Shqiptaret, populli parahelen-perla e rradhes

[D@mian]

Eshte gje e mire te qeshesh se boll kemi qare si popull. Po me pare une do lexoja librin per te pare sesa per te qeshur dhe sa seriozisht duhet marre.

p.s. Personalisht nuk do qeshja me gjerat qe na kane bere per te qare per mijera vjet.

Natyrisht qe ben mire te qeshesh .

Darius, ti mendimin tim mbi studiuesit dhe "studiuesit" qe interpretojne historine e kombit shqiptar duke shkelur me te dyja kembet cdo ate qe quhet "common knowledge" te shkencave historike dhe gjuhesore, besoj se e di.

Me thuaj ti vete, se sa seriozisht duhet marre nje "studiues" qe pretendon se mund te perktheje gjuhen Baske nepermjet Shqipes, apo qe shpjegon se "Sllav=s'ka llaf"? A e kupton se sa dem i pallogaritshem i behet historiografise shqiptare nqs "shkenca" e Arefit me shoke adoptohen si pikepamje zyrtare?

E kush eshte ky Mathieu Aref? Nje kerkim i vogel ne internet nuk me nxorri asnje kredencial akademik per kete person qe eshte paraqitur si profesor Sorbonne, pervec nje diplome ne "Lettres et Architecture" nga nje universitet i Egjiptit. A mundet dikush te paraqese ndonje prove se ky njeri eshte historian i mirefillte? Apo kushdo qe shfaqet ne Arnautistan eshte ajo cka deklaron?


p.s.: S'e kam personalisht me ty; ne fakt kam degjuar opinione pozitive per ty nga te njohur te perbashket. Thjesht ky eshte mendimi im (dhe nuk me kercet shume nese patriotet profesioniste ketu do vene ne dyshim atdhetarizmin tim ). Ndoshta po kalove ndonjehere ketej nga mehalla, e pime nje birre bashke dhe flasim

[Darius]

D@mian. Librin se kam lexuar dhe deri ne ate moment nuk mund te jap nje pergjigje. Thjesht pse ka nje fjale qe ai dedukton se mund te jete shqipe dhe kjo nuk duhet korrekte, nuk do te thote se libri apo studimi i M. Aref eshte rubbish. Per mua nuk perben asnje argument dhe kredencialet e panjohura te tij. Me kane mjaftuar shume studiues me kredenciale nga me madheshtoret qe kane dale spekulatore dhe ndrydhes te te vertetes historike. Flas te pakten nga eksperienca personale. Kur te arrij te lexoj librin atehere mund te diskutoj lirshem. (Genesis ka shume e shume me teper informacion per kete autor pasi ka lexuar librin ne origjinal dhe mund te japi mendimin e tij me te plote dhe te argumentur).

p.s. birren do e pime patjeter sa te vij ne Mass... heren tjeter

[XH.GASHI]

pershendetje-
Ate temen qe e kishit mbyllur darius dhe ju moderator e pelqej dhe nje herit ishte nje teme ne pamje si e duplikuar .
Kam kerkuar falje sepse kur kam lexuar disa tema kam verejt se ajo tem eshte e tepert ,ju falenderoj .

[BARAT]

Natyrisht qe ben mire te qeshesh .
Darius, ti mendimin tim mbi studiuesit dhe "studiuesit" qe interpretojne historine e kombit shqiptar duke shkelur me te dyja kembet cdo ate qe quhet "common knowledge" te shkencave historike dhe gjuhesore, besoj se e di.
Me thuaj ti vete, se sa seriozisht duhet marre nje "studiues" qe pretendon se mund te perktheje gjuhen Baske nepermjet Shqipes, apo qe shpjegon se "Sllav=s'ka llaf"? A e kupton se sa dem i pallogaritshem i behet historiografise shqiptare nqs "shkenca" e Arefit me shoke adoptohen si pikepamje zyrtare?

Ti thua se demtohet historiografia dhe kete gje e argumenton me nje shembull nga gjuhesia (???), e cila ka vend plot per diskutim dhe eshte nje nga shtylle e fuqishme e provimit te trinomit pellazg-ilir-shqiptar.
Demtimi vjen kur hidhen teza shkaterruese dhe studime disinformuese, si psh ILIRET erdhen ne Ballkan nga hici, nga e panjohura (si thone ca e ca, si puna e Korkutit qe thote parailiret dhe qe nuk e thote dot pellazg ).
Aref ka punuar per 30 vjet dhe vetem puna e tij vlen per ta respektuar. Po c'behet nderkohe? I hidhen ne fyt sikur te ishte armiku me i madh i kombit shqiptar dhe sikur te kishte bere blasfemizmin me te rende ndaj shqiptareve. Ne te gjithe librat qe kane dale e dalin per Iliret asnje nuk kujtohet te beje ndonje rebelim te theksuar edhe pse ka pasur raste qe keto libra kane pasur disinformime. POR perderisa jeni te iliret beni c te doni(sepse ne kete rast nuk e vertetoni dot qe Apollonia apo Dyrrahu nuk ishin koloni, sepse behet fjale per egzistence qytetare nga shek VI pes. e ketej..me metoda datuese shume te varfera dhe me vjedhje kostante pasurish arkeologjike).
Ne momentin qe do e kaloni kete prag dhe qe do thoni se ilire e pellazge jane nje, ateher ndryshon puna, aktivizohet mekanizmi i "mbrojtjes se historise kombetare"...dhe kjo behet me shume mjeshteri, duke vene ne plan te pare seriozitetin e studiuesve tane. Po mire, meqe kjo teze ESHTE POLTESISHT E PRANUESHME, pra PELLAZG=ILIR=SHQIPETAR, si e justifikon Akademia shqiptare egzistencen e saj? Ku jane librat serioze te akademikesve, qe te hedhim ne plehra ato te te huajve, perfshi ketu edhe Aref?
A ka libra te tille?
Ka nja nje..dy ...tre... nja ca pikeza uji ne oqeanin e studimeve qe jane bere per ballkanasit autoktone. Kur shume profesore te nderuar trasheshin ne zyra, kishte nga ata qe nxirrnin gure neper male, sepse ishin te internuar. Pilika ama e la testamentin. E tregoi lexuesi shqiptar vleresimin, le te mos e vleresoje me nder Akademia jone ceshtjen pellazgjike.
Ka libra per parailire...sa turp ..shume turp...
Ti thua ai shkel me te dyja kembet "common knowledge" te shkencave historike dhe gjuhesore.
Ok...
Ku dhe si?!
Pasi te kete mbaruar kjo fillo dhe analizo fragmentet e historianeve te antikitetit te cilat Aref ti sjell te qarta (edhe herodoti s'kishte diplome historie)
Ti thua se ai perkthen gjuhen baske?
Aspak. Ai hedh mendimin se shqipja eshte FOSIL I GJALLE, jo indo-europianishtja (meqe jemi ketu kush ishte populli qe la shkrime ne kete gjuhe/ S ishte?! apo s kishte?!)
Ti qesh me skllav.
Ok. Ke te drejte deri ne provimin e te kundertes. Nese e provon fillo me te tjerat, por je ne nje liber me rreth 600 faqe dhe te gjesh dy fjale e te kapesh pas tyre si i mbyturi pas leshit t'kokes, s ka vlere te madhe


[/QUOTE]E kush eshte ky Mathieu Aref? Nje kerkim i vogel ne internet nuk me nxorri asnje kredencial akademik per kete person qe eshte paraqitur si profesor Sorbonne, pervec nje diplome ne "Lettres et Architecture" nga nje universitet i Egjiptit. A mundet dikush te paraqese ndonje prove se ky njeri eshte historian i mirefillte? Apo kushdo qe shfaqet ne Arnautistan eshte ajo cka deklaron?
p.s.: S'e kam personalisht me ty; ne fakt kam degjuar opinione pozitive per ty nga te njohur te perbashket. Thjesht ky eshte mendimi im (dhe nuk me kercet shume nese patriotet profesioniste ketu do vene ne dyshim atdhetarizmin tim ). Ndoshta po kalove ndonjehere ketej nga mehalla, e pime nje birre bashke dhe flasim[/QUOTE]

Po Spiro Konda gjendet ne ndonje cep te universit elektronik? Pilika pak me shpesh po edhe ai jo sa duhet.
Aref nuk eshte nje Pilke apo nje Konda, por ka bere perpjekje dhe pune te duartrokitshme. Edhe vete ai ne debat ishte i hapur per diskutim. Po c merr ne shkembim nje KUSH JE TI TE NA MESOSH NEVE. Meqe ai eshte askushi dil ti damian me ndonje studim marramendes. Ne te kundert mos hidhni poshte punen e te tjereve. Te pakten Aref eshte shqiptar(me veper e zemer), pjese e atyre qe jane ne zhdukje te vazhdueshme dhe qe nuk i ben te tille as gjuha dhe as "e verteta" e katredave evropiane.
As Aristidh Kola nuk ishte ndonje akademik prestigjoz i akademive europiane apo amerikane, por a ka vler puna e tij. Normal qe po, pasi edhe pse jane kerkues dhe jo specialiste te mirefillte te nje fushe, ata kane sjelle shembuj lehtesisht te verifikueshem me referenca te sakta nga veprat e historianeve antike e bashkekohes.
Ku qendron problemi nese del nje veper nga nje njeri pa kredencialet e duhura por per tezen e duhur?
Nese teza eshte tejet e rrahur edhe me studime te tjera, atehere c'te keqe ka nje studim i papeshuar mire? Sikur te ecej me logjiken qe perdor ky zotni Damiani, do te duhej te shkruheshin me miliona faqe kunder filoserbeve dhe filogrekeve e kunder enciklopedirave qe e kane shfaqur Shqiperine si mos me keq. Por per keto se merr mundimin njeri te merakoset, pasi jane shume "kavaliere" keta akat tane.
Meqe ti Damian, qenke ofenduar rende si shqiptar dhe si patrioto-studiues serioz po revoltohesh duke qeshur, une po te postoj edhe nje shkrim ne te cilin mund te gjesh jo vetem emra te mirefillte SHQIPTARESH, por mund te gjesh edhe nje enciklopedi, per te cilen si djale i drejte qe je, mund te ngresh ndonje proteste, te besh ndonje shkrim apo te gajasesh si zakonisht.

[BARAT]

Ky shkrim te cilin e keni edhe teme me vete, tregon se si na ka vajtur filli gjithmone duke iu pershtatur vullneteve dhe studimeve "serioze" perendimore greke e me tej.

---------------

Shqipëria dhe shqiptarët në optikën e të huajve


MUZAFER XHAXHIU

Këtu e disa muaj më parë kur botova në një nga gazetat tona shkrimin “Vështrim sinoptik i tezës së prejardhjes së shqiptarëve nga pellazgët”, mendova se me të do ta mbyllja serinë e sprovave të mia të botuara që nga viti 1982 rreth këtij problemi...

...Pikërisht ato ditë më ra në dorë vepra “Gjuha e perëndive” e studiuesit albanolog Aristidh Kola, bir i arbëreshëve në Greqi, lidhjet shpirtërore të të cilëve me trugun shqiptar kanë mbetur dhe sot e kësaj dite të gjalla. Kjo, si dhe vepra të tjera të albanologëve klasikë që nga Hani (shekulli 19 e këndej) të njohur tanimë në historinë e kulturës shqiptare, po ashtu edhe ato të Uindekens, Hyttenbah etj., të botuara në gjysmën e dytë të shekullit që posa kaloi, apo ajo e Robert d’Anzhelisë, e Zahari Majanit, Xh. Katapanox, Saqellariut, V.Lapit, N. Vlora Falaskit etj., të botuara këto 30 vitet e fundit, janë një prurje e rëndësishme e veprimtarisë shkencore të studiuesve shqiptarë, të cilët janë marrë drejtpërdrejt apo më së shumti në mënyrë anësore me ilirët. Në këtë vështrim do të përmendja helenistin e shquar Spiro Konda, Hasan Cekën, Muzafer Korkutin, Neritan Cekën, Moikom Zeqon, Spiro Kolekën, Mark Tirtën, Anton Paplekën, Shaban Sinanin e mjaft të tjerë, të cilët kanë shkruar për çështjen në fjalë në shtypin e përditshëm apo dhe në periodikët shkencorë. Një vend të veçantë, krahas Spiro Kondës, zë studiuesi i palodhur dhe i përkushtuar Dhimitër Pilika, i cili që në bankat e Liceut të Korçës u tërhoq nga historia e lashtësisë së popullit shqiptar, për t’u rritur në vite si një studiues me një dije të pasur, me një informacion të habitshëm të dhënash, të shoshitura dhe të ngritura mbi një sistem të arsyetuar shkencor. Shumë kërkues ndaj vetes, s’reshti kurrë së kërkuari në enigmën pellazge me të cilën jetoi tërë jetën për t’u ndarë soje disa muaj më parë. La pas vetes një punë të vëllimshme e shumë të çmuar, fatkeqësisht në dorëshkrim. Por “revenons a nos moutons” shprehje në gjuhën frënge, që fjalë për fjalë do të thotë, “të kthehemi te delet tona”, në kuptimin figurativ: të kthehemi aty ku e lamë bisedën, të kthehemi te problemi, shprehje që Dhimitri e përdorte shpesh, sa herë që në ndonjë bisedë me të ia ndërprisje fjalën për pellazgët për të biseduar për diçka tjetër. Krahas studimeve të kryera nga studiues të huaj në fushën e historisë, të gjuhës dhe të kulturës në përgjithësi të popullit shqiptar, studime të bëra me objektivitet, me vlera shkencore, hasim aty-këtu edhe vepra albanologësh me qëndrime antishkencore dhe frymë antishqiptare. Shtrembërime dhe pasaktësi shkencore gjejmë rëndom edhe në fjalorët enciklopedikë të hartuar në vende të ndryshme të Evropës kur bëhet fjalë për Ilirinë sidomos, por dhe për Shqipërinë në përgjithësi. Pa dashur të paragjykojmë shkaqet e një dukurie të tillë, nuk mund të rrimë pa vërejtur të paktën se një qëndrim i tillë objektivisht është diskriminim shkencor ndaj vendit tonë. Me enciklopedi të tilla që edhe në Mesjetë të ishin hartuar do të ishin më të sakta, cënohet rëndë kujtesa historike e botës shqiptare, sepse lexuesi i thjeshtë i masës, për të ushqyer kureshtjen e tij kulturore, apo ai që kërkon të iniciohet, të orientohet dhe të thellohet në atë çka shkencërisht i intereson, informacionin e parë e të drejtpërdrejtë e merr nga enciklopedia. Në të pritet të pasqyrohet sinteza, mendimi relativisht sa më i saktë rreth temave dhe problemeve të shtruara e të rrahura në vepra të ndryshme studimore. Po “le të kthehemi te delet tona”, te problemi sa të sakta, objektive e informuese janë këto enciklopedi lidhur me botën shqiptare dhe historinë e saj. Në njërën nga këto, zërit “Iliria” i kushtohem vetëm katër gjysmëradhë (faqja është e ndarë në dy kolona), teksa zëri “Jamet Nazr, lokalitet në Mesopotami zë tetë gjysmëradhë, lumi Oder në Gjermani zë gjashtë të këtilla. Ja ç’thuhet gjithë gjithë për Ilirinë: “Krahinë e gjerë malore në V.P. të Greqisë, në lindje të Adriatikut dhe në jug të Danubit. Mbretëri e Ilirisë. Histori: Mbretëria e Ilirisë e formuar në vitin 1816 me krahinat ilire dhënë Austrisë. Kryeqytet Lubjana. (Botim i vitit 1939). Në enciklopedinë e një vendi tjetër të Evropës (Botim i vitit 1968) lexojmë: “Iliria. Krahinë ballkanike malore pranë Adriatikut, që përfshin Istrian, Karinthinë, Karniolën. Kryeqytet Laibach (Lubjana). Sot Iliria është e ndarë midis Italisë, Jugosllavisë dhe Austrisë”. Në një enciklopedi tjetër lexojmë për Ilirinë që shtrihej nga Kroacia deri në Shqipëri”. Iliria, e pushtuar në veri nga venetët dhe në jug nga japigët, në shekullin VII para erës së re u kolonizua nga grekët. (Botim i vitit 1974). Çinformimi dhe kundërthëniet s’kanë të mbaruar. Në një enciklopedi (botim i vitit 1959) lexojmë: pozicioni gjeografik: Bregdeti i Adriatikut, deri në lumin Danub dhe në grukën e lumit Po. Ilirët në lindje kufizohen me trakasit, në veriperëndim me keltët. Fiset më të njohur janë venetët, japidët, sic, aftariotët, dalmatët, istrasit, ilirët, liburnët. Tjetër: krahinat ilire përbjënë një njësi shtetërore, vasale e Francës, e krijuar nga Napoleoni I më 1809. Për gjuhën ilire thuhet se nga të gjitha këto janë ajo e mesapëve dhe e japigëve (Italia e Jugut). Por më e njohur midis tyre ka mbetur ajo e venetëve. Në këtë amalgamë të dhënash nga këto dhe enciklopedi të tjera të pacituara është e vështirë të krijsh një vizion të qartë për ilirët në përgjithësi, kur në kontekst me ta as që përmenden shqiptarët, pa le të thuhet ajo që tanimë historia e ka vulosur. Lexojmë në një enciklopedi tjetër, ku Ilirisë i kushtohen 6 gjysmëradhë, ku s’përmendet gjëkund Shqipëria, veç flitet për Ilirinë si vend me popullsi sllave. (Fjalor Enciklopedik i një vendi të skajit perëndimor të Evropës). Një tjetër rast. Po në këtë fjalor enciklopedik vetëm dy gjysmëradhë zë “Skënderbeu (Gjergj), hero shqiptar; luftoi tërë jetën e tij kundër zgjedhës otomane (1414 - 1467). Po kaq vend zë dhe tragjedia Semiramida e Voltrit! Nocioni senat zë 24 radhë. Shpjegohet ç’është senati. Pozicone absurde e paradoksale në mjaft prej këtyre Enciklopedive. Ndarsa po në fjalorin enciklopedik të lartpërmendur lexojmë për: “Pellazgët, popull shumë i lashtë, që pushtoi në kohët prehistorike Greqinë, arkipelagun bregdetar të Azisë së Vogël dhe të Italisë. Kjo popullsi primitive, pa dyshim, nuk arriti të formojë një trup të njësuar kombësie; ajo u dëbua apo u skllavërua nga helenët. Para se të pushtoheshin trojet e tyre nga grekët, pellazgët, bujq dhe paqësorë, kishin ngritur rreth qytezave të tyre mure ciklopike, të formuar nga blloqe shumë të mëdha gurësh, të pashkatërrueshëm, megjithëse ishin ndërtuar pa çimento. Është arritur tanimë në një mendim të përbashkët për të mbajtur Trakasit e lashtë, frigjasit, lidiasit, karianët, etruskët, epirotët, ilirët, italiotët (samnitët, oskët) etj. si dhe shqiptarët e ditëve tona, degëzime pak a shumë të përziera të pellazgëve. Gjiri i Volosit sot në juglindje të Tesalisë, i formuar nga deti Egje, së lashti quhej gjiri pellazg”. E cituam tërësisht zërin për pellazgët, çka pasqyrohet në thelb edhe në studimet pellazgjike, për të treguar se kumtet që jepen për historinë e shqiptarëve në shekuj janë shumë kundërthënëse, të çekuilibruara, të hallakatura, me shpërpjestime të çuditshme sa i takon vendit që zënë zërat në fjalë në këta fjalorë enciklopedikë. Po në këtë fjalor, zërit Shqipëria i kushtohen vetëm 6 gjysmëradhë. Kongos Belge 18 gjysmëradhë. Po në këtë fjalor si zë të veçantë, për Skënderbeun ka vetëm 2 gjysmëradhë: “Skënderbeu (Gjergj) hero shqiptar: luftoi gjithë jetën e tij kundër zgjedhës otomane (1414 - 1467)”.

Poema epike gjermane “Nibelungen” zë 16 radhë, Nioba, heroinë e mitologjisë së lashtë zë 10 radhë. Shembuj të tillë mund të sjellësh me qindra. Si t’i kuptojmë atëherë këto të dhëna të çuditshme të autorëve në zërat që flasin për historinë e Shqipërisë, që s’përputhen kurrkund me faktet reale dhe analizat e studimeve tona në këtë temë, të bëra me kompetencë dhe përgjegjësi shkencore? Hamendësime mund të bëhen gjithfarësh, vetëm një gjë dihet me siguri, që një qëndrim i tillë i papërfytyrueshëm cënon dinjitetin e një populli, i cili i ka dhënë Evropës që nga brigjet e Egjeut në ato të Atlantikut jo pak vlera të çmuara në qytetërimin e saj, duke dëshmuar shpirtin e tij të madh, fisnikërinë dhe virtytet e larta morale, çka ka frymëzuar në shekuj dijetarë të mëdhenj, historianë, gjuhëtarë të shquar, poetë dhe shkrimtarë në zë të kthejnë sytë nga Shqipëria dhe të ngrenë në drejtim të saj hymne e peane madhështore. Pa u kthyer në ato që tanimë dihen, do të shtoja dhe që edhe sot e kësaj dite nuk rresht interesi ndaj Shqipërisë. Këto ditët e fundit mësojmë nga shtypi ynë, se kishte bërë vizitën e saj të dytë në Shqipëri studiuesja italiane e antikitetit, prof. Silvia Ronkei. Në intervistën e saj dhënë gazetarit Francesko Mannoni, thotë midis të tjerave: “Kaq pranë Italisë, kaq e përfolur, por, në të njëjtën kohë, kaq e panjohur dhe enigmatike”. Studiuesja shumë e njohur e qytetërimit bizantin, S. Ronkei mbeti e mrekulluar nga vizitat e saj në Shqipëri, e cila “është një ndër qytetërimet e pakta, e cila ka kaluar në mënyrë direkte prej paganizmit dhe animizmit në ndarjen e feve, kryesisht islame e ortodokse, andaj dhe ruhen dimensionet e magjikes”. Është ky një vrojtim interesant dhe i mprehtë që tregon atë moment të rëndësishëm kulture, që të cilën ne krenohemi, tolerancën fetare. Studiuesja mahnitet “ndërsa dëgjon përrallat dhe legjendat që tregohen në shtëpitë gjirokastrite” dhe arrin në idenë se “feja e vërtetë e shqiptarëve nuk ka ndryshuar kurrë, ka mbetur gjithmonë ajo pagane”. Në fakt, shqiptari në rrjedhën e shekujve e deri tani vonë është betuar mbi gurin, zjarrin, diellin etj., çka i lëshon fijet e saj në lashtësinë pellazge. Studiuesja Silvia Ronkei mbeti e befasuar nga çka pa dhe dëgjoi: “... gjatë gjithë udhëtimit kam gjetur një miqësidhe mikpritje të mrekullueshme, pavarësisht varfërisë ekstreme, jo vetëm në vendbanimet fshatare, por dhe në ato urbane. Dhe kjo bie në kontrast me imazhin që ne kemi për shqiptarët”. “Një udhëtim në Shqipëri na ndihmon të kuptojmë se cili është në të vërtetë populli shqiptar. Raporti me njerëzit ka qenë kaq i këndshëm, saqë, vetëm për këtë, u rekomandoj të gjithëve të vizitojnë Shqipërinë”. Të gjitha këto kumte të studiueses së shquar italiane, Silvia Ronkei, dëshmojnë se realiteti duhet njohur jo vetëm racionalisht, por dhe emocionalisht, çka do të ishte një rrethanë lehtësuese, edhe pse jo tërësisht justifikuese, për ato mangësi, pasaktësi dhe shtrembërime të vrejtura në fjalorët enciklopedikë të lartpërmendur. Është një moment i rëndësishëm psikologjik me ndikim të ndjeshëm pozitiv njohja nga aftër e diçkaje për të clën do të shfaqësh një mendim. Po nga shtypi ynë ditët e fundit na u bë e njohur se qenka zbuluar dorëshkrimi nga albanologu tepër aktiv Robert Elsie një vepër me titullin “Historia e Shqipërisë” e murgut francez Zhan-Klod Faveirial, e vitit 1884, e para vepër e plotë për historinë e popullit tonë deri në atë kohë. Zh.K. Faveirial, pas një udhëtimi në Bullagri, Maqedoni, Greqi e Turqi, në vitin 1884 vizitoi dhe Shqipërinë. Në parathënien e veprës së tij shkruan:

“Dhe që atëherë lindi ideja për të studiuar nën dritën e historisë një popull që nxirrte para nesh njerëz kaq të mirë, shfaqte kaq madhështi dhe na ngjallte kaq nderim”.

Autori punoi pesë vjet rresht (e mbaroi më 1889) për të dhënë një vepër të shkruar me objektivitet shkencor dhe me ndjenjën e ngrohtë në mbrojtje të të drejtave dhe lirisë kombëtare të shqiptarëve, në mbrojtje të gjuhës dhe të qytetërimit të tyre të lashtë pellazgjik. Në fjalën e tij “Pse e shkrova Historinë e Shqiptarëve”, botuar në gazetën “Panorama” 29 qershor 2004, autori Zh.K. Faveirial na lë shteg të kuptojmë se sa realist dhe dialektik është në gjykimin e fakteve historike, madje me një paraprirje të tyre me një tingëllim aktual. Duke folur për politikën dinake levantine të Perandorisë Bizantine, autori shkruan se për shkak të saj “u shkatërruan monumentet... jo vetëm njëjtën fetare të popullit shqiptar, por pothuaj të të gjithë Gadishullit Ilirik”. Më tutje shënohet se “peng i grindjeve fetare, të dhunshme e shekullore, midis Romës e Bizantit, ka qenë Iliria”. Më tutje: “Pra çështja kryesore e Bizantit është që, të mbetej zotëruese e Ohrit, dhe të mos i lejonte Ilirët të krijonin një shtet më vete”.

Në fjalën hyrëse në vepërën “Historia e Shqipërisë” Faveiriali flet edhe për gjuhën e pellazgëve “si gjuha e parë e ardhur në Greqi dhe Itali, dhe të clën shqiptarët e përcjellin natyrshëm, si e vetmja e folme e ruajtur deri në ditët tona”. Vrojtimet e tij për pasurimin e leksikut të gjuhës shqipe puqen me ato të gjuhëtarëve tanë, të bëra pas njëqind vitesh. Dashuria për Shqpërinë dhe shqiptarët e frymëzon murgun e mirë të hedhë dhe disa ide tëpër të diskutueshëm lidhur me Homerin dhe letërsinë grek në përgjithësi në favor të tezës së “përpara shkollave greke, pra ka pasur shkolla pellazgjike, dhe një literaturë të madhe dhe të përkryer”, nga të cilat, duke parafrazuar mendimin e tij, për të mos u zgjatur, ka dalë Homeri dhe u ngjiz letërsia greke.

Gjithsesi, për të pasur një ide të plotë rreth veprës së Faveirialit “Historia e Shqipërisë” na duhet leximi integral i saj. Nga sa jemi në dijeni, ajo, sapo është shkundur nga pluhuri njëqindvjeçar për të folur edhe në gjuhën shqipe, përkthimi do të bëhet nga Ndriçim Kulla.

Poeti i shquar francez Gijom Apoliner (1880 - 1918) në një skicë letrare kushtuar mikut të tij Faik Konicës, shkruan:
“Shqiptarët janë njerëz fisnikë, kurajozë... Një shqiptar që kam njohur gjatë qëndrimit në Bruksel, më ka lënë mbresa të paharrueshme për një komb, që bashkë me skocezët, janë ndoshta popujt më të vjetër të Evropës”.

Këto vitet e fundit, në një takim në Universitetin e Tiranës, shkrimtari i shquar francez, akademiku, Moris Dryon, i njohur tanimë në vendin tonë, në fjalën e tij përshëndetëse, midis të tjerash tha: “Vendi juaj është plot me qytetërimet e Mesdheut, që nga thellësia e mijëvjeçarëve janë takuar aty. Kudo toka juaj mban gjurmët e tyre. Gjyshërit tuaj kanq qenë në Luftën e Trojës të prirë nga Akili; dhe mbreti juaj legjendar, Pirroja, solli që andej vejushën e Hektorit, Andromakën. Homonimi i tij Pirroja II, disa shekuj më vonë, do të përmendet për fitoret e tij në Peloponez dhe në Italinë e Jugut. Olimbia, nëna e Aleksandrit ishte nga dera juaj, dhe mund të thuhet fare mirë që ishte gjysmëshqiptar Aleksandri që pushtoi gjysmën e botës. Në çdo etapë të madhe, në çdo kthesë të madhe të fatit evropian, ju dalloheni”.
Në takime të ndryshme kulturore shkencore, në organet e shtypit, në median elektronike, në vepra të boturara, në botën jashtë, nuk mungojnë lajmet dhe vlerësimet për përfaqësues të shquar të kulturës, të letërsisë, të arteve pamore, të muzikës, të skenës (koreografi, aktrim etj.). Por të gjitha këto në fjalorët enciklopedike kalojnë në heshtje. Në faqet e tyre nuk gjen një Aleksandër Moisi, një Karl Gegë, një Tefta Tashko, një Ismail Kadare e të tjerë, apo piktorët ikonografë Onufrin, David Selenicën, Konstandin Shpatarakun, të cilët kanë lënë gjurmë në artin e madh të ikonografisë jo vetëm në atdheun e tyre, por dhe në kishat e manastiret e Greqisë, të Maqedonisë dhe më gjerë. Afresket e tyre të niveleve botërore janë vlerësuar lart nga specialistë dhe personalitet të artit dhe të kulturës botërore. Këto ditë mësojmë nga shtypi për një marrëveshje midis fondacionit “Trashëgimi pa kufi” me qendër në Paris dhe Institutit të Monumenteve të Kulturës, Tiranë, për resaturimin e afreskeve dhe të kishave në Voskopojë. Kryetarja e këtij forumi, Beatris de Dyfor, kur i pa, i quajti këto afreske “të mrekullueshme, përrallore”. Do të ishte me vlera të shumanshme mundi për të mbledhur dhe sistemuar në një botim akademik ç’është thënë për Shqipërinë dhe shqiptarët në rrjedhën e historisë së tyre nga të huajt. Sidomos sot do të ishte shumë e dobishme.

gazeta panorama - /2004-08-06

[GL_Branch]

NE PARAHELENET?

FORUM NE TOP SHOW / Shqiptarët, a janë populli më i vjetër, jo i vetëm, i Ballkanit?


Na ka mikluar herë pas here ideja e të qenit një popull i lashtë. Dhe jo vetëm ne shqiptarëve. Në këtë cep të Evropës jemi zënë shpesh, duke u kapur gjithsecili tek ato që mendon se janë rrënjët e tij. Jemi ne para grekëve? Jemi bashkëkohës me grekët? Na kanë ngushtuar sllavët dhe grekët, duke na spostuar nga ato që dikur kanë qenë hapësirat e katragjyshërve tanë? "Shqipëria-Odiseja e pabesueshme e një populli parahelen" e studiuesit francez me origjinë shqiptare, Mathieu Aref, botuar nga shtëpia "Plejad", na e përkëdhel goxha sedrën në këtë drejtim, duke thënë se ne jemi populli më i vjetër, jo vetëm i Ballkanit, por i mbarë Evropës. Përveç entuziazmit, libri risolli edhe njëherë polemikat. Ndërsa ne, në "Top Show", tentuam që këto polemika t‘i zbresim nga katedrat në sy të publikut. Qëllimi ynë nuk ishte të provonim vërtetësinë dhe seriozitetin e tezës së zotit Aref. Natyrisht që kjo nuk mund të bëhet në dy orë emision. Në këtë minutazh tentuam një përballje debati midis profesorëve të nderuar, për disa çështje që, për hir të së vërtetës, nuk dëgjohen sot për herë të parë. Mendojmë që është shumë e rëndësishme të flitet publikisht për disa çështje, sidomos kur lidhen drejtpërdrejt me kulturën. Në këtë kuptim, emisioni i mbrëmjes së djeshme ishte në vazhdën e debateve të ngritura nga "Top Channel" dhe nga media të tjera të shkruara për tema, që kanë interes kulturor, po aq sa edhe kombëtar. Libri "Kodi i Da Vinçit", megjithëse një roman artistik (fiction) përfshiu në një debat të gjerë botën akademike, teologjike, studiues të ndryshëm këtej dhe andej Atlantikut. Një debat i ashpër, që kishte brenda dhe paragjykime, por që megjithatë, thuheshin në sy të publikut. E pra, kjo është e rëndësishmja. Njerëzit flasin dhe debatojnë, pasi kultura e debatit nuk e lë mendimin të flejë. Në përgjithësi ne, që ende shumë gjëra i lëmë të kalojnë apo zhytemi në zhurmën e fjalëve të ditës, kemi shumë për t‘u stërvitur në kulturën e debatit dhe, për ta kthyer atë në një mënyrë tonën të natyrshme të të jetuarit. Kjo është shumë e rëndësishme për në që pretendojmë Evropën si "më të vjetrit e saj" apo si "bijtë e saj të humbur" që "duam të rikthehemi në shtëpi". Në shtëpinë ku ne duam të shkojmë, mendimi gjallon, debati e bën atë publik dhe të respektueshëm, pavarësisht na pëlqen apo jo. Kjo ishte dhe është arsyeja e vërtetë e "Top Show"-t.

Alban Dudushi: Teza mbi origjinën ilire të shqiptarëve duket se është tashmë e mbështetur si gjuhësisht, ashtu edhe historikisht. Deri këtu kanë shkuar zbulimet dhe studimet deri sot?

Muzafer Korkuti (drejtor prej shumë vitesh i Institutit të Arkeologjisë: Jo, sepse do të kishte marrë fund puna e studiuesve. Të rëndësishme janë të rejat, jo ato që janë tashmë të ditura. Cilat janë të diturat? Prejardhja e shqiptarëve prej ilirëve është tashmë një çështje e pranuar nga të dhënat arkeologjike, etnologjike gjuhësore. Ndërsa prejardhja e ilirëve, formimi i tyre, origjina, është e diskutueshme.

Dudushi: Kur flasim për prejardhjen e shqiptarëve prej ilirëve çfarë kemi parasysh?

Neritan Ceka (arkeolog): Është një problem i zgjidhur tashmë, të paktën nga pikëpamja arkeologjike, vazhdimësia nga ilirët te shqiptarët dhe nuk ka një popull tjetër të ardhur që zhduk ilirët. Është e qartë gjithashtu, edhe ardhja e popujve sllavë në shek. VI, të cilët thjesht kanë shkatërruar dhe nuk janë instaluar në këto troje. Çfarë ka ndodhur më pas, është një vazhdimësi e asaj që quhet kultura e Komanit, që mbush një boshllëk nga fillim shek. VII-1081 kur përmenden për herë të parë arbrit, paraardhësit tanë. Lashtësia e një kombi është gjithmonë relative. Në arkeologji bëhet fjalë për civilizime apo kultura, që janë njësi etnike, që identifikohen në bazë të kulturave materiale, gjurmëve, objekteve, riteve, nderimeve të perëndive. Është vështirë të përcaktosh fillimet e një etnosi. Ne kemi folur në arkeologji për fillimet e etnosit ilir, lidhur me dyndjet indoevropiane të vitit 2200-2000 para erës sonë. Pra, nga pikëpamja arkeologjike, ilirët dëshmohen para grekeve, por nuk mund të themi se ata që ishin përpara ilirëve ishin identikë me ilirët apo se ata bëjnë një njësi lehtësisht të identifikueshme. Është shumë e vështirë që fjalëve të trashëguara nga e kaluara, t‘u bësh shtresëzimin e fjalëve që do t‘i quanim pellazgë.

Dudushi: Ballkanologu grek, Arqile Lazaru, në një intervistë për emisionin "EXCLUSIVE" në "Top Channel", pretendon se kufiri natyror midis Shqipërisë dhe Greqisë, është lumi Shkumbin. I referohet historianit francez, Masu, sipas të cilit, në rrugën "Egnatia" janë gjetur vetëm emërtime dhe mbishkrime greke. Pohon gjithashtu, se sipas studiuesve Hamon, Rusu dhe italianit Karlo Tajavini, vërtetohet se shqiptarët nuk janë pasardhës të ilirëve. Sipas tyre, thotë ai, ka ekzistuar fisi Dardan midis Sofies dhe Beogradit, më pas ky fis zbriti në Shkup dhe u vetëquajt shqiptar. Pra, sipas tij, duam apo nuk duam, Vorio-Epiri është tokë greke.

Pëllumb Xhufi: Ky zotëri grek nuk është i informuar ose është i informuar në atë nivel, në të cilin në Greqi gjen të informuar dhaskalët e fshatit. Pa dashur ta fyej, por gjëra të tilla nuk i dëgjon nga profesorët grekë, me të cilët kemi pasur vazhdimisht kontakte. Duke e nisur nga e para, Vorio-Epiri është një nocion i ri, i 1913-ës dhe është një koncept i qartë politik dhe nuk ka të bëjë aspak me etnicitetin e një krahine. Ky term lindi për herë të parë në ambientet e Ministrisë së Jashtme greke dhe u përdor nga shtabet e ushtrisë, kur u pushtua Epiri Jugor, Çamëria. Dhe këtu doli pretendimi tjetër i grekëve për të pushtuar pjesën tjetër të Epirit, që ata e quajtën Vorio-Epir. Kjo shpikje që nga ky moment u bë flamuri i betejave të ardhshme të shtrirjes së shtetit grek përtej kufijve të tij natyralë. Epiri vetë është një nocion historik i përdorur në antikitet, u harrua në mesjetë, në kohën e humanizmit u ripërdor. Qartësisht, në dokumentet vërtetohet që në Epir identifikohet popullsi shqiptare. Shekulli XI, një peshkop grek e quan Çamërinë e sotme si një trevë të jetuar nga barbarët, në kuptimin e një popullsie jo-greke. Shekulli XIII, ky territor tregohet i banuar nga shqiptarë. Ballkanologu grek, në fakt, nuk u referohet fare baballarëve të historisë greke. Nuk i gjen këto teza as te Lambros, i cili ka qenë Kryeministër i Greqisë dhe nuk mbahej për ndonjë filoshqiptar i madh, por kur bën histori nuk mund të bënte karagjozin. Babai i shkencave historike greke, Athanas Psalidha, shek XIX, pasi bën historinë e gjithë Shqipërisë së Jugut, tregon që të gjithë flasin shqip deri poshtë në Prevezë. Epiri, sipas tij, do të thotë Shqipëri. Ky pra është koncepti i historiografisë greke, ky është dhe sot. Pra, Vorio-Epiri është një krijesë qesharake, e tillë u trajtua edhe në Konferencën e Paqes 1919. Ka një thënie lapidare të një autori të fundshekullit XIV, sipas të cilës: "Shqiptarët janë farë ilire".

Dudushi: A është zgjidhur përfundimisht prejardhja e gjuhës shqipe?

Seit Mancaku (profesor i gjuhësisë): Sa për çështjen e kufirit mes Shqipërisë e Greqisë, janë vetë autorët e lashtësisë greke, vetë baballarët e historisë greke, që kur paraqesin situatën e Ballkanit, thonë se fiset ilire shtriheshin në veri, që nga Istria deri në gjirin e Ambrakisë në jug. Madje, kur anijet hynin në gjirin e Ambrakisë, thuhet që nga e djathta kishin grekët, nga e majta kishin barbarët, pra popullsinë jo-greke. Studiuesit e sotëm grekë, duke u ndjerë keq nga ky fakt i vetë grekëve, janë përpjekur të sajojnë një kuptim tjetër të fjalës ‘barbare‘. Pra, sipas tyre, grekërit e vjetër, "barbaros" nuk e kanë përdorur në kuptimin gjuhësor, por atë kulturor, se fiset që ishin në veri të këtij kufiri kishin një nivel kulturor të ulët. Gjë kjo e sajuar dhe që nuk shkon fare. Nga pikëpamja gjuhësore, fjalët e ballkanologut grek (që në fakt nuk është kompetent për këtë çështje, pasi është profesor i rumanishtes) janë shumë të gabuara, sepse Shkumbini është kufiri i dy dialekteve të shqipes dhe jo i Shqipërisë me Greqinë, midis gegërishtes dhe toskërishtes. Dy dialektet e shqipes janë një dëshmi shumë e qartë e autoktonisë shqiptare dhe e prejardhjes prej ilirëve. Dy dialektet tona kanë veçori të tilla, që tregojnë se janë formuar shumë herët. P.sh. një nga tiparet kryesore qe rotacizmi që është kthimi i n-së në r, ose i a-së në ë, (ranë-rërë), ky tipar është i hershëm dhe nuk kishte si të formohej, nëse shqiptarët nuk do të ishin këtu, edhe në Toskëri, edhe në Gegëri.

Problemi i etnogjenezës së gjuhës shqipe është kompleks dhe historik. Qëkur lindi gjuhësia historiko-krahasuese, pasi u përcaktua karakteri indoevropian i gjuhës shqipe, problemi themelor ishte ai i prejardhjes së saj. Për të shpjeguar këtë, studiuesit u nisën nga gjendja e Gadishullit të Ballkanit në periudhën antike. Katër kanë qenë popujt kryesorë në këtë kohë: ilirët në perëndim të gadishullit, trakët në lindje, grekët në jug dhe makedonasit e vjetër midis trakasve dhe ilirëve. Me metodën e përjashtimit, greqishtja përjashtohet nga mundësia për të qenë burim, pasi janë gjuhë shumë të ndryshme, makedonishtja nuk mund të merret në konsideratë, pasi u greqizua mjaft shpejt, pra mbetet ilirishtja dhe trakishtja. Edhe këtu këto të dyja ndahen, pasi ilirët janë shumë të vjetër dhe kanë banuar në këto troje, ku banojnë shqiptarët sot dhe në asnjë dokument historik nuk njihet që të jetë bërë ndonjë shpërngulje e mëvonshme. Hani, njëri nga themeluesit e albanologjisë, solli një sërë argumentesh në mbrojtje të tezës ilire. Veçanërisht, me prejardhjen e shqipes prej ilirishtes është marrë profesor Eqrem Çabej.

Dudushi: Teza e deritanishme është që popullsitë parahelene në fakt janë popullsi të vdekura. A ka vend për t‘u vënë në dyshim kjo tezë?

Mathieu Aref (studiues francez me origjinë shqiptare): Deri tani është folur për ilirët dhe kjo nuk më habit shumë, sepse pellazgët konsiderohen popull i zhdukur. Nëse mënjanohet ekuacioni pellazgë-ilirë-shqiptarë arrijmë në një rrugë pa krye. Duke qenë se pellazgët janë konsideruar një popull i zhdukur me trup dhe me shpirt, atëherë këtu ndërpritet gjithçka. Homeri thotë se gjuha e Zeusit ishte gjuha e pellazgëve dhe Dodona, qendra e tempullit të pellazgëve. Homeri flet për pellazgët dhe gjuhën e tyre, pasi toponime dhe emra shpjegohen me anë të gjuhës paradreke, që ka ekzistuar në këto troje. Nëse shpjegojmë emërtimet falë shqipes, emërtimet pellazge ishin të hershme dhe shpjegohet direkt prejardhja prej pellazgëve. Nëse, duke u nisur nga arkeologjia nuk ka gjurmë të lëna, nuk është një argument për të shpjeguar që ilirët nuk janë pasardhësit e pellazgëve.

Dudushi: Pellazgët është një emër gjenerik (i përgjithshëm) apo është një etni e cila është e ndarë në fise dhe dialekte?

Aref: Që është një term i përgjithshëm, kjo është pranuar nga të gjithë. Por unë kam një koncept të ndryshëm për termin gjenerik, nga ajo se si e përdorin të tjerët. Të gjithë quheshin pellazgë, por janë të ndarë në fise që flisnin të njëjtën gjuhë, në dialekte të ndryshme. Pellazgë vjen nga SHPELLAGJI që do të thotë njerëz të ardhur nga shpella. Vetë Zeusi, sipas mitit, kishte lindur në një shpellë. Askush nuk e ka marrë në konsideratë këtë element, meqenëse janë mënjanuar të gjitha studimet për pellazgët.

Dudushi: Pra, ka pasur një shmangie, një mosnjohje. Në librin tuaj thuhet që shumica e shqiptarëve nuk janë marrë fare me gjuhën shqipe dhe kjo ka qenë arsyeja që i ka bërë ata të gabojnë...

Aref: Ata kanë përzier gjithçka, se në fakt pellazgët përbëheshin nga dy grupime të mëdha etno-gjuhësore. Në perëndim, ilirët dhe në lindje trakët. Shumica e studiuesve mendojnë se trakët nuk kishin asnjë lidhje me ilirët. Por kjo është e gabuar, pasi trakët kishin lidhje me pellazgët, ashtu si etruskët dhe tirenianët. Pellazgët është një emër përmbledhës, por që përfshin një shumicë tribush.

Dudushi: Është njësoj si të thuash shqiptarë dhe pastaj të thuash gegë e toskë?

Aref: Po. Sepse kishin të njëjtën gjuhë dhe kulturë, por me dialekte të ndryshme. Pellazgët shtriheshin nga Atlantiku deri në Detin e Zi dhe kjo shihet në emërtime e toponime.

Ceka: Ka pasur interes për trinomin pellazgë-ilirë-shqiptarë dhe me këtë janë marrë shumë studiues, sidomos për të parë lidhjen midis ilirëve dhe popullsive paraardhëse. Rezultatet në përgjithësi kanë qenë: Bazuar në vendbanime shumë shtresore ka një lloj vazhdimësie siç është Maliqi, që fillon me Neolitin e vonë, vazhdon pa ndërprerje në periudhën e Neolitit, në bronz, pra mund të ndiqet vazhdimësia e jetës. Kurse në vendet fqinje, pika të tilla të forta që tregojnë vazhdimësi, janë veçanërisht në Thesali, në Maqedoni ose në zonën e Bullgarisë në Karanovo, në zonën e Serbisë dhe rezultatet janë të ngjashme. Në fund të Neolitit ka një ndërprerje të kulturave, por arkeologët kanë konstatuar që në Kamnik ka një vazhdimësi nga kultura e Neolitit në Eneolit, në zonën e Shqipërisë mbetet një pjesë e kulturave të mëparshme, që mund të jenë asimiluar nga popullsia e ardhur. Rezulton një lidhje mes ilirëve (jo më të hershme se viti 2200 para erës) dhe pellazgëve, e provuar nga arkeologjia. Ky është një konkluzion korrekt. Kjo vërteton që ne jemi parahelenë. Por nuk është ndonjë meritë e madhe të jesh shumë i hershëm, se me këtë, në fakt, del që ne jemi evropianët e parë dhe të fundit në dyert e Evropës së sotme.

Mancaku: Nuk është se u anashkalua çështja e pellazgëve, por për të kaluar aty duhej të vërtetohej më parë lidhja e shqiptarëve me ilirët, gjë që tashmë është arritur. Edhe nga gjuhëtarët është njohur ekzistenca e një substrati paragrek këtu në Ballkan. Hani në 1854 pranon që ilirët dhe epirotët e maqedonët kishin një prejardhje më të largët pellazgjike. Kjo ide u përqafua edhe nga rilindësit. Rilindësit, me entuziazëm e vërtetuan për të ringjallur ndjenjën që ne jemi shumë të lashtë dhe për të zgjuar optimizmin kombëtar. Nuk mund të shkojmë më tutje në vërtetim përtej ilirëve, pasi nuk kemi argumente gjuhësore. Profesor Arefi përdor metoda të ndryshme dhe mjaft herë të lë të kuptosh se ajo që ai e quan pellazgjishte është ajo që mbahet si indoevropianishtja. Kur themi që shqipja lidhet me indoevropianishten, ne këtë lashtësi kemi parasysh. Të më falë profesor Arefi, por krahasimet gjuhësore në veprën e tij çalojnë mjaft. Nuk mund të thuhet që pellazgë shpjegohet me shpellë, sepse shpellë vjen nga greqishtja spelajon, në latinisht spelagus. Nuk mund të shpjegohet emri i Athinës me E thëna. Vetë këto emra janë të rinj, nyja përpara për shembull, nuk është e kohës kur është themeluar Athina.

Aref: Nuk jam dakord me të, për sa i takon indoevropianistikës, pasi kjo është një shkencë e re e fundshekullit XIX. Kur flas për shtrirjen nga Atlantiku në Detin e Zi, nuk flas aspak për indoevropianishten. Sigurisht që nuk ka shkrime pellazgjike, ashtu si nuk ka edhe shkrime ilire. Nuk është argument, që meqë këta dy popuj nuk kanë gjurmë të shkruara nuk kanë ekzistuar. Kjo është arsyeja që zbuloi këtë gjë, duke thënë që gjuha shqipe është një fosil i gjallë. Meqë gjuha pellazge nuk ekziston ose mund të jenë grekët që e kanë zhdukur, ne gjejmë fare lehtësisht emrat mitologjikë, siç është Athina, që shpjegohet me anë të gjuhës shqipe. Shkencëtarët e kanë pranuar përmes greqishtes, por përmes një gjuhe tjetër parahelenike. Shpjegimet paraindoevropiane apo indoevropiane janë semantizma. Jam dakord me Cekën që shpjegon se nuk ka boshllëk etnokulturor nga Eneoliti në bronz. Shkencëtarët fshehin një fakt, atë që grekët janë një populli ri i Ballkanit, i ardhur këtu në shekujt IX-VIII para Krishtit.

Korkuti: Arefi, në librin e tij nuk shfrytëzon punën e bërë dhe përfundimet e arritura deri tani. Ai nuk u referohet këtyre rezultateve. Pra, të njihet ajo që është arritur dhe mbi atë të argumentohet. Sipas shpjegimit të tij, pellazgët janë shpellarë. Nëse do të pranojmë këtë hedhim poshtë faktin që ilirët kanë qenë një qytetërim. Bylisi kishte teatër, po ku u zhvillua në shpella? Nuk mund ta shohim kështu procesin e vazhdimësisë, pa kaluar nga një etapë në tjetrën. Çabej ka thënë që shqipja është bijë e ilirishtes. A mund ta them këtë për parailirët? Natyrisht që jo. Pasi këtu bëhet fjalë për elementë të epokës parailire. Rëndësi ka procesi që ndodhi dhe se çfarë përfituam ne nga ky substrat parailir, indoevropian apo pellazg, ta quajmë si të duam, sikundër përfituan trakët nga kjo nënshtresë paleoballkanike.

Aref: Zoti Korkuti qenka zëdhënës e të pranuarës gjithësisht. Nuk ka shumë imagjinatë në trajtimin e çështjes. Nuk ndjek rrugën që të ndjek atë që ka thënë dikush dhe ta marrë atë të mirëqenë. Korkuti kërkon të gjejë morrat në kokë. Nuk është një argument për të shkatërruar tezën time fakti që nuk pranohet shpjegimi i pellazgëve me shpellarë. Nuk bëhet fjalë për kaos, pasi pranohet që shqiptarët janë pasardhësit e ilirëve, mirëpo meqë nuk fakte parailire nuk mund të kemi lidhje. Emrat pellazgë shpjegohen me anë të shqipes.

Dudushi: Në fakt, cilat janë metodat që ju kanë çuar juve në përfundimin se ne jemi pasardhës të pellazgëve?

Aref: Fillova kërkimet nëse grekët ndodheshin këtu para shekullit VIII, cilët ishin mikenasit dhe ç‘prova kishte. Nuk gjeta asnjë provë. Kështu fillova të studioj për pellazgët, të cilët më çuan tek Iliria dhe Shqipëria. Për sa u takon mikenasve ka një keqkuptim të madh, të krijuar nga Turqididi. Turqididi ka thënë në librin e tij të parë kapitulli III, ka kapërcyer katër shekuj. Këta janë 4 shekujt e errët, për të cilët nuk kemi thuajse asgjë përveç linearit B. Lineari B është deshifruar nga Shaduik dhe ata kanë plotësisht të drejtë qëkur e kanë quajtur greqishte të vjetër. Por nuk u kuptua që kjo greqishte e vjetër, në fakt, ishte pellazgjishtja e vjetër. Herodotin e kanë trajtuar si barbarofil, sepse foli për pellazgët si popullsi parahelene. Me të drejtë ka pohuar që pellazgët u dhanë grekëve një pjesë të gjuhës dhe mitologjinë. Por si mund të hidhet poshtë kjo që ka thënë babai i historisë, të tjerë e deri te Turqididi? Unë mbështetem te të vjetrit dhe jo te të rinjtë që kanë thënë gjithçka pa kundërshti. Miqtë nuk do të më kundërshtojnë që te mikenasit ndodhen shenja, si shpata, anije që datojnë shekullin XVI para Krishtit në zonën e Shqipërisë. Ndërkohë që të gjithë studiuesit kanë pranuar se nuk ka asnjë gjurmë në Shqipëri në shekujt XVI-XV para Krishtit. Termi mikenas erdhi nga Shliman, i cili gjeti këto mbetje në Mikenë, sepse po të kishte qenë në Korint do t‘i kishte quajtur korintas. Që prej Shlimanit, ky u quajt rëndom qytetërimi mikenian dhe ky është keqkuptimi i madh që ka ndodhur. Këto që po them mbështeten në pesë fusha: histori e vjetër, arkeologji, antropologji, mitologji, linguistikë. Secila nga këto fusha çon ujë në mullirin e tjetrës.

Ceka: Kam idenë që ne flasim nga dy botë të ndryshme. Nuk rezulton në formimin tim që qytetërimi mikenas të jetë formuar dhe ndikuar nga ai pellazg, por nga një popullsi e ardhur në Greqi rreth vitit 1800 dhe shkrimi linear B, që është i ndryshëm nga ai A, është pranuar se është grek dhe e vërtetuar nga dokumentet më të lashta të greqishtes. E vetmja gjë që na bashkon, është e vërteta historike që shqiptarët vijnë nga ilirët dhe kjo është e vërtetuar katërcipërisht. Është e vërtetë që në territorin ku shtriheshin ilirët ka një vazhdimësi të padokumentuar të asaj që mund ta quajmë pellazgji.

Aref: E thashë që ka një keqkuptim dhe mikenasit nuk janë grekë. Ne këtu kemi opinione krejtësisht të kundërta. Unë nuk mbështetem në disa historianë, të cilët kanë thënë ca gjëra që për mua janë të pavërteta. Fakti është që ata kanë thënë për mikenasit se janë grekë dhe ata janë në të vërtetë. Herodoti e ka thënë me të drejtë dhe ndoshta ai e njihte pellazgjishten, sepse ka shumë rajone që ishin të banuara nga pellazgët. Po ky Herodot ka thënë që ilirët ishin një popull i pavarur, por problemi është se nuk është dëshiruar të kuptohet domethënia e fjalëve të Herodotit. I pavarur do të thotë i lirë = ilirë. Këtë nuk e pranonte vetëm Herodoti, por të gjithë. Sot nuk e kuptoj përse nuk e pranojnë.

Mancaku: Na ndajnë metodologji të ndryshme pune. Në bazë të disa të dhënave gjuhësore ka disa elemente të greqishtes së vjetër, që nuk shpjegohen dot me greqishten e sotme dhe as në linjën nga indoevropianishtja në greqishten e sotme. Këto i atribuohen një substrati paragrek. Metodologjia e punës e kërkon që këto elementë të substratit paragrek, të evidentuar nga mjaft studiues, të krahasoheshin me disa elementë të trakishtes, ilirishtes, që të mund të plotësohej e rindërtohej pellazgjishtja. Mirëpo, që të bëhej kjo, duhej të kishim elemente të njohura nga trakishtja, ilirishtja edhe ato elemente arkaike të greqishtes së vjetër, të mund t‘i krahasonim, në mënyrë që të rindërtonim një gjendje të pellazgjishtes. Gjë që nuk e kemi. Mikenishtja nuk mund të hidhet poshtë me një pohim, që nuk është greke. Mikenishtja është pranuar se është një dialekt arkaik i greqishtes, por jo një gjuhë krejt e veçantë.

Aref: Indoevropianishtja është vënë në diskutim nga shumë studiues. Reinfu thotë që indoevropianizmi duhet zëvendësuar më mirë me evropianizëm. Çka do të thotë që kishte popull autokton në Evropë dhe jo pushtime hipotetike. Këtu qëndron problemi dhe prej këtu kanë filluar të gjitha keqkuptimet dhe gabimet.

Gazeta Shqip (03.05.2007)

[BARAT]

Mancaku: Na ndajnë metodologji të ndryshme pune. Në bazë të disa të dhënave gjuhësore ka disa elemente të greqishtes së vjetër, që nuk shpjegohen dot me greqishten e sotme dhe as në linjën nga indoevropianishtja në greqishten e sotme. Këto i atribuohen një substrati paragrek. Metodologjia e punës e kërkon që këto elementë të substratit paragrek, të evidentuar nga mjaft studiues, të krahasoheshin me disa elementë të trakishtes, ilirishtes, që të mund të plotësohej e rindërtohej pellazgjishtja. Mirëpo, që të bëhej kjo, duhej të kishim elemente të njohura nga trakishtja, ilirishtja edhe ato elemente arkaike të greqishtes së vjetër, të mund t‘i krahasonim, në mënyrë që të rindërtonim një gjendje të pellazgjishtes. Gjë që nuk e kemi. Mikenishtja nuk mund të hidhet poshtë me një pohim, që nuk është greke. Mikenishtja është pranuar se është një dialekt arkaik i greqishtes, por jo një gjuhë krejt e veçantë.

ne kete fragment kane harruar te shtojne pyetjen e Dudushit:
PO NE SHQIP SHPJEGOHEN

Dudushi nuk mori pergjigje sepse profesori "harroi" ose "u hutua" pas fillit te mendimit

[imodhjom]

kishte nje fragment gjat emisionit kur njeri nga folesit (arkeologu tjeter,jo neritan ceka) tradhtoi veten duke dhene te kuptonte qe autoret e lashtesise nuk i kishte lexuar ndonjehere drejtpersedrejti por me sa kuptova kishte lexuar interpretime(shpjegime) te tyre nga autore bashkohore(konkretisht citoi nje emer rus ne mos gaboj).
Dhe me e bukura qe shabllonizmin e tyre e nxirrnin si vlere,ndersa arefin e shkrete qe c'fare nuk kishte studiuar per te bere ate pune e nxirrnin si budalla.

[Hyllien]

Ceka:Por nuk është ndonjë meritë e madhe të jesh shumë i hershëm, se me këtë, në fakt, del që ne jemi evropianët e parë dhe të fundit në dyert e Evropës së sotme.


????????????????/
Ku mund ta gjej videon e ketij emisioni ? (Ama ka ngel shiksi Alban Dudushi me zgjidh historine shqiptare - tani vec t'ja fusim rakise me pak meze dhe u bo edhe antarsimi i Shqiperise ne Europe).

[imodhjom]

Ceka:Por nuk është ndonjë meritë e madhe të jesh shumë i hershëm, se me këtë, në fakt, del që ne jemi evropianët e parë dhe të fundit në dyert e Evropës së sotme.


????????????????/
Ku mund ta gjej videon e ketij emisioni ? (Ama ka ngel shiksi Alban Dudushi me zgjidh historine shqiptare - tani vec t'ja fusim rakise me pak meze dhe u bo edhe antarsimi i Shqiperise ne Europe).

ketu mund te shkarkohet,por nuk e kane vene akoma emisionin me arefin.zakonisht i vene nja 1 jave mbasi dalin ne tv...
http://www.top-channel.tv/13/topshow.html