Odiseja e pabesueshme e nje populli parahelen

[detiad]

Desha te dij a ka ndonje qe ka lexuar librin Odiseja e pabesueshme e nje populli parahelen, dhe cfar mendimesh keni.

Eshte shkruar nga Mathieu Aref

Ky liber do te befasoj shum lexues.

Ai nuk ngurron te marr nje qendrim krejt te kundert ndaj asaj, qe me sa duket,
eshte nje e vertet e ndertuar. A mos ka qene i mbivlersuar vendi i Grekeve ne historine e Gadeshullit te Ballkanit dhe, me sa duket vetvetiu e pa nxjerre pikepyetje, ne jemi mesuar ta ngjisim deri ne periudhen Mikeniane e madje edhe me tej dhe ta vendosim pothuajse natyrshem si te kete qene faktori thelbesore i historise se ketije rajoni?

Ne kete veper, Mathieu Aref hulumton ne nje tjeter drejtim dhe ravijezon nje bote tjeter, ate Pellazge, se ciles Greket i detyrohen per nje pjese jo te vogel te se kaluarares se tyre. Por kesaj here ajo nuk duhet kerkuar jashte apo matane deteve, ajo duhet te te kete qene aty, ne Ballkan, perpara Grekeve, dhe ketyre kur mberriten, nuk u mbeti gje tjeter vecse te depertonin e te merrnin ate cfare ajo u ofronte.

Kuptohet qe keta Greket do ta kene damkosur Herodotin per tradhti ndaj helenizmit dhe dota kene denoncuar per dashaligesine e tij - gje do te behet objekt i nje trajtese te vogel te Plutarkut - e cila e shtyn ate te njohe cilesite e barbareve, dhe kjo, sipas atyre, i zhvlerson bashkepatriotet. Por Herodoti ka patur shume te drejte : Greket nuk kane qene te paret mbi kete toke, dhe nese ka patur te tjere me pare, atehere eshte me se e qarte se u detyrohen atyre nje pjese te rendesishme te qyteterimit.


Dominique BRIQUEL
Profesor ne Universitetin e Sorbones

"Indo - europianizmi?"*

Gjuhe'sia moderne ka mbetur ne qof rsokak per shkak te nje ideologjie koke'forte, e cila jo vete'm qe nuk po i rive ne diskutim apo nuk po i ripe'rte'rin tezat (dogmat?) e perpunuara prej fundit te shekullit XIX, por nuk denjon as te vere gje'rat ne vend. Ajo vazhdon te bazohet ne themele qe kane mbetur te pandryshuara qysh ne fillesat e kesaj disipline relativisht te vone, te cile't bazohen ne hollesi te mirefillta gjuhe'sore apo shpesh te raste'sishme qe nuk e njohin apo nuk marrin mundimin ta njohin historine dhe zanafillen e popujve qe flasin apo kane folur gjuhe', te cilat ata gjithmone nuk i kane identifikuar mbi baza reale.

Ne te vertete une mendoj se do te duhej te ritrajtoheshin disa teza dhe te shkohej me tej me nje rishikim te themeleve kryesore te kesaj disipline, j me qe'llim qe te spastrohen hulumtimet mbi "Gjenezen e gjuhe's se folur". 1 Kjo pune do te duhej te behej ne menyre te ndergjegjshme dhe kolegjialisht, pa ndjenja personale, pa shovinizem, me paanshmeri, pa dogmatize'm dhe me ndihmen e disiplinave te tjera, me qellim qe nje gjuhe, nje dialekt, nje nenshtrese apo thjesht nje fjale te vendoset ne konteksdn e saj historik dhe mbi te gjitha ate kronologjik. Ky rishikim e'shte i domosdoshem duke patur parasysh studimet e fundit dhe hulumtimet e realizuara ne fusha te lidhura ngushte, dlla si historia e lashte, arkeologjia, etnologjia, antropologjia ose paleontologjia. Ne te vertete keto hulumtime, ndaj te cilave une kam dhene ndihmese'n time modeste nxjerrin ne pah rendin qe e'shte pranuar ne pergjithesi apo rendin e vendosur.

Keshtu, e thene sakte, del qe historia e Greqise e'shte relativisht e vone:
*) Kjo pjese eshte nje dokument sbtese i k'etij librii botuar nga autori me 20 prill 2006 266

askush nuk e provon egzistencen e ke'saj Greqie (ajo histori qe ne kemi mesuar ne shkolle apo ne universitet) perpara shekullit VIII para Krishtit, gje qe e ul shume kronologjine e historise se lashte greke. Kjo nuk eshte litote1) qe perdoret kur thuhet se pushtuesit greke kane pushtuar nje vend, i cili nuk ka qene i tyre dhe qe e the'ne me saktesi u perkiste Pellazgeve, nje popull autokton, te cilin ata e nenshtruan dhe prej te cilit kane huazuar pjesen • me te madhe te kultures se tyre ( mitologji, poema epike, rapsode) dhe mbi te gjitha gjuhen e tyre (ne fillim joniane dhe arkadoqipriote dhe me pas doriane). Ja pra edhe "gjuha e tyre"! Pellazget e quajtur edhe "popuj te Detit, Egjeane, Mikene ose Filistine" (dhe me nje mori fisesh, nder te cilet Kariane, Lisiane, Ligure, Ibere, Kaukaziane, Thrake, Tirrene, Frigjiane, Trojane, Dardane, like, Epirote, Maqedone... dhe me vone Keltet etj.) zinin nje pjese te madhe te Europes qendrore dhe jugore, me sakte te Azise se Vogel, te Iberise dhe te Kaukazit.

Pasardhesit e vetem te Pellazgeve ne Europe jane Shqiptaret e sotme, gjuha e te cile've (nenkuptohet, me perjashtkn te fjaleve te futura apo neologjizmave te huaja) flitet sot ashtu 519 eshte folur qysh prej me shume se 3000 vjetesh! Ne te vertete fale maleve te tyre te pamposhtura, te qenit luftetare, guximit, krenarise, vullnetit per te mbetur te Ike dhe te pavarur, si rrjedhoje te "izolimit te tyre" (per te vetmen here di9ka perfituese !) shqiptaret kane I mundur te ruajne pothuajse te paprekur etnine e tyre (populli me "brakicefalik" ; i Europe's), gjuhen e tyre (nje lloj "fosile e gjalle"), kulturen, doket dhe zakonet dhe mbi te gjitha kostumet e tyre qe gjenden kudo ne vendet e lindjes europiane. Keshtu, kjo gjuhe parahistorike (pellazgjishtja e lashte prej nga gjuha shqipe) arrin te deshifroje apo te dekriptoje sot toponkne te shumta dhe oronime ne Europe, Azi e Vogel, Kaukaz, madje ne Azi si dhe te shpjegoje

1) Figure'ntorikeqe'perdoretperte %butur shprehjen e njemendimi.
267

Te marra nga libri odiseja e pabesueshme e nje populli parahelen, ne qofte se dikujt i interreson te lexoj ma shum do te postoja prap ndonje faqe.

pjese'n me te madhe te antroponimeve, tonimeve, eponimeve te mitologjise te mbiquajfur greke dhe te poemave te mbiquajtura homerike! Autoret an tike greke na kane lene shkrime domethenese, te cilatprovojne se Greke't ishin nje popull pushtuesish qe pushtuan "vendin, i cili do te behej Greqia" dhe se Pellazget ishin 'banoret e pare te vendit". Midis autoreve te tjere te lashte' greke, Hekate i Miletit, Hellanikos i Mitilenit dhe mbi te gjitha Herodoti e kane thene qarte se Jonianet ishin Pellazget e kthyer ne greke pasi ishin helenizuar. Herodoti pohon gjithashtu se mbreterit Doriane (dhe jo populli, i cili ishte me zanafille Hire) pohonin se ishin me zanafille egjiptiane. Megjithate Tuqididi, me shovinisti nga autoret greke, pohonte se Pelopsi (fjale qe ne greqisht do te thote "fytyre e ndotur" - aluzion per 9ehren e tij te zeshket - i ka dhe'ne emrin e tij Peloponezit) ishte "nje i huaj i ardhur nga Azia". Pervec mbreterve te Athines (Kekropsi, Eriktonios, Erekte, etj.), perendive (Poseidon, Dionisi...), gjysme-perendive apo heronjve (Perseu,; Herkuli...), te gjithe me zanafille egjiptiane, duhet kujtuar se Kadmos (fjale qe | rrjedh nga semitikja kadem " f i D D* ky qe mberrin, mberritesi, pra imigruesi apo pushtuesi), qe ishte themeluesi i Tebes greke, dihet mire se ka qene nje nje fenikas i rrurefillte (ai qe do te kete sjelle nga Feniki "alfabetin" e famshem).

Gjithashtu e'shte per tu shenuar se tempujt e pare te ndertuar me "gure ndertimi" (sipas Egjiptianeve, Asirianeve...) jane ngritur ne Greqi dhe ne Sisili vetem duke filluar nga shekulli VII para Krishtit sipas shkrime%-e, Polisi, Amfiktioni etj. Asgje me te vertete e "lashte" ne kete histori greke, te cilen ne menyre te gabuar e kane ngjitur deri edhe me tej se shekulli XXV para Krishtit! Pe'rsa i takon linearit B, ky nuk ishte gje tjeter ve9se "pellazg", nga i cili rrjedh gjuha joniane dhe arkado-qipriote! Se fundmi duhet shenuaf se "dialekti" dorian ka dale nga popullsi ilke te nenshtruara (Perieket, Hilote'l^ Penestet...) nga pushtuesit e pare Doriane (Helenet e vertete). Ja pra, me pafc fjale zanafilla semito-egjiptiane e Grekeve, pohim (prova dhe referenca ne mbeshtetje te saj) qe ravijezohet ne dy librat qe kam botuar.
268

Nje tjeter mospe'rputhje (ne'se guxoj ta quaj keshtu), madje gabim fatal persa i takon te kuptuarit te zanafilles se gjuhe've : krahasohet gjuha balto-sllave, serbo-kroatishtja dhe bullgarishtja (gjuhet e fundit te shfaqura ne Europe'n lindore pas shekullit VII pas Krishtit!) me gjuhet e tjera ballkanike shume me te lashta (shqipja eshte nje gjuhe autoktone qe ngjitet deri me lart se periudha Neolitike), greqishtja (gjuhe qe ngjitet deri ne shekullin VII para Krishtit dhe e shkruar vete'm nga fundi i shekullit VII dhe me e shumta ne shekullin VI), latinishtja (gjuhe e shkruar vetem duke filUuar nga shekulli III para Krishtit) apo gjuha rumune (gjuhe me zanafille thrako - ilire, mbi te cilen ka patur nje ndikim te madh latin per arsye te pushtimit te gjate romak). Ne te gjitha ke'to studime nuk eshte patur aspak parasysh te qenet e kahershme dhe vertetesia historike e secile's prej ketyre gjuheve. A mund te thuhet sot se nje fjale e tille e lashte' latine ka nje zanafille franceze (gjuha romane e tnevonshme)? Sigurisht qe jo sepse eshte fjala vete'm per te kunderten. Eshte e pamohueshme qe ne $do gjuhe egzistojne fjale te futura (continuum e per shkak te pushtimeve te perkohshme apo perfundimtare, nga kontaktet e perhershme, migracionete ndryshme dhe shkembimet e ndryshme trege tare ose kulturore) por secila nga ke'to gjuhe sapo t'i qemtoje apo t'i heqe fjalet e iutura dhe neologjizmat e huaja qe e prishin, ruan nje fond te paster gjuhesor Gjuha greke nuk eshte kaq e lashte sa kane dashur te na be'jne te besojme qysh prej 2500 vjetesh.— Ne te vertete nje tjeter gabim ka hedhur rrenje ne te trajtuarit ne planin historik ne lidhje me te qenet te kahershem te Grekeve duke i pe'rqasur ata me hipotetiket "Mikene" (XVI/XII para Krishtit), te «ilet nuk kane egzistuar kurre me kete eme'r (te shpikur nga arkeologet jnoderne, nder te cilet Shliman). Megjithate historianet e pare greke (Hekate iMiletit, Helanikos i Mitilenit, Herodoti dhe Tuqididi) i kane cituar Pellazget
269 I
.
•
"

si nje popull qe i ka paraparire Greket (te quajtur ndryshe "Mikene" te autoreve moderne!). Perkundrazi si dhe ne menyre paradoksale, autoret moderne nuk kane dashur te besojne ne te verteten historike apo uniciterin e popullit pellazg : "emer gjenerik qe emerton popullsi te ndryshme dhe te zhdukura pa lene gjurmen me te vogel historike dhe aq me pak gjuhesore! Megjithate, midis autoreve te tjere te lashte, Herodoti pohon se ata u kane lene trashegim grekeve nje pjese te madhe te gjuhes se tyre, te mitologjise dhe te kultures se tyre. Homeri tek Iliada a nuk i cileson Pellazget si "Hyjnore" dhe gjuhen e tyre "gjuha e Perendive"?
Atehere perse kalohen ne heshtje te gjithe keta tregues, prova apo argumente te prekshme? Vete keta autore moderne a nuk e kane zbuluar gabimin monumental te Tuqididit, te krijuar nga nje tregues te pakten interesant dhe ekuivok, i cili ka here te besohet se ky "pushtimi dorian" hipotetik (perve9 kesaj asnje gjurme arkeologjike nuk eshte zbuluar ne ate i periudhe) kishte ndodhur 80 vjet pas luftes se Trojes (Troja VI/VII e i arkeologeve) d.m.th. ne shekullin XII ! Pra Tuqididi ka kapercyer shend e | vere "kater shekujt e erret" (1200 - 800 para Krishtit), ku historia dhe aqj me pak shkrimi apo arkeologjia, e thene me sakte nuk na sjellin as proven » me te vogel te egzistences se nje kulture greke te tille si9 ka egzistuar ne i fillim te shekullit VIII para ICrishtit: nje shkeputje e qarte midis dyj qyteterimeve te ndryshme! Perkundrazi "80 vitet" e Tuqididit duken te sakta nese mendohet se e vetmja lufte e Trojes qe mund te kete egzistuar (arkeologjia ja ku eshte per ta pohuar) eshte ajo e pushtimit te Azise se Vogel (Eolida) nga Greket e pare rreth vitit 680 para Krishtit. Pra nuk eshte rreth 1100 (1183-80) kur Dorianet do te jene shfaqur per here te) pare (ne Greqi stricto sensu) por rreth viteve 600 para Krishtit (680-80=600). | Ne te vertete kjo perkon me citimet e para te emrit te "Dorianeve" (te cilin I Homeri nuk e njeh) prej Pindarit dhe Eskilit ne shekullin VI! Lufta e | famshme dhe hipotetike e Trojes (1193-1183),date e nxjerre nga Eratosteni,
270

Ne qofte se dikush deshiron ta kete kyt liber qe tregon nje te vertet te mohuar te popullit shqiptare, disa libra munt tja u dergoj falas.

[Darius]

Mire bere qe e postove o detiad por do te lutesha qe postimi te jete pak me shume estetik sepse eshte bere nje mish mash ketu qe nuk merret vesh se ku fillon fjalia dhe ku mbaron. Nuk ka rendesi vetem paraqitja e materialit por edhe qartesia dhe kuptueshmeria e tij.

[detiad]

Vazhdim nga faqja 270 me falni per gabimet e mesiperme, e kishte fajin scanner mashine, dhe nuk e dija.
Nuk ishte gje tjeter vecse ajo e Illionit, te pushtimit grek te Eolides ne shekullin VII para Krishtit! Illion (Troja VIII e arkcologeve) e'shte emri qe greke't i kane dhene qytetit te Trojes (fjale qe rrjedh nga fjala shqipe "troja" do te thote' "troje te te pareve"...). Ke'saj i shtojme se prije'sit doriane rridhnin nga nje etni semito-egjiptiane dhe jo nga nje popull i arrdhur nga veriu i Ballkanit. Ngaterresa vjen nga kjo thenie e nxjerre nga Aristoteli. Si rjedhoje eshte populli i nenshtruar, i cili ka qene i trungut ilir, nenkuptohet I ardhur nga Veriu i Greqise : Perieket, Hilotet, Penestet... Nje tjeter ngaterrese ; Greket me te mberritur ne vendin qe quhej "Pellazgji" kane pershtatur dhe kane perpunuar, pas pushtimit te tyre, nje poeme te vjeter qe trajtonte dasite midis fiseve pellazge te rajonit te Trojes ne Azine e Vogel. Ne te vertete ne fillim te shekullit VII, pervec pushtimit te tyre te rajonit te Trojes (te kthyer ne eolide me pas), Greket kane pervetesuar historine e kesaj poeme epike (te hyer ne "Iliade", titull i nxjerre nga emri - "Illion"- te cilin ia kane dhene qytetit te "Trojes") Sa per Pellazget, Jonianet dhe Dorianet, Herodoti kishte plotesisht te drejte. Ne te vertete sot apo neser gjithcka perfundon gjithmone duke dale ne shesh e verteta!
Pra nuk ka asnje lidhje, asnje vijimesi midis ketyre "kater shekujve te erre't" 1200 - 800) dhe qyteterimit te mepastajme grek stricto sensu (duke filluar nga vitet 800 para Krishtit). Atehere, si mund te perligjen qe "te mberriturit me pas" do te thote "te egzistuarit me perpara"? Pervec kesaj ne vitin 1952, Ventriks dhe Kadvik e kane cuar edhe me tej duke pohuar qe lineari B ishte pellazgjishtja e lashte : merret vesh qe ata nuk e dinin se pellazgjishtja e lashte egzistonte shume perpara shfaqjes se greqishtes dhe gjithashtu nuk e dinin trashegimine e tyre kulturor te percjelle te Greket. Keshtu lineari B nuk ishte : tjeter vecse pellazgjishtja e lashte, tek e cila gjuha greke ka bere huazime te medha. Ja perse e gjithe bota eshte perfshir ne kete gabim, i cili per nje kohe te gjate ka parapire te gjitha hulumtimet per kete ceshtje.

[EDilo]

KAM NJE MENDIM TE DASHUR BASHKEATDHETARE, E JU DREJTOHEM JU "DETIAD", PO TE KENI MUNDESI ME NJERI , JOME POSTE SE NDOSHTA KUSHTON, DERGONI KETO LIBRA ME VLERE AQ TE MADHE TEK BIBLIOTEKA E "VATRES"NE NEW YORK, NE ADRESEN E MEPOSHTEME:
[COLOR="Blue"]THE PAN-ALBANIAN FEDERATION OF AMERICA VATRA (the hearth)
2437 SOUTHERN BL.
BRONX, NEW YORK,10458-6501 USA[/COLOR

NATYRISHT ,VINI DHE EMRIN TUAJ QE JA DERGONI PESHQESH VATRES!

[bklyn_kid]

Ka dale edhe pjesa e dyte e ketij libri!
MIKENET=PELLAZGET
Greqia ose zgjidhja e nje enigme


Shum interesant esht, plotesisht liber shkencor ama, plot fakte e analiza!

[EDilo]

Te dy librat e te Nderuarit MATHIEU AREF, te cituara ne kete teme, do ti quaja si "ENCIKLOPEDIA E HISTORISE SE PREJARDHJES SHQIPETARE"!Sidomos , brezi i ri i shkolluar tani ne universitete te ndryshme boterore, duhet ti lexoje, ti reklamoje ne biseda me Profesoret e shoket, dhe ti kete si udhe- rrefim per studime e zbulime te metejshme dokumentash , per historine e mrekullueshme Pellazge!

[Smth_Poetic]

une pertoja ta lexoja ,por me beri cudi nje shprehje nga shkrimi i pare ,supozuar qe eshte marre nga libri i filan autori.

shprehja ku ''pellazget na qekan therrite njerezit e detit'' !!!!
tani me sa di une , hipotezat se nga ishin keta ''sea people'' qe shkaterruan disa civilizime me emigrimin e tyre , por si perfundim u shkaterruan nga ramses III , jane vertet te shumta. e keto hipoteza jane pjeserisht te verteta ,ose aspak te verteta , por ne asnje menyre TE VERTETA.
hipotezave nuk u jepet kaq rendesi.

[detiad]

Ndikimet e pellazgjishtes se lashte ne gjuhen greke, latine dhe gjuhet e tjera Le te shqyrtojme fillimisht ndikimet e shumta te pellazgjishtes si III apo thrako-ilires ne dy gjuhet me te mirenjohura europiane: greqishf latinisht. Sot keto gjurme jane ende per tu korrigjuar ne fjalorin e ketyre gjuheve. Te gjitha keto fjale qe ne do te studiojme ketu i kane mbijetuar ndryshimeve te shumta, perzierjeve apo shkaterrimeve te ndryshme gjuhesore. Pra ato kane kapercyer, pa pengesa me shume se tridhjete shekuj.

Une nuk do te zgjatem ne forma te ndryshme gramatikore apo sintaksore te perbashketa, jo vetem ne gjuhen greke dhe latine, por edhe ne gjuhe te tjera te mevonshme europiane, madje te Azise perendimore, te cilat as do na sillnin ndonje gje domethenese as do te na sqarojne njohurite per zanafillen e gjuheve me te lashta dhe fjaleve te tyre, te cilat kane arritur te mbijetojne. Kete detyre po ia le gjuhetareve specialiste te lemit te gjuhesive. Keto mbetje gjuhesore jane tri llojesh. Pikesepari ato kane te bejne me toponimet dhe oronimet. Jane fjalet me te vjetra, te cilat ne i njohim sepse kane te bejne me emertimet e lashta te perdorura nga popujt e pare te Europes per te emertuar nje mal, pyll, shkemb, kep, lugine, det, liqen APO pellg, rrjedhe uji, vend i banuar (fshat, qytet..), etj. Keto emra jane me te lashte't, te cilet percillen nga brezi ne brez dhe jane te ngulitura pergjithmon ne kujtesen e njerezve.

Me pas vijne emrat e pervecem, te cilet na i jep onomastika e teksteve greke te autoreve antike (Homeri, Hesiodi, Arkiloku, Hekateu i Miletit, Herodori, Helanikosi i Mitilenit, Tuqididi...) te tilla si antroponime dhe eponime, emra te hyjnive (teonime) dhe emra te popujve (etnonime). Se fundi fjale te vjetra te llojit te pergjithshem, shume prej tyre mjaft te ndjeshme ndaj ndryshimeve qe kane te bejne me jeten e perditshme:
356

une pertoja ta lexoja ,por me beri cudi nje shprehje nga shkrimi i pare ,supozuar qe eshte marre nga libri i filan autori.

shprehja ku ''pellazget na qekan therrite njerezit e detit'' !!!!
tani me sa di une , hipotezat se nga ishin keta ''sea people'' qe shkaterruan disa civilizime me emigrimin e tyre , por si perfundim u shkaterruan nga ramses III , jane vertet te shumta. e keto hipoteza jane pjeserisht te verteta ,ose aspak te verteta , por ne asnje menyre TE VERTETA.
hipotezave nuk u jepet kaq rendesi.

Historia e nje vendid fillimisht shkruhet prej nje shkrimtari vendas, dhe te gjith te tjeret bazohen ne ato shkrime, kshtu eshte dhe me historine greke ne pergjithsi eshte besuar ato qe thon greket.
Po te marrim historine e Skenderbeut e shkruar nga Marlin Barleti, jan shkruar shum libra te tjere te gjithe te bazuar tek shkrimet e Barletit. Kshtu qe sikur thote dhe EDILO me lart po te angazhohen studentat shqiptare ne ato universitete kudo qe jane, ti lexojne keta libra dhe tju tregojne te tjerve, besoj se do te linde nje interres dhe ndoshta do te dal e verteta, dhe besoj cdo Shqiptare do te donte te verteten.

Vazhdim i faqes 356 nga Mathieu Aref

me ngrene, me fjet, me sjell... qielli, toka, rete, shiu... fUsha, dritherat, metalet etj. Pjesa me e madhe e fjaleve kane kaluar ne shume gjuhe, popullsite E te cilave kane kaluar nga afer apo nga larg popujve te Europes te dale nga nje trung i vetem etnik (i llojit Homo-pelasgus!) te tille: Pellazget, Leleget, liguret, Karianet, lisianet, Egjeasit (Tirreno-Etruske, Eteokretase..), Fillistine, Thrake, Frigjiane, Trojane (Dardane, Teukre..), ilire (Autarkic, Dasarete, Enkele, Dardane, Panoniane, Venete, Liburne..), Tesprote (Epiriote, Molose, Kaone...), etj. Pervec kesaj ne planin antropologjik te gjithe keta popuj kishin nje karakter brakicefal teper te theksuar, d.m.th. kishin koke te rrumbullaket (aq te gjere sa edhe te gjate) pra e kundert me dolikocefale (koke vezake ose ne formen e topit te ragbise). Ky fenomen brakicefal rigjendet te shqiptaret e sotem, pasardhes te vertete te Pellazgeve ne Europe.

Pra ketu nuk eshte fjala te shpjegojme te tilla perputhje me sanskritishten dhe gjuhe te tjera relativisht te vonshme te mbiquajtura indo-europiane ose Ifndo-iraniane ose te tilla te tjera me rregulla (gramatikore, sintaksore, apo fonetike) qe shpesh me kalimin e kohes jane modifikuar per shkak te levizjeve te popullsive ose kane ndjere te papriturat e permbysjeve gjuhesore te krijuara mjaft vone nga pushtime te ndryshme.
Ne te vertete, duke mos dashur te bej nje kurs te larte te gjuhesise, gje qe nuk eshte aspak qellimi i vepres qe keni ne dore, kam ndermarre studime krahasuese dhe hulumtime etno-gjuhesore, te cilat me kane mundesuar hyrjen ne burimet e vete gjuheve te vjetra, t'i analizoj si ka qene, fale konfrontimeve te ndryshme, krahasimeve, perputhjeve dhe nganjehere disa kontradiktave te dukshme dhe fale asaj cfare zoteron gjuha shqipe dhe mbi
te gjitha te dialektit te saj geg, e cila eshte idioma me e vjeter e dale dretjtperdrejt nga gjuha thrako-ilke dhe si rrjedlioje nga pellazgjishtja e lashte. Plrvec kesaj dialekti geg paraqet perafersi te shumta me greqishten e lashte si ne planin leksikor, ate sintaksor gjithashtu edhe ate fonetik. Eshte pikerisht kjo pellazgjishte e lashte, e cila nuk ka qene marre ne
357

konsiderate. Me sakte i eshte dhene nje rendesi e jashtezakonshme Mikeneve (emer i shpikur nga arkeologet), nderkohe qe disa kane pohuar se Pellazget kishin paraprire Greket ne vendin qe do te behej Greqi". E kane trajtuar Linearin B (varianti i dale nga Lineari A, linear kretas) si nje gjuh pro- greke, nderkohe qe deshifrimet e Ventris dhe Kadvik (1952-1964; Knossos Mikene, Pilos, Tebe..) nuk kane sjelle vecse terma qe kane te bejne me listat e perllogaritjeve te prodhimeve te ndryshme tregtare, lista inventaresh, te cilat nuk kishin asgje letrare: pra ato nuk mund te na japin te dhena per jeten shoqerore, ekonomike ose politike, per gjuhen dhe as per zanafillen e ketyre popujve. Ja perse eshte ngjitur historia e Greqise deri te Mikenasit. Deshifruesit tane te shquar dhe ithtaret e tyre nuk e kane patur parasysh se bej ehfjall per nje gjuhe parahelene, pra jo greke, meqenese Greket nuk ekzistonin dhe nder te cilet ne nuk kemi as edhe nje lloj gjurme perpara shekullit VIII) para Krishtit. Nese mund te gjenden disa fiale qe ne dukje te bejne te mendosh per greqishten, eshte se shume me vone kjo e fundit ka bere huazime shume te medha ne pellazgjishten e lashte. Megjithate kjo gjuhe nuk eshte "zhdukur sic eshte perseritur shpesh ne te gjithe manualet e historise dhe komentaret e historise antike, por ajo ka lene gjurme te medha jo vetem ne gjuhen e sotme shqipe, pasardhesja e saj nepermjet thrako-ilirishtes, por gjithashtu it pjesen me te madhe te gjuheve indo-europiane.
Pra eshte hallka pellazge qe ka munguar ne hulumtimet e kryera deri ne ditet tona. Ne te vertete teorite e gabuara, pistat e gabuara ose gabimet e vleresimit, te cilat nepermjet specialisteve te pare te gjuhesise moderne u jane transmetuar ithtareve te tyre dhe qe duke i riperseritur pafundesish| me kalimin e kohes u pranuan dhe me ne fund u trajtuan si fakte te percaktuara. Pervec kesaj nje tjeter mangesi ka pllakosur te gjitha keto studime dhe hulumtime: etni-gjuhesia dhe kronologjia e saj. Ne te vertet jane ngaterruar elemente gjuhesor te mevonshem me ato me te lashta. Gjithashtu eshte bere nje projektinm a posteriori e elementeve pak a shume te dhena nga autore antike, pa vendosurkronologjine e tyre te vertete apo| iu verifikuar burimi.

Une nuk mund te rri pa kujtuar se duhet bere kujdes kur te lashteve iu atribuohen ide moderrne.
*) Shenime sqaruese
358

[detiad]

I - Antroponimet, teonimet, eponimet, etnonimet

Le te filloime me perendine me te degjuar, te cilen Greket ua moren Pellazgeve: Zeusin. Ky emer ka qene komentuar per nje kohe te gjate ne baze te emrit te Perendise fuqiplote te Panteonit olimpian. Autoret greke nuk kane kerkuar te njohin zanafillen e emrave te mitologjise se tyre, aq me teper qe ata nuk ishin gjuhetare (shkence moderne e shfaqur ne shekullin XIX te eres sone). Pra ata kishin trasheguar nje fare numri te emrave te perendive pa arritur te kuptojne domethenien dhe per te cilat dhane interpretimet e tyre, duke i perqasur ato nga ana fonetike me fjalorin e tyre (grek). Jane vetem gjuhetaret dhe helenistet moderne, te ciet kane vendosur ta shpjegojne zanafillen e tyre nepermjet krahasimeve me gjuhe te tjera (shpesh te dala nga e njejta stampe) dhe ne vecanti me sanskritishten, e trajtuar nga gjuhetare te shumte si njehsori Gaiger per te gjitha gjuhet e mbiquajtura indo-europiane, nderkohe qe kjo gjuhe ne raport me pellazgjishten e lashte eshte teper e vonshme. Pra gjendemi perpara nje dileme te cuditshme: interpretimi qe bejne Greket dhe ai i bere nga autoret moderne, mbi te gjitha ne planin e nje zanafille gjuhesore.
Persa i takon Zeusit, elementi thelbesor i zanafilles se tij etnike, pervec perputhjeve gjuhesore me shqipen e sotme dhe epiteteve te shumta te Homerit, duke i cilesuar Pellazget hyjnore, eshte nje fraze e permendur ne Iliade (Kenga XVI, 234), e cila provon zanafillen pellazge (e vetmja fraza e shpetuar nga nderfutjet e ndryshme dhe qe i ka shpetuar manipulimeve te logografeve greke); "Akili - ; Zeus mbret, Dodonasi, perendi e hershme, Pellazgjiku, i cili mbreteron mbi Dodone, ne kete vend te ashper te Selleve, te profeteve me kembe te palara kurre dhe qe flene perdhe!" Greket kane dashur ta lene ne heshtje kete, qofte edhe se nuk e kane kuptuar domethenien, meqenese do te quheshin autoktone (te lindur nga toka) pra pasardhes te Pellazgeve. Nderkohe qe te gjithe autoret e fundit te Greqise arkaike (shekulli VI para Krishtit) dhe te epoke's klasike (shekulli V dhe IV para Krishtit) kane pohuar se Pellazget ishin banoret e pare te Greqise "perpara mberritjes se Grekeve" dhe se gjuha e tyre nuk ishte greqishtja, pra ishte nje gjuhe barbare.. Prandaj nuk mund te ishin "autoktone11 dhe as me prejardhje nga Pellazget. Ja cfare na thote ne lidhje me kete Herodoti (I, 57, 58): "Cila ishte gjuha e Pellazgeve? Nuk mund ta them me siguri; por nese lejohet te hamendesosh ne baze te pasardhesve te sotem te Pellazgeve, te vendosur ne Krestoni, mbi Tkrenet (ata qe dikur ishin fqinj te popullit qe ne e quajme Dorian dhe qe banonin ne vendin qe ne e quajme vazhdon me poshte

Thesaliotide) dhe te Pellazgeve qe kane themeluar Plakine dhe Skilaken mbi Helespont (ata qe dikur kane banuar me Athinasit) dhe sipas shume te tjereve te permendur, gjithashtu pellazgjike, megjithese kane nderruar emrin, mund te them, duke e gjykuar nga keta popuj, se Pellazget flisnin nje gjuhe barbare. Pra nese nuk eshte e njejte kjo per gjithe racen Pellazge, popullit te Atike's i cili eshte Pellazg, i eshte dashur te nderroje gjuhe'n duke u kthyer ne popull Helen". Keto linja mendimesh jane te qarta si drita e diellit. Ja perse emri i Zeusit ne thelb shpjegohet fale gjuhes shqipe dhe jo me ane te gjuhes sanskrite, greke apo ndonje gjuhe tjeter ashtu si edhe do ta pe'rcaktojme.

&MX; (Dios) eshte qofte interpretim fonetik i emrit te Zeusit (dios) te bere nga Helenet e pare pas pushtimit te vendit te Pellazgeve, qofte edhe nje emertim i mevonshem. Gjuhetaret shpejt i kane bere nje perqasje me sanskritishten Dyaus, prej nga vjen latinishtja Deus (Zoti) dhe dies (dite). ; Tashme kam folur per Zeusin ne kapituj te shumte. Ketu thjesht do te kujtoj dy legjendat e njohura per vendlindjen e tij: njera nxjerr si vendlindje ic tij Kreten (Mali Ida ose Dikte) dhe tjetra e nxjerr vendlindjen e tij jo shurme larg malit Lice ne Arkadi: ne secilin rast te dy keto vende ishin te populluara gjithashtu nga Pellazget. Per ta shpetuar nga terbimi i Kronos, nena e tij Rea e lau ne lumen Neda dhe ia dha Toke's Meme (Gaea), e cila e dergoi ne Krete ne malin Dikte sipas disave, ne malin Ida sipas disa te tjereve) ku ajo ua besoi kujdestareve te sigurta, nimfave Adrastea dhe Ida, bija te mbrerit te Kretes, Meliseus. Ato e vune ne nje djep te arte. Adrastea per ta argetuar i beri si dhurate nje sfere te formuar me rrathe te arte". Kuretet arriten te mbulojne te qarat e foshnjes fale vringellimave te arme've te tyre dhe ne menyre qe Kronosi te mos ta degjonte ekzekutuan nje vallezim lufretaresh (qe me vone u be Pirrika dhe qe vallezohet ende sot ne Shqiperi). Zeusin e ushqeu dhia Amaltea.
Ne kete rast, une do te mjaftohesha me kete shembull te lindjes se Zeusit.

361

Ne te vertete gjithcka rrethon historine e lindjes se tij provon karakterin pellazg te Zeusit dhe te Panteonit te tij olimpian: te gjitha emrat qe figurojne ne paraqitjen gjeneanologjike te meposhtme shpjegohen me lehtesi me ane te gjuhes se sotme shqipe.

- Kronos = Koh ro, Koh ron = koha qe vazhdon ne vijimesi; ai apo Kronosi qe rendit kohen. Kjo fjale eshte ne zanafille te fjales "kronologji"
(shkenca e koherave, renditjes dhe datave te ngjarjeve historike). Krono eshte nje figure mitologjike. Rralle ka qene objekt i ndonje kulti fetar dhe eshte Saturni te Romaket.

- Rea = Re, Reja = Ne gjuhen shqipe ekzistojne dy homonime; njeri do te thote "me re, qiell i mbuluar me re" dhe tjetri "nusja, bashkeshortja (e reja)". Emri i babait te saj Uranos ne gjuhen shqipe do te thote "U vrane ( = qiell i vranet", nderkohe qe te Greket do te thote "qiell me yje". Emri Rea, bija e "qiellit te vranet", ne gjuhen shqipe eshte me prane domethenies te babait te saj. Perkundrazi Greket e shpjegojne emrin nepermjet nje shtremberimi te fjales e?a (era, ne greqisht) qe do te thote toke. Por Rea ishte nje hyjni e mirefillte pellazgo-kretase.

- Gaea, Gaia = Dheja, dhe = Toka; Gji, gjija, gjini (gege) = Ge, qofte ne shqip "gjiri, apo gjinia (fisi)".. toka qe te ushqen. Ky emer ka nje tjeter ortografi Ge. Kjo ka te ngjare te lidhet me nje shtremberim fonetik te
pellazgo shqipes "dhe" (th ne gjuhen angleze). Ne te vertete emri Gaea. sipas kozmogonise se Hesiodit personifikonte token "Toka gjate formimit", Gaea eshte trajtuar nga te gjithe si nje hyjni tipike pellazge.

- Zeusi = Za, Zani, Ze = zeri (i Zeusit). Ne te vertete zeri i Zeusit paraqitet me anen e feshferitjes se gjetheve te shenjta te lisit te shenjte te Dodones (kryeqyteti i kultit te Pellazgeve) ne Tesproti (i bere me vone
Epir). Eshte orakulli me i shenjte i antikitetit, i cili pas mberritjes se Grekeve u zevendesua me ate te Delfit, i cili u be vendi i pare i shenjte grek (shekulli VIII-VII para Krishtit). Vendi i vetem vend i shenjte i orakullit, i denje per emrin e tij, i permendur nga Homeri eshte ai i Dodones. Ai nuk ka permendur ate te Delfit (vetem nje here te Odiseja IX, 581 por behet fjale per nje ndervendosje). Ai ka permendur emrin e Pitos shkembor (vend i shenjte kushtuar Febos, i gjendur ne viset e Delfit te ardhshem). Nuk ka me permendje te Qlimpit (orakull i Zeusit) as te Lojerave Olimpike. Arsyeja e mungeses se ketyre ngjarjeve eshte se ato kane qene me te vonshme se Homeri. Persa i tnkon emrit zanafillor te Zeusit ne zoterojme nje deshmi vendimtare, ate te Porfirit (Jeta e Pitagores). Ja mbishkrimi, thote ai, qe Pitagora gdhendi ne varrin e Zeusit: Pitagora per Zeusin... "ketu prehen eshtrat e Zan, i cili quhet Zeus". Pitagora ishte nje pellazgo-tirrenian nga Samosi. Pra Pitagora del se e njihte gjuhe'n e te pareve te tij, meqenese e njihte emrin pellazg Zeus si Za, Zan, Zane (dialekti geg). Te emrin "Zeus" gjuhetaret kane kujtuar se kane zbuluar fjalen sanskrite Dyaus...Pita (Zoti i gjithefuqishem, zoti qiell). Eshte i famshmi "Zeus pater", i shnderruar nga Latinet ne Dius ose Deus pater dhe me pas ne "jupiter" pra Jupiter (Zoti baba)! Eshte nje nga ankesat kryesore etno-gjuhesore qe mund t'i behen gjuhesise moderne madje duke prekur cdhe vete zanafillen e mitologjise greke. Ne dialektin toske thuhet "zeri, ze".
- Adraste = A drashte, E drashte = ajo qe frikesohet, qe ka frike (liga Kronos).

Ida= I dha = Ajo qe i ka dhene (Zeusit). Ida eshte emri i dy maleve, njeri ne Krete dhe tjetri ne Troade edhe ky nje tjeter vend pellazg. Ne te Vertete Trojanet rrjedhin nga Dardanet, popull thrako-ilir i Ballkanit. rigjenden ne veri-perendim te Azise se Vogel (ne vecanti ne Troade) dhe ne krete perputhje toponimike te perbashketa per te dy vendet.

[sulioti]

E Kam Lexuar Librin Dhe Jam Befasuar Shume Me Kete Liber.ne Vepren E Zotit Matju Aref Ka Me Bollek Fakte Bindese Te Menduara E Te Peshuara Me Mire Se Sa Te Gjith Ata Qe Kan Shkruajtur Per Historin Ton Kombtare.jam Plotesisht Dakort Me Cfare Kam Lexuar Ne Kete Veper Kolossale Per Historin E Kombit Ton .po Me Ka Ardhur Shume Keq Kure Ne Nje Emision Televiziv Ishte I Ftuar Nderi Matju Per Librin E Tij Te Gjith Autoret Shqiptare Qe Shkrujane Histori Ne Shqiperi Ju Hodhen Te Gjith Mbi Kok Matjut Te Shkret Sikur Ju Kishte Vjedhur Pronat E Tyre.po E Kuptoj Pse Ai Nuk U Vodhi Pronat Por I Nxorri Nok Aut Punen E Tyre Jo Profesionale Qe Kan Ber Nder Vite.