Ne kete forum eshte permendur shpesh Kanuni i Leke Dukagjinit dhe neper shume tema eshte diskutuar vjetersia dhe permbajtja e tij. Por te pakte jane ata shqiptare qe kane njohuri te plote apo ta kene lexuar ndonjehere ne teresine e tij. Sigurova nje botim te ketij Kanuni sipas versionit te Shtjefen Gjecovit dhe po e postoj ketu per te informuar te gjithe ata qe jane te interesuar te mesojne me shume. Ka disa anetare qe e njohin mire kete kanun (personalisht bej pjese ne grupin qe ka shume pak njohuri) dhe do ishte me interes diskutimi i tyre si dhe komentet ne pergjithesi.
KANUNI I LEKĖ DUKAGJINIT
Kanuni i Lekė Dukagjinit, vepėr e Shtjefėn Gjeēovit ribotohet sipas botimit tė vitit 1933 shtypur nė Shkodėr
L I B R I I PARĖ
K I S H A
Artikull i parė.
PJESA QYTETNORE
KRYE I PARĖ
Hija e kishės, Vorret, Pronet e pasunija e Kishės, Famullitari, Rrogtari, Puntorija e Kishės
NYE I PARĖ
Hija e Kishės.
§. 1. Kuptimi i hijes sė Kishės
Per hije kishet xehet rrethi mje ku mrrin kufini I tokės, nė tė cillen asht nertue:
a) Kisha b) bana (qela) e famullitarit.
§. 2. Tagari i Kishės
Kisha ban tym nė famulli.
1.- Kisha ka tager pasunijet si per gja, si per per tokė e shpija mbrendė e jashta famullijet.
2.- Kisha ka pjesė nė mal, nė vrri, ndujė e nė mulli tė kujris sė famullis.
3.- Kishės i duhet ba pjesė nė giobė tė famullis.
4.- Kisha ka tager me ble e me shitė, si edhe me marrė e me mbajtė tė falunat, qi i vijnė prej bujaris sė bamirve e me i vendue si ta shofė vetė me udhė.
§. 3. Paperlimsija e Kishės.
Kisha nuk giobitet.
Kisha ska peng me kend.
1.- Kisha gjindet e vendosne nen sundim tė tė Parit tė Fes e jo nen ligjė tė Kanunit: prandej Kanuni smund ti vejė kurrnji barrė kishės, veē se ka detyrė me i dale zot, kur kjo hupė ndihmen e tij.
2.- Me bijtė ndonji kundershtim ndermjet kishės e famullis, famullia smund ti lypė peng kishės; veē do tė bajė vaj te i Pari i Fes te Ipeshkvi e gjygjit tė kėtij, si kasha si famullia, do ti rrijn pa fjalė.
3.- Per ēdo mungesi, qi kisha mundet me ba nė sy tė famullis, kishės smund ti mirret gioba, vetun I vehet me la damet, qi tjenė ba per shkak tė saj.
4.- Kisha sep pagesa as del nushtri, as u qet buken djemve tė Bajrakut, as shkon angari nder punė tė famullis. Veē se kur famullia dan me ba ndoi punėper me mbajtė a per me shtue pasunin e kujris sė vendit, nė tė cilin kasha tė ket pjesė, kjo, atėherė, asht nė detyrė me la pare, me qitė buken e me que puntorin nė punė, mbas mndyert qi famullia ti a u ketė da tė gjithve pėr tym.
§. 4. Ndera e Kishės.
Kisha shpatė e konop ska.
Kush dhunon Kishėn, dhunon Famullin.
Nderen e Kishės e lypė Famullia.
Kishės, mullinit, farkės e tragtores nuk i pritet kush mik.
1.- Kush dhunon kishėn ka detyrė gioben a) kishės, b) famullis, c) Flamurit (Bajrakut).- Dhunon kishėn njaj, qi fjaliset, shan a i kercnohet kuej, qi rreh a vret kend nė Hije tė kishės.
2.- Gioben fajtorit i a merr famullia e jo kisha; pse kisha shpatė e konop ska
3.- Kush vritet a rrihet qa nė ēė farė-do mndyre koritet prej kuejt, tuj hi a tuj dalė prej hijes sė kishės, marre kishės nuk i len; pse kishės si pritet kush mik.
4.- Por, me pasė me krisė pushka jashta Hijes sė kishės e me i ra kush ndoren kishės, atėherė aj njifet miku i kishės; e me pasė me i a ēartė kush ndoren kishės, famullia asht nė detyrė me e ēue nderen e saj nė vend (Vinctum, si aedes ejus (Dialis Flaminis) intrierit, solvit necessum est.- Gelliuws, b. 10. c. 15.-)
NYE I DYTĖ
Vorret.
§: 5.- 1.- Nė vorre tė njij vllaznije a tė njij fisi shin i dekuni a i vrami i vllaznis a i fisit tjeter.- Po e bani kush ket punė pa leje tė vllaznis a tė fisit, tė cilit janė vorret, Kanuni i venė detyrė me nxjerrė tė deknin prej vorrit tė huej.
2.- Me ardhė me ngulė nė katund nji shpi, qi ska vllazni as, fis, tė pelqyemit tė katundit, i caktohet vendi i vorrete nder tė famullis, tuj i a vu detyrė me ble qira a ndoi send tjeter per lter.
3.- Kush fjaliset, a shan e I kercnohet kuej, e kush vret a rreh kend nder vorre, bjen nė giobė si per Hije tė kishės.
NYE I TRETĖ
Pronet e Pasunit e Kishės.
§. 6. Pronet e pasunija e kishės janė tė paprekshme.
1.- Pronet e pasunija e kishės janė tė paprekshme e smundet kush me vu dorė mėto.
2.- Pronet e pasunija e kishės janė nen roje tė Mesharit tė kishės e tė famullis.
3.- Atė, qi guxon me shty kah pronet e pasunija e kishės, e bjen nė mend famullija ēmon damin, qi do ta lajė damēori.
4.- Kur ndokush ti a baj dam kishės kahpronet e pasunija, famullija ēmon damin, qi do ta lajė damēori.
5.- Kush vjedhė gjanė e kishės, posė se do ta kthejė at gja mbas kanunit tė vendit, ku gjindet kisha, ka edhe detyrė me i la gioben kishės pėr nderė tė marre, e gioben famullis per ndore tė ēartune, pse kisha asht ndorja e famullis
6.- Kur cubi e njef gabimin evet e, pa u marrė vesh dhunaq, qi i ka
ba kishės, i bjen nė dorė Meshtarit tė Famullis, tuj i a kthye gjanė e vjedhme, ska detyrė kurrfarė giobet: Meshtari ka tagar me e falė.
7.- Me pasė me i ra cubi nė dorė Meshtarit mbasi ky ta ket laēit vjedhsin nė famulli, famullija ka tagar me i marr gioben si per vendi si per kishė, edhe pse famulltari ta ket falė vgabimin, me gjith gja tė vjedhne.
§.7. Rregullimi i pasunis sė kishės
1.- Pronet e pasunin e kishės rregullon Famulltari, e famullija nuk ka tagar me lypė arsye Famulltarit per perdorim tė frytit tė xjerrun prej pasunis sė kishės.
Krijoni Kontakt