LI B R I I S H T A T Ë T
FJ A L A E G O J Ë S
NYE I TETËDHETEGJASHTËT.
Fjala.
"Fiala mort sbân ". "Shtriga në giak nuk bien". "Goia s’qet kend në giak".
§.520. Gjuha âsht tulit e gjithshka bluen.
§.521. Fjala e gojës s'ême hîn në vesh të tjetrit, e i treti e perdoron per rrênim të kuej, un rri e tallem.
§.522. Fjala e ême në shkaktofët vrasë të pergjegjme un rri e zgerdhihern, nuk mùnd të më kapë kush per pûnë të liga, qi shkaktoi goja e ême.
§.523. Aj, qi shkon tuj mjellë e tuj hapë fjalë të kqija e gergasa herë per njânin herë per tjetrin, me gojë të kanûnit thirret "Argat i keq". "As e thrret kush në pûnë, as i nep kush rrogë.
§.524. A fola a s'fola, goja nuk vûlosë gjâ. Fjalët e sterkqive kanûja s'i mêrr para sysh.
Oroe:
Shenjimin e fuqin e fjalës së folun në hov të vrasës e shka don me thànë ‘’Fjala peng", me kohë do të zhvillohen.
NYE I TETËDHETESHTATËT.
Mohi.
§.525. Mohues thirret aj, i cilli nuk i vêhet zhgarkimit as shpifjes, kje per ndo'i dâm, per vjedhni a per ndo'i vrasë, etj.
§.526. Të germushunat e kercnimet prej njij hamendje kanûja s'i bân. Mohuesit nuk mùnd t’i hypet në qafë qi të lajë, pasë e pasë, per çdo zhgarkim e shpifje.
§. 527. Mohuesi vetem atbotë bjen në faj, kùr ky mos të duej me ardhë n'arsye.
§. 528. Zhgarkuesi e shpifsi e bjen n'arsye mohuesin me Pleq e me peng.
NYE I TETËDHETETETËT.
Beja.
"Perte bén nuk shlyhet mllefi".
"Bë, e s'kà pertej".
"Beja làn gjaqe".
"Gjanë e djerrun e gjaqet e hupûna i vên per udhë
beja".
"A bén, a gjân".
§.529. Beja âsht nji sjellje besimtare, per mjet së cillës nieri, tuj dashtë me dalë së keq prej njij zhgarkimi të dhûnshem, do të perkasë me dorë nji shêj besimi, tuj e grishë êmnin e Perendisë në dishmi të së vertetës.
§.530. Kjo dorë beje âsht e pelqyeme prej kanûnit të Malevet të Shqypnis si per të dlirun prej zhgarkimesh, si edhè per të lidhun bese.
§.531. Ben nëgojësh kanûja as s'e pelqen, as s'e tumirë, e per të dlirun prej zhgarkimesh lypet doemès qi të bahet beja mbë nji shêj besimi e të perkitet me dorë.
§.532. Bej a e Shqyptarit kà dy pûnë para sysh: a) thrret Perendin në dishmi të së vertetës, b) i nënshtrohet randimit të ndeshkimevet të perjetshme e giobës së kohshme kah kanûja.
NYE I TETËDHETENANDËT.
Beja mbë “Gur” e beja mbë Kryq e mb’Ungjill.
§.533. Beja e Malevet të Shqypnis âsht dy mndyrësh: a)beja mbë "gùr", me Kanû (3), b)beja mbë Kryq a mb'Ungjill.
§.534. Beja mbë "gùr" kah kanûja âsht nder mâ të randat e mâ të mndershmet bé, qi njef Shqyptari i Malevet.
§.535. Kanû âsht qi, po desht me u dlirë prei njij zhgarkimi mohuesi, do të bajë bé a mbë '’gùr", a mbë Kryq e Ungjill.
§.536. Betarë a Poronikë njehen disà "dorë bejet", qi do të perkasin Ungiillin, e disà tjerë lehen per me ndigiue bén në Kishë. (Dukagjini).
§.537. Bét mbë "gùr" bahen:
a) per me u dlirë prej njij zhgarkimi;
b) per me u lidhë me besë kundra hieksive e trathtive të vendit,
c) per me ndêjë gati me u bâ ball kercnimeve e rreziqeve të perbashkta.
NYE I NANDËDHETËT.
Kush do t’a bajë ben.
§.538. "bân e hup, thotë kanûja e jo bân e mêrr".
§.539. Bén do t'a bajë aj, i cilli i bjen moh zhgarkimit.
§.540. "Mohi kà bén," "Mohuesit i bjen beja".
§.541. Zhgarkuesit s'i epet beja e nuk i bjen beja, edhèpse ndoshta e kà pà me sy batkeqin a tuj vjedhë a tuj vrà.
§.542. Arsyeja e kanûnit âsht të mos t'i epet beja atij, qi kjahet, pse, ké s'i a priton zhgarkimit, s'kishte me i a pritue as bés, veç t'i dalë me mârrë.
§.543. Të parit i lêhet të shofé bén e të dytit të baj bén.
§.544. Kanûni thotë: "Beja nuk mêrr" e "Mârrsit s'i bjen beja
§.545. Porse, tuj kênë sè, mbas parimit të kanûnit: "Cubi âsht me bé mbë krah", si per me i a shndoshë zêmren të zot't të gjâs së hupun, si per me i a mbledhë pêjt të pandehunit, kanûja kà lânë qi t’i njifet beja me Pornoikë.
§.546. S'i epet as s'i gjegjet beja atij, që don me là vendin pà Poronikë, sepsé "Uku e lpîn misht e vet, por të huejin e hàn".
§.547. Parimi i kanûnit âsht: "Védin me e là me bé e s'i gjegjesh kuej".
NYE I NANDËDHETEPARË.
“Beja merr gjan e vet”.
§.548. Pak rasë jânë, nder të cillat kanûja e kà pà me udhë me lânë qi të "mârrë beja‘’.
§.549. Per gjà në shêj të hupun prej atij, në dorë të cillit u gjet e qi mùnd të dishmojn edhè tjerët, sè âsht e atij, qi e lypë.
§.550. Edhè n'i rafët moh aj, të cillit u giet në dorë gjaja me shêj, kanûja s'i a xên e beja s'i epet.
§.551. Po s'u gjegj me i a dhânë gjiânë të zot't, zoti do të bajë bén sè âsht gjaja e tij e gjaja do t’i epet.
§.552. Po kjau kush ndo'i detyrë a uhà mbë të dekunin, per të cillat s'din a don me i hupë prîndja e të dekunit, tuj i rà moh, parimi i kanûnît âsht "Mohin per të dekun kanûja s'e xên".
§.553. Edhè në két rasë "Beja mêrr", d.m.th. sè zhgarkuesi do të bajë bé.
§.554. Per çdo ankesë, qi të bahet mbi të dekun, bej a do të bahet mbi vorr të tij.
Krijoni Kontakt