arkitekturë e shkollës të Bahausit, pranë Bankës dhe ndërtimin aty të dinosaurëve 50 katësh.

Pa dyshim zeri me autoritar është i Prof.Enver Fajës jo vetem se ka qenë mesues i dy brezave qe përmenda më sipër, por është edhe sot vital dhe i kthjellët, duke vazhduar mësimdhënien dhe projektimin dhe vizitat e punës ose private në Paris. Megjithëse i ftuar ne paraqitjen e projektit në Pallatin e Brigadave Prof. Faja më tha se nuk mora pjesë, por në pyetjen time për studion franceze më tha që është e njohur. Intervistën e tij në një televizion për çështjen në fjalë nuk pata fatin ta dëgjoj.

Këto pra ishin zërat e opozitës që duken si zëra në shkretëtirë të ndarë të veçuar. Të veçuar dhe të pakët në numër midis dhjetëra specialistëve që mbushnin aparatin shtetëror para 1997 dhe sot disa prej tyre livadhisin në OJQ me veshë ngritur për copën e tortës së ardhme. Po kush duhet t'i bashkojë dhe t'i shtojë këto zëra? Pa tjetër opozita dhe forca kryesore e saj P D, e konkretisht ajo e Tiranës, në mos më lart, me departamentin e saj të pushtetit vendor nëqoftëse ekziston. Opozita që pritet të vijë në pushtet nuk mund të ketë një zgjidhje të saj teknike, ekonomike, historike, kulturore për qendrën e Tiranës edhe më gjerë. Ajo sigurisht nuk mund të hartojë makete dhe kjo nuk është detyrë e saj por ajo duhet të ketë zgjidhjen e saj të shkruar të hartuar nga një grup specialistësh të shumë fushave. Po e përsëris projekti është hartuar nga të huajt që ka qenë kërkese e jona, edhe kur ishim në pozitë dhe si e tillë do një përgjigje profesionale dhe racionale. Për më tepër kjo është edhe e vetmja. Kështu banorët e Tiranës, midis morive të mangësive të qeverisë, do të kenë një arsye më shumë për të votuar për opozitën.

Mbetem gjithmonë me thënien e arkitektit të madh Wright: Atje ku nuk ekziston për njeriun një sistem i drejtë i jetës, që të përputhet me zhvillimin e tij dhe i përshtatshëm për ta bërë më të mirë, nuk besoj se ka shpresa për një arkitekturë të mirë.

nga Tema Online.