Fjalë dhe shprehje arbërore ,që mungojne në shqipen e sotme

[Qerim]

Qerre-ja
Qes-ënj=nxier,shtie
Qevarr-i=qevarri-a=qeveri
Qëllim-i=qyrë
Qëllondarje-a=gjumës=somnifero
Qëllonj=vë në gjumë
Qëndimë=qindimë=e qëndisur
Qëndri-u=qindri=shkop me majë të mprehtë metali =qindri-u
Qëndris-ënj=qindrisënj=shpoj;stimuloj,provokoj
Qëngë=qengë=masakër
Qëngëlonj=lakonj=qingëliksënj

Vu` shalën kalit ,e qëngëloi e pranë vodhi kopilen e dashur

Qëngj-i=qengj=shtjerr
Qëro-i=kohë
Qëronj=qironj
Qift-i=petrit,sqifter
Qikar-ënj=përulem,përkulem,=ulënj,përmisënj
Qikë=dhylpë=rrudhë
Qikullonj=mbush deri në grykë =mbjonj
Qikull=qikulla=plot= mbushur gota deri në buzë
Qillimas=ndodhurisht=rastësisht
Qillonj=godas në shenjë;(fig)me pasë qëllim=>qilloj kohën ..=gjej rastin…
Qindi-u=kondil=gjilpërë për të qëndisur
Qindronj=qëndronj
Qinerë=fatkeqsi
Qinë=fryrja e ujrave;fatkeqsi=rrëmbëtimë
Qingëliks-ënj==qëngëlonj=përkëdhel,gudulis,stimuloj
Qingjëlis-ënj=përkëdhel
Qipar-i=(it)giunco
Qipare-ja=karakter,karakteristikë psh.qiparet e hjeruashme=karakteret hyjnorë
Qipër-pra=Bronx=brunx
Qipi-a=grumbull,tufë (kashte)
Qiqe-ja=veprim(akt) i vlefshëm,trimëri

Prindët tanë arbëreshë më qiqe mbrej turqvet kishin bënë ,për nderë të shëjtes kryqe,ndë të kërshterët ndihmë i kin dhënë

Qirgorinë=qirjorinë=(it)tordo,fringuello=qerjorinë
Qirikokull-i= çirimalë, çukë,male
Qirim-i=syvonë=fytyrë=qurim
Qirithin=ngritur mbi këmbët e mbrapme (për kuajt)=(it)impennato
Qitënj=qisënj=nxier,helq,shkulënj
Qitherë=(it)tortora
Qopë=qafore hekuri e gozhduar që vihet në përgjthsi tek qentë
Qoqar-i=kryetar=madhështar=totaqirk
i qosëm=i qosur=i pasur,begat
qosje-a=qosmë=qozmë=pasuri
quk-u=budalla=quq;=i mjerë=bab
qumb-i=plumb
i quqë=i mjerë,quk,qyq,qyçk
quq-ënj=budallalleps
qurdhie-ja=mbrojtje,strehë=ubrih

ndë se ti më mbjeth ndë qurdhien tënde e më pushtron me sqepin tend

qurim-i=analizë,observim,vëmëndje
quronj=analizoj
qush-i=fshatar
qut-i=kuc,guc=qen
qyç-i= çelës
qyrënj=pasqyroj=këqyrënj
qyrkë=peliçe
qyshke-ja=pakt,kusht

[Qerim]

Shkronja TH

Thagmë= çudi=mrekulli=thavmosëm
Thajtim-e=fërrinjë,skarlloç=i dobët (njeriu)
i thajtur=i tharë
thaliqe-ja=këpucë,sandale=kaliqe
thamas-ënj=marmarosënj= çuditënj=thandonj=thandosënj=thavmasënj
than-i=(it)arbusto=tupull,trope=ferrë,shkurre
thane=(it)corniolo=fruti i thanës, 2.(fig)=qëllim,shënjestër
tharaqe-ja=e çarë;=plagë e thellë
thar-ënj=thartonj=hidhëronj
thark-u=gardh,cimbun
tharos-i=thesar=vistar
thavmasor-e=i mrekullueshëm
theatër=teatër
thek-ënj=prek,godas,shpoj,pres etj
thekëz-kza=prerje transversale me thikë
thelimë-a=vëlimë=dëshirë
themeni-a=ligj;artikull ligji
thep-i=majë mali e mprehtë
theristi-u=qershor
theror-i=therore=lartar
thëllim-i=monostrof=re shiu,fortune
thënegull-a=thënekëll=milingonë
thëngjill-i=fingjill=qymyr
thëri-a=(it)lendine
thërje-a=luspra (e peshkut,gjarprit etj)
thëthinj=tëthinj=thith-ënj
thi-u=derk,derr
thicë=tëthicë=cicë=kapindull
thienj=(thieva,thiejta,thiej,thiejtur,thier)=rrjed h,tundem,vrapoj..

kur deti thien,dekjen ndien

thimatis-ënj=thjimatis-ënj=livanisënj=ndez substancën në kishë;=nderoj

ti thimatisën çivarin (djallin) çë të gramisën

thimone-a=grumbull
thimos-ënj=zëmëroj=thimzonj=mërinj
thimth-i=gjëmbth;=tëthicë
thini-a=kafshëri,egërsi
i thjellë=thjellëm=i thjellët=(i kthjellët)
thjerr-i=(it)lenticchia
thresqi-a=fe,rit=thrisqia
thron-i=karrikë
thumbë=thumbëz-a=sumbë,sumbull;=bubuqe=thumbth-i
thrime-ja= cast,minut;=thërrime
thundërz-a=djegëz,djeks,sherp=(it)porro
thyenj#thienj


Shkronja X

Xaftë=zaftë=pojë=erë e ftohtë
Xagarele-ja=xigarele=hietull=jetull=shirit,kordhele
Xahar-i=lule portokalli=(it)zagara
Xamak-u=lil=zambak
Xanerë-a=kurvë=xaneshë=xillorkë
Xanxonë=lavdërim=(it)spacconata,fandonia
Xare-ja=zarë=shtrigë=magarë=(it)fattucchiera,maliarda
Xareqe-ja=shportë

More hënza, hënza re`
Sillna vezit ndë xareqe

Xarxaf-i= çarçaf
Xarrë=gërrerë=fyerje;2.=zvarrë
Xarrë-xarrë=zvarrë=>xarris-ënj=tërheq zvarrë
Xath-ënj=zbath-ënj
Xavardar-ënj=zhyënj=ndot
Xavatë=këpucë e vjetër=(it)ciabatta
Xaxala-u=njeri i keqsuar
Xehe-ja=rrëverë=përrerë=minierë
Xejë=zakon
Xerk-u=qafë,shir;=serq
Xerkufar-i=sirkofan=lloj zogu
Xë(xura,xe,xëj,xënë)=mësoj,studioj
Xë-ja=xërë=nam
Xëllonë-a=cilonë=veshje=(it)veste
Xënës=nxënës=ftërëth
Xërrjar-ënj=xienj=xërrjonj=fishkëllej,,(it)ronzare,sibilar e
Xinxifër-fra=cinxife=shoshull=(it)zenzevero
Xirr-i=valld;=xharrë
Xirrë=tabelë
Xolë=cope
Xorbë=(it)zucca;=gjë pa vlerë
Xufar-i=squfar
Xufjun-i=tufiqe=armë zjarri
Xullugrin-e=rreckaman,i keqësuar
Xumbë-a=grua e trashë=bobë
Xun-e=e,i trashë
Xurna-ja=bori`=bujë

[Qerim]

http://members.tripod.com/egiordano0/2.html#21

Ketu mund te blini on-line fjalorin arberesh.

[terili1]

Ne Greqishten e lashte nuk njihet fjala Kormi, eshte fakt sepse as ne fshatrat e himares qe flasin greqishten e vjeter nuk e perdorin kte fjale të cilet trupit i thone Kfar

cfare greqishte te vjeter flasin himariotet o grup ata flasin shqipogreqishte te felliqur.

[Qerim]

Eshte shume e veshtire,pothuajse e pamundur qe arberishtja te pervetsohet ne shqipen e sotme ne nje mase shume te madhe dhe qe ne te flasim arberisht.Por shume fjale arberore jane mjaft te domosdoshme ne gjuhen standarte.Psh.

dirë=ngulm,inat,vrull etj
dëlgim-i=inteligjence,kuptueshmeri=>dëlgor-e=i zgjuar,inteligjent ,qe merr vesh
gaxhë=urrejtje,hakmarrje,inat etj
glirë=kënaqësi (profesionale,e suksesit, e hakmarrjes etj)
shkalesje-ja=shpallja i pafajshem=>shkales-ënj=shpall te pafajshem
trulë=e mira, fati, pasuria etj psh ...Te rafte trula !=Te zente e mira !

[Darius]

Po ju postoj dy histori te shkurtra ne gjuhen arbereshe. Historia e pare quhet (po ju ndihmoj ) Si behej buka njehere e nje kohe.

Si bóheχ buka njy heer Puherí

Njy heer buka boheχ akyshtú : mirrijum gkrurt e véjum e e mbiúajum te mbughiri, pra mirrijum míahyt e bíjum mbroonda, vojum mágjen sipprhy tríesses e shóshium míahyt me sítin, pra mírrium e bojum brúmin e kkuur ísh boon brúmi trazhójum karvellet...i mbillójum me dromidhín e "kuverta".
Kkur brumi ísh ngkretu, ngkrejum karvellet, i vójum te durrassat e kkuur íshin boon i kjéghijum te furri e vijin ty mpurnissura te furri me lupaten.


Dhe nje pjese tjeter te shkurter qe quhet Tek Mulliri


Te mbughiri

Njy heer vejum e mbiúajum gkrurt te mbughíri ççy biúaχ me újit. Njy mbughír gjóndeχ te njy dhee kjy kjúheχ "Purtuni" e ísh údha kjy vejin te Ghámpysi.
Kjéghijum gkrurt e na e biúaχ e na jípyχ míahyt, mbughinári pagkuheχ me míahyt e ngka "tuman" gkruur miiryχ di "kile" míah.
Pra ka dal "makina" kjy ngky veχ me úi, se veχ me "nafty".
Míahyt viχ mo ty miir te mbughiri se te "makina".
Puherí íshin di "makina" e njy mbughir. Njy "makin" ísh ka Juseppa i ferrarit te Ghághuri, njetrhy ísh ka Françishku i murellit e mbughíri íshy ka " mastru" Juseppa.
Kitonja se mbughíri ka roon njér te njy miχ nondykjít e tre dhiét viét : kuur ka deku mbughinari piákky.


Nuk dua t'i shkruaj ne shqipen e sotme pasi ja vlen te lexohet ne origjinal dhe te behet perqasja me gjuhen e sotme si dhe te krahasohet pasuria e te shprehurit.

[Qerim]

Mendoj se nuk duhet te perqendrohemi shume ne te foluren arberesh te Italise, por me shume ne fjalorin arberesh.E folura e sotshme e arberesheve ka pesuar shume nderyshime dhe influenca nga italishtja dhe shume pak persona e dine arberishten e vjeter te kohes se Skenderbeut, ate qe na intereson edhe neve.Fjalori arberesh mori forme shume shekuj me pare nga studiuesit arbereshe qe shetisnin shtepi me shtepi dhe mblidhnin te gjitha vlerat gjuhesore dhe dokumentare dhe i bene ato te pavdekshme.

[Qerim]

Ja edhe fjale te tjera qe mund te hyjne ne shqipen e sotme.

dërti-a= respekt i thelle
dikë=deshire e zjarrte, e madhe
dufirë=(IT) delizia
dukë=shijim,kenaqesia e shijes
doqe=dhunshem,rreptesisht

fatë=dhatë=gjurmë
fatu=favorisht, ne rast te pershtatshem
i firë=i zbrazur =i firastëa
fisiqi-a=fisnikeri,qyteterim,vemendje,kujdes
flegë=dritare
foka=pothuajse
flurë=penë
i fqerë=i ngushelluar =>fqerënj=ngushelloj

lumë ata çë klanë, se kanë të jenë fqerë

ftujë=dhi` jo akoma 1 vit =ftulë
zulë=zë (figurativ), famë, lavdi
i zdatë=(njeri) i hapur,guximtar,me besim ne vetvete

[Qerim]

Edhe fjale te tjera te rendesishme :

zali-a=>zalis-ënj=bie te fiket
zillopi-a=hjidhi-a=trishtim
guçë=krize, vdekje e menjehershme ,,,,psh.: i ra,i erdh guça
lumaqe-ja=lulezimi i drureve,pemeve ne pranvere
livere-ja=teshe e ndyre
saitë=kaskade, plot uji
kumbi-a=>kumbis-ënj=mbeshtetem
kuqill-i=kriminel,vrases
kërnalle-ja=oqean

[Qerim]

rrjutë=ripershkrim; riloje
i shafër=i rehatshem, i gjere
shëllëzë=vend me diell
shkarzim=>shkarzenj=nenvleftesoj,neperkemb
rrus-ënj=bej te sprapset,te paksohet, te terhiqet
rrëgji-a=>rrëgjonj=trondit,eksitoj,shkaktoj tollovi etj
kufa-ja=kontakt, shoqerim
kufi-a=vemendje
kufamë=bisedim
kafomë=bosh, i kalbur (fruti)
kafos-ënj=shtyp,mundoj
kafqar-e=i lavdishem
kandjerr-i=qortim,ashpersi,gjuhe e prishur
kors-e=gul-e=pa brire
vozhetë=goditje (ne box)
stihji-a=fantazme
konë=1.imazh, 2.ikone