Kuriozitete Nga Shkenca Dhe Jeta

[Cimo]

Uashington /08/05/ 13:10

Një shpërthim i madh i supernovës është regjistruar nga NASA, lajmëroi qendra kozmike amerikane.

Bëhet fjalë për deri tani shpërthim më të madh të vërejtur të yllit, që ka ndodhur 240 milionë vite të dritës nga toka. Lloji i këtillë i shpërthimeve ndodhin kur yjet do të mbeten pa karburant.

Ylli që shpërtheu është yll i vjetër nën emrin e kodit SN 2006gy dhe për herë të parë është zbuluar në shtator të vitit të kaluar.

Ylli ishte më i madh se Dielli ynë për rreth 150 herë, ndërsa maja e dritës së shpërthimit ka qenë e dukshme rreth 70 ditë.

Shkencëtarët nga NASA paralajmërojnë se para vdekjes së yllit dhe shndërrimit të tij në supernovë, ajo ka nxjerrë prej vetes materiale të ndryshme, ngjashëm me atë që është duke ndodhur me Eta Karinea, yllin më të madh në gjithësinë tonë, Rrugën e Qumështit, që gjendet larg vetëm 7.5 mijë vite të dritës.

Në Rrugën e qumështit nuk është regjistruar supernovë më shumë se 400 vjet, ndërsa nëse shpërthen Eta Karinea, drita do të mund të shihet edhe gjatë ditës, ndërsa në terr të plotë nga kjo dritë do të mund të lexohet normalisht, paralajmërojnë shkencëtarët. /Makfaks/

[EkOnOmIsTi]

Ne tetor te vitit te kaluar, nje familje bullgare vuri te zjeje ne zjarr nje koke deleje, kur papritur ne tenxhere vezulluan... disa dhembe te florinjte. Te nesermen ekspertiza kimike e bere nga muzeu etnografik tregoi se dhembet e deles me te vertete ishin te mbuluar me nje cipe te floriri. Si rrjedhim i kerkomeve te mevonshme, doli e qarte se ne cilin rajon kishin kullotur keto dele. Fshataret treguan se kishin pare me se nje here vezullime te arta ne dhembet e deleve te tyre , po nuk i kishin kushtuar asnje fare rendesie. Ky zbulim paraqiti interes dhe per kerkimet e komitetit te gjeologjise. Supozohet se delet kan lepire toke qe permbante pjezesa te ketij metali te cmuar.

Gjethet me te medha i ka palma rafi, ne brigjet e Amazones. Gjethet e saj jan si nje pend Gjigande. Disku i gjelber i gjethit arrin 22 metra gjatesi dhe rreth 12 metra gjeresi, ndersa bishti rreth 5 metra. Nen nje gjth te tille mund te strehohen 10 vete



Lulen me te madhe ne bote e ka raflezia, bime ne ishullin Java (Indonezi). Mishtake, pesepetaleshe, e kuqe, me njolla ; nuk eshte lule, po nje qilim! Rritet me nje diameter deri ne nje meter e gjysem. Rafalezia qendron parazite ne rrenjet e drureve tropikale; lulet e saj mbijne prej nenlekures se bimeve-nene dhe kane pamjen e sythit, pastaj behen nje lule e vetme gjigande.

[Borix]

Truri i njeriut dhe roboti komunikojnë nëpërmjet një kompjuteri

Në një laborator të universitetit të Washington-it, studentë e
shkencëtarë po kryejnë eksperimente me një robot, që komandohet nëpërmjet
trurit dhe një kompjuteri.

Ky robot duket i ndërlikuar jo vetëm nga pjesët mekanike. Ai në fakt ka
edhe mendjen e vet, mendjen e këtij studenti. Në kapelen e tij lexohet
emri, Josh Storz. Sinjalet e trurit i shndërrojnë mendimet e tij në
veprime për robotin.

Rajjesh Rao pranë Universitetit të Washington-it thotë se në çdo vrimë në
këtë kapele ndodhet një fije përçuese e sinjaleve elektrike tek një
përforcues rryme që i dërgon sinjalet në kompjuter ku ndodh pjesa tjetër
e procesit të transferimit të mendimeve, komunikimit.

Rajjesh Rao po bën kërkime për të gjetur mënyra se si të dëgjojë
sinjalet në tru. Më parë, shkencëtarëve u duhej të prisnin lëkurën e
kokës ose të hapnin kafkën për të marrë sinjale të mjaftueshme.

Shkencëtari i ri thotë se tani studiuesit mbështeten në faktin se truri
reagon në mënyra të ndryshme, reagime që prodhohen nga zona të ndryshme
të trurit. Në këtë rast, truri ngacmohet vetëm në një zonë, për të
dërguar vetëm një reagim të veçantë. Per pasoje, roboti lëviz vetëm një
ose dy blloqe nga një tryezë në tjetrën dhe bënë lëvizjet e nevojshme
të këmbëve dhe duarve.

Rao thotë se një nga arsyet që ky projekt ka dalë i suksesshëm është
aftësia e trurit të njeriut për tiu përshtatur Robotit. Njeriu mund t’i
përshtatet e të mësojë reagimin e komjuterit ne menyre që ata punojnë së
bashku, pra integrohen me njeri tjetrin.

Por, thuajse njësoj si komunikimi me një fëmijë, gjërat jo gjithmonë
shkojnë mirë, çka tregon se leximi robotik i mendjes është një proces,
një punë në vazhdim.

(Kontribuar nga Alb-Shkenca)

[Borix]

Ilaçi Avandia kundër diabetit shton rrezikun e goditjeve në zemër

Sipas një studimi botuar kohët e fundit në revistën mjekësore të New England, ilaçi kryesor për të sëmurët me diabet të tipit 2, Avandia shton rrezikun e goditjeve në zemër dhe të vdekjeve nga sëmundjet e zemrës.

Për këtë arsye, Agjencia Amerikane e Ushqimeve dhe Barnave u bëri thirrje miliona njerëzve me diabet që marrin Avandia të bisedojnë me mjekun për të marrë një medikament tjetër. Por kjo agjenci nuk pranoi t’u kërkonte firmave farmaceutike që të vendosin etiketën me këshilla paralajmëruese për ilaçin Avandia në farmaci.

Studimi u krye nga një klinikë në Cleveland, Ohio. Pas një shqyrtimi të 42 provave klinike, me pjesmarrjen e 27 mijë personave me diabet, shkkencëtarët vunë re se ata që marrin Avandia kishin 43 përqind gjasa të prekeshin nga goditje në zemër dhe 64 përqind të ngjarë të vdisnin nga një sëmundje në zemër, në krahasim me pacientët e tjerë që trajtohen me ilaçe të tjera. Kjo është alarmuese, thotë Dr. Steven Nesen. Ai shton se këto të dhëna duhen konfirmuar, dhe nëse ato vërtetohen plotësisht, kjo përbën një shqetësim të madh për shëndetin public.

Dr. Nesen arriti në përfundimin se goditjet në zemër tek pacientët që marrin Avandia mund të ndodhin brenda 6 muajve nga marrja e ilaçit Avandia. Sipas disa përllogaritjeve, nëse analizat e doktor Nisenit vërtetohen, kjo do të thotë se dhjetra mijëra njerëz mund të vdesin nga Avandia. Në revistën mjekësore të New England thuhet se Avandia përfaqëson një dështim të madh të procesit të përdorimit dhe rekomandimit të ilaçeve me recetë në Shtetet e Bashkuara. Si firmat farmaceutike edhe Agjencia e ushqimeve dhe barnave mendohet se i kanë patur këto të dhëna prej kohësh, thotë R. David Nathan pranë spitalit të përgjithshëm në Massachusetts. Atëherë shtrohet pyetja, përse ata nuk arritën në të njëtin përfundim si Dr. Nesen? Agjencia federale e barnave thotë se të dhënat që Avandia shtonte rrezikun e goditjeve në zemër i ka patur në dispozicion që nga gushti i vitit të kaluar, por disa të dhëna të studimit bien ne kundershtim. Dr. Robert Meyer i kësaj agjencie thotë se ata arritën në përfundimin që analiza të tjera ishin të nevojshme për te marrë një vendim të drejtë.

Kompania farmaceutike që prodhon Avandia-n thotë se beson se përfitimet që Avandia u sjell të sëmurëve me diabet vazhdojnë të jenë më të shumta sesa rreziqet.

Ndërkohë që Avandia ul nivelin e sheqerit në gjak, ky medikament shkakton rritjen në peshë, grumbullon lëngje dhe rrit nivelin e koleserinës së keqe deri në 18 përqind. Por rezultatet e njoftuara sot tregojnë edhe për dëme edhe më të mëdha. Këtu flitet për goditjet në zemër, çka janë shumë më serioze. Këto fakte nxiten kongresin qe të vendosë të mblidhet këto ditë për të marrë në shqyrtim të dhënat e studimit dhe për të dëgjuar dëshmitë e të gjitha palëve rreth vlerave dhe rrezikut të Avandias, ilaçi më popullor mes të të prekurve me diabet të tipit 2.

[Darius]

Mace me Krahe

Nje grua kineze deklaroi se macja e saj kishte krahe. Macjes se Plakes Feng i kane dale dy krahe nga 10 cm. "Fillimisht ata ishin thjesht si dy gunga te voga por filluan te rriteshin me shpejtei dhe mbas nje muaji dolen dy krahe te vertete," tha ajo. Feng nga qyteti Xianyang thote se krahet te cilet permbajne kocka e bejne te duket macen e saj si nje "mace engjell".

Shpjegimi i saj eshte qe maces i dolen krahet mbas ngacmimit seksual.

"Nje muaj perpara disa mace femra ne momentin e tyre te mbarsjes ngacmuan macokun dhe nga ai moment atij filluan ti rriten krahet," tha ajo. Sidoqofte ekspertet shprehen se fenomeni ka si shkak ndonje gjymtin gjenetik por kjo nuk do e pengoje macen te beje nje jete normale.

[RaPSouL]

Kine, zbulohen eshtrat e nje dinosauri- zog

Eshtrat e nje dinosauri te ngjashem me nje zog jane gjetur ne Mongoli. Kafsha, qe ka jetuar rreth 70 milione vjet me pare, peshonte gati nje tonelate e gjysme. Eshte pikerisht pesha e tij ajo kundershton njeren nga teorite mbi dinosauret, sipas te ciles keto kafshe gjate evoluimit te tyre u zvogeluan aq sa u kthyen ne zogj. Dinosauri- zog, qe sapo u zbulua, peshonte ne fakt 35 here me shume se te ngjashmit e tij.

Per Kete LLoj Dinosauri Beher Fjale...!

Ky lloj ka dimensione te medhaja ja eshte e ilustruar madhesia e tij ne kete foto

Ja dhe forma e saj.. ne vendgjendje..

[RaPSouL]

Londer, nje femije fillon te flase pas 10 vjet heshtje

Cornovalja- "Po me operuat, nuk flas me ". Ky ka qene premtimi i bere nga 3 vjecari anglez, Ben Grocock, i cili ishte frikesuar aq shume nga ideja qe do t’i hiqnin bajamet sa u tha prinderve se sdo te fliste me. “Greva” e tij zgjati 10 vjet. Tashme, kur eshte 13 vjec Ben nxorri serish ze, dhe filloi te flase.



Ky eshte djaloshi ne fjal...

[Darius]

Nje dicka e shkruter ne lidhje me shkrimin e Rapsoul per zbulimin e dinosaurit.
Fosili i gjetur i perket nje specie te panjohur deri me sot dhe eshte quajtur nga paleontologet e Akademise se Shkencave Kineze ne Bejxhing si Gigantoraptor erlianensis. Sic mund te shikohet nga fotoja, permasat e ketij dinosauri jane gjigande por fosili i gjetur i perket thjesht nje zogu, pra jo nje specie te rritur komplet. Ne moshen e tij te pjekurise Gigantoraptor Erlianensis duhet te kete qene edhe nje gjysem here me i madh sec paraqitet nga fosili dhe dyfish me i rende.

[Dita]

Shkeputur nga faqja e Zerit te Amerikes
Intervista u publikua e plote ne edicionet e djeshme te gazetes TemA dhe Gazeta 55.
Intervista ne format audio mund te degjohet ne: http://www.alb-shkenca.org.




Me shkencëtarin shqiptaro amerikan Niko Qafoku në Laboratorin Kombëtar Pacific Northwest

Intervistoi Astrit Lulushi
Zëri i Amerikës, Uashington
23-06-2007


Laboratori kombëtar Pacific Northwest, në Riçland të Shtetit Uashington është një prej qëndrave më të sofistikuara në botë në fushën e biologjisë molekulare. Laboratori është pjesë e Departamentit të Energjisë dhe nëpërmjet studimeve, eksperimente të shumta e zbulime, ky institucion shkencor ndihmon për nevojat e vendit në fushën e energjisë e të mjedisit. Prej disa vjetësh në këtë laborator punon shkencëtari shqiptaro amerikan, doktor Niko Qafoku, i cili është edhe redaktor shkencor i revistës së njohur të Shoqatës Amerikane mbi Shkencat e Tokës, një revistë e njohur shkencore cila del dy herë në muaj dhe shpërndahet në qëndrat më të rëndësishme shkencore në mbarë botën. Le të ndjekim në vazhdim, intervistën që kolegu ynë Astrit Lulushi i mori zotit Qafoku nëpërmjet telefonit.

Zëri i Amerikës: Doktor Qafoku, laboratori ku ju punoni, ështe një prej laboratorëve të Departamentit amerikan të Energjisë, dhe ndonese i krijuar relativisht më vonë, ka arritur të bëhet shumë i njohur në disa fusha të kerkimeve shkencore e madje të rendidet krahas laboratorëve të tjerë të njohur si për shembull ai në Los Alamos në fushën e fizikës bërthamore. Sigurisht po të kihet ketu parasysh edhe buxheti prej disa qindra milionë dollarësh, kjo tregon se ju dhe shkencetarë të tjere atje dicka bëni, çfarë konkretisht?

Dr. Qafoku: Laboratori ka aktualisht rreth 4000 punonjës. Aty kryhet kërkim teorik dhe i zbatuar shkencor në fushat e biologjisë molekulare dhe mikrobiologjike, mbrotjes së mjedisit, radiologjisë, kimisë analitike, informatikës dhe të teknologjisë. Laboratori u krijua në vitin 1965 mbi bazën e disa laboratorëve egzistues, të cilët ishin pjesë e projektit Manhatan, ku sic dihet u kryen eksperimentet e para të aplikuara në fushën e fizikës bërthamore, gjatë viteve të luftës së dytë botërore. Rezultatet cilësore të punës shkencore në këtë laborator kanë bërë që ai të fitojë një emër shumë të mirë në qarqet shkencore dhe akademike këtu ne Amerikë, por edhe në Botë.

Zëri i Amerikës: Mbrojtja e mjedisit është tashmë në vetëdijen e secilit. Këshilla e udhëzime praktike për mbrojtjen e tij ka plot. Shkencat molekulare japin një ndihmesë të madhe në këtë drejtim. Cilat janë disa nga rezultatet e kësaj ndihmese?

Dr. Qafoku: Eshtë e vërtetë që studimet në nivelin molekular japin informacion bazë pa të cilin nuk mund të kuptohen proceset tepër të ndërlikuara dhe të ndërthurura, me karakter fizik, kimik, mikrobiologjik, dhe hidrologjik, që ndodhin në mjediset e ndotura. Për vetë natyrën e tyre komplekse, këto procese mund të studjohen vetëm nga një grup shkencëtarësh të specializuar në fusha të ndryshme. Si pjestar i këtij grupi, unë merrem me studimin e lëvizjes se disa nga formave molekulare të uraniumit dhe të kromiumit, në shtresat e tokës dhe të nëntokës si dhe në ujërat nëntokësore. Për këto studime kërkohet eksperimentim në laborator si dhe përdorimi i teknikave moderne të mikroskopisë elektronike dhe sperktroskopisë. Kam arritur që rezultatet e studimeve të mija t’i botoj në revista cilësore me qarkullim botëror.

Zëri i Amerikës: Doktor Qafoku, ju keni perfunduar Institutin Bujqësor të Kamzës në Shqipëri, me planet për t'u bërë agronom. Sot ju punoni në një nga laboratorët më të sofistikuar në bote. Si ndodhi ky kapërcim? Apo ishte një evolim i juaj?

Dr. Qafoku: Unë erdha në Amerikë në vitin 1994 si Fulbright Scholar në Institutin Politeknik dhe Universitetin Shteteror të Virxhinias. Po atë vit u pranova në shkollën pasuniversitare të Universitetit të Xhorxhias. Mbarova aty studimet ne 1998 dhe fitova njëkohësht gradat shkencore Master në Matematikë të Aplikuar dhe Informatikë, dhe titullin PhD në kiminë e tokës dhe të mjedisit. Gjithashtu, bëra një specializim 3 vjecar post-doktorature, dhe vetëm pas kësaj mu afrua pozicioni i studiuesit në laboratorin ku punoj aktualisht.

Zëri i Amerikës: Revista e Shoqatës Amerikane të Shkencave të tokës u shpërndahet instituteve të njohura shkencore në mbarë botën. Ju merreni me redaktimin shkencor të punimeve dhe shkrimeve që botohen në këtë revistë. Ku e gjeni kohën?

Dr. Qafoku: Puna e redaktorit shkencor më tërheq jo vetëm për faktin që kjo revistë amerikane, por edhe ndërkombetare, renditet si më e mira në botë ndërmjet revistave të së njëjtës fushë. Artikujt që dërgohen për botim në këtë revistë janë vërtet cilësor dhe jo vetëm që mësoj shumë prej tyre, por është edhe kënaqësi për mua të miratoj botimin e tyre. Puna si redaktor shkencor më ka krijuar gjithashtu mundësinë që të njihem e bashkëpunoj me studiues të shumtë nga e gjithe bota. Pa dyshim ja vlen mundimi dhe koha që i dedikohet këtij aktiviteti.

Zëri i Amerikës: Doktor, nga sa thatë, duket se ju keni pasion të madh për shkencën dhe dëshira juaj sikur e mposht edhe lodhjen. Me këtë dua të them se ju redaktoni e administroni edhe një tjetër revistë, këtë herë ne internet, për t'u ardhur në ndihmë shkencëtarëve shqiptarë kudo në botë që të shkëmbejnë mendime, të krahasojnë studime e te bashkëpunojnë. Nuk është kjo pak si shumë, për një 40 vjecar familjar si ju, në një vend si Amerika e me një vendpune të zgjedhur si në laboratorin ku ju punoni?

Dr. Qafoku: Ju falenderoj për këtë pyetje. Eshtë vërtet kënaqësi e vecantë për mua që të kontribuoj me mundësite që kam për zhvillimin e shkencës shqiptare nëpërmjet botimit të revistës ANASH, e cila boton më të mirën e shkencës shqiptare pavarësisht se ku prodhohet ajo, në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni apo Diasporë. Por jo vetem kaq. Rreth 5 vjet me parë u krijua në internet Forumi Alb-Shkenca që aktualisht ka rreth 1300 antarë, shumica e të cilëve jane studiues, studentë dhe intelektualë shqiptarë nga e gjithë bota. Me nismën edhe të disa kolegëve të tjerë, u krijua para disa muajsh Instituti Alb-Shkenca i cili aktualisht ka rreth 170 anëtarë. Instituti ka 8 seksione shkencore dhe, me sa di unë, është grupimi i parë i Diasporës shkencore shqiptare dhe i studiuesvet shqiptarë nën ombrellën e një institucioni të vetëm. Qëllimi kryesor i ngritjes së Institutit Alb-Shkenca është që të ndikojë në zhvillimin e shkencës shqiptare nëpërmjet nxitjes së bashkëpunimit mes studiuesve shqiptarë. Instituti do të organizojë takimin e dytë vjetor të tij në Prishtinë, më 15-16 gusht 2007. Interesi për këtë takim ka qenë vërtet i madh dhe pritet që gjatë këtij takimi të paraqiten rreth 150 punime shkencore. Ne jemi shume te interesuar qe te zgjerojme rradhet e Institutit Alb-Shkenca me studiues shqiptarë, dhe të gjithë të interesuarit mund të na shkruajnë pa hezitim në adresën elektronike alb-shkenca.org

Zëri i Amerikës: Doktor, ju në këtë rast, sic e thatë, keni krijuar një ombrellë për të gjithë shkencëtarët shqiptarë kudo në botë dhe me këtë nismë apo ambicje sikur ua keni kaluar apo u keni bërë një sfidë Institucioneve shkencore e akademike të themeluara prej kohësh si në Shqipëri e Kosovë. Si është pritur kjo nismë prej tyre dhe a ju kanë ofruar zyrtarisht ndonjë përkrahje apo bashkëpunim?

Doktor Qafoku: Kjo është një pyetje e vështirë për t’iu përgjigjur. Në fakt deri tani nuk kemi patur shumë përkrahje. Megjithatë ne po punojmë e po përpiqemi që në radhë të parë Instituti ynë të njihet në Shqipëri, Kosovë e kudo nëpër botë dhe mendoj se do të marrë pak kohë derisa ky institut të zerë vendin që i takon mes institucioneve të tjera shkencore e akademike. Por një gjë është e sigurt që koncepti i organizimit të Diasporës shkencore është një koncept i ri jo vetëm për Shqipërinë por edhe për vende të tjera dhe unë mendoj se Instituti Alb Shkenca po bën një punë të mirë në këtë drejtim.

Zëri i Amerikës: Ju faleminderit.

[Borix]

"Gjurmohet uje ne nje planet te jashtem"
Nature 448, 169-171 (12 July 2007)

Nente shkencetare kane botuar rezultatet e kerkimit te tyre shkencor, ku raportojne analizat e vrojtimeve te fundit te planetit HD-189733b (i cili u zbulua ne vitin 2005). Teksa planeti ne fjale doli perballe yllit te vet (nje xhuxh i bardhe), shkencetaret gjurmuan avuj uji fale luhatjeve te rrezeve infra te kuqe me gjatesi vale 3.6 - 8 milimeter. Sipas shkencetareve, meqenese keto vale luhaten ndjeshem, ka aktivitet avujsh uji ne planet.

Megjithese planeti shpalos prova bindese per ekzistencen e ujit (ne forme avujsh), prania e jetes se organizmave komplekse eshte e pamundur, nisur nga fakti se temperatura e planetit ne fjale eshte rreth 700 grade Celsius.

Ky eshte nje nga rastet e pakta qe raporton ekzistencen e ujit te mirefillte ne planete jashte sistemit tone diellor.