Close
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 10
  1. #1
    OPENMINDED Maska e land
    Anėtarėsuar
    12-12-2003
    Postime
    7,684

    KOMPLOTI BOTĖROR i autorit Nikola M. Nikolov

    Autori i librit Nikola Marinov Nikolov u lind mė 30 qershor tė vitit 1920 nė qytetin Vidin. Mbaroi kolegjin francez nė Sofje. Nė vitin 1944 mori pjesė nė fazėn e parė tė luftės si oficer i artilerisė dhe u dekorua me dy dekorata pėr trimėri. Menjėherė pasi u kthye nga fronti, nė vitin 1945, mbi tė u ushtrua represion nė Dupnicė, Radomir, nė drejtorinė e policisė dhe nė burgun ushtarak nė Sofje. Nė vitin 1945 u pranua nė Universitetin e Sofjes, nė Fakultetin e Mjekėsisė dhe pas katėr vjet studimi u detyrua ta lėshojė.

    Pėr shkaqe politike u mbajt nė burgun e Vidinit, Vraēanit dhe Plevnės, kaloi edhe nėpėr kampin „Bogdanov Dol”, pas kėsaj u shpėrngul me familjen nė Jordan Jovkov, Dobriēko. Prej vitit 1969 u shpėrngul me vendqėndrim tė pėrhershėm nė SHBA. E mbaroi Universitetin shtetėror Portland (Oregon), specializoi „Shkencat Evroqendrore” dhe „Artin”. I mbaroi me sukses kurset universitare tė shkencave politike tė profesorit tė njohur botėror Frank Munkut.
    ----------------------------
    Duke trajtuar njėrėn nga temat mė tė rrezikshme dhe mė delikate pėr shoqėrinė dhe pėr njeriun, gjithė e mė tepėr pėrfitoj bindjen se ekziston njė komplot i organizuar mirė dhe synon ta mbajė kėtė libėr tė pabotuar dhe tė fshehur prej shikimit e kritikave tė lexuesit.

    Megjithatė, libri pėr herė tė parė qe botua nė vitin 1990 nė gjuhėn angleze nė SHBA dhe vetėm pėr dy vjet pėrjetoi tre botime, e ndėrkohė u botua edhe pėr tė katėrtėn herė.

    “Komploti botėror” ėshtė pėrkthyer nė shumė gjuhė, e tash po pėrgatitet botimi i tij edhe nė Francė, Belgjikė, Kanadė, Rusi, Ukrainė, Turqi dhe nė tėrė botėn arabe. Botimi i parė nė gjuhėn bullgare, po ashtu, nxiti interes tė veēantė. Kėshtu qė u shpėrndanė mbi 50 mijė kopie
    .
    Sipas anketimeve shoqėrore qė i bėnė shumė gazeta dhe revista, libri mė i kėrkuar dhe mė i lexuar nė vitin 1991 ka qenė „Komploti botėror”.

    PĖRMBAJTJA E LIBRIT

    HYRJE - Kreu i parė BANKAT DHE BANKIERĖT - Kreu i dytė LUFTĖRAT

    Kreu i tretė ADAM VAJSHOPI- Kreu i katėrt ROTHSHILDĖT

    Kreu i pestė REVOLUCIONI FRANCEZ
    Therjet e shtatorit
    Mbretėria e terrorit
    Vdekja e mbretit
    Klubi i jakobinėve
    Robespieri
    Mara
    Dantoni

    Kreu i gjashtė NAPOLEON BONAPARTA

    Kreu i shtatė DINASTIA ROKFELER

    Kreu i tetė REVOLUCIONI BOLSHEVIK

    Kreu i nėntė BILDERBERGĖT

    Kreu i dhjetė (CFR) - KĖSHILLI PĖR LIDHJE ME BOTĖN E JASHTME

    Kreu i njėmbėdhjetė KOMISIONI TRILATERAL

    Kreu i dymbėdhjetė SINDROMI I MUNGESĖS SĖ IMUNITETIT TĖ FITUAR (SIDA)

    FJALA PĖRFUNDIMTARE

    LITERATURA E SHFRYTĖZUAR

    BIBLIOGRAFIA
    -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

    LINKUN E MATERJALIT E GJENI KETU: http://pashtriku.beepworld.de/files/...or13.11.07.htm
    .................................................. .................................................. .................................................. ...............................................
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga land : 11-12-2007 mė 18:53

  2. #2
    OPENMINDED Maska e land
    Anėtarėsuar
    12-12-2003
    Postime
    7,684

    Hyrje

    Lehtė ėshtė tė jetohet nė kėtė ujdhesė tė madhe - tokė, por uji qė e rrethon ėshtė i rrėmbyeshėm dhe vlon. Autor anonim

    - Disa e shikojnė jetėn tė bukur. Zhorzh Sandi

    - Disa tė zezė. Balzaku

    - Tė tjerėt e shikojnė ashtu si ėshtė nė realitet. Autori



    Gjėja mė e dashur ėshtė lumturia. Ēdonjėri gjakon nga ajo dhe e kėrkon atė nė format e saj tė ndryshme. Pasi ajo ėshtė gjėja mė e shtrenjtė dhe mė e kėrkuar, atėherė pse ka kaq njerėz tė pafatė nė rruzullin tokėsor?



    Pothuajse tė gjithė flasin pėr paqe dhe sinqerisht e duan atė. Atėherė pse shtetet e luftojnė njėra tjetrėn dhe njeriu pėr njeriun bėhet egėrsirė? اfarė fuqie e madhe ėshtė ajo e cila na detyron tė gjakojmė drejt diēkafit qė ėshtė nė kundėrshtim me ne dhe vepron kundėr interesave tonė? A thua, vallė, ajo ėshtė ndonjė fuqi e padukshme e cila e kontrollon tėrė botėn?


    Pėr ēka shėrbejnė kėto mjete e tmerrėsira tė padėgjuara e tė papara pėr shkatėrrimin masovik tė njerėzisė, siē janė gazrat helmues, armėt e zjarrta, bombat atomike etj.? A nuk ėshtė edhe kjo, vallė, vepėr e asaj fuqie tė padukshme dhe mirė tė maskuar pėr tė cilėn edhe vetė Bibla paralajmėron. Ēėshtja se kush qeverisė me botėn nė tė cilėn jetojmė mė ka interesuar qysh nė moshėn rinore. Shumė vjet mė janė dashur qė tė arrijė deri te e vėrteta. E vėrteta ėshtė sikur yjet qė paraqiten vetėm nė natėn e patejdukshme. Ajo, sikur tė gjitha gjėsendet e bukura nė botė - nuk ia zbulon dėshirat e veta askujt, pėrveē atij qė i pari do ta ndjejė ndikimin e rrenės.



    Lexova shumė materiale nga autorė tė ndryshėm. Hasa nė shumė vėshtirėsi pėrderisa e nxora nė dritė tė vėrtetėn nga literatura e grumbulluar. Konstatova se 99 pėrqind e literaturės ekzistuese kontrollohet dhe shkruhet nga fuqia e fshehtė, shumė mirė e maskuar.



    Pjesa mė e madhe e tė dhėnave historike janė modifikuar dhe nuk i pėrgjigjen pėrcaktimit pėr historinė: „tė njohurit e vėrtetė, tė saktė dhe tė besueshėm tė sė kaluarės”. اdo komb e shkruan historinė e vet dhe e zbukuron nė mėnyra tė ndryshme, me tė vetmin qėllim, qė para botės tė prezentohet sa mė mirė. Burrėshteti dhe poeti i madh frėng, Lamartini, nė revistėn e vet „Kėshilltari i popullit”, prej vitit 1849 bėn pėrpjekje qė historia tė shkruhet sėrish, kėsaj radhe, me vetėdije tė plotė.



    Qėllimi im ėshtė qė ta pėrfshij dhe ta shpjegoj pjesėn mė tė madhe tė ēėshtjeve qė drejtpėrsėdrejti apo tėrthorazi pėrkojnė me njeriun dhe shoqėrinė. Kam dėshirė qė t’i ndihmoj pak mė tepėr me tė dhėna kėsaj shoqėrie nė tė cilėn jetoj edhe unė, qė ajo tė mbrohet dhe eventualisht tė lirohet nga armiqtė e vet.


    Shumė shpekulohet me fjalėt: liri, barazi dhe vėllazėri, tė cilat asnjėherė deri mė tash nuk janė zbatuar nė kuptimin e tyre tė vėrtetė. Luftėra, luftėra, luftėra prej kur ka filluar bota dhe askush nuk mund t’i shpjegojė shkaqet e tyre tė vėrteta, pėr kėtė arsye shkencėtarėt i vėnė nė grafėn „ēėshtje tė pashpjegueshme”. Nė tė vėrtetė edhe ju do tė bindeni se luftėrat, tė cilat nuk janė asgjė mė tepėr se legalizim i vrasjeve masovike, janė tė qėllimta dhe tė organizuara prej njė grupi special tė njerėzve.


    Kapitali i udhėhequr prej familjeve Rothshild dhe Rokfeler qeverisė me botėn. Krerėt e kurorėzuar, kryetarėt dhe udhėheqėsit kanė qenė dhe janė shėrbėtorė besnikė tė tyre. Ata e pėrbėjnė tė ashtuquajturėn „qeveri botėrore” (dorėn e padukshme). Ajo nuk do tė lejojė qė tė vendoset paqe nė botė qė ėshtė kundėr interesave tė tyre. اfarė pėrbėrje ka „qeveria botėrore”, ēka pėrfaqėson ajo dhe pse e pengon paqen botėrore do tė lexoni nė krerėt vijues tė kėtij libri.


    Lufta e Parė Botėrore familjeve nė fjalė iu solli miliarda dollarė, pasuritė e familjes mbretėrore, Romanovėt, tė deponuara nė bankat e tyre iu solli 50 miliardė. Kurse menjėherė pas luftės sė parė qe planifikuar Lufta e Dytė Botėrore. Shumė parashikues tė shoqėrisė sikur Klemansi dhe Morgentau paralajmėruan pėr katastrofėn e Evropės. Tė njėjtat fuqi qė e planifikuan Luftėn e Dytė Botėrore e hartuan edhe planin pėr Luftėn qytetare nė SHBA. Sapo filloi lufta qytetare, nė vitin 1861, ushtria angleze, frėnge, spanjole, belgje dhe austriake tashmė ndodheshin nė Meksikė, tė dėrguara prej fuqive tė njėjta, tė gatshme qė ta shfrytėzojnė kėtė luftė.


    Shumica e tyre nuk e kuptonin se ē’ndodh. Por disa prej tyre, mė mendjehollėt konstatuan se janė bėrė sakrificė e njė loje mė tė neveritshme qė nuk e mban mend historia deri nė kėtė kohė. Luftėrat dhe konfliktet kanė ekzistuar gjithmonė, qysh nga momenti i krijimit tė botės. Por ata kanė qenė diē si ndėrprerje e pėrkohshme e procesit tė vazhdueshėm tė ekzistimit tė njeriut, pėr bashkim dhe pėr njė jetė mė tė mirė.


    Qė nga njeriu i parė e deri mė sot historia njerėzore ėshtė njė aventurė e pėrgjithshme e miliona njerėzve. اėshtje fundamentale e saj gjithmonė ka qenė ēėshtja e ushqimit: gjuetia, zbutja dhe ruajtja e kafshėve, punimi i tokės, ndėrrimi i metaleve dhe mė nė fund ajo ēka bėjmė sot. Moment tjetėr me rėndėsi nė zhvillimin e njeriut ėshtė kultivimi i mjeteve pėr komunikim: gjuha, alfabeti dhe shkrim-leximi. Zhvillohet filozofia, religjioni, poezia, muzika, arti. Fshatrat shndėrrohen nė qytete. Formohen strukturat shtetėrore. Perandoritė i kanė ndihmuar civilizimet e popujve tė ndryshėm qė tė lidhen dhe kėshtu jeta e pushtuesve, si dhe e tė pushtuarve, rrėnjėsisht ndryshon.



    Tė gjitha rasat - tė bardhėt, tė verdhėt dhe tė zitė, tė gjithė njerėzit, pleq e tė ri tė cilėt jetojnė nė forma tė ndryshme tė qeverisjes i kontribuojnė kėtij stadiumi tė zhvillimit njerėzor nė tė cilin gjendemi sot. Prej kohėsh e kėndej secili shtet dhe civilizim, duke synuar qė t’i zgjidhė problemet e njeriut, gjithė e mė tepėr e pasuron jetėn e njeriut. Tė gjitha kėto pėrfitime tė njeriut janė nė rrezik tė madh gjatė kėtyre dy shekujve tė fundit, sepse njė grup i vogėl njerėzish i uzurpon dhe i shfrytėzon vetėm pėr interesat e vet.


    Dashuria ndaj parave ėshtė bazė e ēdo tė keqeje.


    Historia na dėshmon se shtetet dhe kombet mund tė nėnshtrohen nė shumė mėnyra. Mėnyra mė e thjeshtė pėr nėnshtrim ėshtė lufta. Megjithatė, kjo mėnyrė, duke pasur parasysh shumė gjėra, nuk ėshtė pėr t’u respektuar, sepse fituesit i kushton shumė mjete qė ta mban dhe ta kontrollon vendin e nėnshtruar, jo vetėm ekonomikisht, por edhe politikisht, kurse tė nėnshtruarit pėrherė janė armiqė.


    Mėnyra tjetėr pėr nėnshtrim ėshtė religjioni, kur njerėzit janė tė bindur se duhet t’i japin kishės njė pjesė nga tė ardhurat e tyre „si nėnshtrim Zotit”. Mėnyra e tretė, ajo thelbėsore, ėshtė robėrimi ekonomik i cili arrihet pėrmes shtypjes psikologjike, ekonomike, sakatimit intelektual dhe shumė mjeteve tjera qė duken jo tė dėmshme. Kjo ėshtė mėnyra mė e mirė dhe nė shikim tė parė, mė padhembje. Tė gjitha shtetet dhe popujt janė tė nėnshtruar ekonomikisht dhe paguajnė tatime, pa e kuptuar dhe pa parė ndonjė fuqi tė dukshme, ashtu qė i sakrifikuari edhe nuk ndjen se ėshtė i robėruar. Ata i paguajnė tatimet dhe taksat plotėsisht nė mėnyrė ligjore dhe me dėshirė e vetėdije se ajo ėshtė pėr tė mirėn e tyre si dhe pėr mirėqenien e tė afėrmve tė tyre.



    Robėruesit e tyre bėhen bėmirės dhe patronė tė tyre. Tė nėnshtruarit nuk shohin kurrfarė fuqie okupuese qė bėn shtypje mbi to. Kanė tė drejtė tė rrėfehen lirisht, si dhe t’i zgjedhin qeveritarėt e tyre pa e kuptuar se shoqėria e tyre shfrytėzohet pėr ta hudhur pasurinė e tyre nė njė mėnyrė ligjore mbi robėruesin e tyre.


    Tė gjithė emrat e njerėzve dhe organizatave janė tė vėrtetė. Gjatė tėrė kohės derisa isha duke tubuar materiale pėr kėtė vepėr e kėrkoja vetėm tė vėrtetėn, nė ēdo kohė dhe deri nė fund. E tėrė bota vuan nga ajo qė e vėrteta fshihet. Pasojat - fizike, psikike, financiare dhe shumė tė tjera - janė katastrofale pėr shoqėrinė njerėzore. Qytetėrimi i sotshėm ėshtė nė gjendje kritike - e vėrteta fshihet prej njerėzve. Krizat nuk paraqiten plotėsisht si rrjedhojė natyrore. Ata nxiten. Diēka apo ndonjė fuqi i provokon dhe i pėrmban. Pasi qė flasim pėr tė vėrtetėn, duhet tė pranojmė se shumica e njerėzve gjatė jetės sė tyre e shkelin e nuk e njohin.


    Nė botė ekzistojnė shumė ideologji kontradiktore dhe religjione tė ndryshme pa ndonjė kuptim dhe qėllim. Pėr njeriun e rėndomtė pothuajse ėshtė e pamundshme tė kuptojė, tė konceptojė dhe tė vlerėsojė se cila prej atyre ideologjive ėshtė nė interes tė njeriut, e cila - jo. Njė fjalė e urtė thotė: „Pasi qė ari dhe e vėrteta nuk gjenden lehtė, andaj edhe janė tė shtrenjtė”.


    Ngjarjet botėrore dėshmojnė me siguri se pėr politikanėt dhe qeveritarėt nuk kėrkohet moral i lartė. Dinjiteti dhe vetrespekti nuk ekzistojnė mė. Qėllimi i pėrpjekjeve tė mia shumėvjeēare nuk ėshtė vetėm pėr ta ndriēuar njeriun e rėndomtė tė ndershėm, por tė japė edhe njė pasqyrė tė qartė pėr ata qė i mbajnė frerėt dhe ata qė qeverisin me botėn. Gjithė e mė tepėr po dalin nė shesh mahinacionet e tyre tė pandershme. Hulumtova shumė materiale, u pėrpoqa ta kuptoj pjesėn mė tė madhe prej ideologjive e religjioneve tė ndryshme, tė predikuara nga individė tė ndryshėm. E studiova jetėn private dhe karakteret e shumė personaliteteve tė njohura tė cilėt i vulosėn emrat e tyre nė histori pėr tė mirė ose pėr tė keq. Pėrveē tė dhėnave historike qė do t’ua prezentoj, nė disa vende do ta paraqes edhe qėndrimin tim nė lidhje me ngjarjet e prezentuara.


    Dihet se politikanėt tė cilėt merren me ēėshtjet botėrore janė shumė tė zėnė dhe nuk janė nė gjendje si unė qė tė ndajnė pesė-gjashtė vjet nga jeta e tyre dhe ta studiojnė botėn, tokėn, njeriun, ideologjitė, ngritjen e njerėzve tė mėdhenj dhe rėnien e tyre, si dhe llojet e ndryshme tė doktrinave pėr tė cilat njerėzia paguan tatim tė shtrenjtė. Jam munduar qė ta pėrmbledh atė mė tė rėndėsishmen nga e cila cecili mund tė fitojė, vetėm pėr disa ditė, njė pasqyrė tė qartė pėr fuqitė qė kanė vepruar gjatė shekujve, e qė veprojnė edhe sot e kėsaj dite. Nė prani tė mjeteve ekzistuese pėr shkatėrrim, njerėzit e tėrė botės, pa marrė parasysh ngjyrėn dhe racėn e tyre, duhet tė bashkohen plotėsisht me nder qė ta shpėtojnė qenien e tyre e cila ėshtė vėnė nė rrezik edhe ate jo prej shumicės, por prej njė grupi tė vogėl njerėzish me mjaft ambicie personale. Paratė kanė vetėm vlerė ndėrrimi nė jetėn e njeriut e assesi nuk duhet tė shfrytėzohen si fuqi pėr tė qeverisur me botėn.



    Unė jam i bindur thellė se tė dy fuqitė dominuese nė botė, SHBA-tė dhe Bashkimi Sovjetik e kuptojnė se zgjidhje e vetme e drejtė ėshtė qė ata tė kenė marrėdhėnie tė mira dhe me sinqeritet tė plotė e duan atė. Udhėheqėsit e atyre vendeve po ashtu mendojnė pėr njė marrėveshje tė tillė qė do tė imponojė ē’armatimin e pėrgjithshėm. Atėherė ē’ėshtė ajo qė krijon mosbesim ndėrmjet kėtyre dy superfuqive? Pėrgjigjja ėshtė e qartė: ajo ėshtė njė fuqi e tretė e padukshme dhe e gjithfuqishme e cila i boton paratė nė botė dhe shkakton mosbesim botėror. Megakapitalistėt qėndrojnė pas kėsaj dhe unė iu drejtohem atyre.


    Nė vitin 1878 zotėri Emil Zola pati guxim qė haptazi ta akuzojė gjeneralin e plotėfuqishėm Esterhazin dhe suitėn e tij tė korruptuar. E tronditi tėrė Francėn dhe jo vetėm qė e shpėtoi nderin e kapetan Drajfusit, por e pastroi edhe qeverinė franceze prej elementit tė korruptuar. Aspak nuk mendoj qė tė krahasohem me shkrimtarin dhe humanistin e madh, Zolėn, nuk mendoj se edhe unė - njeri i rėndomtė - kam tė drejtė qė ta akuzoj tėrė kėtė lojė tė fshehtė tė megabankave dhe tė kapitalit.


    Nė vitin 1880 Dizraeli pohon se shoqėria njerėzore kontrollohet nga organizata tė fshehta, qėllimi kryesor i tė cilave ėshtė qė tė hudhin ēfarėdo qeveri kushtetutare, qė ta marrin tokėn nga pronarėt e tyre, t’i zhdukin tė varfėrit dhe klasėn e mesme, si dhe religjionet. Revolucionet nuk janė kryengritje ose rebelim i tė varfėrit, por komplot konspirativ i „tė pasurit” me seli nė Njujork; njė superfuqi kapitaliste e cila nė emėr tė „tė varfėrit” dhe tė „atyre qė u bėhet e padrejtė” e sundon botėn. Ajo dominon dhe i drejton si socializmin ashtu edhe komunizmin nė botė. Kėshtu qė, pėr shebull, ēdo vendim tė cilin e sillte Partia Komuniste Amerikane ėshtė dashur patjetėr tė vėrtetohet prej njė personaliteti me emrin Artur Goldshmith. Ai nuk ishte vetėm njė amerikan i pasur, por edhe anėtar i Partisė Komuniste. Po qe se ai i vėrtetonte vendimet e marra nga Partia Komuniste Amerikane, atėherė ata pranoheshin nga Moska dhe e kundėrta, po qe se ai nuk i vėrtetonte edhe prej Moske nuk iu jepej pėlqim.


    Po qe se njerėzit e dijnė se ēka fshihet pas gjithė kėsaj ata do tė vetėdijėsohen dhe do tė kėrkojnė llogari prej zotėrinjve tė cilėt bėjnė ēmos „nė emėr tė njeriut dhe pėr njeriun”. I zgjodha revolucionin francez tė vitit 1789 dhe atė tė Bashkimit Sovjetik tė vitit 1919, sepse kėta janė shprehėsit mė tė qartė tė kėsaj lėvizjeje tinzake - objekt kryesor tė kėtij libri. Kėta dy revolucione shumė qartė i tregojnė fajtorėt kryesorė pėr tė gjitha mosukseset njerėzore nė botė, siē janė inflacionet, depresionet financiare, kryengritjet, revolucionet dhe luftėrat.



    KĖTĖ LIBĖR IA KUSHTOJ:
    Familjes sime e cila moralisht i dha pėrkrahje
    persekutimit tim.
    Atdheut tim fatkeq si dhe tė gjithė
    tė shtypurve nė botė.
    SHBA-ve, qė ma dhanė lirinė.
    Amerikanėve tė cilėt mė pranuan si tė vetin tė barabartė.

  3. #3
    OPENMINDED Maska e land
    Anėtarėsuar
    12-12-2003
    Postime
    7,684

    Kreu i parė: BANKAT DHE BANKIERĖT

    A e dini se ēka nuk mundet asnjėherė tė kėnaqet?
    -Syri i pangopur - tė gjitha bankat botėrore nuk mund t’i plotėsojnė dėshirat e tij. (Fjalė e urtė persiane)

    Sistemi bankar e ka nismėn e tij nė Babilon para rreth 3 mijė vjetėsh. Shkaktar pėr zbulimin e tij ėshtė ari. Pasi qė ata tė cilėt kanė poseduar ari nuk kanė mund ta bajnė me vete metalin e rėndė, e kanė lėnė nėn kujdesjen e ndonjė miku te i cili kanė pasur besim. Ndėrsa ai u ka dhėnė njė copė pergament ose lėkurė me nėnshkrimin ose vulėn e tij. Mė vonė, ēdonjėri qė ia ka sjellė atė vėrtetim ruajtėsit ka mund ta marrė arin. Gjatė kohės ky sistem bėhet i njohur. Njerėzit specialė e gjithė mė profesionalė bėhen ruajtės tė arit dhe ata fillojnė t’i ruajnė arkat e shumė njerėzve tė pasur. Nė participimet e tyre tregtare, pronarėt e arit mė vonė fillojnė qė ata vėrtetime t’i ndėrrojnė nė mes veti, kėshtu qė nuk ishte patjetėr qė ari tė merrej prej ruajtėsit. Bėheshin vetėm ndėrrime tė pronarėve. Nė kėtė mėnyrė te ruajtėsi grumbullohej ari dhe gjėrat e ēmueshme. Edhe pse ky metal i shtrenjtė nuk ishte i tyre, ruajtėsit fillojnė t’ua japin hua tregtarėve tjerė, tė cilėt iu paguanin njė pėrqindje pėr shfrytėzimin e tij. Mė vonė kėta ruajtės tė arit dhe tė gjėrave tė ēmueshme bėhen tė njohur me emrin fajdexhinj.

    Nė shekullin e mesėm fajdeja u ndalua. Pak mė vonė, nė kohėn e marshimeve kryqtare shumė u rrit tregtia nė Evropė, gjė qė krijoi kushte pėr formimin e bankės sė parė ndėrkombėtare. Aty kah gjysma e shekullit tė XV Kosimo de Mediqi e themeloi njė bankė ndėrkombėtare me seli nė Firencė. Kjo ndoshta ėshtė banka e parė mė e pėrkryer nė atė kohė me pėrfaqėsitė e saj nė qytetet e tjera italiane, si dhe nė Avinjon dhe Londėr. Nė filialėn romake banka i ruante llogaritė dhe avoaret e papės. Fajdeja qė e fitonte banka ishte 10 pėrqind.

    Nė shekullin XVI importohen prej Amerikės Jugore nė Spanjė sasi tė mėdha tė arit, gjė qė jep idenė dhe mundėsinė pėr kreditim. Gjatė kėtij shekulli themelohen edhe bankat e para moderne, prej tė cilave disa ekzistojnė edhe sot e kėsaj dite: Banko di Santo Spirito nė Romė, Monte de Peata nė Napoli dhe Banko di Palermo nė Sicili.

    Kėta banka e kanė finansuar tregtinė ndėrkombėtare, grumbullojnė fitime tė mėdha prej fajdeve dhe mė shumė prej dallimit tė valutės. Faza mė e rėndėsishme nė zhvillimin e bankave paraqitet nė momentin kur ata fillojnė tė shėrbehen me paratė e huaja dhe kur fillojnė t’i shfrytėzojnė deponimet dhe kursimet e njerėzve. Ata iu paguajnė deponuesve njėfarė dhurate minimale, kurse paratė e tyre ua japin njerėzve tė tjerė, organizatave dhe shteteve me kamata shumė mė tė mėdha. Shfrytėzohen mashtrime tė ndryshme qė pėrkojnė me emrat e bankave. Disa prej tyre janė quajtur „Banka nacionale” pėr tė qenė mė bindėse dhe mė stabile. Banka e parė e kėtij lloji nė vitin 1674 e mori emrin Banka nacionale suedeze. Pas saj vijon Banka nacionale angleze nė vitin 1694, kur njė grup tregtarėsh bėnė marrėveshje qė t’ia japin 1.200 milionė funta hua mbretit Vilhelm III me 8 pėrqind kamatė. Pėrveē kėsaj ata fitojnė edhe tė drejtėn e monopolit pėr tė botuar banknota dhe tė pranojnė depozit.

    Kah mesi i shekullit XVII Rothshildi sjell njė sistem shumė mė modern dhe mė tė pėrkryer bankar. Ai i dėrgon pesė djemtė e tij nė kryeqytetet financiare tė Evropės: nė Paris, Vjenė, Napol, Frankfurt dhe Londėr.
    Njėri ndėr faktorėt mė tė rėndėsishėm pėr suksesin e Rothshildit ėshtė informimi i tij i gjerė i jashtėzakonshėm politik dhe ekonomik. Ai i pari informohet pėr fitoren te Vaterloja, gjė qė i mundėson qė nėpėrmjet manipulimeve tė mundshme tregtare tė grumbullojė pasuri tė mėdha. Djemtė e tij bėhen bankierė privatė tė kalibrit ndėrkombėtar, financojnė hekurudha, shoqėri pėr sigurime dhe projekte ndėrkombėtare. Nė atė kohė Rothshildėt tashmė bėhen tė zotėt dhe mėsuesit e kapitalizmit ndėrkombėtar.

    “Paratė janė Zot tė kohės sonė”, thotė filozofi Hajne, „kurse Rothshildi dhe djemtė e tij janė profetėt e tij”. Shumė shtete dhe qeveri evropiane kanė qenė tė mvarur prej bankave tė Rothshildit, posaēėrisht anglezėt. Nė vitin 1847 Rothshildėt i japin para hua Irlandės pėr shkak tė urisė sė madhe qė e kishte pėrfshirė atė; e financojnė luftėn e Krimesė dhe i japin mjete Anglisė qė ta blejė gjysmėn e Kanalit tė Suezit prej Egjiptit nė vitin 1876.
    Kreditanshtallt Banka nė Vjenė e udhėhequr nga Solomon Rothshildi bėhet banka kryesore depozitore e Austro-Hungarisė. Banka britanike e Rothshildit i financon minierat e arit nė Amerikėn Jugore.

    Prej mbarimit tė luftėrave tė Napoleonit, nė vitin 1815 e deri nė fillim tė shekullit XX, Londra ka qenė qendėr botėrore financiare dhe qyteti mė i pasur. Nga e tėrė bota arrinin pasuri dhe para nė Londėr, sepse konsiderohej se ai ėshtė vendi mė i sigurtė dhe mė i dobishėm pėr t’i deponuar paratė, si dhe pėr tė marrė hua. Nė atė kohė depoziti nė bankat e Londrės ishte 120 milionė funta, pėrkundėr atij nė Nju-Jork i cili ishte 40 milionė funta, nė Paris 13 milionė dhe nė Gjermani 8 milionė.

    Nė atė kohė bankierėt nė Londėr gėzonin respekt mė tė lartė. Zakonisht krediti dhe besimi dorėzoheshin sipas trashėgimisė prej babės nė djalin. Ndėr bankierėt dhe tregtarėt qė u vendosėn nė Londėr ishin edhe dy djemtė e tregtarit tė njohur gjerman me rrobe Johan Beringut. Djali i tij, Francisi, u bė i famshėm si njė ndėr bankierėt mė tė mėdhenj nė kohėn e tij. Pas vdekjes, nė vitin 1910, ai la pas veti njė pasuri prej rreth shtatė milionė funta. Familja Beringovėt, njėsoj sikur Rothshildėt, ka pasur tė drejtė tė hyjė nė qeverinė britanike, tė cilėn e kanė financuar. Pėrderisa Rothshildėt u orientuan nga Evropa, Beringovėt u drejtuan nga bota e re - Amerika. Ata e financuan bankėn e Njujorkut nė vitin 1823, shtetin e Luizianės dhe shumė tė tjerė, i ndihmuan hekurudhat amerikane dhe u bėnė kreditorėt mė tė mėdhenj amerikanė.
    Rreth vitit 1880 tė ardhurat e Beringovėve kanė qenė mė tė vogla se tė Rothshildėve, por besimi i njerėzve ndaj firmės ka qenė mė i madh. Beringovėt i japin shumė hua Argjentinės e cila kah viti 1880 shumė shpejt lulėzoi ekonomikisht dhe tėrhoqi shumė emigrantė dhe kapital nga Evropa. Megjithatė, kah viti 1890 qeveria e korruptuar argjentinase e sjell vendin nė njė gjendje tė mjerueshme. Deponuesit dhe kursimtarėt e humbėn besimin e tyre. Filloi katastrofa financiare dhe Beringovėt bankrotuan. Kjo krizė la gjurmė nė tėrė botėn, por mė shumė humbėn investitorėt e Londrės.
    Kahmoti ari ka filluar tė luajė rolin e dorės sė parė nė jetėn ekonomike tė shteteve. Baza e artė e parave ka vlerė shumė tė madhe. Vlera e metalit tė verdhė ėshtė caktuar nga tregu i lirė, do tė thotė nga parimi i kėrkesės dhe ofertės. Tash, megjithatė, gjendja krejtėsisht ka ndryshuar. Vlera e arit nuk caktohet mė nga tregu i lirė, por nga pesė tregtarėt mė tė mėdhenj botėror me ari. Dy herė nė ditė nė Londėr, nė kabinetin e „Rothshildit dhe dijve tė tij” tubohen ata pesė magnatė dhe e caktojnė ēmimin e arit me tė cilin atė ditė ai do tė shitet dhe do tė blehet.


    Pasi qė ari ka qenė dhe gjendet nė sasi shumė tė kufizuara, nė arka pothuajse ėshtė e pamundshme tė bėhen keqpėrdorime me tė. E gjithė ajo qė paramendoi njeriu mund tė jetė shumė e ēmueshme dhe e dobishme, po qe se shfrytėzohet drejtė, por mund tė bėhet edhe pėrbindėsh. Shumė magacionerė tė pandershėm, bile edhe sundimtarė, kanė menduar se si ta shfrytėzojnė atė. Njė rast klasik nė lidhje me kėtė ka ndodhur midis viteve 1716 dhe 1722 nė Francė. Kjo ėshtė nisma e tė gjitha manipulimeve financiare qė ekzistojnė dhe shfrytėzohen deri mė sot.


    Pas vdekjes sė „Mbretit diell” Luj XIV nė vitin 1715, Franca u gjet para bankrotimit tė tėrėsishėm. Ky mbret i Francės pėr dallim nga tė tjerėt nuk synoi tė arrijė famė me anė tė luftėrave. Ai ka pasur pėr qėllim qė tė mbahet mend sundimi i tij me madhėshti dhe shkėlqim, tė shquhet si udhėheqės i klasicizmit francez. Ai me tė vėrtetė arriti ta bėjė njė gjė tė tillė duke e ngritur jashtėzakonisht shumė prestigjin e Francės nė ēdo aspekt jo vetėm si fuqi politike, por edhe si njė ndėr kombet mė tė kulturuara. Megjithatė, ai tė gjithė kėtė e arriti me shkatėrrimin ekonomik dhe financiar. Pas tij Franca mbeti borxh 3 miliardė funta (pėrafėrsisht aq franka tė sotshme).
    Njė irlandez i gjykuar pėr vrasje arrinė tė strehohet nė Francė dhe ta bindė qeverinė franceze se ėshtė nė gjendje ta shpėtojė ekonominė e saj. Nė atė kohė bankat private e kontrollonin furnizimin e vendit me para nė tė cilat ishin tė deponuara sasi tė nevojshme tė arit.

    Ari ka qenė i kufizuar dhe nuk ka pasur mundėsi tė lėshohen mė shumė para se sa kanė pasur mbulesė ari. Irlandezi i cili quhej Zhan Lou fiton tė drejtė ekskluzive me dekret mbretėror qė ta furnizojė shtetin me para. Ai lėshoi nė qarkullim mė shumė para se sa kishin mbulesė tė vėrtetė ari dhe nė kėtė mėnyrė pėr njė kohė tė shkurtėr i lau borxhet e shtetit. Tė gjithė e lavdonin si gjeni tė ekonomisė pa e pasur tė qartė se ēka do tė ndodh mė vonė. Teprica e parave qė i lėshoi ai nė qarkullim e zvogėloi si tėrėsi vlerėn e vėrtetė tė parave. Sundimtarėt, si dhe Zhan Lou, shashtisen dhe e rritin mjaft dallimin e parave, gjė qė shkakton rritjen e ēmimeve tė mallrave, tė shėrbimeve dhe tė gjėrave tjera nė pėrgjithėsi. Si rrjedhojė e saj paraqitet inflacioni dhe kriza ekonomike. Zhan Lou ikė nga Franca, kurse shteti e ndalė lėshimin e rrejshėm tė parave nė qarkullim.


    Mėnyra tjetėr nga e cila janė dėmtuar njerėzit janė edhe monedhat e arta dhe tė argjendta. Pėrderisa metalet e ēmueshme janė deponuar nė monedha tė vlerės sė njėjtė, njerėzit nuk janė dėmtuar. Mirėpo, bankat private dhe ato qė kanė pasur dhe kanė monopol mbi paratė fillojnė qė arit t’i shtojnė pėrzierje tė ndryshme si bakėr dhe metale tjera tė padobishme, gjė qė e zvoglon vlerėn e vėrtetė tė parave dhe nė kėtė mėnyrė bankat pasurohen pa masė nė llogari tė njerėzve.


    Perandoria e hershme romake e ka praktikuar sistemin e njėjtė. Monedhat e tyre tė para kanė pėrmbajtur 60 pėrqind argjend tė pastėr, pas kėsaj gjatė 60 vjetėve tė ardhshėm nė shenjat e monedhave tė tyre ka vetėm mbeturina tė argjendit. Ata hyjnė nė qarkullim dhe i zėvendėsojnė paratė.
    Mėnyra tjetėr e inflacionit shkaktohet atėherė kur shteti i mbledh tė gjitha monedhat e arta dhe tė argjendta dhe i ndėrron me monedha tė ndonjė metali mė tė lirė, siē ėshtė bakri, alumini, etj. I tillė ėshtė rasti nė SHBA nė kohėn e administratės sė Lindon Xhonsonit. Njėsoj ėshtė edhe me banknotat tė cilat, ashtu sikur edhe monedhat, nuk kanė kurrfarė mbėshtetje ari.
    Shtetet e Bashkuara kanė pasur mbėshtetje ari tė parave deri nė prill tė vitit 1933, kur kryetari Ruzvelt jep urdhėr qė tė gjithė amerikanėt ta dorėzojnė arin e vet dhe monedhat e arta tė Rezervės federale, e cila i paguan me banknota tė letrės. Ligji pėr mosdorėzimin e arit nė banka ka paraparė 10 mijė dollarė dėnim dhe 10 vjet burgim.
    Pasi qė pjesa mė e madhe e arit u tubua, nė tė njėjtin vit kryetari Ruzvelt bėn devalvimin e dollarit duke thėnė se shteti duhet ta blejė arin e njėjtė prej Rezervės shtetėrore me ēmime mė tė larta. Kjo do tė thotė se banknotat tė cilat njrėzit sapo i morėn tashmė u ra vlera pėrreth 30 pėrqind, kurse „Rezerva federale” me ndihmėn e kryetarit vetėm pėr pesė muaj fiton sasi tė mėdha tė pasurisė. Njėsoj veprohet edhe me argjendin. Ruzvelti e dyfishoi vlerėn e tij dhe ndihmėsi i tij Bernard Baruhi, i cili kontrollonte njė tė tretėn e furnizimit botėror me argjend, e shfrytėzoi mirė kėtė shėrbim tė kryetarit. Motiv i kėsaj ka qenė qė tė ndihmohen minierat e argjendit nė Amerikė.

    Kryetari i komitetit bankar, Luis Mak Fadeni, nė kongres e akuzoi oficialisht marrjen e arit si njė aksion i pėrgatitur nė mėnyrė speciale nė favor tė bankave ndėrkombėtare. Pasi qė kongresmeni ka qenė mjaft autoritativ dhe me ndikim pėr ta asgjėsuar kėtė veprim, pas dy orvatjeve tė pasuksesshme pėr ta vrarė, ditėn e debatimit nė Kongres ai nė foltore bie dhe vdes, paramendohet - prej helmimit.


    Nuk ėshtė e preferueshme qė tė investohet nė ari, sepse shteti gjithmonė mund ta marrė atė nė mėnyrė tė plotė ligjore. Nė SHBA, si dhe nė shumė shtete tjera, ekzistojnė ligje tė cilėt i japin tė drejtė shtetit qė nė rast nevoje ta mbledhė arin prej qytetarėve.

    Shteti po ashtu ka fuqi qė tė shkaktojė hiperinflacion, duke lėshuar nė qarkullim nė mėnyrė tė jashtėzakonshme njė numėr tė madh tė parave tė letrės. Rast i kėtillė ka ndodhur nė Gjermani pas Luftės sė Parė Botėrore. Gjermania duke shtypur sasi tė mėdha tė banknotave e asgjėsoi vlerėn e markės. Shkak kryesor i kėsaj kanė qenė riparimet e imponuara nga kontrata e Versajit - 269 miliardė marka ėshtė dashur tė paguhen pėr katėrdhjetė e dyvjeē pagesa.

    Nė vitin 1923 Rajhbanka lėshoi nė qarkullim 93 kvintilionė marka tė letrės. Kjo shkaktoi rritjen astronomike tė ēmimeve tė tregut: njė vezė arrinė ēmimin 80 miliardė marka, kurse njė kilogram patate - 100 miliardė marka.
    Ky inflacion i tmerrshėm e solli edhe Hitlerin nė pushtet. Populli, i cili kishte rėnė nė njė gjendje shumė tė vėshtirė, kėrkonte rrugėdalje. Hitleri, njėri ndėr kandidatėt e mundshėm pėr pushtet, premtoi se menjėherė do ta ndalė inflacionin dhe se do t’i pėrmbush reparimet e imponuara nga kontrata e Versajit.

    Hiperinflacioni nė Gjermani pothuajse e zhduku klasėn e mesme e cila paraqitte shumicėn e popullatės. Pikėrisht ajo e pėrkrahu ardhjen e Hitlerit nė pushtet mė shumė pėr shkak tė premtimeve tė tij. Nė fillim tė shekullit tonė njė punėtor amerikan paguan shumė mė pak tatime dhe jeton pothuajse pa borxhe. Momentalisht tatimet dhe borxhet e tij janė pothuajse tre tė katėrtat e tė ardhurave tė tij. Kur ėshtė fjala pėr amerikanėt dhe pėr njerėzit e vendeve perėndimore, fantazia ėshtė e madhe. Kėshtu ka qenė edhe jeta ime, kėshtu ėshtė edhe e shumicės sė njerėzve qė jetojnė nė vendet lindore. Megjithatė, realiteti ėshtė ndryshe, edhe atė shumė mė i dhembshėm. Secili lufton qė tė zė orė plotėsuese pas orarit tė punės. Fėmijėt ende pa arritur moshėn e pjekurisė punojnė si shpėrndarės tė gazetave ose nėpėr farma bujqėsore. Nxėnėsit dhe studentėt punojnė dhe pėrmbahen vetė. Nuk kam takuar ndonjė amerikan i cili nuk ka marrė borxh qoftė pėr automobil, pėr shtėpi ose pėr kartėkreditore. E gjithė kjo ėshtė borxh i sistemit ekzistues kreditor me para. Nė tė vėrtetė ēka paraqet ky sistem?

    Paratė i bėn njeriu. Prej asgjėje bėhet diēka. Njė copė letėr pothuajse pa kurrfarė vlere shtypet me numra tė ndryshėm. Kjo na jep mundėsi tė blejmė automobil, bile edhe shtėpi mvarėsisht prej madhėsisė sė numrave tė shtypur. Ata tė cilėt i prodhojnė paratė nė fakt fitojmė shumė mė shumė nė krahasim me amerikanin e rėndomtė, fitimi mesatar ose tė ardhurat neto tė tė cilit arrinė rreth 5 pėrqind, pėrderisa fitimi i prodhuesve tė parave ėshtė i pakufizuar. Vlera prodhuese e njė banknote (letra dhe shtypja) prej njė dollari ose prej 10 mijė dollarėsh nuk ėshtė mė tepėr se 1-2 centė.
    Sistemi i parave jo qė ėshtė shumė i domosdoshėm, por edhe i pazėvendėsueshėm pėr njė shoqėri njerėzore qė tė jetojė pa tė.

    اfarėdo industrie qoftė do tė ishte e pamundshme qė tė zhvillohet pa para. Ekonomitė bujqėsore, familjet ose individėt e veēanė do tė jetonon rreptėsisht tė kufizuar, do tė prodhonin pasuri vetėm pėr vete. Askush nuk do tė prodhonte mė tepėr, sepse nuk do tė kishte ēka t’i bėnte. Nuk do tė mund tė mendohej funksionimi i ēfarėdo administrate qoftė. Pa sistem tė parave do tė duhej tė kthehemi mijėra vjet mbrapa dhe tė jetojmė ashtu siē kanė jetuar fiset mė parė. Paratė janė potencial i shoqėrisė sė civilizuar. Po qe se paratė eleminohen ose zvogėlohet qarkullimi i tyre, rezultatet do tė jenė katastrofale. Fitohet depresion. Njė depresion i tillė ka qenė krijuar artificialisht nė Shtetet e Bashkuara nė vitin 1930 prej bankierėve. Nė atė kohė nė SHBA asgjė nuk iu ka munguar. Industria ka qenė nė njė nivel shumė tė lartė, ka pasur farma frytdhėnėse, sistem tė mrekullueshėm hekurudhor, ka ekzistuar sistemi mė i mirė komunikativ nė botė, i cili ka shfrytėzuar telefonin, teleprinterin, radion dhe sistemin postal shtetėror i cili funksiononte shumė mirė i paprekur prej shkatėrrimeve luftarake.

    E vetmja gjė qė iu mungonte SHBA-ve nė vitin 1930 ka qenė furnizimi i rregullt dhe i mjaftueshėm me para qė ishin tė domosdoshme pėr ndėrrim dhe tregti. Pasi qė bankat i tubojnė tė gjitha paratė dhe nuk i lėshojnė nė qarkullim, e gjithė tregtia bllokohet. Fubrikat nuk janė nė gjendje t’i shesin prodhimet, sepse konsumatorėt nuk kanė kurrfarė parash. Punėtorėt lirohen nga puna, kėshtu qė paraqitet papunėsia mė e madhe qė mbajnė mend Shtetet e Bashkuara. Pėrgjigjja dhe arsyetimi i bankierėve ishte: „Kohėrat janė tė vėshtira dhe nuk ka para”.Mbasi njerėzit nuk e kuptojnė kėtė sistem eksploatimi, ata lejojnė tė grabiten egėrsisht. Bankat bėnė ekspropriacionin e mijėra tokave tė farmerėve, pėr shkak se ata nuk qenė nė gjendje t’i paguajnė kėstet e mara hua. Shumė njerėz i humbėn tė gjithė mallėrat dhe kursimet.
    Tė njėjtat banka tė cilat vetė i shtypnin paratė, e pohonin se nuk ka para, pas vetėm disa vitesh lėshuan nė qarkullim miliarda dollarė dhe e pėrgatitėn Luftėn e Dytė Botėrore.

    Vetėm pėr disa vjet SHBA-tė kalojnė prej njėrit ekstremitet nė tjetrin, prej papunėsisė dhe bllokimit tė tėrėsishėm - nė kapacitet tė plotė tė prodhimtarisė luftarake. Pėrderisa farmat nuk kanė mundur tė prodhojnė ushqim pėr popullatėn, fabrikat kanė filluar tė prodhojnė nė sasi tė mėdha uniforma dhe rezerva luftarake. Lėshuarja e papritur e parave nė qarkullim rrėnjėsisht e ndryshon jetėn. Farmerėt fillojnė t’i shesin prodhimet e tyre, fabrikat e organizojnė punėn e tyre me ndėrrime, sėrish fillojnė tė punojnė minierat. Depresioni merr fund. E vėrteta del nė shesh - mungesa e parave qė e shkaktuan bankat e shkaktoi depresionin.

    Ky dhe shumė shembuj tjerė dėshmojnė se paratė duhet tė prodhohen dhe tė kontrollohen vetėm nga shteti i cili i mbron interesat e banorėve tė vet.
    Nė SHBA rasti ėshtė krejtėsisht i kundėrt. Paratė prodhohen dhe kontrollohen prej Rezervės federale e cila nuk ėshtė asgjė tjetėr, por vetėm njė organizatė private.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga land : 11-12-2007 mė 18:39

  4. #4
    Mesa shoh ke librin ne pdf dhe po e poston ketu ne forum. Gje e mire dhe e mirepritur. Kam nje problem te vogel. Ne rast se nuk eshte libri (botim i nje shtypshkronje ne Tetove) por thjesht pjese shkrimesh atehere me duhet te te kujtoj qe nese jane te kopjuara nga ndonje forum tjeter, duhet vendosur burimi se nga jane marre. Per materiale te tilla forumi yne i nenshtrohet rregullave nderkombetare te autoresise. Askujt nuk do i pelqente ti 'rrembehej' mundi i perkthimit dhe me e pakta qe duhet bere eshte paraqitja e emrit te perkthyesit. Pergatis vete materiale te tilla (papermendur pothuajse 2 librat e plote qe kam perkthyer enkas per forumin) dhe sdo me vinte aspak mire nese puna ime plagiarizohej nga te tjeret.

  5. #5
    OPENMINDED Maska e land
    Anėtarėsuar
    12-12-2003
    Postime
    7,684

    Kreu i dytė: LUFTĖRAT

    “Nė luftė, cilido qoftė prej shteteve ta quajė veten fitues, tė tillė nuk ka sepse tė gjithė humbin”. Nevil Ēemberleni


    Nė periudha tė caktuara tė historisė njerėzore luftėrat kanė qenė shumė tė shpeshta dhe mė tė gjata se sa nė disa periudha tjera. Disa shtete kanė qenė vazhdimisht nė luftė, kurse disa asnjėherė nuk kanė luftuar. Disa prej tyre kanė luftuar mė tepėr se tė tjerėt. Kjo do tė thotė se shkaqet e luftės duhet tė kėrkohen nė shoqėri, e jo nė individin - njeriun, sepse lufta nuk ėshtė karakteristikė e natyrės sė tij. Pėrkundėr kėsaj njeriu ėshtė ai i cili i pėrgatitė luftėrat dhe i fillon nė ēastin e volitshėm.


    Nė kohėn tonė lufta konsiderohet si diē e paevitueshme, e paracaktuar, ashtu edhe siē ėshtė. Pse duhet tė mendohet kėshtu? Tė dy superfuqitė botėrore - BRSS dhe SHBA - asnjėherė nuk kanė luftuar nė mes veti. Rusia tregon miqėsi ndaj Shteteve tė Bashkuara gjatė Luftės qytetare si dhe nė vitin 1945 kundėr armikut tė tyre tė pėrbashkėt. Dallimet ideologjike midis dy sistemeve nuk janė ato qė krijojnė gjendje tė acaruar politike. Kėta dy popuj nuk kanė se ē’tė ndajnė pėrveē diturisė, kulturės dhe pėrparimit pėr njė prosperitet dhe jetė mė tė mirė. Mosbesimi krijohet artificialisht prej ndonjė pale tė interesuar.


    Luftėrat kanė filluar me armė tė thjeshta dhe kanė arritur deri te bomba atomike. Njė fjalė e urtė indiane thotė: „Peshku i madh e han tė voglin”. Momentalisht tė dy peshkujt janė tė mėdhenj, me fuqi tė barabarta. Asnjėri nuk mund ta han tjetrin. Mirėpo, do tė ndodh diē e jashtėzakonshme: peshku i vogėl t’i han tė dy tė mėdhenjtė. اdo gjė shkon nė kėtė drejtim po qe se sė shpejti nuk ndėrmerret diēka. Njerėzia ka harxhuar ngjyrė sa lumenjtė, e letėr sa malet, nė dėshirėn e flaktė pėr paqe. Historia tregon se mė shumė luftėra ka bėrė Rusia. Gjatė shtatė shekujve tė fundit Rusia 75 pėrqind tė asaj kohe e ka kaluar nė luftėra: Nė tė njėjtėn periudhė Anglia dhe Franca kanė kaluar 50 pėrqind. Gjatė periudhės 3360 vjetėshe tė historisė njerėzore ka pasur vetėm 227 vjet paqe.


    Qė nga viti 1500 para erės sonė e deri nė vitin 1860 janė nėnshkruar 8 mijė kontrata paqe tė cilat mesatarisht nuk kanė zgjatur mė tepėr se dy vjet. Sipas njė statistike tjetėr pėr 6 mijė vjet historia njerėzore ka pasur 14.531 luftė, gjė qė paraqet 2,6 luftėra nė vit. Janė dhėnė mė tepėr se 600 milionė viktima nėpėr fushėbeteja. Vetėm nė shekullin XX numri i viktimave tė ushtarėve dhe civilėve ėshtė: prej vitit 1914-1918 - 10 milionė, prej vitit 1939-1945 - 50 milonė, prej vitit 1945 e deri mė sot - 16 milionė. (Tė dhėnat janė marrė nga libri i Zhan Eliotit „Shek. XX Libri i mortalitetit”). Vlerėsohet se 10 pėrqind e mortalitetit tė pėrgjithshėm nė qytetėrimin modern janė debitorė tė luftėrave.
    Lufta nė kuptimin e thjeshtė tė fjalės nėnkupton konfliktin ndėrmjet grupacioneve politike tė armiqėsuara gjatė njė periudhe mė tė gjatė kohore.
    Nė aspektin psikologjik ėshtė argumentuar se natyra njerėzore nuk mund t’i bėn luftėrat tė domosdoshme. Edukimi nė fėmijėri dhe disciplina sociale kanė zhvilluar njė synim agresiv te shumica e njerėzve qė ėshtė bastardhuar nė urrejtje politike.


    Pasojat politike tė luftės kanė pasur domethėnie tė madhe nė histori. Lufta ka qenė instrumenti kryesor pėr krijimin e shteteve dhe perandorive dhe nė tė njejtėn kohė ka shėrbyer pėr t’i zhdukė shtetet dhe perandoritė. Nė kuptimin mė tė gjerė tė fjalės luftėrat i kanė kontribuar zhvillimit tė civilizimit tė cilin mė vonė e kanė shkatėrruar dhe zhdukur. Zakonisht luftėrat e mėdha i ka ndjekur shkelja flagrante e ligjit me maltretime tė ndryshme brutale, me transferime tė vendbanimeve tė tėra prej njė vendi nė tjetrin dhe me internime shumė tė ashpra.


    Tė gjitha luftėrat e mėdha i kanė ndjekur lėvizjet e fuqishme paqesore. Ėshtė dėshmuar se luftėrat kanė lėnė pasoja katastrofale pėr sa i pėrket qenies njerėzore nė tė gjitha aspektet: nė aspektin politik, ekonomik, social dhe kulturor. Janė bėrė shumė orvatje qė luftėrat tė kontrollohen. Ende pa mbaruar Lufta e parė botėrore tashmė ishin krijuar organizata paqedashėse. Njėra ndėr mė tė njohurat ishte Liga pėr vėnien e paqes. Gjatė periudhės midis luftės sė Parė dhe tė Dytė botėrore debatet pėr kontrollimin e luftėrave jo vetėm qė vazhdojnė, por bėhen edhe mė intenzive me fillimin e Luftės sė Dytė dhe me krijimin e OKB. Edhe pėrkundėr orvatjeve tė mėdha tė atyre qė kanė qėllim tė ndershėm, nuk arriti tė vėhet kurrfarė kontrolli mbi luftėrat dhe as qė do tė mund tė bėhet njė gjė e tillė. Ata tė cilėt i fillojnė luftėrat janė po ato tė njėjtėt qė lidhin paqe. Politikanėt dhe burrėshtetasit janė vetėm pionėt e tyre. Bile edhe njerėzit mė tė informuar nė botė e lėnė pas dore faktin se momentalisht njė organizatė e fshehur dhe e vogėl kapitaliste disponon me pasuritė e tėrė botės, me vulėn botėrore, e kontrollon ekonomikisht dhe politikisht pjesėn mė tė madhe tė shteteve ekzistuese.
    Luftėrat janė korrje kapitaliste sipas profesorit tė njohur hebre Vorner Zombartit.


    Historia e luftėrave tregon se ato kanė qenė dhe janė shkaku kryesor si pėr rritjen ashtu edhe pėr shkatėrrimin e shteteve. Me kalimin e kohės dhe me ndihmėn e pushtimeve ekzistuese Perandoria romake i bashkangjiti tė gjitha ujdhesat britanike, pjesėn mė tė madhe tė Evropės dhe tėrė Detin Mesdhe deri te Gjiri Persik.


    Nė shekullin XVI, Anglia nuk ka qenė superfuqi.Holanda nė atė kohė ka qenė shumė mė e pasur se ajo, kurse Franca ka pasur mė shumė banorė. Spanja e ka pasur ushtrinė dhe marinėn e fuqishme. Anglia filloi ta zhvillojė marinėn e vet dhe piratėt e saj nė mėnyrė tė pamėshirshme i grabitnin kolonitė spanjole dhe anijet e tyre tė ngarkuara me pasuri tė paēmueshme. Nė shekullin XVII Holanda ka pasur marinėn mė tė pasur tregtare nė botė. Nė po tė njėjtėn kohė Anglia nuk mbetet shumė pas saj, por vazhdimisht i rritė kolonitė e veta me anė tė pushtimeve tė reja. Andaj kontrata e Parisit nė vitin 1763 oficialisht e pranon atė si fuqi dominuese koloniale evropiane. Britania e Madhe pas dy shekujve tė plotė konfliktesh e luftėrash me Spanjėn, Holandėn dhe Francėn, imponohet si fuqi mė e madhe kolonoale nė botė. Nė vitin 1763 Perandoria britanike nė mėnyrė tė paturpshme filloi ta grabitė botėn, njėsoj sikur Perandoria romake. Tė gjitha luftėrat qė i udhėhoqi nė shekullin XVIII, i kontribuan qė tė bėhet vendi mė i fuqishėm, mė i madh dhe mė i urrejtur nė botė. Me pushtimin e ujdhesave tė Oqeanit tė Qetė, ajo arrinė tė kolonizojė Kanadėn, Australinė, Zelandėn e Re dhe pjesėn lindore tė Amerikės Veriore. Kėshtu Britania e Madhe bėhet perandoria mė e madhe nė botė, e cila ka pėrfshirė njė tė katėrtėn e sipėrfaqes sė Tokės me mė tepėr se njė tė katėrtėn e banorėve tė saj. Nuk thotė kot fjala e urtė se dielli mbi Britaninė e Madhe asnjėherė nuk perėndon.


    Pak mė vonė Britania e Madhe dhe SHBA-tė bėhen njė fuqi e dyfishtė botėrore. Kjo regjistrohet qartė nė qershor tė vitit 1944, kur 160 mijė ushtarė tė Forcave Aleate (angleze dhe amerikane) zbarkohen nė Normandi. Operacionet luftarake i udhėhoqi Feldmarshal Montgomeri nėn komandėn e gjeneralit amerikan Ajzehauerit.


    Pas Luftės sė Dytė Botėrore Anglia i humbi pothuajse tė gjitha kolonitė, tė cilat vazhdojnė tė ekzistojnė vetėm si pjesė e Komonveltit britanik. ثshtė e vėrtetė se perandoria u shuajt, por fuqia botėrore anglo-amerikane vepron edhe mė tej. Urrejtja, sakrificė e sė cilės mė parė ishte vetėm Anglia, tash kaloi edhe nė SHBA - urrejtja shkon me njerėzit. Ata tė cilėt nė tė kaluarėn kaluan nga Frankfurti (Gjermani) nė Londėr (Angli), tash kaluan nė Shtetet e Bashkuara dhe prej aty „i tėrhiqnin frerėt e botės”. Urrejtja u drejtua kundėr popullit amerikan, i cili ėshtė njė popull sikur tė gjithė popujt e botės. Urrejtja, nė realitet, duhej drejtuar kundėr atyre 300 vetėve qė veprojnė pėr zhdukjen e njerėzisė.


    Nė vitin 1914 filloi Lufta e Parė Botėrore. Kurrė nuk ka pasur gjatė historisė luftė tė tillė tė tmerrshme. Ajo ishte luftė totale. Lufta e Parė Botėrore ka qenė lufta mė e madhe prej tė gjitha luftėrat qė janė bėrė gjatė tėrė periudhės 2400 vjeēare para vitit 1914. Fatkeqėsitė e vitit 1914 na ndjekin edhe neve sot e kėsaj dite, sepse ata tė cilėt e nxitėn luftėn atėherė sot janė ende mė tė fuqishėm dhe mė autoritativė. Ata sot i posedojnė jo vetėm pasuritė materiale, por edhe tėrė teknikėn e pėrsosur botėrore. Mirėpo, le tė mos harrojnė se ata nuk e posedojnė fuqinė mė tė madhe - njeriun, tė cilit duhet patjetėr t’i hapen vetėm sytė qė ta shohė robėrimin e vet. Si erdhi deri tek ajo qė nė vitin 1914 shtetet evropiane vetė ta sjellin tragjedinė? Shkaqet janė tė shumta: E para: Austria, Gjermania dhe Rusia mendonin se lufta ėshtė e domosdoshme pėr ta ruajtur prestigjin e tyre.



    Megjithatė, lufta jo vetėm qė nuk ua ruajti prestigjin kėtyre shteteve, por ajo edhe i rrėnoi. Nė Gjermani dhe nė Rusi ajo shkaktoi revolucionet, e pastaj perandorinė Austro-Hungareze e copėzoi. Shihet qartė se kėta shtete kanė udhėhequr njė politikė vetėvrasėse. E dyta: Shumė burrėshtetasė dhe ushtarė nė Evropė kanė qenė tė bindur se lufta do tė jetė shumė e shkurtėr dhe e fundit, ashtu siē besojnė shumica sot se lufta atomike mund tė jetė e fundit dhe e kontrolluar. Plani i atėhershė gjerman i dėgjuar „i Shlifenovit” parashihte qė pėr njė muaj e gjysmė gjermanėt ta nėnshtrojnė Francėn. Sidoqoftė, burrėshtetasit evropianė nuk qenė nė gjendje ta ndalin atė qė e filluan, dhe popujt e tyre paguan shtrenjtė me gjakun e tyre, pėr parashikimet e tyre tė gabuara.


    ا’do tė ndodhte sot po qe fillon e ashtuquajtura „luftė e kufizuar termonukleare”? اmimi i kėtij gabimi do tė ishte shumė mė i lartė. E treta: Shumica e burrėshtetasve tė atėhershėm konsideronin se ai qė do ta fillojė i pari luftėn, do tė fitojė. Mirėpo, pasi qė shumica e shteteve bėnte mobilizimin e rezervave tė veta, filloi njė garim dhe pabindshmėri psikike. Askush nuk dėshironte ta pret tjetrin t’i bie, por secili dėshironte qė ai i pari t’i bie. Sot ka mundėsi qė tė pėrsėritet i njėjti gabim i vitit 1914. Nga frika kundėrshtari mund ta fillojė i pari luftėn nukleare, superfuqitė ndodhen vazhdimisht nė njė gjendje tė tensionuar dhe ka mundėsi qė ata tė ndėrmarrin ndonjė hap tė gabuar fatal dhe ta zhdukin botėn. Po qe se nuk mund tė marrim mėsim nga e kaluara, shumė mė rrezik do tė ishte ta harrojmė atė.
    Tė dhėnat qė prezentohen nė tabelat vijuese janė nxjerrė nga enciklopedia britanike.


    Nė fund tė Luftės sė Parė Botėrore, kryetari i SHBA-ve, Vilsoni dhe premieri i Britanisė sė Madhe, Llojd Gjorgji propozojnė qė tė formohet Shoqėria e Popujve. Qėllimi i kėsaj organizate ka qenė qė tė vė paqe dhe siguri ndėrkombėtare. Kėta dy qė ndėrmarrin kėtė nisiativė nuk janė aspak personalitete tė rastėsishme - nė atė kohė ata pėrfaqėsonin superfuqitė botėrore - anglo-amerikane.


    Forcat e mobilizuara e tė armatosuara dhe viktimat e

    Luftės sė Parė Botėrore

    ShtetetUshtria e tėrė e mobilizuarTė vrarė dhe tė vdekurTė plagosurTė robėruar dhe tė zhdukurTė gjitha viktimatPėrqin. e ushtrisė sė mobil. dhe viktimatForc. Aleate Rusia Franca Br. E Madhe Italia SHBA Japonia Rumunia Serbia Belgjika Greqia Portugalia Mali i Zi Gjithsejt 12.000.000 8.410.000 8.904.467 5.615.000 4.355.500 800.000 750.000 707.343 267.000 230.000 100.000 50.000 42.188.810 1.700.000 1.357.800 908.371 650.000 116.516 300 335.706 45.000 13.716 5.000 7.222 3.000 5.142.631 4.950.000 4.266.000 2.090.212 947.000 204.002 907 120.000 133.148 44.148 21.000 13.751 10.000 12.800.706 2.500.000 537.000 191.652 60.000 4.500 3 80.000 152.958 34.659 1.000 12.318 7.000 4.121.090 9.150.000 6.160.800 3.190.235 2.197.000 325.018 1.210 335.706 331.106 93.061 27.000 33.291 20.000 22.064.427 76,3 73,3 35,8 39,1 8,1 0,2 71,4 46,8 34,9 11,7 33,3 40,0 52,3Forc. Qendrore Gjermania Austro-Hungaria Turqia Bullgaria Gjithsejt 11.000.000 7.800.000 2.850.000 1.200.000 22.850.000 1.773.700 1.200.000 325.000 87.500 3.386.200 4.216.058 3.620.000 400.000 152.000 8.388.448 1.152.800 2.200.000 250.000 27.029 3.629.829 7.142.558 7.020.000 975.000 266.919 15.404.477 64,9 90,0 34,2 22,2 67,4Sė bashku:65.038.8108.528.83121.189.1547.750.91937.46 8.904 57,5


    Shpenzimet e drejtpėrdrejta tė palėve nė konflikt nė

    Luftėn e Parė Botėrore


    ShtetiGjithsejtParapagesa sipas aleatėveShpenzimetForcat Aleate SHBA Britania e Madhe Tė tjerat nga Perandoria Britanike Franca Rusia Italia Tė tjerat Gjithsejt$ 32.080.266.968 44.029.011.868 4.493.813.072 25.812.782.800 22.593.950.000 12.413.998.000 3.963.867.914 145.387.690.6229.455.014.125 8.695.000.000 1.547.200.000 19.697.214.12522.625.252.843 35.334.000.000 4.493.813.072 24.312.782.800 22.593.950.000 12.413.998.000 3.963.867.914 125.737.664.629Forcat qendrore Gjermania Austro-Hungaria Turqia dhe Bullgaria Gjithsejt 40.150.090.000 20.622.960.600 2.245.200.000 63.018.160.600 2.375.000.000 2.375.000.000 37.775.000.000 29.622.960.600 2.245.200.000 80.643.160.600

    Sė bashku :208.405.851.22222.072.214.125186.380.825.22 9


    Vlera mesatare nė Luftėn e Parė Botėrore


    Llojet e humbjeve Vlera Humbjet nė mall Humbjet nė anije dhe ngarkesa Humbjet nė prodhimtari Nė ndihmėn ushtarake Humbjet e tė painkuadruarve Humbjet njerėzore tė llogaritura nė vlerė Gjithsejt29.960.000.000 6.800.000.000 45.000.000.000 1.000.000.000 1.750.000.000 67.102.000.000 151.612.000.000


    “Shoqėria e Popujve”, qėllimi i sė cilės ka qenė bashkėpunimi ndėrkombėtar, vėnia e paqes dhe sigurimi ndėrkombėtar, nuk ka mund t’ia arrijė qėllimit tė vet dhe tė imponohet si organizatė ndėrkombėtare. Kjo nuk e pengon, nė vitin 1931, Japoninė qė tė mos e okupon Manxhurinė; as luftėn midis Bolivisė dhe Paragvait nė vitin 1933, si dhe okupimin e Etiopisė prej Musolinit nė vitin 1936. Mė 1 shtator tė vitit 1939, me fillimin e Luftės sė Dytė Botėrore, tė gjithėve iu bėhet e qartė se Shoqėria e Popujve nuk ėshtė nė gjendje t’i kryejė funksionet e veta pėr tė cilat edhe ishte formuar. Ekzistonte njė fuqi tjetėr mė e madhe se ajo, e cila e bėnte tė veten, qėndronte fshehur pas kėsaj. Lufta e Dytė Botėrore e bėri pikėrisht tė kundėrtėn e asaj qė duhej ta bėn nė bazė tė programit tė Shoqėrisė sė Popujve. Kjo luftė ua mori jetėn 55 milionė njerėzve - 39 milionė civilėve dhe 16 milionė ushtarėve.


    Pas Luftės sė Dytė Botėrore, mė 26 qershor tė vitit 1945 nė San Francisko pesėdhjetė shtete e nėnshkruan Kartėn e Kombeve tė Bashkuara. Pjesa hyrėse e saj fillon me moton: „Ne, njerėzit e Kombeve tė Bashkuara, kemi vendosur t’i mbrojmė gjeneratat e ardhshme prej tragjedisė sė luftės e cila dy herė, nė distancė prej njė gjenerate, i solli njerėzisė mjerime tė papėrshkruara”.


    Pas nėnshkrimit tė kėsaj Karte pjesa dėrmuese e njerėzve menduan se njė dokument i kėtillė kurrė deri atėherė nuk ka qenė formuluar. Ndėrkaq, shumica e tyre kanė pritur se do tė bėhet kthesė nė historinė e civilizimit. Pėr fat tė keq, pas shumė pritjeve tė mėdha dėshpėrimet bėhen edhe mė tė mėdha. Tashmė bėhet e qartė se njerėzit nuk janė nė gjendje tė vėnė paqe nė tokė. Rezultatet, nė krahasim me atė qė pritej nė vitin 1945, janė tė parėndėsishme.


    Pengesa tė vėrteta, pėr ta ruajtur paqen nė botė, janė: nacionalizmi, koprracia, varfėria, rasizmi dhe despotizmi, tė cilat kanė pėrkrahje dhe nxiten me qėllim prej disa rretheve tė interesuara. Njerėzit mbeten besnikė tė qeverive tė tyre sepse nuk kanė rrugėdalje tjetėr.


    Edhe sot e kėsaj dite vazhdojnė tė zhvillohen luftėra tė tmerrshme. Prej mbarimit tė Luftės sė Dytė Botėrore nė vitin 1945, mė shumė se 25 milionė njerėz janė vrarė nė mė se 150 luftėra. اdo ditė zhvillohen mesatarisht rreth 14 luftėra tė ndryshme diku nė botė. Dhe vazhdimisht rritet rreziku nga Lufta e Tretė Botėrore. Vetėm SHBA-tė kanė nė disponim armė tė mjaftueshme nukleare pėr ta zhdukur 12 herė tėrė popullatėn e rruzullit tokėsor.
    Pas Luftės sė Parė Botėrore filloi uria mė e madhe nė historinė e njerėzimit. Vetėm nė Kinė vdiqnin nga 18 mijė njerėz nė ditė. Pas Luftės sė Dytė Botėrore tragjedia u bė edhe mė e madhe. Mungesa e ushqimit dita ditės rritej, kėshtu qė njė e katėrta e popullatės nė botė nuk kishte ēka tė hajė. Sipas tė dhėnave tė revistės „Njujork Tajms” tė vitit 1967 nė ēdo 8,6 sekonda, nė vendet jo mjaft tė zhvilluara, dikush vdes nga smundjet e ndryshme si pasojė e tė mosushqyerit tė mjaftueshėm. Sot njė miliardė njerėz qėndrojnė tė uritur, sepse nuk kanė ushqim tė mjaftueshėm. Bile edhe nė vendet ku ka ushqim tė bollshėm shumė njerėz i ka kapluar varfėria aq shumė sa qė nuk janė nė gjendje ta blejnė ushqimin. Pasojat e tė gjitha kėtyre luftėrave janė shumė tė mėdha.

    Shfrytėzimi i drogės siē ėshtė morfiumi, kokaini, marihuana dhe shumė lloje tjera, pėr ēdo ditė, gjithė e mė tepėr po merr pėrmasa katastrofale dhe shkakton jo vetėm probleme shėndetėsore por edhe kriminale. Kriminaliteti nė tėrė botėn ėshtė rritur dhe vazhdimisht rritet. Vetėm nė SHBA mesatarisht gati nė ēdo sekondė kryhet nga njė krim. Nė shumė vende njeriu nuk ndihet i sigurtė as nė rrugė e as nė shtėpi. Shumė shtėpi kanė vėnė sisteme speciale elektronike tė cilat nė hapjen e derės sė jashtme nga ndonjė njeri i huaj e alarmojnė drejtėpėrsėdrejti policinė. Para dy vitesh u befasova shumė kur i vizitova dy gra tė moshuara pėr Vitin e Ri. Nė Shtetet e Bashkuara si dhe nė shumė vende tjera tė botės ėshtė traditė qė nė ora 12 nė mesnatė nė pritje tė Vitit tė Ri tė kriset me pushkė nė ajėr. Kėshtu qė nė ora 12-tė, tė dy gratė filluan tė krisin me pushkė nėpėr dritare, pastaj ma dhanė edhe mua njė pushkė dhe mė thanė: „Kris sa tė duash”. Unė iu thashė se nuk ka kuptim t’i harxhoj fishekėt sepse ju nuk jeni tė pasura dhe kėnaqėsia ime do t’ju kushtojė shumė shtrenjtė. Ata u qeshėn dhe mė ēuan nė njė dhomė qė tė ma tregojnė municionin e tyre. U habita nga ajo qė pash. Nė atė shtėpi tė vogėl kėta dy gra tė moshuara ishin armatosur me tetė pushkė tė ndryshme, dy sandėka fishekė dhe disa pistoleta tė cilėt i mbanin gjithmonė nėn dyshekė. Ata jetojnė pėrherė nė frikė.

    Duket se frika ka zėnė shumė vend nė jetėn e tyre. Pas eksplodimit tė parė atomik shkencėtari Harold S. Uri thotė: „Prej tash e tutje ne do tė ushqehemi me frikė, do tė jetojmė me frikė dhe do tė vdesim me frikė”. Ashtu edhe ndodh - nuk frikohemi vetėm prej kėrcėnimit nuklear tė kėrrusur mbi ne, por edhe nga pėrditshmėria: kriminaliteti, ndytjet, sėmundjet, inflacioni, reformat e parave, pasiguria dhe ēdo gjė tjetėr qė mbjellė frikė dhe e humb shpresėn dhe ritmin e jetės sonė. Ajri tė cilin e thithim, uji tė cilin e pimė dhe tokėn prej sė cilės ushqehemi gjithashtu seriozisht janė ndyer. Ngado qė tė kthehemi sot, shikojmė vetėm pangopėsi dhe dėshirė pėr eksploatim sa mė tė madh. Shumė njerėz janė nė gjendje tė bėjnė ēmos pėr para. Vjedhja dhe vrasja pėr para ėshtė bėrė diē e rėndomtė. Paratė janė „Zot i tyre”.


    Lufta e Dytė Botėrore, siē ceka edhe mė lartė, ka qenė jashtėzakonisht shumė vdekjeprurėse. „Enciklopedia” britanike e vitit 1954 ofron tė dhėna dėshtuese pėr shtetet qė kanė marrė pjesė nė kėtė luftė - ushtarėt e vrarė nė krahasim me popullsinė: SHBA kanė humbur njė ushtar nė 500 banorė; Kina - njė ushtar nė 200 banorė; Franca - njė ushtar nė 200 banorė; Britania e Madhe - dy ushtarė nė 150 banorė; Japonia - njė ushtar nė 46 banorė; Gjermania - njė ushtar nė 25 banorė; Bashkimi Sovjetik - njė ushtar nė 22 banorė. Po qe se merret parasysh se nė shumė raste popullsia civile ka qenė e prekur shumė mė shumė se ushtarėt, shihet qartė se as Shoqėria e Popujve e as Kombet e Bashkuara nuk kanė arritur tė sigurojnė paqe tė vėrtetė. Sot, pas mė se 40 vjetėve, kur kthehemi mbrapa t’i vėshtrojmė ngjarjet qė kanė ndodhur para dhe gjatė Luftės sė Dytė Botėrore, vijmė nė pėrfundim se me pak vullnet dhe pėrpjekje mė tė mėdha lufta ka mund tė ndalet qė nė fillim nė vitin 1941.

    Gjermania nuk ka qenė nė gjendje tė bėjė luftė nė dy fronte, ajo kėtė e dinte shumė mirė. Hitleri i dinte shumė mirė pasojat historike tė Luftės sė Parė Botėrore dhe nuk donte t’i pėrsėrisė gabimet e njėjta. Pėrballė rrezikut tė frontit tė dytė, nė vitin 1941, ai u mundua me dėrgimin e Rudolf Hesit nė Angli qė tė lidh paqe me fuqitė perėndimore. اerēili dhe Ruzvelti, tė cilėt tėrėsisht i shėrbenin Kapitalit, mė tepėr kishin dėshirė tė udhėheqin politikėn e atyre 300 vetėve se sa politikėn e interesit tė shteteve tė tyre. Ēka do tė mendonin shtetet evropiane sikur ta dinin se ka mundur t’i iket luftės dhe atyre miliona viktimave?

  6. #6
    OPENMINDED Maska e land
    Anėtarėsuar
    12-12-2003
    Postime
    7,684

    Ok Darius!

    DARIUS BURIMIN E MATERJALIT E VENDOSA NE FUND TE POSTIMIT TE PARE!
    http://pashtriku.beepworld.de/


    Citim Postuar mė parė nga Darius Lexo Postimin
    Mesa shoh ke librin ne pdf dhe po e poston ketu ne forum. Gje e mire dhe e mirepritur. Kam nje problem te vogel. Ne rast se nuk eshte libri (botim i nje shtypshkronje ne Tetove) por thjesht pjese shkrimesh atehere me duhet te te kujtoj qe nese jane te kopjuara nga ndonje forum tjeter, duhet vendosur burimi se nga jane marre. Per materiale te tilla forumi yne i nenshtrohet rregullave nderkombetare te autoresise. Askujt nuk do i pelqente ti 'rrembehej' mundi i perkthimit dhe me e pakta qe duhet bere eshte paraqitja e emrit te perkthyesit. Pergatis vete materiale te tilla (papermendur pothuajse 2 librat e plote qe kam perkthyer enkas per forumin) dhe sdo me vinte aspak mire nese puna ime plagiarizohej nga te tjeret.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga land : 11-12-2007 mė 19:26

  7. #7
    Larguar.
    Anėtarėsuar
    30-11-2004
    Postime
    1,506
    Citim Postuar mė parė nga Bilderberg Lexo Postimin
    Nė vitin 1878 zotėri Emil Zola pati guxim qė haptazi ta akuzojė gjeneralin e plotėfuqishėm Esterhazin dhe suitėn e tij tė korruptuar. E tronditi tėrė Francėn dhe jo vetėm qė e shpėtoi nderin e kapetan Drajfusit, por e pastroi edhe qeverinė franceze prej elementit tė korruptuar. Aspak nuk mendoj qė tė krahasohem me shkrimtarin dhe humanistin e madh, Zolėn, nuk mendoj se edhe unė - njeri i rėndomtė - kam tė drejtė qė ta akuzoj tėrė kėtė lojė tė fshehtė tė megabankave dhe tė kapitalit.

    Genjeshter me bisht numer 1 :

    Letra e Emile Zola i perket dates 13 janar 1898.


    Genjeshter me bisht numer 2 :

    Esterhazy nuk ka qene kurre gjeneral, aq me pak i plotfuqishem. Ka qene thjesht nje kapiten qe perkthente materiale (nga gjermanishtja) ne shtabin e pergjithshem.


    Me dy fjale, cila eshte ideja e ketij libri ?

  8. #8
    OPENMINDED Maska e land
    Anėtarėsuar
    12-12-2003
    Postime
    7,684
    I dashur ZZZZ personalisht mund te them se e solla kete liber ketu thjesht per tua bere te njohur edhe shqiptareve te tjere qe nuk e njohin, keshtu te kene mundesine te pasurojne dhe zgjerojne bagazhin e njohurive te tyre mbi keto tematika!

    Se cila eshte ideja e ketij libri, besoj se duke e lexuar secili nga ne mund ta kuptoje qellimin e tij, dhe duke krijuar keshtu ne kete menyre secili opinionet e veta te cilat mund te parashtrohen ketu pa asnje problem!
    Personalisht mendoj se eshte per tu lexuar dhe per tu marre ne konsiderate!
    Shendet!



    Citim Postuar mė parė nga zzzz... Lexo Postimin
    Genjeshter me bisht numer 1 :

    Letra e Emile Zola i perket dates 13 janar 1898.


    Genjeshter me bisht numer 2 :

    Esterhazy nuk ka qene kurre gjeneral, aq me pak i plotfuqishem. Ka qene thjesht nje kapiten qe perkthente materiale (nga gjermanishtja) ne shtabin e pergjithshem.


    Me dy fjale, cila eshte ideja e ketij libri ?

  9. #9
    OPENMINDED Maska e land
    Anėtarėsuar
    12-12-2003
    Postime
    7,684
    Citim Postuar mė parė nga Darius Lexo Postimin
    Mesa shoh ke librin ne pdf dhe po e poston ketu ne forum. Gje e mire dhe e mirepritur. Kam nje problem te vogel. Ne rast se nuk eshte libri (botim i nje shtypshkronje ne Tetove) por thjesht pjese shkrimesh atehere me duhet te te kujtoj qe nese jane te kopjuara nga ndonje forum tjeter, duhet vendosur burimi se nga jane marre. Per materiale te tilla forumi yne i nenshtrohet rregullave nderkombetare te autoresise. Askujt nuk do i pelqente ti 'rrembehej' mundi i perkthimit dhe me e pakta qe duhet bere eshte paraqitja e emrit te perkthyesit. Pergatis vete materiale te tilla (papermendur pothuajse 2 librat e plote qe kam perkthyer enkas per forumin) dhe sdo me vinte aspak mire nese puna ime plagiarizohej nga te tjeret.
    Ca thu mer ti,nuk i kam postuar kurre une ato budalliqe qe mi keni faturuar mua.........................nuk kopjoj kurre nga askush........jepjani shkrimet atij qe i ka postu....................nuk besoj tek komplote boterore dhe perralla si keto.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga land : 29-12-2007 mė 12:08
    UNE JAM TI-TI JE UNE



    E LA NOSTRA GIOIA CON NOI

  10. #10
    land u mor vesh qe nuk je ti ai person. E ke shkruar 100 here dhe po ashtu augusta e ka dhene alarmin me kohe. Tani ska me nevoje te perseritet kjo gje. Dergo nje mesazh tek administratoret dhe ne te njejten kohe do ja u kujtoj dhe une kete problem.

    Gjithe te mirat

Tema tė Ngjashme

  1. Shpikjet e Tesla-s
    Nga Alket123 nė forumin Shkenca dhe jeta
    Pėrgjigje: 31
    Postimi i Fundit: 13-02-2010, 11:56
  2. E drejta e autorit ?
    Nga RaPSouL nė forumin Tema shoqėrore
    Pėrgjigje: 4
    Postimi i Fundit: 01-07-2009, 08:43
  3. Mrekullia E Fundit E Nikola Savinos
    Nga eris nė forumin Letėrsia shqiptare
    Pėrgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 07-03-2005, 08:02

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •