Re mbi tregun e naftės
Parashikuesit e dėshpėruar qė kishin deklaruar pak javė mė parė se ēmimet e naftės do tė arrinin nė 200 dollarė pėr fuēi, duhet tė ndihen nė siklet tani.Ēmimi i “US West Texas Intermediate” ka rėnė me 27 pėr qind qė nga muaji korrik.
Duke arritur nė 147.27 dollarė pėr fuēi e deri nė 108 dollarė ne tregtim, pak mė shumė se ēmimi mė i ulėt i pesė muajve tė fundit. Rėnia e ēmimit mund tė largojė njė pjesė tė presionit pėr ēmimet e konsumatorit si dhe standardet e vėrteta tė jetesės nė botė.
Por arsyeja kryesore e rėnies, qė nxit frikėn pėr njė recensio global– ėshtė njė kujtesė se efektet ekonomike tė krizės sė kredive janė edhe mė tė thella dhe mė afatgjata. Niveli dhe rruga e rėnies sė ēmimit tė naftės ėshtė gjithnjė e mė therės pėr shkak tė pėrgjigjes zhgėnjyese ndaj kėrkeės pėr fitime tė hershme.
Shumė kohė para se ēmimi i naftės tė arrinte kulmin, prodhuesit e OPEC po prodhonin sa mė shumė tė mundnin. Arabia Saudite, anėtarja mė e fuqishme e kartelit tė naftės dhe e vetmja me atė kapacitet, kishte rritur prodhimin nė muajin korrik nė nivelin mė tė lartė tė 25 viteve tė fundit. Por, ka dyshime lidhur me prodhimin e mėtejshėm tė saj, ndėrsa anėtarė tė tjerė tė OPEC si Irani, po flasin tashmė pėr ulje tė prodhimit. Kėrkesa nė rėnie ka sjellė si pasojė uljen e ēmimit. Konsumi amerikan nė gjysmėn e parė tė vitit 2008 ra me 800.000 fuēi nė vit mesatarisht, rėnia mė e madhe nė 26 vjet: njė reflektim i aktivitetit tė dobėt ekonomik.
Depresioni ekonomik ėshtė pėrhapur nė Europė, me rėnie nė konsumin italian dhe spanjoll, veēanėrisht. Nė Kinė dhe Indi si dhe vendet e tjera qė po fuqizohen rishtas, ku kėrkesa ka mbetur nė rritje, subvencionet e qeverisė qė mbronin konsumatorėt nga ēmimet e larta janė reduktuar. A do tė shkojmė drejt njė uljeje tė mėtejshme tė ēmimit tė naftės? Jo domosdoshmėrisht.
Kjo sepse nuk ka pasur rritje nė rezervat e naftės. Tregu i ardhshėm sugjeron se tregtarėt besojnė se burimet po reduktohen gjithnjė e mė shumė. Kjo pikėpamje ėshtė bazuar nė faktin se ka pak shenja qė tė tregojnė se OPEC po pėrgatitet tė bėjė investime themelore nė fusha tė reja dhe tė pėrmirėsojė kapacitetin qė nevojitet pėr njė kėrkesė afatgjatė. Duket se Arabia Saudite do tė pėrgatitet tė kundėrpėrgjigjet duke reduktuar prodhimin. Por ky do tė jetė njė vendim me afat tė shkurtėr. Kina dhe India po kėrkojnė tashmė njė pjesė mė tė madhe tė konsumit tė naftės. Rikuperimi i dollarit e ka theksuar edhe mė shumė rėnien, ashtu si dobėsimi i monedhės kishte ndihmuar nė mbajtjen e saj tė fshehtė. Por, rėnia reflekton ashpėrsinė e rėnies ekonomike globale. Edhe lajmi i mirė ėshtė lajm i keq.
“Financial Times”
Krijoni Kontakt