
Postuar më parë nga
Albo
Problemi ne Evrope nuk eshte vetem nje krize financiare apo nje krize politike, problemi ne Evrope eshte nje problem akoma me i thelle se kaq: eshte nje problem shoqeror. Eksperimenti i "shtetit social" nga te majtet ne Evrope, ku si Greqia edhe Italia, edhe Franca, mund te merren si modele, ka bere qe qytetaret e atyre vendeve te presin te gjitha sherbimet sociale nga shtetit, qe nga djepi e deri ne varr. Shteti iu ofron shendetesine. Shteti iu ofron sigurimet shoqerore. Shteti iu ofron shkollat per femijet. Shteti mban e menaxhon te gjitha ndermarjet publike te sherbimeve jetike si uji dhe energjia. Dhe ne keto 50 vjetet e fundit, qe kane qene kohe paqeje mireqenia ne keto vende eshte rritur ndjeshem e ne menyre artificiale, aqsa ka shkaktuar qe njerezve t'iu tjetersohet edhe perspektiva per jeten. Nje punetor ne Itali apo Greqi ne 2010 punon si ore e barre pune me pak, dhe paguhet ose njesoj ose me shume sec paguhej se 10 vjet me pare, per te njejtin vend pune. Dhe shumica e njerezve jane te punesuar ne ndermarrje publike duke krijuar klientelizmin politik: une te ofroj nje pune ku ti dredh zinxhirin e merr parane kot ne shtet, e ti voton per mua e partine time. Edhe ata punetore qe punojne ne firma private, shumica jane sindikata, duke rritur keshtu koston e berjes biznes te korporatave te botes ne euro-zone.
Ky ishte problem para se Evropa te unifikonte sistemin e saj monetar ne 2000, por u be nje problem akoma me i dukshem me daljen ne skene te Euros dhe me shkrirjen e tregjeve lokale ne tregun evropian. Shtete si Italia apo Greqia, krahas taksave te larta mbi popullsine, tani u kthyen ne narkomane edhe te "kredive te buta", ku shtete si Gjermania e Franca u ofronin kredi me interes te ulet si borxh publik vendeve anetareve. Keto kredi nuk merreshin per tu investuar ne zgjerimin e ekonomive te ketyre vendeve, por harxhohen ne vepra sociale qe ushqenin akoma me tej vartesine e qytetareve mbi shtetin social. Shteti social ne keto vende u kthye si puna e asaj lopes te cilen te gjithe duan ta mjelin por askush nuk do ta ushqeje.
Dhe arrijme sot ne piken ku "kriza ekonomike" e borxheve te paperballueshme te ketyre vendeve, eshte kthyer ne nje "krize politike". Politika italiane apo greke e gjen veten me shpatullat pas murit dhe mes dy zjarreve: kredite e buta shterruan dhe ekonomite e ketyre vendeve jane ne kolaps ku ose askush nuk do t'iu japi me kredi ne tregun boteror, ose kredite qe ata sigurojne jane me interes te larte pasi risku i humbjes se asaj kredije eshte i larte. Dhe i kthejne syte nga vende si Gjermania, qe eshte historia e vetme e suksesit ne BE dhe u thone: na shpetoni e na i falni borxhet ose per ndryshe ne ikim nga BE dhe heqim dore nga euro! Gjermania u thote qe une u jap ndihme me kusht, qe te prisni programet e shumta sociale, te privatizoni ndermarrjen publike, te ulni koston e buxheteve tuaja. Mirepo kjo do te thote qe ai greku apo ai italiani qe ka 20 vjet qe merr parane kot, te humbi vendin e punes ose t'i shkurtohet rroga. Apo ai programi i shendetesise e arsimit qe ishte falas deri dje pasi koston e paguante 100% shteti, sot te kthehet ne nje program me pagese nga xhepi i qytetarit. E kjo ben qe qytetaret te dalin neper protesta e te protestojne kunder qeverise e kunder vendeve te BE. Protesta e tyre eshte e thjeshte: UNE DUA TE VAZHDOJ TE KEM KETE MIREQENIE DHE KETE SHTET SOCIAL QE KAM PATUR NE DEKADAT E FUNDIT! Me pak fjale, ata po thone, qe nuk me behet vone qe shteti grek apo italian eshte prane falimentimit, borxhi i tyre publik nuk eshte borxh im si qytetar.
Dhe lojra me zgjedhjet eshte interesante pasi qytetaret ne Greqi e Itali po ndeshkojne me vote njerezit qe po ndermarrin hapat e duhura per te bere shkurtimet e nevojshme per ta nxjerri vendin nga kriza, e po ua japin voten atyre politikaneve te papergjgjshem qe perfitojne nga situata e pakenaqesia e krijuar per te thene: ma jepni mua voten e une nuk ua pres as vendin e punes, as rrogen, as sherbimet sociale, do t'i kini sic i kishit. Nje genjeshter me bisht qe behet vetem per te marre pushtetin. Qytetaret nuk e kuptojne qe ndodhen para nje situate ku nuk ka rrugedalje tjeter vecse: a) shkurto shpenzimet e buxhetit te shtetit si parakush per ndihmen financiare te BE per te dale nga kriza b) falimento si shtet. Qytetaret nuk e kuptojne fare kete piken e dyte, pasi nuk arrijne te kuptojne pasojat e falimentimit: falimentimi nuk do te thote vetem dalja nga BE, falimentimi do te thote qe keto vende do te kthehen ne karantina ne tregun boteror: duke mos pasur mundesine e marrjes kredi ne tregun boteror, keto vende do te duhet te shesin e privatizojne resurset e tyre te patundshme e natyrore ne vend per te dale nga kriza. Dhe gjeja tjeter po aq e rendesishme eshte qe falimentimi i shtetit, do te thote qe te gjithe te punesuarit ne shtet, ose do te humbin punen e tyre pasi shteti nuk ka para ti paguaje, ose do t'iu shkurtohen rrogat, e detyrimisht do te bier mireqenia.
Sido qe te jete, qytetaret italiane e greke do te mesojne qe ajo qe falimentoi eshte eksperimenti i shtetit social. Qytetaret e lire nuk duhet te presin sherbimet nga shteti qe i takson e kontrollon cdo aspekt te jetes se tyre, por qytetaret duhet ti krijojne keto sherbime e nevoja ne tregun privat. Ne kete menyre, ulet kostoja e mbajtjes ne kembe te shtetit, ulen taksat, rriten bizneset private e rriten vendet e punes. Askush nuk investon ne nje shoqeri ku shteti takson 60% te fitimit ne menyre qe te financoje ato programet sociale qe ne syte e qytetareve jane "falas". Qytetaret do te paguajne koston e kesaj e mireqenia e tyre do te bier me hir apo pa hir, ceshtja shtrohet nese keto vende do te zgjedhin planin a) apo planin b).
Dhe ky eshte problem jo vetem ne Evrope por ne mbare boten, perfshi Ameriken.
Albo
Krijoni Kontakt