Cfare Gjuhe Kendoi/Foli Homeri

[dias10]

Dua te zgjidh keqkuptimin midis jush me pak te dhena se ckuptojme ne me version origjinal te Iliades.
Kjo eshte Iliada e deshifruar, transliteruar, transkiptuar dhe regulluar nga universiteti i Harvardit:

μῆνιν ἄειδε θεὰ Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος
οὐλομένην, ἣ μυρί' Ἀχαιοῖς ἄλγε' ἔθηκε,
πολλὰς δ' ἰφθίμους ψυχὰς Ἄϊδι προί̈αψεν
ἡρώων, αὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν

οἰωνοῖσί τε πᾶσι, Διὸς δ' ἐτελείετο βουλή,
ἐξ οὗ δὴ τὰ πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε
Ἀτρεί̈δης τε ἄναξ ἀνδρῶν καὶ δῖος Ἀχιλλεύς.

etj etj


Kjo ketu eshte dokumenti me i vjeter i plote qe ne disponojme per kete poeme. I perket shek te 9 PAS Krishtit.



Thuhet se eshte kopje besnike e nje kopje te meparshme te zhdukur me kohe, por asnjeri nuk e di kete gje(pervec filogrekeve).

Asnje faqe tjeter e Iliades nuk diponohet nga shekujt e meparshem pervec disa fragmenteve si ky ketu:



(ne rastin konkret prej Universitetit te Sorbones) qe thuhet se jane fragmente te Iliades.

Asgje nuk kemi qe nga shekulli i 8(kur thuhet se ka jetuar Homeri) deri ne shek e 2 para Krishtit ku kemi nje cope te vogel papirusi



te gjetur ne Egjypt, dhe ku askush nuk mund te na bind per autenticitetin.

[dias10]

Kurse kjo ketu i perket shek. te 11 pas Krishtit.



Kjo eshte kopja e cila u perdor per te shkruar Iliaden ne fytyren greke qe e shohim sot:

ἔνθ' ἄλλοι μὲν πάντες ἐπευφήμησαν Ἀχαιοὶ
αἰδεῖσθαι θ' ἱερῆα καὶ ἀγλαὰ δέχθαι ἄποινα:
ἀλλ' οὐκ Ἀτρεί̈δῃ Ἀγαμέμνονι ἥνδανε θυμῷ,
ἀλλὰ κακῶς ἀφίει, κρατερὸν δ' ἐπὶ μῦθον ἔτελλε:
μή σε γέρον κοίλῃσιν* ἐγὼ παρὰ νηυσὶ κιχείω

megjithate une nuk jam ne gjendje te them nese kjo eshte fytyre e vertete e saj apo greket dhe filogreket jane kujdesur qe ato te ndryshojne nga pak por njekohosisht dhe te jene te ngjashme



ketu eshte nje gabim i vogel ne perkthim sepse ajo perkthehet:.......... Hektori zbutesi i kuajve.

[Darius]

Dua te zgjidh keqkuptimin midis jush me pak te dhena se ckuptojme ne me version origjinal te Iliades.

dias nuk besoj se eshte keqkuptim por mos deshire per te kuptuar. E theksova tre here me te madhe qe tema eshte bazuar tek materiali i Koles. Ceshtja Homerike eshte diskutuar disa here ne forum. Aq here sa eshte shkruar eshte skandal te mendosh te sqarosh nga e para sesi ka ardhur Iliada apo Odisea deri ne ditet tona.

[dr.herkuli]

Me falni qe ndoshta po e shoh ne tjeter kendveshtrim kete teme sepse personalisht s jam ekspert ne çeshtje etimologjike megjithese jam nje amator i etimologjise se gjuhes shqipe!
Ajo qe dua te shohim te iliada dhe odisea duke lene menjan rendesin historike dhe vleren e madhe kulturore qe ajo ka do doja ti hidhnim per nje moment nje veshtrim iliades e odisese thjesht si nje veper letrare!
Pra me falni nqs po e trajtoj dhe ne kendveshtrimin letrar kete teme kaq interesante por na duhet ta bejme se sben edhe kete gje qe te nxjerrim ne drite te verteten lakuriq!
Te gjithe i kemi mesuar qe ne letersine e pergjithshme te shkolles se meseme se cilat jene elementet letrare qe karakterizojn nje poem popullore apo rapsodi apo krijimtari popullore!
Dhe siç e permendi Diasi iliada e odisea kane elemente karakteristike te gojedhanave,kengeve te ndryshme popullore apo rapsodive!(dhe i tregoi shume bukur te perbashketat)
Kjo te bie totalisht ne sy teksa lexon keto vepra! Kuptohet per shqiptaret se te huajt qe se kan haberin e kultures tone flasin kodra pas bregut qe nga Mulleri i pari e shoket e tij me vone me ne krye tan hauserat!
Duke vazhduar me pas me krahasimet letrare qe bejn pjese ne veper te cilat shqipetaret e sot ne jeten e perditshme i perdorin! psh shume vecori te personazheve ne vepra krahasohen me elemente te natyres siç jane kafshe e shpeze te ndryshme me veti te ndryshme,por edhe me element te tjere natyror siç jane bime te ndryshme etj.. kjo eshte nje veçanti qe populli jone e perdor jazhtzakonisht! Pra po te shikosh elementetet letrar qe kane te perbashket keto vepra me krijimtarin popullore e ben te panevojshme vertetimin e tyre shkenecore si veper autoktone shqipetare e shkruar ne gjuhen shqipe qe ka pas ekzistuar qe s dihet se kur!

[cool_shqype]

[QUOTE=Darius;2195833]Ka disa tema te hapura ne forum per gjuhen shqipe, lashtesine e saj dhe ndikimin ne gjuhet fqinje. Por do doja qe kjo teme te ishte me specifike. Rilexova me vemendje sot temen mbi Aristidh Kolen dhe aty mora impulsin per kete teme, plus disa materialeve shtese qe kam dite qe i bluaj.

Nuk jam njohes i gjuhes por jam dashamires i te gjith atyre qe perpiqen te qartesojne dhe mbushin mozaikun e cunguar te historise, gjuhes dhe te se vertetes lidhur me to ........gjithashtu ndihem i privilegjuar qe kam njohur Heroin e kohes moderne te Shqiptareve Aristidh Koljen, si dhe lexues i hershem i te gjitha botimeve te tij.
Duke u nisur se z. Aristidh ishte njohes i Shqipes dhe Greqishtes me krijon me shum besueshmeri ne shpalosjen e ideve te tij se sa psh nje Albanolog nga Gjermania ose Austria (duke mos harruar se Aristidh Kolja nuk kishte lene liber Albanologu pa studjuar e hulumtuar)......sipas idese se hedhur prej Tij nje hallke kyce ne kuptimin, shpjegimin e zhvillimit dhe transformimit te gjuhes Shqipe si gjuhe me e hershme se Greqishtja e lashte eshte gjuha qe falasin Arvanirtasit dhe Arbrershet e sotem.......Kjo ide si dhe analiza (si kjo qe pame me siper) qe ai perdor per ta na e vertetuar zbulimin e tij mendoj se jane me se bindese.
Duke lexuar vepren kolosale te tij "Arvanitasit dhe prejardhja e Grekve" nje studim me hapesire ne shum fusha: historike, gjuhesore, etnografike, sociologjike, letrare e muzikore, duke e plotesuar me krahasime studiuesish dhe ballafaqime analizash Ai na paraqet nje vargan ideshe te cilat sot me teper se kurre marrin bekimin e kohes dhe momenti korkon menjehere vazhdimin e analizes dhe gjetjen e zgjidhjes drejt se vertetes.
Mendoj se shembulli i punes se Tij si dhe sinkronizimi i kesaj pune me studiues nga Kalabria e treva te tjere Shqiptare do te ndiqet edhe me tej.
Urime per temen ...

[Hyj-Njeriu]

Darius ka nje problem shume te rendesishem fonetik ne kete ceshtje. Ngjashmeria eshte e madhe por eshte aq e madhe saqe nje te tille nuk e kemi midis shqipes dhe mesapishtes.
Fonetika historike e shqipes eshte per te qare me lot e shume nga autoret 'tane' kane gabuar pjeserisht nga mosnjohja e saj. psh Sulioti i ndikuar thote elena = e lena.
Tek Helena kemi femeroren e Helen i cili ka shume gjasa ta kete rrenjen 'Hel' te ngjashme me 'Kel' te sh-kel-qej e sigurisht me Hyl-l. Nderkaq Hyl jep lehtesisht si Hul(hol) ashtu edhe Hil(hel) sepse Y eshte zanore 'fantastike', kthehet lehtesisht si ne u ashtu edhe ne i.

Gjithsesi persa i perket tabeles, bashk me vask, nuk ka gjasa nese vask eshte me e vjeter se bashk, sepse kalimi v-b eshte i pamundur per shqipen, nderkaq kalimi b-v eshte i vertetuar.
Por meqe eshte nderhyrja e grekut, ai kalimin e b-v e njeh mjaft mire, albani-alvanos, ketu b kthehet ne v ne greqisht, po ashtu bajlesi venecian ne greqisht bente vajles.

Keshtu qe vask, mendoj se i takon nderhyrjes greke qe demton nje me antike te shqipes Bashk e mendoj se ne modelin e shek 6 p.l.k ka qene bask e jo forma me antike phask , perndryshe greket do e kishin bere fluturimthi 'ph'ask- 'f'ask ashtu sikunder e bene latinet Fasc.

Kurioze mu duk sy - 'o'se, pasi te kjo fjale ne shek 6 p.l.k ne shqip na paskesh kaluar k-s, dmth edhe ne mesapisht mund ta gjejme nese eshte me 's' e jo me 'k'.

kileo per djeg ska nevoje per 'kall', kur ka 'kel' ose duhet pare kuptimi i fjalise, nese djeg ka kuptim nje djegje qe shkelqen qe shndrit apo qe shkaterron. Ne rastin e dyte per mendimin tim futet ne loje kall.

Gjithsesi tek fjalet duhet sjelle edhe koha per foljet dhe rasa per emrat, keshtu do ishte me e thjeshte per ne ti shquanim.

[javan]

Zot si ja fut. Me top!

[Hyj-Njeriu]

Epo mire, meqe une ja fus me top, si ma shpjegon qe mez e trakishtes, mandus e mesapishtes e mag-ar e maz/mez te shqipes kane te njejten rrenje ?

[javan]

Lidhet me hungarishten Magyar.

[Hyj-Njeriu]

Po te duam e lidhim edhe me kungullishten..... Muk(italisht lopes) e mushk e shqipes kane perseri ate rrenje e 'z' e mesapishtes dhe shqipes e (n)d e mesapishtes, deshmojne kalimin e g ne z e d, biles mesapishtja perdor ashtu si ne shqip edhe mbeshtetesen 'n' para d e formon keshtu 'nd' qe ne shqip gje'nd'et re'nd'om.

Fonetika historike eshte e rendesishme. Tek tabela fjale qe si leviz dot presjen eshte ponos-pune, sepse kalimi o-u eshte normal per shqipen dmth pon=pun.