A e ruajti feja islame popullin shqiptar nga asimilimi?

[~Geri~]

Eshte e kot me diskutu me disa qe ulin posht Shqiperine, Skenderbeun, dhe kulturen tone per te mbrojtur ate qe na vrau per 500 vjet qe desh na zhduki gjuhen, traditat, abetaren....(lista nuk mbaron sa keq na kan ber).
Po shifni mer turq te keq pse jemi kaq mrapa me Evropen Perendimore, se turku i keq na mbylli kufinjt, na vinte ne skllaveri ti pagunim taksat, dhe tu sherbenim atyre...
Kur Evropa Perendimore po ecte ne kohet moderne neve mezi lexonin dy shkronja abetare pse se turku me fene e tyre donte tna linte mrapa me llogjiken te qendrojm ne kohet e vejtra (Middle Ages).
Thoni Greku dhe Serbi ishte i keq? Ate gje qe na ka ber Turqia kurr nuk harroet, se mos te kishte ardhur turku sot Shqiperia do ishte e bashkuar nga Mali i Zi ne Shkup deri ne Cameri.
Ne qofse doni e mbroni Turqin dhe fene Islame, eshte e njejta gje sikur me then posht Shqiperia. Shqiptari nuk esht islamik por Bektashian, katolik dhe Ortodoks, dhe shifni diferencen ndermjet Islamizmit dhe Bektashian se ka shum diferenca para se me thon Islami na mbrojti neve.

Perandoria otomane - janë Shtetet e Bashkuara të Mesjetës

Bisedë nga Thierry Fabre

Ismail Kadare, a jeni ai që mund t’ju quajmë mjë shkrimtar ballkanik? A përfaqëson Ballkani ndonjëgjë të veçantë për ju?
Jam shkrimtar, por unë jam kundër etiketës përshkrimore ballkanike, skandinave ose jemenite.Unë mendoj se letërsia është diçka homogjene dhe unike në botë. Shkrimtarët formojnë nje familje shumë të bashkuar dhe shumë të ndryshme në të njëjtën kohë. Mendoj se unë i përkas kësaj familjeje.

A është ky rajon një hapësirë referimi për ju?
Sigurisht, vepra ime lindi në Ballkan dhe ndoshta nuk do të mund të ekzistonte pa të. Është një burim, po përtej tij, unë jam një shkrimtar. Shkrimtarët nuk kanë qenë pjesë të regjimeve dhe të partive.

Po Ballkani si një vend imagjinar, sa i rëndësishëm është për ju?
Ekziston një kontradiktë mes Ballkanit si realitet konkret dhe Ballkanit imagjinar, që është një tërësi shumë më e fuqishme.

Me këtë përfytyrim ushqeheni?
Mendoj se letërsia e madhe evropiane ka lindur në gadishullin ballkanik.

Për shembull, kë keni në mend?
Shkrimtarët e antikitetit. Është e vërtetë që ka pasur zbulime madhështore në botën para grekëve të lashtë, si krijimi i konceptit të skëterrës nga egjiptianët. Por mendoj se grekët, domethënë ballkanasit e lashtë, kanë zbuluar gjënë më të madhërishme në botë: brerjen e ndërgjegjes. Brerja e ndërgjegjes në botë është shfaqur goxha më vonë. Ka nja katër a pesë mijë vjet, jo më shumë... Pa këtë koncept, nuk do të kishte letërsi. Brerja e ndërgjegjes u zbulua nga dramaturgjia greke: besoj se ka ekzistuar edhe para Eskilit. Te Homeri nuk gjejmë mënyra konkrete, por të gjitha poemat homerike kanë lindur prej saj. Çfarë janë poemat homerike? Njëfarë faljeje karshi Trojës. Një poet grek i ka kënduar fajit të lashtë të grekëve për të larguar të keqen. Në këtë mënyrë, lindi letërsia klasike greke...

Në veprën tuaj, duket qartë një përngjasim i madh mes letërsisë suaj dhe asaj greke. Mos vallë përtej Ballkanit ka një dimension mesdhetar, që për ju është i vlefshëm?
Sigurisht, por të dyja janë tepër të ndërthurura. Është mëse e natyrshme.

A ka po kështu, dhe një dimension mysliman?
Jo mysliman, por një dimension perandorak: romak, bizantin dhe otoman njëkohësisht. Ky dimension perandorak ka filluar qysh tre mijë vjet me persët... Letërsia ka filloi në kohën e zhvendosjes së ushtrive të gadishullit ballkanik drejt Orientit; më pas ndodhi zhvendosja e ushtrive romake, bizantine, turke... Nga Perëndimi në Lindje dhe nga Lindja në Perëndim...

Shkrimtarët kanë pasqyruar kronikën... Ju flisni për perandori. Cili është vizioni juaj për perandorinë otomane? Çfarë është për ju? Një armik që deshi të shtypte Shqipërinë?
Shumë më e ndërlikuar se kaq. Nga pikëpamja letrare, mendoj se është perandoria më e bukur e njerëzimit. Është mjaft paradoksale, por mendoj se për letërsinë është një minierë ari. Nuk mund të gjejmë perandori tjetër aq të pasur në subjekte...

Po kështu, ju e keni vazhduar këtë linjë me Kasnecët e shiut dhe me personazhin e Skënderbeut...
Jo vetëm unë. Kështu ka bërë edhe Kazanzaqis, Ivo Andriç gjithashtu. Nuk mund të imagjinohet kurrë vepra e tij pa këtë perandori...

Si e ka ushqyer perandoria otomane veprën tuaj?
Është një perandori shumë e kompletuar. Ajo përfshinte gjithë racat njerëzore, gjithë fetë, gjithë konfliktet, gjithë fatet. Ajo zotëronte mekanizmin më të përsosur burokratik të të gjitha kohërave. Në këtë perandori, ju mund të gjeni të gjitha perandoritë, përfshi dhe Rajhun e Tretë apo perandorinë sovjetike... Modelet janë të gjitha në perandorinë otomane. Ishte si Shtetet e Bashkuara në Mesjetë. Në këtë perandori shumë të errët e të tmerrshme, hera-herës, gjejmë po kështu shenja të një tolerance të madhe...

Për shembull, pas vitit 1492, kur çifutët u dëbuan nga Spanja, ata gjetën strehim në perandorinë otomane...
Jo vetëm çifutët... Perandoria otomane ndoqi një politikë nacionale, ndonjëherë shumë më inteligjente se të vendeve të tjera dhe perandorive të tjera...

Por me Shqipërinë marrëdhëniet kanë qenë shumë konfliktuale. Shqipëria doli kundër kësaj perandorie otomane...
Shqiptarët kanë pasur një marrëdhënie tepër të veçante me këtë perandori. Në fillim, përgjatë një shekulli, ka pasur një konflikt të përgjakshëm me Shqipërinë... Por pas kësaj, ata gjetën një lloj modus vivendi, sepse perandoria otomane e kuptoi më në fund shpirtin e shqiptarëve dhe në përgjithësi, të ballkanasve. Ajo kuptoi se mënyra e paqtimit ishte dhënia e privilegjeve...

Shumë shqiptarë u përfshinë në elitën e perandorisë otomane...
Në përgjithësi, shqiptarët kanë qenë më të privilegjuarit... Çifutët dhe grekët po kështu, por jo si shqiptarët. Gjatë kësaj kohe, marrëdhëniet kanë qenë disi të dykuptimta.

Por kjo perandori ka lënë gjurmë, veçanërisht në islamizimin e një pjese jo të pakët të popullsisë...
Në fillim, gjithë shqiptarët kanë qenë të krishterë. Kanë qenë një nga popujt e krishterë më të lashtë, fill pas Italisë. Në fillim ka qenë katolik dhe më pas, nën ndikimin e Bizantit, një pjesë e Shqipërisë u bë ortodokse. Islami është më i vonë. Ka qenë një fenomen disi i përgjithshëm për gjithë Ballkanin... të krishterët që filluan të bëheshin myslimanë, përveç shqiptarëve, boshnjakëve, edhe grekët vetë... Kjo bëhej për arsye praktike, civile. Kjo nuk ishte pasojë e detyrimit apo e masakrave, siç e shohim shpeshherë në filma, por pasojë e arsyeve praktike, ekonomike, politike dhe shoqërore... Për shembull, po të doje një vend të rëndësishëm në kryeqytet, një nga kushtet ishte të ndërroje fenë. Nuk mund të bëheshe ministër po të ishe katolik a ortodoks... Shqiptarët e morën shumë lehtë këtë çështje në fillim. Në përgjithësi, princët dhe prijësit e tyre u konvertuan të parët. Ata ndërruan emrat e krishterë në emra myslimanë. Si të ishin duke luajtur komedi, duke menduar se kjo nuk ndryshonte asgjë.

Kjo marrëdhënie me qytetërimin islamik, a pati ndikim në Shqipëri në leximin e teksteve, në përfytyrime, në poezi?
Islami pati shumë pak ndikim në kulturën shqiptare. Ai ndikoi në jetën e përditshme në disa zakone, veshje, në disa zakone shtëpiake; në kuzhinë, në administratë. Por ama jo në letërsi.

Çfarë dini për kulturën arabe? A ka ndonjë të përbashkët mes jush?
Në Shqipëri, është shumë pak e njohur. Më tepër njoh letërsine perse. Për shembull, Omar Khajamin, i cili në Shqipëri ka qenë i përkthyer, fshehurazi, nga anglishtja. Në Shqipëri ka pasur një rrjedhë islamike, por që ka qenë shumë më e dobët krahasuar me letërsinë tradicionale të krishterë shqiptare. Kjo letërsi islamike, nga një anë, ishte dhe e prapambetur, thjesht me disa vjersha të vogla sentimentale, por jo më shumë...

A nuk keni dijeni për poezinë e madhe arabe, për vepra madhështore?
Te ne nuk janë përkthyer kurrë.

Me ç’kuptojmë, të krijohet përshtypja se përherë ka identitete të shumëfishtë. Së brendshmi jemi katolikë dhe nga jashtë myslimanë. Kemi përshtypjen se në universin ballkanik ka përherë lojëra personaliteti shumë të ndërlikuara, me shumë fytyra...
Kjo ndodh në të gjithë Ballkanin, sepse ne kemi ndryshuar dhe shumë herë realitet. Ja dhe një arsye për të cilën feja është e dobët në shumë zona ballkanike. Në Shqipëri ka tre fe. Kur një vend i vogël ka tre fe, ato dobësohen... Por gjëja e mirë është se nuk ka pasur armiqësira mes besimeve. Shqiptarët mbërritjen e islamit nuk e morën seriozisht. Dy fetë më të hershme u treguan shumë mikpritëse karshi fesë myslimane, pa bërë aspak bujë e skandal. Ato e pranuan.

A është pasojë e komunizmit fakti që filloi të shkatërrohej shpirti religjioz?
Jo, kjo ka ndodhur më parë. Nga ana e vet, feja myslimane u tregua shumë tolerante, që do të thotë se myslimanët shqiptarë nuk përfituan kurrë nga statusi i tyre.

A ju duket se ka përparuar ky realitet i shumëfishtë i Ballkanit, a shkon drejt përpjekjeve për t’u përgjithësuar?
Në shekullin XX, me daljen nga perandoria otomane, popujt ballkanikë u bënë shovinistë. Më parë, ata ishin më tolerantë, më shpirtgjerë, më të emancipuar. Por kjo nuk ndodhte ngase më parë ata kishin armik të përbashkët perandorinë otomane. Shqipëria ka qenë e qeverisur nga një pasha shqiptar. Kufijtë nuk kanë qenë shumë të saktë. Kishte shkëmbime ekonomike dhe kulturore më të natyrshme atëherë.

Po sot, a jemi vallë dëshmitarë të një regresi?
Mendoj se mbi të gjitha, ka interesa të klasave egoiste. Mes tyre ka një armiqësi të tmerrshme, mes popujve ballkanikë. Më parë, kjo nuk ekzistonte. Të gjithë e kanë nxitur urrejtjen në mënyrë artificiale.

A mendoni se do të dalë ndonjë gjë, duke pasur parasysh atë çka po ndodh sot, sidomos në Bosnje?
Mendoj se e keqja nuk është aq e rëndë sa u duk në fillim. Urrejtja nuk është e pamundur të mos zvogëlohet. Por mjafton vetëm që njëra nga palët të lëshojë pe e para... Ka shumë shembuj nga e kaluara. Në Shqipëri dhe në Ballkan në përgjithësi, të rinjtë e kanë harruar tashmë armiqësinë me Turqinë. Kjo armiqësi nuk ekziston më. Vështirë se mund të kthehet më. Turqit dominuan në Ballkan për gjashtë shekuj me radhë. Ishte një dominim shumë i ndërlikuar, nganjëherë tolerant, e herë të tjera i përgjakshëm, i tmerrshëm... Ata e kanë harruar. Kjo do të thotë se ata janë në gjendje të harrojnë, por për këtë duhet të drejtohen nga një forcë. Ky mund të jetë roli i intelektualëve ballkanas, me ndihmën e Evropës, natyrisht....

A prisni ndonjë gjë prej tyre, ndonjë mesazh?
Ka nevojë. Një shkrimtar shqiptar si unë mund të jetojë absolutisht edhe pa urrejtje. Në qoftë se shihni veprat e mia, do të vini re se urrejtja aty mohohet në mënyrë absolute. E keni lexuar, me sa më thoni, Kasnecët e shiut. Atë e kam shkruar njëzet e pesë vjet më parë. A keni gjetur aty gjurmë urrejtjeje? Personazhi kryesor është një pasha turk, armik i shqiptarëve. Këtë e kam përshkruar në mënyrë paqësore. Nuk ka qenë e përllogaritur kështu. Romanin tim të parë Kopshte të kujtimeve* e kam nisur në moshën njëzet e pesë vjeç. Ishte historia e një gjenerali që erdhi në Shqipëri, një armik zyrtar i Shqipërisë, një pushtues gjatë Luftës së Dytë Botërore. Edhe atë e kam përshkruar në të njëjtën mënyrë, pa urrejtje.

A mund të luajnë njerëzit e kulturuar të Ballkanit një rol drejtues? Keni qenë të pranishëm në ndonjë iniciativë?
Ajo që është më trishtuese është se intelektualët serbë janë mes përgjegjësve kryesorë për atë çka ndodhi në Ballkan.

Me të drejtë, është një luftë letrare, një epope e ngritur në madhështi që çon në fillimin e betejës, duke ndërsyer kryqin e ortodoksisë kundër islamit...
Mendoj se është një njollë e zezë në historinë e kulturës. Nuk dua të mbaj anën e kulturës së vendit tim, por në këtë pikë, kultura shqiptare është shumë superiore. Gjëra të tilla te ne nuk keni për të gjetur kurrë. Fatmirësisht... Nuk duhet harruar se ne kemi qenë në një situatë armiqësie me Jugosllavinë përgjatë 40 vjetëve. Gjurmë të tilla urrejtjeje nuk kam parë në letërsinë greke apo bullgare... Është mëse e mundur të ngremë një kulturë shumë të emancipuar, shumë njerëzore në këtë gadishull ballkanik. Më gëzoi shumë fakti që, kohët e fundit, shkrimtarë serbë e kanë kuptuar këtë më në fund.

A ka ndikuar në veprat tuaja ky shpërthim në Ballkan apo jeni përpjekur të izoloheni?
Shkrimtaria nuk ka të bëjë fare me këtë që thoni. Është një punë artistike.

Është një realitet që kapërcen kohën?
Është një realitet më vete.

Marrë nga revista “Qantara” - Cultures en mouvement, botim i Institutit të Botës Arabe
* Titulli i botimit frëngjisht të “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” – shën. përkth.
Përktheu nga frëngjishtja: Norel ZAIMI

[fejer_nagy]

C’paska ndodhur keshtu? Paska marre ferra uraten si duket. Kur diskutoni nje teme sensitive si kjo, qe ka te beje me ceshtjen shqiptare, eshte mire te jeni pak me realist, jo ti shprehni bindjet tuaja fetare. Disa nga ju i keni shkruar gjerat ashtu si i keni degjuar nga prifti i lagjes apo hoxha i fshatit.
Qe te jeni sa me objektiv dhe te sakte ne vleresimet tuaja, duhet te njihni historine e popullit shqiptar, historine e gadishullit ballkanik, gjeografine e Ballkanit, karakterin etnografik te gadishullit, si dhe te keni parasysh kontekstin historik te ngjarjeve si jane zhvilluar atehere. Por mbi te gjitha, duhet ti hiqni gjyzlyket e fese qe ua turbullojne shikimin.

Ti kthehem temes: "se a e ruajti feja islame popullin shqiptar nga asimilimi?" Mendoj qe ka nje paqartesi ne menyren se si eshte formuluar pyetja. Per cilin asimilim behet fjala? Asmilimi nga kush? Nuk mund te japesh nje pergjigje definitive ne menyren se si eshte parashtruar pyetja. Ne rast se flitet per rolin e fese islame ne mosasimilimin e shqiptareve mysliman nga fqinjet orthodoks, pergjigja eshte se feja islame luajti nje rol ‘pozitiv’ ne kete drejtim, dhe kjo per faktin se perqafimi i fese islame nga nje popull i vogel shqipfolesish, ne mes te nje deti orthodoksesh, i beri shqipfolesit mysliman te pa-asimilueshem(imun) nga fqinjet orthodoks.

Nga ana tjeter, pa-asimilueshmeria nga fqinjet orthodoks, nuk nenkupton edhe ruajtje te identitetit shqiptar, se ruajtje te identitetit kombetar, gjate sundimit turk, nuk pati. Komuniteti shqipfoles mysliman deri ne 1912, edhepse imun nga ndikimet asimiluese te fqinjeve, ishte ne turqizim e siper.

Megjithese te ‘turqizuar’ fetarisht, komuniteti mysliman shqipfoles, nuk u turqizua edhe kombetarisht (dmth: edhe plotesisht). Dy faktore e penguan asimilimin kombetar te shqipfolesve mysliman ne turq: karakteri fetar i perandorise Osmane dhe faktori gjeografik.
Perandoria Otomane ishte nje perandori (kalifat) islamike, qe megjithese inkurajonte konvertim fetar, nuk ndiqte nje politike te asimilimit kombetar, pra nuk perpiqej te shkombetarizoj popujt e roberuar (sic ndodh me shtetin grek apo ate turk). Faktori tjeter mjaft i rendesishem ne mos-turqizimin ‘kombetar’ te shqipatreve ishte ai gjeografik. Komuniteti shqipfoles mysliman ishte i ndare nga komuniteti turk i Thrakise lindore dhe Anadollit, nga nje territor i madh i banuar me popullsi orthodokse (grek & sllav). Kjo ndarje e shqiptarve musliman nga turqit musliman e bente absorbimin & asimilimin e shqipfolesve musliman te veshtire, per te mos thene te pamundur.

Sa per hipotezen tjeter, se c'do te ngjante me shqipfolesit ne rast se mbisnin orthodoks? Nga ajo qe na meson historia dhe e kaluara, nuk ka dyshim se ne rast te nje skenari te tille, shqipfolesit orthodoks do te ishin subjekt i absorbimit dhe asimilimit nga greket dhe sllavet. Levizjet “nacionaliste” te popujve ballkanik kishin nje mezash te qarte pan-orthodoks: te krijojne shtete orthodokse ku popujt orthodoks do jetojne ne “vellazeri dhe harmoni.” Ky element pan-orthodoks padyshim do ta lehtesonte dhe pershpejtonte asimilimin e shqipfolesve nga greket dhe sllavet.

Historikisht, orthodoksia shqiptare, nuk ka qene asnjehere ne gjendje ti beje konkurence orthodoksise greke dhe asaj sllave. Sa here qe ka ardhur ne perplasje mes tyre, shqipfolesit orthodoks, ne pozite me inferiore, kane qene ata qe i jane nenshtruar asimilimit. Kjo ka ndodhur per shume arsye: pamundesia e shqipfolesve te krishtere qe te krijojne qofte edhe nje shtet (perandori) te vetem te tyrin, qe do tu mundesonte edhe shkeputjen nga kthetrat bizantino- bullgaro-sllave; mospasja e nje kishe nacionale shqiptare; mosperdorimi i gjuhes shqipe ne meshat kishtare; si dhe hyzmeqarlleku qe i ka karakterizuar shqipfolesit orthodoks ne relacion me greket (bizantinet).

Orthodoksia shqiptare eshte e varur nga ajo greke deri ne ate mase, saqe “orthodoksi shqiptare” pa elementin grek nuk mund te egzistoje. Vete fakti qe "bibla", libri i shenjte i te krishtereve, nuk u shkrua ne shqip deri kah mesi i shekullit XIX, flet per gjendjen e mjere te krishterizmit shqiptar ne pergjithesi, dhe atij orthodoks ne vecanti (kjo perkunder teorise qe propagandohet nga disa qarqe te krishtera, te motivuara politikisht, qe perpiqen ti paraqesin shqiptaret si gjoja nje nder popujt e pare qe “vullnetarisht” e kane pranuar krishterimin. Po meqe shqiptaret paskan qene te krishteret e pare pse nuk u shkrua qofte edhe nje bibel ne gjuhen shqipe per me se 1,700 vjet ?!).

Plus, komunitetit shqipfoles orthodoks, do ti duhej qe me arme ne dore te mbroje dhe luftoje kunder fqinjeve orthodoks dhe synimeve te tyre ekspansioniste. A do ishin ne gjendje shqipfolesit orthodoks, te luftojne kunder grekeve me te cilet jane te lidhur aq shpirterisht? Absolutisht qe jo; shqiptaret do te absorboheshin ne menyre paqesore ne kombin “helen”ne jug, (ashtu sic ka ndodhur me shqipfolesit tjere orthodoks te Camerise (Epirit te Jugut) & te arvanitasve), si dhe do te asimiloheshin nga sllavet ne veri & lindje (sic ka ndodhur me disa (ish)-shqipfolesa ne Mal te Zi dhe Maqedoni).

Tashi mbeti te diskutohet edhe roli i katolicizmit ne ruajtjen e identitetit "shqiptar". Sikur shqiptaret te kishin qene te gjithe katolik (po sikur ama!), ne nje det orthodoksesh, nuk do te egzistonte ndonje rrezik i madh nga asimilimi (duke llogaritur ketu edhe ndihmen qe do te mund te ofronte Vatikani dhe Europa Perendimore). Problemi me katolicizmin eshte se nuk ka qene i perhapur ne te gjitha trojet shqiptare, ka qene i kufizuar ne nje rajon te Shqiperise se veriut dhe nje pjese te Kosoves, bile edhe ne kete territor relativisht te vogel, nuk i ka pasur rrenjet aq te thella..

Si perfundim, fete, qofte ajo e krishtere qofte ajo islame, nuk kane luajtur ndonje rol pozitiv ne ruajtjen e identitetit shqiptar. Kjo per faktin qe fete u jane imponuar shqiptareve nga pushtuesit e huaj, dhe si rrjedhoje te dyja fete, si krishterizmi ashtu dhe islami, jane identifikuar me fete e pushtuesit. Kombi shqiptar mbijetoi, duke ju faleminderuar lindjes se nacionalizmit shqiptar, qe mori hov pas krijimit te shtetit shqiptar (ketu nuk duhet te mohoet edhe kontributi i levizjes komuniste, nje levizje shekullare, qe nuk bente dallime fetare, por njihte aspektin etnik & linguistik te nje populli).

PS: E kam perdorur termin "shqipfoles" jo ate "shqiptar", se eshte nje term me adekuat per tu referuar shqiptareve te para 1912, sidomos atyre te para 1878.

[Telis]

Ketu ne nuk po flasim per asimilinim turk por po flasim se si islami e ndihmoi shqiperine qe te qendroje ne rruhe te drejte. Mos folni per fene muslimane dhe per ate katoliken duke pare filmat dhe historine e Enver hoxhes.

Ne kohen kur turku erdhi dhe pushtoi Shqiperine ajo ishte e ndare ne copa - copa nga gjakmarrjet e teperta.
Skenderbeu nuk luftoi per te cliruar vendin tone por per te qene mbret ne vendin tone dhe kete e verteton historia e tanishme dhe jo ajo e enverit.
Kur skenderbeu ishte gjeneral i ushtrise turke ai ishte musliman por e nderroi fene se kerkonte ndihme nga europa.
Ne fene islame jane te ndaluarara argumentimet me fene kristiane dhe ate hebre pa ndonje arsye.
Te paret tane dhe rilindasit kane derdhur gjak duke luftuar kunder serbve the turqve per tembajtur gjuhen dhe traditat tona.
Por mesaduket gjeneratat e reja i kane harruar keto dhe jane bere "eminem repista" e ca te tjere ne vend qe te thone rrofte shqiperia thone forca milan e forca juventus.
Tani shqiptaret nuk i detyron kush qe te flasin me gjuhe te huaj por flasin per te shitur mend.
Ndofta disa nuk i thone vetes turk por i thone italian, anglez gjerman amerikan.
"por me sa duket qenka per turpesi ti thenke dikujt qe qeke bere si turk sepse ai eshte musliman por e paskan per krenari qe ta quajne veten italian, anglez, amerikan etjer.
Une per vete i them vetes SHQIPTAR MUSLIMAN dhe jam krenar.
Nuk kane thene me kote: E ke me te lehte ti heqesh koken shqiptarit me te mire se sa me plumb.

[dp17ego]

"Mos ishte Islami shqiptaret sot e kesaj dite do te ishin duke u zene se cfare eshte Skenderbeu Ortodoks apo Katolik, megjithese ai eshte Skenderbe dhe aspak Joan Ortodoks ose san George Katolik."

Gabim teknik i rende,MOs do te thuash ishte turk apo musliman, per rrjedhoje tradhetar i Dovletit(se dhe kete e kam degjuar)
Ai ishte Gjergj Kastrioti, pra shqiptar,kalores i krishterimit, Te tera emrat e tjera jane vene nga te huajt, pra nga armiqte e Shqiperise.
Po ti or mik duhet te lash gojen me sapun pa ta zesh ate ne goje, Te Madhin Hero Te Shqiperise,dhe jo vetem ti por te tere ne qe grijme ketu.Ai beri ate qe kombet e tjera rrotull na e kane zili.....VERTET na kane zili.

[Albo]

Mos valle nepermjet zhvillimit te gjuhes e ndergjegjes kombetare behet asimilimi? Nje fakt tjeter, shume arbereshe qe jane ne Kalabri iken nga Peloponezi e Epiri kur erdhen turqit dhe hyne nen katolicizem duke ruajte ritin bizantin.
Si e shpjegon qe per 500 vjet u ruajt gjuha ne Itali ne mes te katolikeve, duke qene edhe vete katolike?

Labeati une nuk kam asgje kunder "katolicizmit", une problemin e kam me "katolicizmin shqiptar", qe eshte shume larg katolicizmit dhe krishterimit te vertete. Edhe sot e kesaj dite, ne viset shqiptare ne Veri te Shqiperise dhe ne zonen e Malesise nuk ndiqet nje tradite e krishtere katolike, ndiqet nje tradite pagane, nje tradite e gjakmarrjes, nje tradite e izolimit, nje tradite fisnore qe jo vetem qe nuk eshte e krishtere por eshte anti-kristiane dhe anti-kombetare.

Ti me ze ne goje 2000 vjetet e krishterimit katolik, kurse une te them se shqiptaret e veriut ende nuk kane pushtuar sic duhet krishterimin, ende nuk jane ungjillizuar edhe pas 2000 vjetesh. Po te ungjillizoheshin nuk do te vrisnin njeri-tjetrin, nuk do te ngujoheshin dhe nuk do te perdoreshin si koka turku nga te gjitha fuqite e huaja, qofshin Turqi, Venedik, Austri, Itali e me rradhe. Ky eshte dallimi midis orthodhoksise ne jug dhe katolicizmit ne veri, orthodhoksia ka lene gjurme te pashuehshme ne zemrat e shqiptare, qe as 500 vjet pushtimi turk, as 100 vjet perpjekje Italiano-Austriako per te kthyer Kishen Orthodhokse ne nje Kishe unitare, as 50 vjetet e komunizmit nuk kane mundur te shkaterrojne besen orthodhokse, besen e te pareve te mi.

Asnjehere komuniteti katolik nuk arriti te behet pjese integrale e levizjes kombetare pasi ata asnjehere nuk kane arritur qe te gjejne gjuhen e perbashket me njeri-tjetrin dhe ende jetojne me ligje mesjetare pagane. E hidhur por e vertete.

Sa per komunitetin arberesh ne Itali, te duhet te lexosh me shume histori qe te kuptosh se ne cfare presioni ka qene ky komunitet qe eshte komuniteti me i madh i krishtere orthodhoks ne Itali. Nese e kane ruajtur traditen dhe gjuhen e te pareve, kjo nuk ka qene aspak per merite te qeverise italiane, por per merite te sakrifices se vete arberesheve. Dhe kete e kane deshmuar jo vetem ne Itali, por edhe ne Spanje, Argjentine dhe SHBA ku emigruan me vone. Uniatizmi me Papen e Romes nuk erdhi nga deshira e tyre, por e diktoi situata historike dhe politike me renien e Konstandinopojes ne doren e Turqve dhe me emigrimin e tyre drejt brigjeve italiane per ti shpetuar represionit otoman.

Albo

[toni77_toni]

Un kam një mendim, ne shqiptarët jemi në gjendje ta shuajm historinë tonë të lavdueshme nëse ne nuk jemi pjesë e asaj lavdie.

Ne jemi në gjendje të thojmë se Gjergj Kastrioti ishte musliman, ndërsa ai tër jeten e vet ja kushtoj luftës kundër islamizmit.

Kjo nuk është për t'u quditur, jo jo, un në këtë forum ka lexuar se edhe Jezusi ishte kanë "islam", atëher s'ka koment.

Lidhur me këtë temë kam dhënë mendimin tim me një shkrim, por e shoh se këtu nuk po bëhet përpjekje për të sjellë argumente të ndershme se si ne shqiptarët ditem ta ruajm kombin edhe pse me pasoja, dhe si ne shqiptarët diten të luftojmë dhe mos të asimilohemi, por bëhen gara në mes veti ore vlla se si na ka ndihmue turku, na ka ndihmue greku, na ka ndihmue vatikani. Ore, na ka ndihmue Zoti dhe gjaku i shqiptarëve, heroizmi i tyre që nuk eshte e rruges të sulmohet sot ngagjenerata e jonë.

Si nuk i vjen turp dikujt te thot se Gjergj Kastrioti ishte islam, turp i madh. Tash veq kur të thojnë se edhe Nëna Tereze është Muslimane.

[dp17ego]

Nausika mooooooooooooj... Hajde te keqen se te kam gjetur nje pacient, hajde aman se mos na ben ndonje te pabere ky bsfdytazv... se as emrin nuk ia ze dot, aq i ngaterruar eshte

Po mos more keshtu, ç'e mundon veten me keto budalliqe ? Nuk e ke marre vesh qe ka nje arsye te cilen çdo njeri duhet ta perdor ? Jo po te kthehemi te Batoja me gladiatoret... ncncncncnc... ju kane lene mendte per Zotin

Stergjyshet tane kane jetuar si kane jetuar, kane bere ç'munden, te mos harrojme se nje dite vete ne do te jemi stergjysher dhe do te merremi ne pyetje per bemat tona per sternipat e ardhshem. Askush nuk ka te drejte te flase kolektivçe, sidomos ne pune besimi, besimi zemre flas, se ai i mendjes na thote tjeter gje. As nuk me duhet gje çka bere stergjyshi im me fene e vet, une jam i lire te zgjedh si te dua besimin tim.
Keshtu qe ngrije koken lart or mik, e mos u torturo keshtu, he te keqen, beje nje perpjekje

Me gjithese s'ma thua emrin dot , po te pergjigjem
-Ndrrimi i fese i bere nga stergjyshet tane ka qene tradheti.Eshte bere per te marre me te mire pushtuesin(per analogji pati shqiptare qe veshen kemishe te zeze gjate pushtimit italian)
-Eshte bere per qellime perfitimi, pra nga ajo pjese e popullsise qe shihte te miren e castit, per te perfituar dicka...dhe ajo dicka ishte Tokae cila ju merrej vellezerve te tjere shqiptare qe rezistonin
-per te shpetuar nizami
-per te shpetuar nga taksat etj etj ju e dini mire
Dhe kjo krijon sindromin e fajit.
Kush ka sindromin eshte ...i semuri(pacienti)
Kush te jep zgjidhjen eshte ...doktori

[Labeati]

Edhe sot e kesaj dite, ne viset shqiptare ne Veri te Shqiperise dhe ne zonen e Malesise nuk ndiqet nje tradite e krishtere katolike, ndiqet nje tradite pagane, nje tradite e gjakmarrjes, nje tradite e izolimit, nje tradite fisnore qe jo vetem qe nuk eshte e krishtere por eshte anti-kristiane dhe anti-kombetare.

Kjo tregon injorancen tende duke fole me urrejtje per nje pjese te kombit shqiptar qe ti nuk e njeh aspak. Atehere degjo ketu:

ne Veri te Shqiperise komuniteti katolik eshte po aq fetar sa ai ortodoks ne Jug.
Vrasjet apo gjakmarrja (e cila nuk duhet hiperbolizuar) eshte jo pasoje e katolicizmit po e kushteve historike e psikologjike te shqiptareve (jo vetem katolike).
Nder shkaqet kryesore kane qene mos-nenshtrimi ndaj pushtuesit qofte bizantin apo turk duke preferuar vet-qeverisjen, ne baze te kanunit te brendshem.
Pra duke qene se u vetorganizuan, ne raste krimesh vepronte institucioni i pleqesise (gjykimi) dhe fajtori-vrases do te vritej apo gjobitej. ne mungese te burgut, policise etj, ekzekutimin e kryen familja e viktimes, dhe gjithe komuniteti perfshi familjen e vrasesit e pranon kete fakt, dhe krimineli ka 3 mundesi, te dale lirshem duke rrezikuar vdekjen, te ngujohet (njefare burgimi pa afat) ose te braktise komunitetin. Te 3 variantet e mbyllin konfliktin, perndryshe nuk mund te mbijetohej.
Kisha katolike e ka denuar gjakmarrjen dhe ka pajtuar me mijera raste. Por tashti ka perseri mbeturina te atij zakoni, per te cilat kryesisht lufton kisha se shteti shqiptar nuk e can koken aspak.

Por Kanuni i maleve eshte nje dokument KOMBETAR qe per dhjetra shekuj e mbrojti kombin shqiptar nga kodet e Stefan Dushanit dhe sheriati i sulltanit.
Kete e kane pranuar historianet e juristet. Por sot eshte jasht kohe, ndersa ishte shume i dobishem deri ne 1912 (koha qe po flitet ketu).

Ky eshte dallimi midis orthodhoksise ne jug dhe katolicizmit ne veri, orthodhoksia ka lene gjurme te pashuehshme ne zemrat e shqiptare, qe as 500 vjet pushtimi turk, as 100 vjet perpjekje Italiano-Austriako per te kthyer Kishen Orthodhokse ne nje Kishe unitare, as 50 vjetet e komunizmit nuk kane mundur te shkaterrojne besen orthodhokse, besen e te pareve te mi.

Perseri po spekulon,mbasi Austro-Hungaria nuk ka pasur asnje qellim "uniatizmi" dhe as kurrfare pretendimi ndaj komuniteteve ortodokse shqiptare.
Populli shqiptar ka pase vete tendenca uniatizmi (bashkimi) dhe gjate L2B nje pjese e konsiderueshme e ortodokseve shqiptare sidomos ne Durres-Myzeqe u uniatizuan nen shembullin arberesh.

Komunismi i asgjesoi te gjithe prifterinje uniate (imzot Kisi etj) duke i pushkatuar.
Gjate 50 vjeteve komunizem kleri me i demtuar e heroik ka qene ai katolik ku nga 200 prifterinj u martirizuan (vrare, varur, pushkatuar, mbytur neper qelite e Sigurimit) 65 prej tyre dhe pjesa tjeter vuajti mbi 900 vjet burg komunist.

Kjo edhe per faktin se sundimtaret e rinj ishin komuniste me veshje fundamentaliste nen komandat sllavo-ortodokse, dhe katolicizmi nacionalist ishte armiku nr1.

Prandaj respekt per martiret.

Asnjehere komuniteti katolik nuk arriti te behet pjese integrale e levizjes kombetare pasi ata asnjehere nuk kane arritur qe te gjejne gjuhen e perbashket me njeri-tjetrin dhe ende jetojne me ligje mesjetare pagane. E hidhur por e vertete.

Komuniteti katolik e krijoi levizjen kombetare more djale. Bile katolike e muslimane luftuan bashke te pakten qysh me Kara-Mahmutin, Lidhjen e Prizrenit, 1910-1911 etj qe sollen pavarsine.

Ne krahun e djathte te Ismail Qemalit ishte Dom.Nikoll Kacorri dhe L.Gurakuqi, cili prift orthodoks mori pjese?

Me thuaj vetem nje kryengritje clirimtare te komunitetit orthodoks e flasim bashke pastaj.

Sa per komunitetin arberesh ne Itali, te duhet te lexosh me shume histori qe te kuptosh se ne cfare presioni ka qene ky komunitet qe eshte komuniteti me i madh i krishtere orthodhoks ne Itali.

Komuniteti arberesh ne Itali (Kalabri) nuk ka pase as ka presion fetar. Perkundrazi. Ata me deshire kane pranuar katolicizmin dhe Papen.
Ata aplikojne ritin bizantin po nuk jane ortodokse ne kuptimin qe e merr ti.

Nje pyetje. A e njofin Patriarkanen keta arbereshe apo Papen?
A i njef Patriarkana si pjese e kishes orthodokse dhe cfare lidhje kane?

Sa per dijeni Aqipeshkvi i Shkodres eshte arberesh nga Kalabria, mons.Angelo Masaffra.

Tashti pyetja ime (qe nuk mora pergjigje) eshte:

pse ky komunitet ish-ortodoks nga Moreja i bashkuar me kishen katolike tash 500 vjet e ka ruajtur gjuhen e zakonet, madje edhe shkollat e veta, ndersa komuniteti milionesh i arvanitasve ne greqi etj nuk u eshte lejuar nga shteti e kisha greke, dhe i kane asimiluar?

[Darius]

Feja apo fete nuk kane lozur asnje rol ne mbijetesen e shqiptareve, a aq me pak feja myslimane.
- Dihet qe procesi i islamizimit te Shqiperise eshte shume me i vone sesa pushtimi osman. Ky proces filloi aty nga shek. XVII per te arritur kulmin ne gjysmen e pare te shek. XIX. Perkundrazi, ka ndodhur nje proces i kundert: kolonet turq qe Porta e Larte vendosi ne trevat e Shqiperise se Mesme, ne Diber te Madhe dhe ne Kosove u asimiluan shpejt nga shqiptaret qe perbenin shumicen ne keto treva.
- sikur te pranojme se na ruajti nga asimilimi feja islame, atehere si do ta shpjegojme mbijetesen e arvanitasve ortodokse ne zemer te Greqise, apo te arberesheve te Italise, per te mos permendur disa ngulime shqipfolese ne Bullgari, Zare e ne Ukraine?
Pa dashur te fyej ndjenjat fetare te askujt, personalisht mendoj se feja islame dhe islamizimi i pjesshem i ka sjelle vetem deme Shqiperise dhe shqiptareve.

Shume drejte. Edhe une sdua te fyej ndjenjat fetare te askujt por eshte nje fakt qe me ben gjithmone te vras mendjen. Ky pretendimi qe feja muslimane ruajti shqiptaret nga asimilimi me duket pak pa vend. Pse nuk u asimiluan greket? Edhe ata ndejten pothuajse 4 shekuj nen Turqine po as e nderruan fene dhe as u asmiliuan. Nga te gjitha tokat e ballkanit te pushtuara nga turqit, ne jemi i vetmi vend qe nderruam fene dhe raportet midis feve ne Shqiperi. Nga nje vend komplet kristian, perfunduam me nje shumice muslimane. E perseris skam asgje me fene apo me muslimanet shqiptare. Por fakti i konvertimit per mua ska te beje fare me ruajtjen nga asimilimi. Pastaj asimilim nga cfare? Ne ishim katolike dhe ortodoks te gjithe. Kujt asimilimi ju ruajtem ne kur u konvertua shumica ne musliman? Kjo eshte jo vetem perralle por edhe nje perpjekje infantile per te fshehur faktet. Mbaj mend dikur kur lexoja jeten e Ali Pashe Tepelenes disa notacione te autorit e benin te qarte faktin qe shume shqiptare, sidomos ata te pasurit konvertuan fene per te mbajtur privilegjet dhe pronat e tyre, gje qe nuk ndodhi ne vendet fqinje. Mire apo keq, kjo eshte nje e vertete dhe ka te beje ne thelb me karakterin e nje populli. Ne te gjithe jemi shqiptare po sduhet te kemi frike dhe as turp ti shikojme gjerat sic jane. Ky eshte mendimi im.

[toni77_toni]

Labeati une nuk kam asgje kunder "katolicizmit", une problemin e kam me "katolicizmin shqiptar", qe eshte shume larg katolicizmit dhe krishterimit te vertete. Edhe sot e kesaj dite, ne viset shqiptare ne Veri te Shqiperise dhe ne zonen e Malesise nuk ndiqet nje tradite e krishtere katolike, ndiqet nje tradite pagane, nje tradite e gjakmarrjes, nje tradite e izolimit, nje tradite fisnore qe jo vetem qe nuk eshte e krishtere por eshte anti-kristiane dhe anti-kombetare.

Ti me ze ne goje 2000 vjetet e krishterimit katolik, kurse une te them se shqiptaret e veriut ende nuk kane pushtuar sic duhet krishterimin, ende nuk jane ungjillizuar edhe pas 2000 vjetesh. Po te ungjillizoheshin nuk do te vrisnin njeri-tjetrin, nuk do te ngujoheshin dhe nuk do te perdoreshin si koka turku nga te gjitha fuqite e huaja, qofshin Turqi, Venedik, Austri, Itali e me rradhe. Ky eshte dallimi midis orthodhoksise ne jug dhe katolicizmit ne veri, orthodhoksia ka lene gjurme te pashuehshme ne zemrat e shqiptare, qe as 500 vjet pushtimi turk, as 100 vjet perpjekje Italiano-Austriako per te kthyer Kishen Orthodhokse ne nje Kishe unitare, as 50 vjetet e komunizmit nuk kane mundur te shkaterrojne besen orthodhokse, besen e te pareve te mi.

Asnjehere komuniteti katolik nuk arriti te behet pjese integrale e levizjes kombetare pasi ata asnjehere nuk kane arritur qe te gjejne gjuhen e perbashket me njeri-tjetrin dhe ende jetojne me ligje mesjetare pagane. E hidhur por e vertete.

Sa per komunitetin arberesh ne Itali, te duhet te lexosh me shume histori qe te kuptosh se ne cfare presioni ka qene ky komunitet qe eshte komuniteti me i madh i krishtere orthodhoks ne Itali. Nese e kane ruajtur traditen dhe gjuhen e te pareve, kjo nuk ka qene aspak per merite te qeverise italiane, por per merite te sakrifices se vete arberesheve. Dhe kete e kane deshmuar jo vetem ne Itali, por edhe ne Spanje, Argjentine dhe SHBA ku emigruan me vone. Uniatizmi me Papen e Romes nuk erdhi nga deshira e tyre, por e diktoi situata historike dhe politike me renien e Konstandinopojes ne doren e Turqve dhe me emigrimin e tyre drejt brigjeve italiane per ti shpetuar represionit otoman.

Albo

Kjo që thua ti, bie ndesh me atë që është e vërtetë!!

Albo, për gjdo respekt, por realiteti realite a? un s'kam dëshir të anoj, sepse mua nuk më bën më katolik nëse anoj nga e kaluara në fafor të katolikizmit, është Jezusi ai që unë mbështes dhe arsyetoj besimin tim, e jo ndonji katolik i veriut siq thua ti. Ne duhet të jemi të kujdesshëm për atë qka e themi.

Besoj se je Shqiptar, besoj se je i krishter, besoj se i përket edhe shtresës së intelektualëve, dhe nëse po, atëher e din shumë mirë dhe qartë rrolin e klerit Katolik gjat historisë. Nuk kam qellim të anoj, por realiteti më sundon. Nuk perjashtohet në këtë rast angazhimi i bashkësisë ortodokse, por nuk lejoj që të mirret si shembull ndonjë traditë e vjeter e disfavorshme e ndonji zone katolike për të eliminuar historinë e qindra dhe mijrave klerik dhe personaliteteve shqiptare të besimit katolik në favor të Shqiptarisë. Apo veprohet si është një fjalë popullore: "me inati të resë, më vdekt im djalë".

Jam i mendimit, dhe e thash edhe më parë, ne jemi në gjendje të bëjmë qmos, në qoft se mundemi? vetem e vetem per ta eleminuar atë se nuk është i perkatësisë tonë. Kjo në njëfar forme po perjetohet edhe në Kosovë, por jo në aspektin fetar por në atë të përkatësisë partiake. Jo pse ka sukses, sepse te pjesa dermuese nuk qendron ajo, por vërehet njifar sëmundje te një pakicë njerëz se nuk mendojnë ma gjatë.

Andaj se qka bëhet në veri nuk e di, e di se ende nuk kemi mundur të zhdukim traditat dhe zakonet të kqija, por, kurrsesi mos t'harrojna rolin e klerikve dhe personaliteteve shqipare të besimit Katolik. Jo për hir timin, por për hir të realitetit.