Falmerajer-elementi shqiptar ne Greqi dhe sllavizimi i Greqise

[BARAT]

Jakob Filip Falmerajer


Jakob Filip Falmerajer, lindi më 10 dhjetor të vitit 1790 në Vajler Pairdorf, komuna e Çëçit në Briksen, në Tirolin Jugor të sotëm dhe vdiq më 26 prill të vitit 1861 në Mynih, ishte një publicist, politikan dhe historian, i njohur për tezën e tij mbi prejardhjen racore të popullit të sotëm grek.

Jeta

Falmerajer ishte i biri i një nënpunsi i quajtur Johan Falmerajer dhe bashkëshortes së tij Maria Klamer.
Më 1809-1811 studioi teologji dhe filozofi në Salcburgun që dikur i përkiste Bavarisë, por shumë shpejt tregoi më tepër interes për historinë dhe gjuhët semitike.
Pasi kishte hequr dorë nga dëshira për t'u bërë prift, më 1812 Falmerajeri shkoi në Landshut për të studiuar jurisprudencë. Vendos të bëjë karrierë ushtarake, prandaj hyn në ushtrinë bavareze si nëntoger. Mori pjesë në fushatën e Francës ku edhe u shqua.
Më 1818 u shkëput nga ushtria, ndërsa më 1821 dha mësim në gjimnazin e Landshutit, ku u bë përfundimisht "mendimtar i lirë liberal". I nxitur nga çmimi i Shoqërisë Mbretërore Daneze për Shkencat në Kopenhagë, më 1822 filloi të merrej me historinë e Perandorisë së Trapezundës, e cila në atë kohë ende nuk ishte hulumtuar plotësisht. (...) Duke marrë parasysh një zgjidhje politike të çështjes greke, Falmerajeri propozon se besimi në mundësinë e një rimëkëmbjeje të Heladhës së lashtë i duhet lënë fëmijëve dhe pedagogëve dashamirë të vetëzhgënjyer dhe të hiqet dorë nga plani i rimëkëmbjes së Bizantit.

Sidomos pasi u bë korrespondent i gazetës së rëndësishme Algemajne Cajtung (Allgemeine Zeitung) më 1839, Falmerajeri nuk u mor më me temat politike. Ai shkroi mbi 200 artikuj që merreshin kryesisht me Greqinë, Turqinë dhe Rusinë dhe e shoqëronin me komente zhvillimin e çështjes orientale. Më 1840 Falmerajeri u nis për të dytën herë drejt Lindjes.

Në tetor 1840 ai shkoi në Kostandinopojë ku kaloi një vit të tërë, të cilin e shfrytëzoi për të përvetësuar më mirë turqishten dhe për të shkruar reportazhe udhëtimesh për "Allgemeine Zeitungun" e Augsburgut. Më vonë këto do të krijonin bazën për veprën e tij më të famshme "Fragmente nga Lindja". Pas qëndrimit në Athos, Maqedoni e Thesali, u nis për në Athinë, ku mësoi se tezat e tij për grekërit i kishin rënë në vesh një publiku të gjerë. Ardhja e tij atje shkaktoi një fushatë shtypi dhe sulme të pandërprera verbale kundër tij.

Më 1 qershor 1849, Falmerajeri shkoi në mërgim në Zvicër. Në Mynih ai u detyrua të dilte në pension si profesor dhe madje u kërkua për tradhti të lartë nëpërmjet një shpalljeje, ku përshkruhej si kriminel.

Pas një amnistie në prill të vitit 1850, ai u kthye sërish në kryeqytetin e Bajernit, ku jetoi si një dijetar privat, që mbahej me një pension të thjeshtë. Pas luftës së Krimesë, vepra e fundit shkencore e Falmerajerit është punimi që kemi përpara i përkthyer në shqip për herë të parë "Elementi shqiptar në Greqi" (Das Albanesische Element in Griechenland), i cili u botua në vitet 1857, 1860 dhe 1861 nga Akademia e Shkencave e Bavarisë. Vetëm pak kohë para vdekjes ai mundi të lexonte korrekturat e pjesës së fundit.
Prof. Jakob Filip Falmerajer vdiq në moshën 70 vjeçare më 25 prill 1861 në Mynih.


Veprimtaria

Teoria e Falmerajerit mbi sllavizimin e grekërve

Më 1827, në Mynih doli nga shtypi "Historia e Perandorisë së Trapezundës" (Geschichte des Kaiserthums von Trapezunt). Kjo vepër edhe sot e kësaj dite vlen si bazë për historinë e mbretërisë së Komnenëve të famshëm. Me historinë e Trapezundës u përcaktua edhe drejtimi themelor i përpjekjeve shkencore të Falmerajerit në vitet e mëvonshme.

Në parathënien e veprës "Historia e Perandorisë së Trapezundës" ai kishte shkruar se "kombi i famshëm i helenëve është zhdukur nga radhët e popujve dhe është zhytur në errësirën e një nate katërshekullore". Kjo tezë u zhvillua më tej në veprën tjetër të Falmerajerit "Historia e gadishullit të Moresë gjatë Mesjetës", vëllimi i parë i së cilës doli në Shtutgart më 1830. Sërish në parathënie gjejmë informacion për idetë e autorit. Ajo fillon me tezën provokuese: "Fisi i helenëve është asgjësuar në Europë. Bukuria e trupave, fluturimi diellor i shpirtit, harmonia dhe thjeshtësia e zakoneve, arti, pista e vrapit, qyteti, fshati, madhështia e kolonave dhe tempujt, madje edhe emri i tyre thuajse është zhdukur fare nga sipërfaqja e kontinentit grek".

Grekërit e sotëm janë një popullsi e përzier sllavësh, "sepse në dejet e popullit të krishterë të Greqisë së sotme nuk rrjedh asnjë pikë e vetme gjaku të pastër helen". Tani atje "jeton një fis i ri i vëllazëruar me fisin e madh të sllavëve".

Si element i dytë i popullsisë së atjeshme janë për t'u përmendur shqiptarët: "Dhe një revolucion i dytë, ndoshta jo më pak i rëndësishëm, i sendërtuar nëpërmjet dyndjes së shqiptarëve në Greqi e plotësoi skenën e asgjësimit. Sllavët skithikë, arnautët ilirë, fëmijët e vendeve veriore, të një gjaku me serbët e bullgarët, dalmatët e moskovitët (rusët) janë ata që ne sot i quajmë helenë".

Gjatë viteve 1831-1834 shoqëroi gjeneralin rus, kontin Aleksandër Ivanoviç Osterman - Tolstoj në një udhëtim të gjatë drejt Orientit: në Aleksandri, Kajro, Siri, Jeruzalem, Kostandinopojë, Peloponez e Atikë. Gjatë qëndrimit në Greqi ai ndeshi vërtetësinë e tezave të tij, sidomos të atyre për karakterin shqiptar të popullsisë së Atikës dhe të Beotisë. Në një letër të 11 shkurtit 1834, ai thotë se "e tërë Atika është e populluar nga njerëz shqipfolës dhe në kryeqytet gjejmë njerëz që e dine greqishten vetëm se u nevojitet. Në Beoti, përjashtuar tre lokalitete, vihet re e njëjta gjendje".

Më 1835, botoi në Shtutgart një tjetër studim, me anë të të cilit synonte të përforconte teorinë e tij për grekërit. Ai titullohej: "Ç'ndikim pati për fatin e qytetit të Athinës dhe të krahinës së Atikës pushtimi i Greqisë nga sllavët?". Studiuesi konstaton se popullsia e famshme e athinasve të lashtë, ashtu si grekërit klasikë të Peloponezit, është shkatërruar nga dyndjet e fiseve barbare. Në rastin e Athinës pasardhës të grekërve paskëshin qenë sidomos shqiptarët. Shqipja atje paska qenë gjuhë zotëruese.

Më 1836, në Shtutgart doli vëllimi i dytë i "Historisë së gadishullit të Moresë gjatë Mesjetës" ku Falmerajeri sjell informacion edhe për shqiptarizimin e Greqisë. Sipas tij, dy të tretat e Moresë kanë qenë të populluara nga shqiptarë; Atikën ai e quan "Shqipëria e Re". Ky vend nuk ka asnjë lidhje të afërt me helenizmin ashtu si nuk kishin as Skocia apo distriktet afgane Kandahar dhe Kabuli.

Në botimin origjinal të "Fragmenteve", gjendet edhe një paragraf, i cili merret edhe një herë me elementin sllav në Greqi. Ky paragraf është me interes, sepse Falmerajeri vë disi në dyshim teorinë e tij për grekërit: "Ndoshta do të kishte qenë diçka më e zgjuar nëse që në fillim e vërteta e pakëndshme të ishte thënë më me kujdes dhe ajo të përdorej vetëm pjesërisht dhe në një formë më të kursyer për opinionin publik dhe për interesat e së tashmes".

Pra, çështja greke ndahet në dy pjesë, në pjesën shqiptare dhe në atë sllave. Te pjesa e parë nuk ka asnjë problem, sepse çdonjëri bindet që kudo në Greqi ende flitet shqip. Ndërsa te pjesa sllave është disi më e vështirë, sepse vetëm në një zone të vogël të Greqisë së Vjetër u flitka sllavishtja si gjuhë amtare. Pra, del se elementi sllav është asimiluar gjerësisht nga grekërit bizantinë. Për të ngushëlluar përfaqësuesit e helenizimit të ri, Falmerajeri thotë se elementi i pashkolluar shqiptar u zhduk me përhapjen e perparuar të arsimimit dhe shkencës në mbretërinë greke, pra ashtu siç kishte ndodhur më parë me elementin sllav.

Reagimet ndaj teorisë së tij

Kundër teorisë së Falmerajerit për grekërit shpërthyen menjëherë protesta e kundërshtime. Por, prapëseprapë, ajo teori ua hoqi filohelenëve objektin e admirimit të tyre. Për njerëz si mbreti i Bajernit, Ludvig I, vetëkuptohej që grekërit rebelë ishin pasardhësit e drejtpërdrejtë të helenëve antikë. Megjithatë, më 1830 Falmerajeri u pranua në Akademinë Mbretërore Bavareze të Shkencave si anëtar korrespondent.

Veprat e Falmerajerit dhe veçanërisht "Fragmentet", edhe sot kanë vlerë historiko-shkencore. Por, për teorinë e tij mbi grekërit janë shprehur edhe vetë dy nga biografët dashamirë të Falmerajerit. Historiani Ernst Molden shkruan: "Më në fund, si rezultat i të gjitha hulumtimeve më të reja për tërë kompleksitetin e kësaj çështjeje deri në një shkallë të lartë sigurie mund të shprehet ideja se teoria e Falmerajerit mund të pretendojë për saktësi vetëm në një masë shumë të kufizuar".

Studimet mbi shqiptarët

Studimi i fundit i Falmerajerit ndahet në tri pjesë mbi prejardhjen dhe lashtësinë e shqiptarëve. Çfarë mund të dihet me siguri për bëmat dhe fatin e popullit shqiptar që kur u shfaq për herë të parë në histori deri në rënien e tij në zgjedhën e turqve mbas vdekjes së Skëndërbeut.

Falmerajeri merret më shumë me etnogjenezën e shqiptarëve dhe historinë e tyre deri në fillimin e periudhës nën sundimin turk. Njëkohësisht, shkrimi është edhe vazhdim i studimeve të tij për çështjen greke, gjatë shqyrtimit të së cilës dolën dy kampe, ai i "idealistëve", që marrin shkas nga Heladha antike dhe sipas të cilëve grekërit, falë "superioritetit të lindur", së shpejti do të rivendosen në krye të popujve, dhe kampi i "realistëve" (ku ai pa dyshim bënte pjesë), sipas të cilëve duhej të arsyetoje në mënyrë sa më të thjeshtë dhe të mos bashkoheshe me Heladhën, por me Bizantin. Këtu nuk mjaftonte të pranoje vetëm ekzistencën e një periudhe të sllavëve bizantinë; e nevojshme qenkej edhe një sakrificë e dytë: Duhej pranuar edhe se thuajse gjysma e perandorisë së re greke do të popullohej nga pasardhësit e shqiptarëve të ardhur nga Epiri dhe Iliria.

Ashtu si Tunmani dhe Hani, edhe Falmerajeri e mbrojti autoktoninë e shqiptarëve dhe, me një vrull që do ta kishte merituar një objekt edhe më dinjitoz, iu kundërvu tezave të grekut Nikolaos Georgios Nikokles, i cili në disertacionin e tij “Mbi autoktoninë e albanëve, d.m.th. shqiptarëve. Prejardhja dhe fisi”, (De Albanensium sive Schkipitar Origine et Prosapia, Goettingen 1855) kishte pretenduar se shqiptarët qenkëshin dyndur nga Transkaukazi në Europë vetëm pas shek. VII, pak para magjarëve.

Kjo çështje nuk ishte krejt e re, sepse prej kohësh dihej që në lashtësi dhe Mesjetën e hershme, në Kaukazin Lindor ekzistonte një vend, i cili nga grekërit dhe romakët quhej Albania.

Banorët e tij, albanoi përfaqësonin një konglomerat fisesh të ndryshme, pak a shumë të afërm midis tyre, prej të cilëve çdonjëri fliste një dialekt të veçantë. Mbetjet e këtyre dialekteve duhet të jenë ruajtur në gjuhën e udëve. Duke u nisur nga ky fakt, më 1703 Vinçens Zmajeviç, kryepeshkopi i Tivarit, pranoi një dyndje të shqiptarëve nga Kaukazi. Teza e prejardhjes kaukaziane të shqiptarëve në Ballkan sipas Nikoklesit ruhet ende. I fundmi mund ta ketë përqafuar këtë tezë Francesco Tajani.

Falmerajeri e qorton zellin e njëanshëm të Nikoklesit dhe "ndjenjën kombëtare të kuptuar gabim". Në pjesët II e III Falmerajeri sjell një vështrim të përgjithshëm të historisë shqiptare që kur populli shqiptar përmendet për herë të parë në burimet historike deri në vdekjen e Skënderbeut.

Ai u mbështet kryesisht në kronikat bizantine, në analet e Raguzës dhe në literaturën e pakët të dorës së dytë të botuar deri atëherë. Biografisë së Skënderbeut të Marin Barletit, të cilën e quan një "libër heronjsh", ai ia mohon vlerën më të madhe të burimeve dhe në këtë drejtim nuk mbetet krejt vetëm, sepse edhe historianë të tjerë e kanë kritikuar Barletin.


-------------------------
burimi i te dhenave

* G. Auernheimer, "Fallmerayer, Huntington und die Diskussion um die neugriechische Identität," Südosteuropa 47 (1998), 1-17.
* F. Curta, "Byzantium in dark-age Greece (the numismatic evidence in its Balkan context)," Byzantine and Modern Greek Studies 29 (2005), 113-45.
* W. Jens, ed., Kindlers neues Literatur-Lexikon (Munich, 1988-92). ISBN 3-463-43200-5
* T. Leeb, Jakob Philipp Fallmerayer: Publizist und Politiker zwischen Revolution und Reaktion (Munich, 1996). ISBN 3-406-10690-0
* P. Speck, "Badly ordered thoughts on Philhellenism," in S. Takacs, ed., Understanding Byzantium (Aldershot, 2003), 280-95. ISBN 0-86078-691-9
* E. Thurnher, Jahre der Vorbereitung: Jakob Fallmerayers Tätigkeiten nach der Rückkehr von der zweiten Orientreise, 1842-1845 (Vienna, 1995). ISBN 3-7001-2188-1
* E. Thurnher, ed., Jakob Philipp Fallmerayer: Wissenschaftler, Politiker, Schriftsteller (Innsbruck, 1993). ISBN 3-7030-0258-1
* E. Thurnher, Jakob Philipp Fallmerayers Krisenjahre, 1846 bis 1854: auf Grund der Briefe an Joseph und Anna Streiter in Bozen (Vienna, 1987). ISBN 3-7001-1197-5
* G. Veloudis, "Jakob Philipp Fallmerayer und die Enstehung des neugriechischen Historismus," Südostforschungen 29 (1970), 43-90.
* N. Wenturis, "Kritische Bemerkungen zu der Diskussion über die neugriechische Identität am Beispiel von Fallmerayer, Huntington, und Auernheimer," Südosteuropa 49 (2000), 308-24.

*
http://sq.wikipedia.org/wiki/Jakob_Filip_Falmerajer

[Darius]

Faleminderit qe e solle ketu Barat. Kam lexuar vite perpara fragmente nga Historia e Perandorisë së Trapezundës por sme kujtohet emri i Fallmerayer. Sa e lexova ra zilja

[BARAT]

Faleminderit qe e solle ketu Barat. Kam lexuar vite perpara fragmente nga Historia e Perandorisë së Trapezundës por sme kujtohet emri i Fallmerayer. Sa e lexova ra zilja

Nese se ke lexuar, lexo edhe "Elementi shqiptar ne Greqi", i perkthyer edhe ne shqip. Kot e ka quajtur te tille, sepse realisht flet per historine e shqiptareve ne teresi, jo vetem ne Greqi.
Bortuar nga Akademinë Mbretërore Bavareze ...e si i tille i hedhur poshte nga filogreket

[Darius]

Per hedhjen poshte nuk habitem. Eshte modus vivendi i grekerve dhe i greqareve. Flm per sugjerimin. Ne rastin me te pare do e porosis si liber ne Shqiperi (heren e fundit qe kam patur kontakt me kete material ka qene ne gjuhe tjeter).

[brooklyn2007]

Mire ke bere qe e ke vene kete material ketu, por te pakten hiqe ate linkun e Wikipedia-s Shqiptare

[Hyj-Njeriu]

Fallmerajeri mbahet me shume si mbeshtetes i teorise sllave te prejardhjes se shumices prej grekeve te kohes se tij.... Faktikisht ka pasur nje principate te forte sllave ne peloponez deri ne shek 8,po cuditerisht nuk po ja gjej dot me gjurmet asaj principate....

Ka bere nje pune te shkelqyer per degjenerimin e grekeve....Disa si ai sot dhe greket marrin fund....

[BARAT]

Mire ke bere qe e ke vene kete material ketu, por te pakten hiqe ate linkun e Wikipedia-s Shqiptare

S'ka pse. Me kete gje nuk i bej reklame wikis. sepse e di me c materiale eshte e mbushur, por e verteta ashtu eshte-artikulli eshte aty

----------------------------------------------------------------------

Kur shteti grek zbulonte shqiptarët

Historiani e helenisti i shquar gjerman, J. Ph. Fallmerayer hetoi i pari në mënyrë shkencore praninë shqiptare në Greqi. Në dy vepra monumentale, “Histori e gadishullit të Moresë”, dhe “Elementi shqiptar në Greqi” ai zbuloi përmasat e këtij fenomeni, duke dalë në një konkluzion, që, i formuluar me ftohtësinë proverbiale gjermane, tronditi rëndë sensibilitetin nacional të grekëve.

Nga prof. Pëllumb Xhufi
Përpara se Kapodistria, Rigas Ferreos e ideologët e tjerë grekë të merrnin flamurin e lëvizjes për çlirim, kishin qenë personalitete evropiane të politikës, kulturës e të artit që në kapërcim të shekujve XVIII-XIX i kishin paraprirë ata, duke hedhur farët e para të rilindjes e të ndjenjës kombëtare greke. Idetë e iluminizmit evropian, të shoqëruara me magjinë që Greqia e lashtë ushtronte në kulturën evropiane, joshën atë kohë personalitete evropiane nga më të shquarat të viheshin në kërkim të thesareve të Greqisë antike apo të admironin atë që po dukej se ishte rilindja e dytë e popullit të helenëve. Ishin pikërisht ata, që ringjallën mitin e Greqisë së lashtë e të Athinës së kohëve të Perikliut, duke e kthyer atë në boshtin e nacionalizmit të rilindur grek.

Evropianët e parë në Greqi
Por, evropianët që vizituan Greqinë në kohën e kryengritjeve për pavarësi (1821), patën rastin të konstatojnë se Greqia moderne shumë pak kishte ruajtur nga Greqia e lashtë. Populli i dikurshëm i demiurgut Solon e i tribunit Perikli; populli i filozofëve, i Sokratit, Platonit e Aristotelit, ishte kthyer në një popull barinjsh e bujqish të kredhur në mjerim e injorancë të papërshkrushme. Dhe të cilët, në vend të gjuhës së Platonit flisnin një greqishte vulgare e të pakuptueshme për helenistët e filo-helenët e ardhur nga akademitë e Evropës. Por surpriza më e madhe për të gjithë këta, nga Lord Bajroni, tek Holland, Lear, Hughes, nga Pierre Lebrun tek Chateaubriandi i famshëm, ishte fakti që kudo në Greqi këta ndeshën në pinjollët e një race, që shume prej tyre nuk e kishin njohur më parë. Ishin shqiptarët, që prej shek. XIV ishin vendosur në mënyrë masive në provincat e Greqisë, duke ndryshuar pejsazhin etnografik të saj. Impakti me këtë popullsi mbizotëruese në krahina të tëra, e shtyu në vitin 1798 një agjent të Napoleon Bonapartit, ta quante krejt spontanisht Peloponezin “Shqipëria e Greqisë” (Albanie grecque).
Vetë Athina, kryeqendra kulturore e Greqisë dhe e krejt botës antike, në vitet 1820 ishte katandisur në një qendër rurale: shumica e fshatrave rreth saj banoheshin nga shqiptarë, ndërsa jeta në Athinën e mirëfilltë përqëndrohej rrotull kodrës së Akropolit, në lagjen Plakë, të banuar edhe kjo nga shqiptarë. Akropoli i famshëm ishte kthyer në një vendqëndrim të garnizonit turk. Ajo çka i impresionoi më shumë udhëtarët e shumtë të huaj, ishte fakti që protagonistët kryesorë të lëvizjes çlirimtare greke të vitit 1821, nga Boçari e Xhavella, tek Andruci, Miauli, Bubulina, Karaiskaqi, Kollokotroni, Kanaris e të tjerë, ishin që të gjithë shqiptarë.
Miti i Greqisë dhe i Athinës së lashtë (të cilin vetë intelektualë grekë e identifikojnë me një gjendje të sëmurë, duke e quajtur me shpoti progonopleksi, apo ancestoritis) që u bë flamuri ideologjik i luftrave për pavarësi të Greqisë, rezultonte kështu një mit i papërshtatshëm, një mit që nuk gjente justifikim në realitetin etnik e kulturor të vetë qendrës së helenizmit, të Athinës.

Historiani Fallmerayer
Pavarësisht keqkuptimit historik, nga ky takim i rastësishëm në tokën greke i studjuesve dhe eruditëve evropianë me popullin e shqiptarëve, lindën prodhimet e para të shkencave albanologjike, sprova mbi historinë, folklorin e gjuhën e shqiptarëve (arvanitasve). U shqua mes tyre historiani e helenisti i shquar gjerman, J. Ph. Fallmerayer, i cili hetoi i pari në mënyrë shkencore praninë shqiptare në Greqi. Në dy vepra monumentale, “Histori e gadishullit të Moresë”, dhe “Elementi shqiptar në Greqi” ai zbuloi përmasat e këtij fenomeni, duke dalë në një konkluzion, që, i formuluar me ftohtësinë proverbiale gjermane, tronditi rëndë sensibilitetin nacional të grekëve. Sipas Fallmerayer, në dejet e grekëve të sotëm nuk rrjedh aspak gjaku i grekëve të vjetër, por një përzierje, ku pjesa kryesore i takon gjakut shqiptar. Grekërit e rinj, sipas tij, shumë pak kishin trashëguar nga grekërit e lashtë, pra nuk meritonin të quheshin vazhdues të tyre. Një konkluzion ky, sigurisht i ekzagjeruar, siç u munduan ta tregojnë historianë të tjerë, duke filluar nga bashkëpatrioti e bashkëkohësi i Fallmerayerit, Hertzberger.
Gjithsesi, teza e Fallmerayerit mbi diskontinuitetin historik të grekëve, shkaktoi një krizë të vërtetë identiteti pikërisht në momentin kur shteti i ri grek sapo kishte filluar jetë. Ajo i kushtoi historianit gjerman vendosjen në krye të listës së “miso-helenëve”, dmth. të armiqve të Greqisë. Ndaj, intelektualë grekë, duke filluar nga figura historike si Korais, Rigas e Paparrigopoulos, e konsideruan një mision patriotik të tyre të tregonin pikërisht të kundërtën e teorisë së Fallmerayerit, dmth. vazhdimësinë e pandërprerë të etnisë (kombit) grek nga Greqia e Lashtë, tek Perandoria Bizantine e deri tek Greqia Moderne. Gjë që e bënë më shumë me pathos patriotik, se sa me argumenta të vërteta shkencore. Ambasadori i parë i SHBA në shtetin e pavarur grek, Charles Tuckerman, zbavitej shumë nga ky zell i akademikëve grekë për të hedhur poshtë konkluzionet e Fallmerayer, kur vërente me humor se mënyra më e mirë për ‘i shkaktuar apopleksi një profesori nga Athina, është ‘i përmendësh emrin e Fallmerayerit.
Por, teoritë e Fallmerayerit mbi diskonuitetin etnik të Greqisë, patën edhe përkrahës të tjerë të shquar, që përndryshe njiheshin si filo-helenë të padyshimtë. Njëri prej tyre ishte konti francez, A. De Gobineau, studjues i antropologjisë dhe i racave njerëzore (idetë e tij frymëzuan edhe teoritë racore të Hitlerit). Gobineau nuk mungoi të konstatojë atë që ai e quan “eklektizëm etnik” të Greqisë moderne dhe të konkludojë se “gjaku grek përmban një sasi mjaft të madhe gjaku shqiptar, pasi elementi shqiptar luan një rol të madh në formimin e tij”. Sipas ambasadorit të Britanisë së Madhe në Greqi në vitet 1974-1978, Sir Brooks Richard, “sadoqë grekve nuk u pëlqen kur dikush u thotë se ata nuk janë pasardhësit e grekve klasikë, identiteti grek është më shumë kulturor se gjenetik”.
Në këtë mënyrë, pra, që në lindjen e tij më 1821, shteti grek lindte me një problem identiteti, që pasqyrohej qartë deri edhe në strukturat e tij: një pjesë e mirë e “gjeneralëve” të dalë nga kryengritjet për liri, ishin shqiptarë. Ishin pikërisht këta viktimat e para të konflikteve të brendshëme, që karakterizuan jetën politike greke në vitet që pasuan shpalljen e pavarësisë. Miauli, Andruci, Kollokotroni e mjaft prijës të tjerë ushtarakë, u eliminuan në një mënyrë apo në tjetrën, dhe frenat e pushtetit i morrën përfaqsuesit e fisnikërisë greke të ardhur nga vendet evropiane, ku shumica e tyre kishte kaluar pjesën më të madhe të jetës.
Në një plan më të gjërë, Athina zyrtare vuri në themel të politikave të saj të brendshme homogjenizimin e shoqërisë heterogjene helene. Dëbimi nga territoret e shtetit grek e popullsive shqiptare muslimane, përfaqsoi aktin e parë në zbatimin e një politike të tillë. “Pavarësia e Greqisë u inaugurua me dëbimin e shqiptarëve myslimanë”, i shkruanin më 1878 kryeministrit anglez, lordit Beaconsfield, krerët e lidhjes shqiptare të Çamërisë e të mbarë Epirit, në kohën kur një eksod i ri i shqiptarëve muslimanë rrezikonte të ndodhte, në rast se ajo krahinë do ‘i aneksohej Greqisë. Në fakt, në rast se aneksimi i Çamërisë dhe dëbimi i popullsisë shqiptare muslimane të atyshme mbeti për ‘u realizuar më vonë, aneksimi i Thesalisë i dekretuar atë vit nga Kongresi i Berlinit u shoqërua me largimin e dhunshëm nga ajo krahinë e dhjetra e qindra mijra muslimanëve, shqiptarë e turq. Për të përftuar përmasat e këtij eksodi, mjafton të kujtohet se sipas regjistrit osman të vitit 1455, qyteti i Larisës kishte 11 lagje muslimane (regjistrat osmanë nuk përcaktonin kombësinë) dhe vetëm një lagje të krishterë. Regjistri i mëvonshëm, i vitit 1520, evidenton në po këtë qytet 693 familje muslimane e 75 të krishtera. Në prag të aneksimit të Thesalisë nga Greqia, më 1745, udhëtari anglez E. Pacocke numëroi 5 mijë familje muslimane në Larisë kundrejt 1500 të krishtera, ndërsa E. Clarke (1812) e J. L. S. Bartholdy (1807) shënojnë në atë qytet një popullsi prej 25 mijë banorësh, prej të cilëve 20 mijë ishin muslimanë.

Eliminimi i muslimanëve shqiptarë
Gjithsesi, eliminimi i myslimanëve shqiptarë në kufijtë e asaj që shkenca historike e quan “Greqia e vërtetë” (Greece proper) dhe në viset dora-dorës të aneksuara në Thesali, Maqedoni, Trakë dhe Epir, nuk mundi të krijonte homogjenitetin e pritur etnik. Në Greqi apo në Epir jetonte një masë shumë e madhe shqiptarësh të krishterë, përkatësisht të vendosur prej shekujsh (Greqi) apo autoktonë në tokat e tyre (Epir). Ndaj këtyre popullsive u zbatuar politika e asimilimit, e cila, sipas historianit e politikanit grek, S. Lambros, solli “rezultate të mahnitshme aty ku u zbatua si duhet, si psh. në bashkësitë shqiptare të Peloponezit, të Atikës, të disa ishujve grekë, të Suliotëve e të Himariotëve të Epirit”. Sado paradoksale të duket, në Konferencën e Paqes në Paris (1919), “aftësia e madhe asimiluese e grekve” u vlerësua si një arsye tepër serioze nga përfaqsuesi anglez, Sir Eyre Croëe, për të mbështetur pretendimin e Greqisë për aneksimin e “Vorio-Epirit”. Shkolla greke, së bashku me kishën, si institucione me rrezen më të gjerë të veprimit, u zgjodhën si faktorët bazë që çuan përpara procesin e helenizimit të popullsive shqiptare. Qysh prej shekullit XIX u evidentuan rezultatet e këtij aksioni asimilues, nëpërmjet imponimit të gjuhës greke, ndërrimit të emrave të njerëzve e të vendeve. Nga ana tjetër, shteti grek, me anë të ligjit, kontrollonte e dënonte si sjellje shoqërisht të dëmshme çdo veprim e qëndrim që nuk përputhej me ideologjinë nacionale e që tentonte ‘i shmangej ingranazheve homogjenizuese të tij. Sa i përket shqiptarëve (arvanitasve), linjat kryesore të një politike të tillë asimiluese i pëshkruan me një vërtetësi impresionuese studiuesi T. Neroutsos, në një letër të vitit 1888 për albanologun e shquar Gustav Meyer. “Në Greqi”, shkruan Neroutsos, “shteti ndalon kategorikisht mësimin e gjuhës shqipe. Gjuhës shqipe i rezervohet posaçërisht një trajtim nënvleftësues e përçmues. Të flasësh shqip është njëlloj si ta identifikosh veten me shkallën më të ulët të shoqërisë neohelenike. Kurse po fole greqisht, qofsh ti edhe shqiptar, konsiderohesh pasardhës i nderuar dhe i pastër i grekëve të kohëve të Themistokliut”. Neroutsos tregon gjithashtu se si gazetarët grekë ishin thartuar keq në fytyrë, kur gjatë një pritje, mbretëresha e Greqisë i ishte drejtuar në gjuhën shqipe milionerit me origjinë shqiptare, V. Zhapa (i cili për grekët është një nga lavditë e tyre kombëtare).
Megjithatë, edhe në Greqi nuk munguan zërat kundër politikave të asimilimit të shqiptarëve. Atë gjeti forcë ta denoncojë edhe ndonjë figurë e padyshimtë e nacionalizmit grek, si peshkopi erudit E. Kurilla, apo edhe ndonjë profesor i veçuar, siç ishte rasti i historianit të shquar grek, Prof. K. Paparigopoulos, Kryetar i Shoqatës për Promovimin e Letrave Greke. Në 25 qershor të vitit 1883 ky i shkruante Kryeministrit grek Trikoupis, se kishte ardhur koha që Greqia të jepte shënja miqësie ndaj shqiptarëve, e nuk do të ishte keq të fillonte me mësimin e gjuhës shqipe në shkollat greke në Epir, Shqipëri e kudo ku jetonin shqiptarë. Një këshillë, kjo, që qeveritë greke nuk e kanë dëgjuar as dje e as sot, kur në Greqi një valë e re emigracioni masiv i është shtuar emigracionit shqiptar të shek. XIV.
Nuk ka dyshim, që në këtë vepër asimilimi, përveç instrumentave të tij, shteti grek pati edhe ndihmën e pakursyer të kishës. Madje ishte kjo, që edhe para pavarësisë së Greqisë, zhvilloi një veprimtari të ethëshme asimilimi ndaj popullsive shqiptare të krishtera. Këtë mundësi asaj ja jepte pa dyshim vetë Porta e Lartë, e cila i kishte besuar Patrikanës greke të Stambollit përkujdesjen për të krishterët e perandorisë, duke i ceduar asaj edhe atribute të pushtetit laik, siç ishte ai i shkollimit. Kështu, duke filluar nga shek. XVII, në Epir apo në Shqipërinë e jugut, nën mbrojtjen sovrane të Sulltanit, u hapën me qindra shkolla greke. Helenizimi i popullsive shqiptare ishte padyshim njëri ndër qëllimet bazë të tyre, sidomos pas krijimit të shtetit grek, kur aksioni i Patrikanës në këtë drejtim u koordinua në mënyrë perfekte me qeverinë e Greqisë. Ky qëllim duket fare transparent në një rregullore të vitit 1882 për shkollën e fshatit Nivan (Zagori), shtypur enkas në Athinë me fondet e Ministrisë greke të Arsimit, ku njëri nga nenet e saj i detyron nxënësit të mos flasin në gjuhën shqipe, as në shkollë me njëri tjetrin, e as në familje me prindërit. Pra, përveç vetes, fëmijët duhej të helenizonin edhe prindërit! E njëjta përmbajtje zbulohet në letrën e peshkopit të Paramithisë, Neofitit, i cili në vitin 1908 i kërkonte qeverisë greke të bënte presion pranë Portës së Lartë për të hapur në Camëri shkolla greke për vajzat. Pse pikërisht për vajzat? Sepse, sqaron Neofiti, “këto vajza shqiptare, nesër duhet të bëhen nëna greke”. Në këtë kuptim, hapja e shkollave greke në treva me popullsi shqiptare, një proces i gjatë ky i filluar qysh në shekujt e sundimit osman, u konsiderua nga Athina zyrtare një ndër argumentet kryesore, mbi të cilat ajo ka mbeshtetur pretendimet e veta territoriale në Shqipërinë e jugut, siç bëri, psh., në Konferencën e Paqes më 1919. Sepse, sipas konceptit të saj pragmatist, “ku ka kishë e shkollë greke, ai është vend grek”.