Edi Rama i shpall luftë edhe Zotit: Shemb Kishën e Shen Thanasit në Dhërmi

[Albo]

Banorë të Dhërmiut rrethojnë kishën e ‘Shën Thanasit’: S’lejojmë të shembet

Dhjetëra banorë të Dhërmiut, prej paradites së sotme kanë qëndruar pranë kishës së Shën Thanasit, në përpjekje për të mos lejuar shembjen e saj.
Banorët kanë deklaruar se janë lajmëruar për ardhjen e IKMT nga Tirana për të prishur kishën gjë që janë zotuar se nuk do ta lejojnë. Ndërhyrja pak ditë më parë e inspektorëve të INUV për të mos lejuar restaurimin e kishës nga banorët ka nxitur një luftë të vërtetë mes kishës ortodokse dhe shtetit shqiptar çka është shoqëruar edhe me ndërhyrje nga qeveria greke. Banorët pretendojnë se kishën aktuale e kanë rindërtuar vetë mbi rrënojat e kishës së vjetër të shembur nga komunizmi në vitin 1973.

Shqip

[Albo]

Kisha e Shën Thanasit, Rama: Po rikthejmë trashëgiminë tonë



Kryeministri, Edi Rama gjatë bashkëbisedimit me qytetarët në Facebook dhe Twitter i është përgjigjur dhe interesit mbi incidentin e ndodhur me Kishën në Dhërmi, që solli dhe reagimin e Ministrisë së Jashtme të Greqisë. Sa u takon pretendimeve të Kishës Ortodokse, Kryeministri u shpreh se "ata po vënë kujën për një ngrehinë si garazh, të cilën e quajnë kishë", duke iu referuar një ndërtimi të bërë në vitin 1992. Rama tha se ata janë të shqetësuar se "pse Qeveria e tij po rikthen në jetë trashëgiminë".

Po krijohet një situatë e pakëndshme lidhur me ngjarjen e Kishës së Dhërmiut, cili është qëndrimi juaj?

Rama: Është të qeshësh e të qash që një ngrehinë si garazh e quajnë kishë dhe vënë kujën pse po rikthejmë në jetë trashëgiminë tonë!

Ndërkohë, lidhur me këtë çështje këshilltari i kryeministrit, arkitekti Artan Shkreli në një prononcim për A1 Report ka akuzuar direkt segmente të Athinës zyrtare dhe klerit grek për ndërhyrjen arkitekturore të kishës Shën Thanasi në Dhërmi. Me ndërtimin mbi varrin e misionarit katolik Nilo Katalano, Greqia synon të fshijë historinë dhe të vërtetën, deklaron Shkreli.

Në Kishën e Shën Thanasit në Dhërmi, në vitin 1694 aty është varrosur Nil Katalanin (italisht : Nilo Catalano). Nil Katalani ka qenë italian, i lindur më 1637-n në fshatin e Sicilisë, të quajtur Terra Di Massa. Në moshën 22- vjeçare veshi petkun e murgut bazilian në manastirin e famshëm të Grotaferrates afër Romës. Ai u varros në kishën e Shën Thanasit brenda Sancta Sanctorum.

Shqiptarja

[Albo]

[mesia4ever]

Po ta lexosh mire prononcimin e KOASH-it, do te shohesh se qe te dyja keto pushtete jane invilvuar ne kete sakrilegj. Vete z. Shkreli, njeriu i k/m eshte shprehur me fjale te pergjithshme dhe pa arsyetim. Ndersa k/bashkiaku i himares thote se aty ka qene nje kishe katolike,..pra "lemsh" gjerat i kane bere pushtetaret e te dyja niveleve dhe jo une. Une e konsideroj sakrilegj dhe shkelje te te drejtave elementare te njeriut veprimin qe u krye me Kishen,...keta pushtetare nuk e meritojne me kete emer, pasi jane thjesh diktatore,...keshtu qe orthodhokseve j`u mbetet t`a mbrojne vete Kishen (sic edhe jane prononcuar para kamerave), qofte edhe me gjak.

E cka nese eshte ndertuar pa leje?! Cka nese une kam nja 100 mije euro dhe vendos ta ndertoj nje Kishe dhe aty vendosi simbole krishtere, a ka te dejte shteti te ma prishe a jo?! A e din ti qe sipas ligjeve te shtetit une as ne pronen time nuk mund te ndertoj pa leje?
Keni dokumentat per ate Kishe atehere drejtesia anon nga ju, nuk i keni atehere drejtesia anon kah shteti dhe ju vetem po keqperdorni simbolet krishtere. Lejini Kishat e Xhamite po kapuni rreth besimit ne Zot sepse ato nuk jane shume me rendesi. Nga Bibla shohim se Jezusi predikonte shumicen e kohes jashte Tempullit. Kishat Katolike e Orthodokse dhe disa Kisha Evangjeliste qe udheheqen nga disa pastore te coroditur e Xhamite qe udheheqen nga hoxhe radikale e ekstremiste sot nuk kane vlere as sa shtepite publike sepse aty fjalet e njerezve kane zene vendin e fjaleve te Zotit. Keshtu s'eshte besimi ne Zot.

[Darius]

Shikon sa mire, je bere edhe budist, beson ne Karma.

Albo

I bie qe gjithe Amerika ku jeton ti te jete budiste atehere.

p.s. Sa per kusurin sja vlen me te diskutojme. Nuk eshte se po lexoj ndonje gje te re. Dihet qendrimi jot.

[Kryeplaku]

Nëse Rama apo unë shikojmë një garazh, kjo nuk nënkupton se dikush tjetër nuk shikon një kishë. Vetë fjalimet e Ramës dëshmojnë se jemi komb me inteligjencë të ulët (njëdimensionale).

Nëse poshte kishës qenka varri i misionarit "të shqiptarisë", në një kohë kur shqiptaria ishte metafizike, duam fakte.

Cila ndërtesë u krijua me leje në 1992shin? Nëse kishte leje kush ia dha lejen, kunetërit e Saliut? Kishte fshati kishën e vet përpara 1992shit?

Nuk jam kundra shkatërrimit apo rikonstruksionit të objektit. Ajo që jam kundra është mënyra sesi i kryejnë punët institucionet dhe apartaurat e shtetit shabllon shqiptar.

Meqe ra fjala, ky Janullatosi u tregua po aq i ulet sa Rama tani qe vrapoi drejt Athines per nje problem qe nuk eshte i Athines, por i komunitetit orotodoks dhe i organizatave per te drejtat e njeriut.... ku merr vesh Athina nga te drejtat e njeriut? I kane respektuar ndonjehere ne Athine, myslimanet, cinganet dhe sa e sa te tjere qe perdhosen cdo dite? Pse shkon Janullatosi dhe ankohet tek djalli?

[Darius]

Shkreli:Greqia po tenton fshirjen e historisë shqiptare

Athina reagon sërish: Presim përgjigje






TIRANË - Këshilltari i kryeministrit, arkitekti Artan Shkreli në një prononcim për A1 Report ka akuzuar direkt segmente të Athinës zyrtare dhe klerit grek për ndërhyrjen arkitekturore të kishës Shën Thanasi në Dhërmi. Me ndërtimin mbi varrin e misionarit katolik Nilo Katalano, Greqia synon të fshijë historinë dhe të vërtetën, deklaron Shkreli. “Është shumë i çuditshëm reagimi i Athinës zyrtare për këtë kishë të vogël pak metra katrorë në një fshat, domethënë ky pickim që pëson Athina zyrtare është një gjë që të lë me gojë hapur dhe kjo ndërhyrje arrogante e vazhdueshme në punët e brendshme të njerëzve në një vënd. Paraardhësit e Dhërmiut të sotëm kanë varrosur më shumë nderime këtë njeri, i cili mbajti gjallë identitetin e tyre”, - tha Shkreli.

Shkreli tha se kisha ka qenë monument kulture gjatë gjithë kohës. Ai tha se kisha gjithmonë ka qenë gjithmonë monument kulture dhe mbi muret ekzistuese të saj është hedhur një soletë betoni, duke ndërtuar kishë mbi kishë. Nga të dyja palët vlërësohet si një objekt i cili ka shërbyer si kishë prej shumë shekujsh, në këtë pikë nuk ka ndarje të themi të mendimeve. Çështja është që këtu nuk kemi të bëjmë me palë sepse palët në një mënyrë apo në një tjetër përfaqësojnë forca të një raporti të themi të barabartë, por këtu flitet për një moskokëçarje, mos njohje dhe injorancë të klerit vendas në rastin konkret të Dhërmiut për rëndësinë historike që paraqet një godinë e vogël, e cila ka shërbyer në shekuj si Kisha e Shën Thanasit, ku ndër të tjera është varrosur dhe pararilindasi Nil Katalano, njeriu i cili bashkë me misionarë të tjerë kanë hapur shkollat shqipe në rajonet e Dhërmiut.

Himarës e malet e labërisë në shekujt 16-17 edhe më vonë dhe kanë mbajtur gjallë frymen e identitetit shqiptar në ato treva që në atë kohë ishin shumë të trazuara. Bëhej fjalë për hapjen e një serie seminaresh të cilat kishin natyrë liturgjike dhe të cilat jo vetëm që flitej shqip, por u furnizuan me literaturë shqipe dhe po themi që përveç shkollave të veriut të shqipërisë që ne i dimë shumë mirë në zonat e Kurbinit dhe të Mirditës këto ishin shkollat e para shqipe që u hapën në territoret shqiptare. Nil Katalani i cili ishte një murg bazilian për shekuj të tërë kishte varrin në këtë kishë deri në 1942 ku i shkatërrohet edhe varri, po themi pjesa e sipërme e varrit pasi eshtrat janë aty dhe tek ky vend nuk mundet dot të ndërtohet pa leje dhe as të degratohet dhe të deligjitimohet përsa i përket rëndësisë historike sikurse ka ndodhur këto vite.

Objekti ka qënë monument kulture gjatë gjithë periudhes edhe në kohën e komunizimit deri në vitet 90. Kisha gjithmonë ka qenë modeste nuk ka qenë e madhe as një kishë bazilikale jo, mbi themelet por mbi muret egzistuese është hedhur një solete betoni e shëmtuar dhe ngritja e kishës është bërë pjesërisht me gurët egzistues dhe me pjesërisht me blloqe betoni në pjesën e sipërme flas. Kjo ka qenë monument kulture që në vitet 90 dhe nuk ka asnjë vendim të qeverisë shqiptare apo asnjë vendim ministror që ta ketë hequr nga lista e monumenteve të kulturës. Aty egziston një plan nga përfaqësuesit vendorë për të bërë rimodelimin e zonës rreth e rrotull duke i dhënë dinjitetin e vet në pikpmaje të vizitueshmërisë dhe të vendosjes së shenjave të rëndësishme se çfarë ka qenë këtu dhe pse ky vend ka qënë i rëndësishëm për krejt shqiptarinë etnicitetin dhe identitetin kulturor të asaj zone’ - tha Shkreli per A1 Report.


Shqiptarja

[Darius]

Prof.Mandala: Kisha ka qënë katolike e ritit lindor, ja faktet




EKSKLUZIVE/Rrëfim ekskluziv për Shqiptarja.com që hedh dritë në shkrimin e fundit mbi kishë e “Shën Thanasit” në Dhërmi. Studiuesi arbëresh për konfliktin në kishën e Dhërmiut, Matteo Mandala thotë se duhet të respektohet e vërteta historike dhe lidhjet e himariotëve me Vatikanin pa lënë mënjanë misionet në qytetin e Himarës që nga shekulli i 6-të. Në titullin e një artikulli në faqen e saj të parë, një e përdishme shqiptare më vë në gojë fjalë që unë nuk i kam thënë. Me “grek renegat” zëdhënësi i Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare cilëson një ndihmës anonim të Nilo Catalano-s për ta fyer dhe, tërthorazi, për të përdhosur veprën e misionarit italian. I tronditur nga kjo gjuhë, shkrova një shënim në facebook për të shpjeguar shkurtimisht profilin e Nilo Catalano-s dhe sidomos për të kritikuar përdorimin e koncepteve anakronike me të cilat synohet të zvogëlohet përmasa kulturore e kësaj çështjeje historike që diskutohet sot. Kam kritikuar veçanërisht barazimin “besimtar ortodoks = shtetas grek”, i cili jo vetëm që është i pavërtetë, edhe pse nuk i referohet drejtpërdrejt Nilo Catalano-s, por shtrembëron historinë dhe të drejtat e besimtarëve ortodoksë të atëhershëm dhe të sotëm: për ata të atëhershmit mjafton të kujtoj se “Greqia” asokohe nuk ekzistonte, ndërsa për ata të sotmit do thënë se besimtarët ortodoksë për të qenë të tillë nuk kanë nevojë të marrin më parë shtetësinë greke. Nga ana tjetër, ka edhe shtetas grekë që nuk janë detyrimisht besimtarë ortodoksë.

Tani po parashtroj një shtjellim më të hollësishëm mbi veprimtarinë e Nilo Catalano-s dhe të misionit fetar që ai udhëhoqi në Himarë dhe në rrethinat e saj. Vitin e kaluar para privilegjin të shkruaj një parathënie të përkthimit shqip të veprës Murgjit Bazilianë të Italisë në Shqipëri. Shënime mbi misionet në Himarë (shek. XVI-XVIII), botimet “Naimi”, Tiranë. Autori i kësaj vepre, atë Nilo Borgia, edhe ai misionar në Shqipëri gjatë viteve ’30 të shekullit të shkuar, rindërtoi historinë e kësaj faqeje të historisë kulturore arbëresho-shqiptare dhe nxori në dritë përmes dokumenteve rolin që luajtën ata murgj për kujdesin shpirtëror dhe material të popullatës së krishterë përgjatë brigjeve veriore të detit Jon, sidomos të Himarës dhe rrethinave të saj. Misioni zuri fill, sikurse e thotë nëntitulli i librit, gjatë gjysmës së dytë të shek. XVI dhe vijoi me ulje e ngritje gjatë dy shekujve që vijuan.

Misioni u intensifikua në periudhën mes fundit të shek. XVII dhe gjysmës së parë të shek. XVIII, kur Vatikani vendosi t’u përgjigjet kërkesave dhe lutjeve të shumta që i vinin nga himariotët. Dokumentacioni i gjerë që ruhet në Arkivin e kongregatës Propaganda Fide na lejon ta rindërtojmë me siguri shkencore këtë fazë të dytë të misionit. Në vitin 1692 iu drejtuan Sekretarit të Shtetit të Vatikanit «gjashtë mijë [të krështerë] të popullit të Himarës të cilët ankoheshin për faktin se nuk kishin dërguar më misionarë, duke dëmtuar kështu mbarëvajtjen e Kishës së tyre». Nga një tjetër dokument i mëvonshëm mësojmë se «Krahina e Himarës ka dërguar katër përfaqësues për t’i paraqitur Shenjtërisë së Tij, Papës, nevojat shpirtërore dhe tokësore të atyre banorëve, duke u shprehur gjithnjë tepër besnikë ndaj Selisë së Shenjtë». Zgjidhja e këtij problemi iu besua Nilo Catalano-s i cili u ngarkua të udhëhiqte një mision të ri në Himarë.

Lind pyetja: kush ishte Nilo Catalano?

Nilo Catalano ishte një sicilian prej një fshati të provincës së Mesinës (sipas biografit Menniti ishte nga Castania, sipas studiuesit Pietro Pompilio Rodotà ishte nga Massa). Me prejardhje familjare ndoshta spanjolle (sikundër del nga mbiemri që është shumë i përhapur në Sicili edhe mes arbëreshëve), Catalano do të ketë lindur aty nga viti 1637. Në vitin 1659 Nilon 22 vjeçar e gjejmë si murg në manastirin e famshëm të Grottaferrata-s, të themeluar nga San Nilo. Pak më vonë transferohet në manastirin bazilian të Munxifsit (it. Mezzoiuso) me detyrën e lektorit. Borgia saktëson se Catalano «nuk ishte as shqiptar dhe as prej Orientit me origjinë, por u bë i tillë prej vullnetit të hekurt që e karakterizonte». Përveç greqishtes së vjetër dhe asaj popullore, studioi me pasion të veçantë edhe shqipen, gjuhë në të cilën shkroi disa vjersha tetëvargëshe që sot na kanë mbërritur përmes Kodikut të Kieutit (1736-1739) të Nikollë Filjas, edhe ai prift nga Munxifsi. Sipas Zef Skiroit, Catalano la edhe një dorëshkrim të vëllimshëm, që sot konsiderohet i humbur, i cili përmbante një gramatikë dhe një fjalor të shqipes.

Në vitin 1682 Catalano u emërua nga Vatikani si vizitator apostolik dhe u dërgua në Korsikë me detyrën të kujdesej për nevojat e kolonisë greke që ishte vendosur aty pasi kishte zbarkuar në vitin 1676 në Gjenovë. Pasi qëndroi për tre vjet në Korsikë, një sëmundje e shtrëngoi të kthehej për t’u kuruar në Grottaferrata. Dy vjet më vonë u kthye në Sicili, me detyrën e Abatit të Manastirit të Munxifsit, manastir ky që ishte themeluar në vitin 1607 posaçërisht për formimin e murgjve sipas disiplinës orientale, falë edhe ndihmës së murgjve nga Kreta që u dërguan aty për këtë qëllim. Me këtë formim dhe përvojë që kishte Nilo Catalano, kuptohet lehtë pse Selia e Shenjtë zgjodhi pikërisht atë për ta dërguar si Misionar në Himarë. Me anë të një letre të datës 29 gusht 1692 Catalano e pranoi detyrën e re dhe e «të dielën e datës 4 të muajit janar 1693 [ai] u shugurua në kishën e Kolegjit të Propagandës Fide, sipas ritit bizantin prej, imzot Onofrio Costantini-t, arkipeshkvit të Dibrës, i dërguar në Shën Athanas». Në pranverën e vitit 1693, i shoqëruar nga murgu i ri arbëresh Filoteo Zassi, Catalano mbërriti në Korfuz. Më 10 maj u njoftua se «mbërriti në krahinën e Himarës imzot Nilo Catalano, arkipeshkëv i Durrësit dhe Vikar Apostolik, i cili ndaloi për të kaluar verën në selinë e Dhërmiut, që është një vend i shëndetshëm dhe i bollshëm me ujëra dhe ku ka vërejtur se nevoja për kulturë shpirtërore është më e madhe, meqenëse kjo gjë u është mohuar këtyre njerëzve prej gati 23 vitesh pas largimit të misionarëve apostolikë».

Me të mbërritur në Dhërmi, Catalano i dërgon një relacion Selisë së Shenjtë ku përshkruan gjenden e mjerë ekonomike të popullsisë, padijen e thellë dhe përzierjen e pafalshme të riteve, duke theksuar pikat kritike mbi të cilat, sipas tij, duhej ndërhyrë menjëherë. Mjafton të lexohen pjesët e relacionit që sjell Nilo Borgia për të pasur një kuadër të qartë të vështirësive më të cilat iu desh të përballej Catalano që përgatiti një plan ndërhyrjeje sa largpamës aq edhe të qartë. Catalano informonte Vatikanin se i kishte dhënë «përparësi ngritjes sërish të shkollës për të rinjtë dhe fëmijët për t’u mësuar të gjithëve Doktrinën e Krishterë». Saktësojmë këtu se mësimi i katekizmit zhvillohej në gjuhën shqipe, sipas një tradite që kishin themeluar arbëreshët në Sicili qysh nga viti 1592 kur Lekë Matranga ngriti shkollën e parë të katekizmit në arbërisht. Mirëpo edhe më parë, së paku qysh nga viti 1584, në Veri të Shqipërisë dhe në viset e Kosovës së sotme ishin hapur shkolla katekizmi në shqip nga vizitatori apostolik Comuloviç. Ky zhvillim përbënte një kthesë të rëndësishme sepse pranohej zyrtarisht nga Selia e Shenjtë përdorimi i gjuhës shqipe për shqiptarët e Himarës dhe rrethinave të saj, duke u njohur atyre një të drejtë që pushtuesit osmanë ua kishin mohuar. Shkolla e katekizmit pati sukses. «Pas gjashtë muajsh që ndodhet në Dhërmi, ku jetojnë 1850 frymë, ngriti shkollën me tetëdhjetë të rinj, të cilët mësojnë ndër të tjera edhe Doktrinën e Krishterë në ditët e diela».

Catalano punoi mes vështirësish dhe pengesash të mëdha. Përveç trysnisë dhe kërcënimeve të osmanëve që synonin t’ua ndërronin fenë shqiptarëve, atij iu desh të përballej edhe me armiqësinë e kishës ortodokse. Megjithëkëtë, Catalano vijoi në rrugën e tij me synimin e qartë të mbante hapur dialogun ekumentik me ortodoksët, i mbështetur fuqimisht edhe nga popullsia himariote: «Këtu po presin ipeshkvin ortodoks të dioqezës, Theofanin, nga qyteti i Janinës, i cili vjen për të mbledhur taksat e zakonshme që vjelin prej këtyre popujve. Kapedanët dhe Pleqtë e kësaj zone, nëse do të vërejnë që ai do të shfaqë pakënaqësi ndaj qëndrimit tim këtu, janë të gatshëm ta përzënë dhe të mos i japin asgjë prej çka i intereson. Unë do të përpiqem me të gjithë autoritetin tim që të ruaj qetësinë dhe të mos ketë përplasje. Nëse më pas ai do të këmbëngulë me përbuzjen e tij dhe nuk do të mbetet i kënaqur, do t’i bashkohem dëshirës së popullit, i cili prej nderit që u ka bërë Selia Apostolike, prej përfitimeve që kanë prej saj nga dita në ditë, prej miqësisë që kanë lidhur me krahinën e Pulias nëpërmjet Kishës Romane, përkrahin dhe përhapin autoritetin e Papës në të gjitha kuvendet që bëjnë hera-herës».

Veprimtaria pastorale dhe ekumenike e Catalano-s përfundoi me vdekjen e tij në maj të vitit 1694. Trupi i tij u varros me praninë e të gjithë priftërinjve të zonës në kishën e shën Thanasit, ku ai kishte shërbyer për gjithë ato vite. Pas më se tre shekujsh kujtimi i këtij burri dhe i veprës së tij, që na dëshmohet nga dokumente të shumta arkivore dhe nga disa libra të botuar gjatë gjysmës së parë të shekullit të kaluar, na vë përpara një urdhërese morale dhe kulturore: të vëmë në vend të vërtetën historike kundër çdo përpjekjeje për ta shtrembëruar dhe përdhosur atë. Kisha e Shën Thanasit, siç dokumentohet nga fotografitë e kohës, është një faltore e vjetër që ka qenë administruar gjithmonë e pa ndërprerje nga të krishterët katolikë të ritit lindor. Deri në vitin 1972 mbeti në këmbë, para se tërbimi ateist i regjimit komunist ta shkatërronte. Ajo kishë duhet rindërtuar medoemos, duke respektuar ligjet e shtetit, por edhe historinë, kulturën, besën dhe kujtimin e të parëve.

Nisma e lavdërueshme e autoriteteve të pushtetit lokal të Himarës dhe e qeverisë shqiptare për të nderuar varrin e Nilo Catalano-s dhe për të vënë në vend të vërtetën historike për fat të keq është ndeshur me një kundërshtim që shtrembëron historinë fetare të atij vendi. Meqenëse unë jam nga një vend që ka vuajtur shumë nga ndërtimet e paligjshme në dëm të traditave kulturore, mendoj se respektimi i ligjit, bashkë me respektimin e së vërtetës historike, është një nevojë e domosdoshme për çdo vend të qytetëruar. Si laik nuk kam asnjë paragjykim ndaj çdo feje a riti, përkundrazi, uroj dhe shpresoj që mes tyre të kultivohet dialogu dhe të lulëzojë harmonia, sepse të gjitha fetë përpiqen për shëndetin dhe mirëqenien shpirtërore të besimtarëve. Personalisht krenohem me njohjet dhe miqtë e shumtë që kam mes klerikëve dhe besimtarëve ortodoksë dhe myslimanë. Vërtet i respektoj besimtarët që ushtrojnë të drejtën e tyre t’i falen e t’i luten Perëndisë që zgjedhin, por nuk kam pikën e respektit për të gjithë ata që, në emër të Zotit, përpiqen t’u imponohen të tjerëve. Përfitoj nga ky rast për t’u bërë thirrje besimtarëve dhe autoriteteve kishtare të solidarizohen me popullin shqiptar të Himarës, të lënë mënjanë zënkat e pakuptimshme fetare e t’i japin uratën projektit të rindërtimit të Kishës së Shën Thanasit. Komuniteti ortodoks i Dhërmiut, nëse ka vërtet nevojë për një kishë të re, mund të kërkojë leje dhe autorizim nga organet kompetente për ta ndërtuar atë në një vend tjetër.

Si arbëresh nuk mund të ndihem veçse i lumtur për angazhimin e të gjithë atyre që përpiqen t’u japin zë “shekujve të heshtjes”, atyre shekujve që mbollën farën e ringjalljes shpirtërore dhe qytetare të shqiptarëve. Nuk jam nacionalist, aq më pak shovinist, por nuk mund të lë pa theksuar rolin që luajtën ata murgj – shumë prej të cilëve ishin arbëreshë nga Sicilia – që e paguan shpesh me jetë përpjekjen për t’i shkolluar shqiptarët e Himarës në frymën e krishterimit, si edhe për të mbajtur gjallë tek ata gjuhën, doket dhe traditat e të parëve. Falë punës së atyre murgjve edhe arbëreshët e shekullit XVIII rizbuluan identitetin e tyre etnik dhe kulturor duke i hapur rrugën Rilindjes shqiptare. Të mohosh atë që ngjau në Himarë mes fundit të shek. XVII dhe gjysmës së dytë të shek. XVIII nuk do të thotë vetëm të përdhosësh kujtimin, kulturën dhe identitetin e atij populli, por, ç’është më e keqja, do të thotë të shtrembërosh të vërtetën historike dhe t’ua mohosh atë të vërtetë brezave të ardhshëm. Këtë nuk duhet ta lejojmë!

Së fundi, si studiues, afërmendsh që nuk mund të pranoj pohimet vulgare dhe prepotente që këto ditë kanë mbushur gazetat dhe rrjetet sociale. Çështja ka të bëjë me rishkrimin e saktë të historisë, për të cilën flitet prej vitesh në Shqipëri, por pastaj nuk bëhet asgjë. Një popull ka të drejtën e patjetërsueshme ta njohë historinë e vet. Meqë ra fjala për të drejtat, po shtoj se autori i këtyre radhëve, i angazhuar prej dekadash në mbrojtjen e të drejtave të arbëreshëve në Itali, ka qenë gjithmonë në favor të njohjes dhe respektimit të të drejtave të pakicave, pra, edhe të atyre grekofone në Shqipëri. Nga kjo pikëpamje e gjej me vend kërkesën e Ministrisë së Jashtme të Greqisë drejtuar qeverisë shqiptare dhe shpreh gatishmërinë të vë në dispozicion përvojën time të gjatë në lëmin e mësimdhënies së gjuhëve minoritare. Shpresoj që një qëndrim të ngjashëm të mbajë edhe qeveria greke, duke vënë në dispozicion përvojën e saj në lëmin e mbrojtjes së të drejtave të pakicave të Greqisë, si ajo arvanitase, që jeton prej shekujsh në territorin e shtetit të sotëm grek. Edhe ky do të ishte një shembull i respektimit të të drejtave për të cilin flasin kartat dhe konventat europiane.

*Profesor në Universitetit e Palermos, Itali

Shqiptarja

[Darius]

Lajmi meposhte vjen nga goja e nje njeriu qe skam piken e respektit por meqe ne teme po paraqiten te gjitha anet e medaljes atehere po e postoj dhe kete:




Edhe deputeti socialist i zonës së Dhërmiut, Koço Kokëdhima dëshmon për fakte të reja rreth Kishës së Dhërmiut dhe bastisjes së varrit të Nil Katalanit.

“Në vitet ‘90 një tjetër dhërmiot, - thotë Koço Kokëdhima - Klearko Papasava zhvarrosi Katalanin, i flaku eshtrat e tij dhe mbi varrin e Nilos ndërtoi këtë gjoja kishëzën e re!

Prifti i Dhërmiut Bixhili, u ka pohuar banorëve të Dhërmiut se kishëza e vogël është bërë me lejen e autoriteteve të larta kishtare. Në se kjo është e vërtetë, atëherë duhet të mendojmë që zhvarrimi i Katalanos është bërë me nxitjen e këtyre autoriteteve.

Që askush të mos fshihet pas gishtit, duhet ta themi haptaz se kjo luftë, në emër të ortodoksisë dhe lirisë së besimit, bëhet jo për të mbrojtur kioskën e betontë të Klearko Papasavës”,- dëshmon Kokëdhima, i cili vetë është banor dhe njohës i mirë i kësaj zone.

“Tashmë besohet në mënyrë të sigurtë që eshtrat e Katalanit u gjetën dhe konservuan nga një grup ekspertësh shqiptarë”, tregon ai.

Shqiptarja

[drague]

Nilo Catalano OSBM (* 1647 in Castanea; † 3. Juni 1694 in Dhërmi) war griechisch-katholischer Apostolischer Vikar in Himara und Titularerzbischof.

paskan qene katolik janullat?