Teoria e Telave (String Theory)

[xfiles]

Sidoqofte mbetet nje teori. Nga ato qe thuhen per dimensionet qe jane teresisht teorike (ndersa deshmite reale nuk pranohen si te tilla per shkak te natyres fantastike dhe jo "shkencore" qe kane) rrolin kryesor e luan perceptimin qe kemi ne si qenie njerezore ndaj realitetit dhe spektreve te shikimit dhe shqisave ne pergjithesi. Shume njerez apo studiues "open minded" kalimin ne nje dimension me te larte e shikojne te lidhur ngushte me evolucionin shpirteror gje qe une pajtohem teresisht.
Nejse mos kalohet ne kete drejtim se do dalim nga tema fare

me kete jam plotesisht dakord,
jam dakord me mendimin spiritualist se shpirtrat jane ne nje evolucion te vazhdueshem drejt perfeksionit absolut, i cili eshte Zoti i cili mbetet gjithmone pafundesisht siper nivelit te shpirtrave te cilet evulojne drejt pafundesise.

por sa per konceptin e kohes me hapesiren ate qe thashe e kam lexuar ne nje artikull te John Dobson qe e kam postuar ketu te perkthyer , nje artikull qe eshte me shume metafizike por shume interesante.
marrim nje shembull:
nje shperthim qe ndodh ne nje yll shume larg nesh themi 1000 vjet drite.
ne e shohim kete shperthim vetem mbas 1000 vjetesh,
ne dukje kjo eshte nje vrojtim i rendomte qe te gjithe jemi ne dijeni,
por duhet te veme re se ne shohim te shkuaren ne te tashmen,
shohim qe ngjarje qe ka ndodhur ne te kaluaren,
sa me larg ne hapesire , aq me larg ne kohe,
eshte sikur koha kompenson distancen,
nuk e di si ta shpjegoj por aty tek artikulli ishte mjaf e qarte,

[Darius]

Ajo qe thua ti eshte relativiteti dhe qe nga ajo kohe kane dale shume teori te tjera qe jo se e rrezojne por qe e permiresojne dhe si te thuash deri diku e anashkalojne. Prandaj dhe permenda kontiniumin hapesire kohe dhe vete kohen si dimensioni i katert.

[land]

Lihet nam per asgje!!!
Teoria e "ss" edhe mund te vertetohet nje dite... fundja, njesoj dhe me te njejtat metoda jane vertetuar te gjitha teorite e tjera te asaj fushe.
Cfare qellimi kane patur keto teori dhe nga ka lindur ideja e kerkimit shkencor ne ato fusha, mund te shpjegohet thjesht me teori filozofike... Eshte pra e pamundur te mos e konceptosh fiziken si pjelle direkte te filozofise.
Puna eshte se po flasim per nanoboten, dhe jo per permasa hapesinore qe mund te konceptohen nga syri njerezor dhe qe mund te dokumentohen nga teknologjia qe kemi ne disponim. Prandaj edhe shkencetaret qe kemi sot kane per pasaporte ankesat e mungeses se teknologjise. Ketyre capaculeve idjote qe u mungojne fondet per nje jete lluksoze u duket vetja si profete te rrezuar ne toke qe jane leshuar ketu ne nje kohe te padrejte, dmth disa qindra apo ndoshta edhe mijra vjet mbrapa, apo me sakte prapambetjeje teoriko teknologjike. Vete veten e konsiderojne si teper perparimtare ne brazden e te menduarit...
Problemi eshte shume me i thjeshte sesa duket... sot pranohet gjresisht teza e universit 4 dimensional... Eshte e qarte prej te gjitheve qe eshte bere pune kolosale per te bindur turmat per katerdimensionalitetin e universit... Nuk do te jete e pamundur te binden te njejtat turma per dhjetedimensionalitetin, dhe ne nje te ardhme jo te larget do te hyjme krejt papritur ne nje krize dimensionesh dhe mendimi filozofik. Njeriu shume shpejt do te arrije te kuptoje sa injorant eshte me ane te levrimit ne imtesi te sekreteve te universit. Pastaj do te kemi futjen ne pune te filozofise per te nxjerre perseri njeriun nga hendeku shpirteror, e kshtu me rradhe; si tipi i terorise se epokes se akujnajave qe duhet te perseriten cdo 10000 vjet.
Me e cuditshmja eshte se perseri, edhe perballe ndryshimesh te tilla katastrofike ne mendimin e pergjithshem global, perseri individi do te qeveriset nga qeveri qe do e rrjepin nga taksat dhe qe e roberojne ne pune angari.
Rrofte fizika dhe gjyshja e saj, llafologjia(me falni, filozofia).

[Darius]

Kendveshtrim interesant... Per mua shkenca ortodokse eshte pengese dhe jo progres. Nese eshte per egoizem profesional apo verberi karriere nuk e di por kam kohe qe e ve re se eshte bere pengese dhe shtypese e shume fenomeneve qe nuk eshte ne gjendje ti shpjegoje ne menyre rracionale.

[land]

Puna eshte se bulku me i madh i shkences dhe teorive te saj sot per sot bazohen thjeshte ne parime besimi dhe bindjesh, dhe jo me ne "zbulime" te faktuara. Nese do e kuptojme me sakte, duhet te pranojme se dy shtyllat kryesore te shkences moderne, jo vetem qe nuk respektohen me si te tilla, por ne disa raste anashkalohen deri ne injorim.
Puna eshte se jane po ato dy shtylla qe e sollen shkencen ne gjendjen e sotme; jo ne ate gjendjen e kalbur qe e shohim ne, sepse kete gjendje e krijojne "shkencetaret" dhe fondet e tyre te mekura... Nese e gjithe shkenca do te bazohej ne menyre convencionale mbi VEZHGIMIN dhe EKSPERIMENTIN(dy shtyllat ne fjale) do te ishte e pabesueshme qe te flitej per fotone, apo qofte edhe elektrone, e lere me per neutrino dhe "grimca" te tjera subatomike, per te mos folur me per gravitonet, qe jane egzagjerim me permasat e teorise se fotoneve. Jo se une ze vendin tek ata "ortodokset"qe nuk besojne gje pa e pare, por thjesht, nuk mund te nxirret nje teori vetem e vetem sepse nuk kemi si te shpjegojme nje dukuri, psh, difuzionin e drites apo qofte dhe terheqjen universale. Sado qe ta kenaqin syrin, veshin apo mendjen e ndonje shkencetari keto teori, perseri asnjera prej tyre nuk mbeshtetet mbi vezhgim, dhe per kete shkak, nuk ka si te behet fjale per eksperiment, pavaresisht se forca e rendeses merret parasysh ne cdo lloj fushe te shkences, apo teknologjise, pavaresisht se drites i eshte vene "kapistra" dhe sot po perdoret gati ne cdo lloj fushe... Nje shkencetari i duhet nje besim krejtesisht utopik dhe i patundshem qe te besoje gjera qe nuk shihen dhe te pamundura per t'u vertetuar shkencerisht dhe qe eshte shume e ngjare te mebten teori pergjithnje. Po a nuk eshte i njejti besim qe kane "injorantet" ne egzistencen dhe autoresine e Perendise ne te gjithe krijimin dhe gjerat qe shohim? Fundja, gjithe keto teori qe qarkullojne pa patente dhe pa pyetur fare per trafik ne ditet e sotme, a nuk e bejne kete univers kaq te nderlikuar sa i pamate eshte? Dhe kush prej jush mund te thote me bindje te patundur qe te gjitha keto ligje dhe rregulla jane krijuar ne nje te miljardten e sekondes pas "shperthimit te madh"(big bang), dhe qe autoresine e gjithe kesaj mrekullie ta marre nje rastesi mizore e payshtur nga asnje inteligjence e jashtme(Zoti)? Ne kete kendveshtrim, njeriut, me sakte njeriut shkencetar, duhet t'i rrihen shpatullat me pergezim, nese eshte i shtyre te kerkoje te fshehtat e Zotit, menyren dhe inteligjencen e derdhur per te arkitektuar nje univers te tille, qe per raporti mase/hapesire eshte i barabarte me zero, por qe nga ana e ligjeve fizike, matematike, etj, eshte i nderlikuar ne pambarim; ku mikrobota eshte njesoj e madhe sa makrobota...
E gjithe klecka e shkences se sotme, dhe fryteve reale te saj duhen pare ne venien ne dispozicion te teknikes dhe teorive ne te mire te njerezimit... Qe te themi te drejten, nuk po gezon as nje te mijten e te mirave qe mund t'i ofrohen sot, dhe teknologjia eshte vetem nje karte krediti me teper ne portofolin e te pasurve.
Shembulli me i mire eshte transporti ajror... ne menyren me absolute nuk ka patur asnje zhvillim per rreth 30 vjet, dhe cdo gje qe prodhohet edhe sot bazohet ne po te njejtat ligje dhe teknike te para 30 vjeteve. Perseri njeriu shkon ne hapesire duke djegur karburant me prejardhej fosile... Dhe perseri lufta ndaj AIDS eshte e varur teresisht ne fonde financiare; njesoj si lufta dhe kerkimi ndaj kancerit, qe ka filluar te pakten 80 vjet me pare.
Hec e flasim per string theory pastaj... edhe kjo na kerkon fondet e veta.

[Renegata]

Na i shpjegoni me qarte.

Nuk jemi te gjithe afer kapitalizmit revizionist amerikan.

[Darius]

Renegada mundohu te lexosh temen me vemendje. Ideja eshte ketu qe pavaresisht nga teorite shkencore apo perpjekjet per te provuar keto teori, deri diku "mungon" deshira dhe ka nje tendence per ta suprimuar shkencen dhe perdorur vetem nje pjese te saj per leshkot (dmth masat). Ka nje mungese deshire te theksuar nga skolaret dhe shkenctaret tane te nderuar per te thyer barrierat e shkences ortodokse dhe per te pare kufije te tjere. Provat i kane, vezhgimet i kane, referencat i kane por ato mbyllen thelle ne sirtar dhe nuk hapen per te gjithe. Vetem nje grup fare i vogel shikon dhe "shijon". Aryeja? Te shumta, nga konservatorizimi i ideve tek botekuptimi social, nga psikoza kolektive tek "ndryshja" fetare... etj. Do duheshin faqe te tera per ti analizuar dhe shpjeguar. Interneti ta jep kete mundesi

[land]

Nuk eshte dhe aq konservatorizmi i ideve, o Darius... A nuk e ke kuptuar zotrote se shkenca eshte biznes me vete? Sa dhjetra miljarda dollare hidhen ne vit ne Amerike vetem per luften kunder kancerit? A nuk konceptohet ne parim si nje e mire qe shkenca i detyrohet njerezimit mbare? Ku shkojne keto fonde? Per te blere hamburgera apo minj laboratori??? E per sa fusha te tjera te shkences derdhen miljarda pa mase, jo vetem nga qeverite, po edhe nga donatore private... A nuk ka perdite ne televizor thirrje qe i behen publikut per te dhuruar kaq apo aq per luften kunder kancerit???? Kjo eshte bote ku si doktori, qe ka zgjedhur kete profesion demek i shtyre nga ndjenja humane, ashtu edhe futbollisti injorant, qe edhe invertebratet e perbuzin, jane miljonere. Keto jane thjesht disa fakte te rutines se perditshme... Te mos flasim pastaj per misionet hapesinore, qe kur ua preu ca fondet ameriqia, e nisen robotin ne mars me bateri energizer te blera ne supermarketin me te afert... - dikush mbeti me gisht ne goje per nje moment(pune fondesh, kuptohet), por misioni shkoi perpara dhe i suksesshem madje.
Prandaj thashe me siper qe teoria SS eshte thjesht nje perqasje per te ngritur fonde e per te bere dike miljoner... Kur futen miljonat ne pune, edhe dokrrat behen teori.

[Darius]

E di o banished e di po e thashe qe sdua ti hyj atij diskutimi se do dali i stergjate dhe jo i gjate. Kot e ke qe mundohesh te shpjegosh punen e fondeve. Sdo ta kuptoje njeri (ju lutem mos e marri asnjeri per fyerje) ose do ta quajne konspiraci .
Nejse qe mos dalim nga tema . Ti leme keto diskutime per tek tema e toerive konspirative. Aty shpalosim gjithe arsenalin e suprimimit dhe te mballosjes se trurit. Lol !!!

[godel]

Nese e gjithe shkenca do te bazohej ne menyre convencionale mbi VEZHGIMIN dhe EKSPERIMENTIN(dy shtyllat ne fjale) do te ishte e pabesueshme qe te flitej per fotone, apo qofte edhe elektrone, e lere me per neutrino dhe "grimca" te tjera subatomike, per te mos folur me per gravitonet, qe jane egzagjerim me permasat e teorise se fotoneve. Jo se une ze vendin tek ata "ortodokset"qe nuk besojne gje pa e pare, por thjesht, nuk mund te nxirret nje teori vetem e vetem sepse nuk kemi si te shpjegojme nje dukuri, psh, difuzionin e drites apo qofte dhe terheqjen universale

Dikur mendohej qe toka ishte e sheshte. Me vone mendohej qe toka ishte qendra e universit. E cfare s'mendohej dikur. Keshtu ndoshta do te thone edhe brezat e viteve 1,000,000 per ne sot. Po keshtu do te thone brezat e viteve 1,000,000,000 per ata te viteve 1,000,000. Po cfare eshte njohja atehere? Cfare eshte e verteta? Mund te zhyteshim ne debate pa fund ketu.

Gjithsesi mund te themi, qe nje teori quhet e vertete kur i pergjigjet realitetit. Kur terheqja e universit nuk na le asnjehere ne balte besoj se kemi te drejte ta pranojme si te vertete edhe pse s'e dijme ne thelb se cfare eshte. Te njejten gje me driten. Po ashtu pjesezat subatomike mund te themi me nje fare sigurie qe i njohim mire. Shembuj ka plot. Bomba atomike, plazma TV, pajisjet mjekesore te bazuara ne pozitrone etj etj.

A eshte e sakte fizika njutoniane? Sigurisht qe jo, nqs do te flasim per vertetesi absolute. Teoria e relativitetit e tregoi qe eshte e pasakte pikerisht per faktin qe s'mer parasysh shpjetesine e objekeve. Nga ana tjeter ajo teori (njutoniane) funksionon me se miri ne kushte e shpejtesive te objekteve qe na kap syri (dmth me shpejtesi te pakrahasueshme me driten). Por c'duhet te benin shkencetaret e para-Einstein? Duhet ta flakin ose mos ta pranon si te vertete pikerisht sepse mund te kishte dyshime per pavertetesine absolute te saj, pavaresisht faktit qe ajo teori shpjegon shume mire te gjitha fenomenet e njohura te kohes? Mendoj se s'ka nevoje per pergjigje. Ne fund te fundit, a do te kishte lindur teoria e relativiteti po te mos ishte presente ajo e Njutonit? JO.
Qe ta permbledh me nje fjali te vetme sa thashe me siper. Shkenca evoluon ne menyre induktive, jo deduktive.

Nqs njerezit do te trembeshin nga fakti qe ndoshta teoria X s'eshte e vertete, atehere duhet te pranojme qe sot do te jetonim akoma neper shpella. Fatmiresisht ka indivite ne bote qe kane intuite te forte dhe percaktojne qellimin (pra nxjerrin teorine e pambeshtetur) pastaj mundohen te gjejme provat. Keshtu ka ecur shkenca.

Nje shkencetari i duhet nje besim krejtesisht utopik dhe i patundshem qe te besoje gjera qe nuk shihen dhe te pamundura per t'u vertetuar shkencerisht dhe qe eshte shume e ngjare te mebten teori pergjithnje. Po a nuk eshte i njejti besim qe kane "injorantet" ne egzistencen dhe autoresine e Perendise ne te gjithe krijimin dhe gjerat qe shohim? Fundja, gjithe keto teori qe qarkullojne pa patente dhe pa pyetur fare per trafik ne ditet e sotme, a nuk e bejne kete univers kaq te nderlikuar sa i pamate eshte? Dhe kush prej jush mund te thote me bindje te patundur qe te gjitha keto ligje dhe rregulla jane krijuar ne nje te miljardten e sekondes pas "shperthimit te madh"(big bang), dhe qe autoresine e gjithe kesaj mrekullie ta marre nje rastesi mizore e payshtur nga asnje inteligjence e jashtme(Zoti)? Ne kete kendveshtrim, njeriut, me sakte njeriut shkencetar, duhet t'i rrihen shpatullat me pergezim, nese eshte i shtyre te kerkoje te fshehtat e Zotit, menyren dhe inteligjencen e derdhur per te arkitektuar nje univers te tille, qe per raporti mase/hapesire eshte i barabarte me zero, por qe nga ana e ligjeve fizike, matematike, etj, eshte i nderlikuar ne pambarim; ku mikrobota eshte njesoj e madhe sa makrobota

Sic e thashe ne paragrafin me siper. Shkenca perparon ne menyre induktive. Shkencetare me intuite dhe kurajoze vendosin se ku do te shkojne, pra besojne ne dicka pastaj gjejne provat dhe argumentet. Pra sic e quan ti, shkencetari vihet ne rolin e besimtarit ketu (dmth besimin ne nje teze).

E para qe dua te saktesoj eshte qe nje shkecetar vihet ne kete rol perkohesisht, ne ndryshim nga nje besimtar i Zotit. Pra ka nje ndryshim themelor. Dhe derisa te gjenden provat ajo shkence gjithmone do te shikohet nen prizmin e te pavertetuares ne praktike. Edhe teoria e Einstein psh, edhe pse e bazuar ne teori te forte dhe te sakte matematikore, eshte shikuar me dyshim deri vone, kur eshte vertet u pa nje zbatim praktik i saj (qe s'me kujtohet se ku).

Megjithate ajo qe me ben pershtypje eshte sesi e trajton pa njetrajtshmeri kete qendrim "prej besimtari" te shkencetareve. Nga njera ane e duket qe e quan qendrim te papranueshem ose te dobet, kur permend nga "i njejti qendrim qe kane "injorantet" ne ekzistence e Perendise". Nga ana tjeter, pak me tutje, duket qe e quan fare normale dhe te vertete ate te besimtareve te Zotit kur flet per te fshehtat e Zotit etj (qe sigurisht s'kane asnje baze, pervece besimit te paarsyeshem). Po e rithkesoj qe gjithsesi ky eshte krahasim i paqene sepse shkencetari behet besimbar i nje teze vetem perkohesisht, deri ne gjetjen e provave, ne antiteze me nje besimtar te Zotit qe beson perjetesisht pa asnje prove.

Pershendetje.