Europa kthehet djathtas

[Marmara]

Europa kthehet djathtas

Çfarë ndodhi me ata europianët e mirë, ata njerëzit e urtë të vendeve të vogla veriore që pëlqenin ta mendonin veten si kampionët botërorë të lirisë dhe tolerancës?



Ian Buruma

Sigurisht shumë liberalë europianë janë ende shëndoshë e mirë. Por së pari në Danimarkë, më pas në Holandë dhe tani në Suedi, parti joliberale dhe populiste po trazojnë frikën e emigrantëve-posaçërisht atyre muslimanë- dhe ia kanë dalë të fitojnë aq pushtet për të bërë ose të paktën për të ndikuar agjendat politike të vendeve të tyre.

Këto parti nuk kufizohen në Skandinavi dhe në Vendet e Ulëta, por janë pjesë e një vale globale zemërimi kundër elitave politike të cilat fajësohen për të gjitha pasiguritë që shoqërojnë ekonominë botërore, kriza financiare dhe të jetuarit në shoqëri të përziera etnikisht. Psikologjia pas Tea Party në Shtetet e Bashkuara dhe partive antiemigrante në Europë është e ngjashme edhe pse politikat e tyre mund të ndryshojnë.

Populistët modernë europianë nuk veshin këmisha të zeza dhe as përfshihen në dhunën e rrugës. Udhëheqësit e tyre janë burra të rinj me kostume të shtrenjta, që nuk përdorin zhargonin e racës, por atë të lirisë dhe demokracisë.

Partia Holandeze e Lirisë (anëtari i vetëm i së cilës është udhëheqësi i saj Geert Wilders); Partia Popullore daneze, udhëhequr nga Pia Kjaersgaard; dhe Demokratët Suedezë të Jimmy Akesson-it pretendojnë se janë mbrojtësit e qytetërimit Perëndimor përballë armikut të tij kryesor: Islamizimit. Ata flasin për liritë Perëndimore, përfshirë lirinë e fjalës, por Wilders do që Kurani dhe burqa të ndalohen me ligj dhe një parlamentar danez e ka quajtur Islamizmin “murtaja e Europës”.

Të tre vendet së afërmi mund të ndjekin modelin danez, në të cilin parti populiste joliberale premtojnë mbështetjen e tyre pa qenë në qeveri, duke fituar rrjedhimisht pushtet pa përgjegjësitë e tij. Qeveria konservatore daneze nuk mund të qeverisë pa mbështetjen e Partisë Popullore. Konservatorëve të moderuar të sapozgjedhur suedezë do t’u duhet të mbështeten te demokratët për të formuar një qeveri të qëndrueshme. Dhe Wilders së fundmi është siguruar nga konservatorët edhe partitë demokristiane që në këmbim të mbështetjes së tij burqa do të ndalohet dhe emigracioni drejt Holandës do të kufizohet.

Influenca e këtyre populistëve të rinj, tërheqës me luftën e tyre kundër Islamizmit, i kalon kufijtë e vendeve të tyre. Nativizmi është në rritje në gjithë botën Perëndimore dhe Wilders në veçanti është një folës popullor në mitingje të forcave të djathta antimuslimane në Amerikë, Britani dhe Gjermani.

Populizmi europian fokusohet te muslimanët dhe emigracioni, por mund të jetë duke mobilizuar një zemërim më të gjerë kundër elitave, të shprehur nga njerëz që ndihen të papërfaqësuar ose kanë frikë se mbesin prapa ekonomikisht. Ata ndihen të shpronësuar nga të huajt, ndihen sikur po humbin përkatësinë kombëtare, shoqërore apo fetare. Elitat politike të Europës veriore kryesisht Social ose Kristian demokratë shpesh kanë qenë indiferente ndaj shqetësimeve të tilla dhe paternalizmi e arroganca e tyre mund të shpjegojë se pse reagimi në ato vende liberale ka qene posaçërisht i egër.

Çështja është se si mund të reagohet ndaj kësaj. Një zgjidhje e mundshme është lejimi i partive populiste për t’iu bashkangjitur qeverive, nëse ato marrin mjaftueshëm vota. Ideja e një kandidati të Tea Party, si president i Amerikës, është alarmante sigurisht, por populistët europianë nga ana e tyre nuk mund të jenë më shumë se pjesë e një koalicioni qeverisës.

Është e vërtetë që nazistët e Hitlerit “e pushtuan” Gjermaninë sapo erdhën në pushtet, por të djathtët e rinj europianë nuk janë nazistë. Ata nuk kanë përdorur dhunë apo nuk kanë thyer ndonjë ligj. Ende jo. Për sa kohë kjo vazhdon të jetë kështu, përse të mos u japësh përgjegjësi reale politike? Kësisoj atyre jo vetëm që u duhet të provojnë kompetencën e tyre, por edhe do të moderojnë qëndrimet.

Ja se pse modeli danez është ndoshta zgjidhja më e keqe, pasi nuk kërkon model qeverisës te populistët. Për sa kohë që Wilders dhe sivëllezërit e tij europianë rrinë jashtë qeverisë, ata nuk kanë stimuj për ta farkëtuar retorikën e tyre antiliberale dhe të ndalojnë trazimin e armiqësisë kundrejt pakicave etnike e fetare.

Pikërisht kjo ndodhi me një vend europian që u përpoq t’i fuste populistët në qeveri-Austria dhe Wolfgang Schussel një dekadë më parë. Atje Partia e Lirisë u fragmentua teksa disa zgjodhën t’i moderonin pikëpamjet e tyre, në mënyrë që të bënin përpara në qeveri. Por vendimi i BE-së për të ngritur njëfarë embargoje diplomatike kundër Austrisë për shkak të vendimit të Schussel-it për të përfshirë Partinë e Lirisë në koalicionin qeveritar mund të shkurajojë konservatorë të tjerë për të zgjedhur të njëjtën rrugë. Si rezultat konservatorët mainstream kanë më shumë gjasa të bëjnë kompromise me parimet që ne për shumë kohë i kemi marrë si të mirëqena, si barazia shoqërore dhe liria fetare.

Në fakt, të frikësuar nga pushteti i populistëve brenda apo jashtë qeverisë, reagimi i konservatorëve mainstream- por edhe disa socialdemokratë -ndaj pikëpamjeve joliberale kanë qenë ndërkohë pafalshëm e butë. Ka në fakt shumë mënyra për të reaguar, por jo me ideologji të skaduara. Ata që shohin rrezikun e një lufte kulturore me muslimanët apo etiketimin armiqësor të pakicave duhet të jenë në gjendje të ndikojnë opinionin me argumente praktike. Paralajmërimi kundër racizimit dhe promovimi i multikulturalizmit nuk mjafton.

Njerëzit duhet të binden se pa një emigracion të kontrolluar- dhe jo vetëm azil për refugjatët -europianët do ta kenë më keq. Me rënien e lindjeve, emigrantët duhen për të ruajtur nivelin e mirëqenies europiane. Në të njëjtën kohë, ekonomitë e Europës duhet të jenë më pak të ngatërruara me ligje mbrojtëse në mënyrë që emigrantët të mund të gjejnë punë më lehtë.

Dhe në fund, duhet të argumentohet më fort fakti se do të jetë shumë më vështirtë për t’i mbrojtur shoqëritë tona nga terrorizmi revolucionar i islamistëve radikalë pa mbështetjen aktive të gjithë muslimanëve që i binden ligjit. Europa nuk do të jetë e sigurt në udhëheqjen e politikanëve që thonë se janë në luftë me islamizmin. Në të kundërt, ndikimi i tyre do ta bëjë jetën jo vetëm më pak të qytetëruar, por edhe shumë më të rrezikshme.

Ian Buruma është Professor i Demokracisë dhe të drejtave Humane në Bard College. Libri i tij më i fundit është Taming the Gods: Religion and Democracy on Three Continents./fri/

Mesazhi

[mesia4ever]

Kjo eshte mire shume, se popujt e shteteve Evropiane po e shohin rrezikun nga islamizmi. Perendimoret jane lodhur me duke u marre me problemet e myslimaneve, kush e rrahu gruan, cili mysliman e shkeli ligjin, cilet dolen dhe perdoren dhune neper rruge e dogjen makina, cili u martua me te mitur, cili hoxhe beri thirrje per xhihad, cili po pergatitet qe t'i ndihmoje Al-Kaides qe te vrase me shume Evropiane. Jane lodhur edhe keta me, po i kuptoj, perse te humbin kohe keta me gjithfare islamisti injorant marokien e algjerian, kur dihet se shteti dhe as shoqerite perendimore nuk perfitojne asgje nga ta, perpos probleme dhe injorance. Tani keta duan parti me konservatore, pasi po e shohin se kultura dhe shteti i tyre eshte ne rrezik. Duhen keto parti qe t'u tregohet islamisteve se kush eshte i zoti i shtepise dhe kush i ben ligjet, dhe nuk duhet te persekutohet shumica per shkak te pakices, pasi kjo pakica vjen nga nje kulture shume e ndryshme nga ajo evropiane, pritet edhe 'clash of cultures'. Sa me shume islam, elektorati vetem me shume do te votoje keto parti.

Pasojat: ligje me te forta anti-imigracion. Lavdi Geert Uillders. Ngjarjet jane interesante gjithsesi, ta shohim se cka na pret e ardhmja.

Ju pershendes

[Nazionalist]

Kjo eshte mire shume, se popujt e shteteve Evropiane po e shohin rrezikun nga islamizmi. Perendimoret jane lodhur me duke u marre me problemet e myslimaneve, kush e rrahu gruan, cili mysliman e shkeli ligjin, cilet dolen dhe perdoren dhune neper rruge e dogjen makina, cili u martua me te mitur, cili hoxhe beri thirrje per xhihad, cili po pergatitet qe t'i ndihmoje Al-Kaides qe te vrase me shume Evropiane. Jane lodhur edhe keta me, po i kuptoj, perse te humbin kohe keta me gjithfare islamisti injorant marokien e algjerian, kur dihet se shteti dhe as shoqerite perendimore nuk perfitojne asgje nga ta, perpos probleme dhe injorance. Tani keta duan parti me konservatore, pasi po e shohin se kultura dhe shteti i tyre eshte ne rrezik. Duhen keto parti qe t'u tregohet islamisteve se kush eshte i zoti i shtepise dhe kush i ben ligjet, dhe nuk duhet te persekutohet shumica per shkak te pakices, pasi kjo pakica vjen nga nje kulture shume e ndryshme nga ajo evropiane, pritet edhe 'clash of cultures'. Sa me shume islam, elektorati vetem me shume do te votoje keto parti.

Pasojat: ligje me te forta anti-imigracion. Lavdi Geert Uillders. Ngjarjet jane interesante gjithsesi, ta shohim se cka na pret e ardhmja.

Ju pershendes

nuk ka lidhja e fese me mendjen i ketyre njerezeve te europes (arabet, turket, zezaket, etj). nuk eshte feja islame shkaktar i veprat e ketyre. por te ishte islami shkaktari atehere do ishte dhe ndryshim mes shqiptaret musliman dhe ato katolik ose ato orthodoks por ne fund, nje gje te tille jena te gjithe pa marre parasysh fene.

europa bane mire si po kthehet djathas, liberalizem nuk punon per europen, eshte turp te shkaterrohet europa me gjakun e ketyre njerez te felliqur. eshte turp ti perzieresh nje shqiptar me arab ose nje gjerman me turk ose nje britanik me morrokjan.

[Renea]

Kjo eshte mire shume, se popujt e shteteve Evropiane po e shohin rrezikun nga islamizmi. Perendimoret jane lodhur me duke u marre me problemet e myslimaneve, kush e rrahu gruan, cili mysliman e shkeli ligjin, cilet dolen dhe perdoren dhune neper rruge e dogjen makina, cili u martua me te mitur, cili hoxhe beri thirrje per xhihad, cili po pergatitet qe t'i ndihmoje Al-Kaides qe te vrase me shume Evropiane. Jane lodhur edhe keta me, po i kuptoj, perse te humbin kohe keta me gjithfare islamisti injorant marokien e algjerian, kur dihet se shteti dhe as shoqerite perendimore nuk perfitojne asgje nga ta, perpos probleme dhe injorance. Tani keta duan parti me konservatore, pasi po e shohin se kultura dhe shteti i tyre eshte ne rrezik. Duhen keto parti qe t'u tregohet islamisteve se kush eshte i zoti i shtepise dhe kush i ben ligjet, dhe nuk duhet te persekutohet shumica per shkak te pakices, pasi kjo pakica vjen nga nje kulture shume e ndryshme nga ajo evropiane, pritet edhe 'clash of cultures'. Sa me shume islam, elektorati vetem me shume do te votoje keto parti.

Pasojat: ligje me te forta anti-imigracion. Lavdi Geert Uillders. Ngjarjet jane interesante gjithsesi, ta shohim se cka na pret e ardhmja.

Ju pershendes

Oj mash e Vatikanit , a e din se i ke edhe nja 1 miljon shqiptar naper Europen perendimore dhe 6 milion te tjer ne mbar europen qe jan musliman.

Pse mor gjakpirs kaq shum doni me na rrjep si qen .Krejt Anton Kcira i ka fajet , aj i pari e dha idejen per rrjepjen e shqiptarve dhe besimtaret e tij menjeher mbrapa tij si ne korr.

[the admiral]

europa bane mire si po kthehet djathas, liberalizem nuk punon per europen,

nese europa kthehet djathtas ore nacionalist me z, kete e pesojne edhe shqiptaret.

ndoshta nuk ia ke idene se cfare mendojne politikanet e se djathtes ekstreme ti qe flet keshtu...
per to, emigrantet jane emigrante.
nuk i plas atyre nese jane arabe, amerikano latine apo shqiptare.......

[the admiral]

Kjo eshte mire shume

po ore mesi. si thua ti eshte.
ja nje rast qe lexova pikerisht dje:
ne nje shkolle ne province te bergamos u punesua nje shqiptare si pastruse shkolle.
ata te lega nord qe ne kete rast ti po i perkrah, filluan te protestonin, sepse nuk donin qe nje e huaj te merrte kete vend pune, por vetem nje vendase.......

pra nuk po behej fjale per nje arabe qe ti te thuash: shume mire.
behej fjale per nje shqiptare. dhe raste te tilla ke plot.

para se te thuash "shume mire", mendoji pak gjerat edhe jashte pikepamjese se nje islamofobi, por te nje shqiptari.......

[Kavir]

Admiralo, e mban mend ate fabulen e zogut qe tregonte Terenc Hilli?
Edhe keta kane zene "ngrohte" dhe "ngrene koken".
U duket vetja gjermon e amerikon....se per taljon jane me taljon se taljonet.

[the admiral]

hahahaha!!!!! e kisha harruar.
sdq krahasim me se i goditur. bravo.

[mesia4ever]

Oj mash e Vatikanit , a e din se i ke edhe nja 1 miljon shqiptar naper Europen perendimore dhe 6 milion te tjer ne mbar europen qe jan musliman.

Pse mor gjakpirs kaq shum doni me na rrjep si qen .Krejt Anton Kcira i ka fajet , aj i pari e dha idejen per rrjepjen e shqiptarve dhe besimtaret e tij menjeher mbrapa tij si ne korr.

Ani de mire qe ka, paste edhe 5 milione shqiptare myslimane (te vetquajtuar) e qafira, e 20-30 milione ne ballkan, cka ka te keqe ketu. E kam cek edhe me heret se shqiptaret jane te integruar, i respektojne ligjet e shtetit, punojne dhe kontribuojne ne ato shtete me fuqine e vet, e nuk dalin si islamiket e tu te djegin makina e te kercenojne njerez dhe te vrasin njerez per nje film apo fjalim. Pra jane liberale, shikojne punen e vet dhe kaq, Evropa e di kete per kete behen marreveshje dhe ka bashkepunim me shqiptaret. Evropianet duhet ta kundershtojne racizmin, Lega Nord sa e di une eshte parti naciste-raciste, jo e djathte apo e majte. Une personalisht simpatizoj partite me baze anti-islamike, por jo parti raciste ok? Tung

[mesia4ever]

nuk ka lidhja e fese me mendjen i ketyre njerezeve te europes (arabet, turket, zezaket, etj). nuk eshte feja islame shkaktar i veprat e ketyre. por te ishte islami shkaktari atehere do ishte dhe ndryshim mes shqiptaret musliman dhe ato katolik ose ato orthodoks por ne fund, nje gje te tille jena te gjithe pa marre parasysh fene.

europa bane mire si po kthehet djathas, liberalizem nuk punon per europen, eshte turp te shkaterrohet europa me gjakun e ketyre njerez te felliqur. eshte turp ti perzieresh nje shqiptar me arab ose nje gjerman me turk ose nje britanik me morrokjan.

Une personalisht distancohem nga racizmi e nacizmi, sepse e di se vetem sjell urrejtje dhe vuajtje ndermjet njerezve, pra kuptohet edhe diskriminim. Ashtu sic distancohem nga islami, se e di se sjell vetem urretje e vuajtje ndermjet njerezve, pra kuptohet edhe diskriminim. Liberal duhet te jene, por jo 'liberalizem' falls deri ne ate shkalle qe te tolerohet krimi fetar. Sic po e thone disa angleze, 'we are fed up'. Shume prej evropianeve kete po e kuptojne fatmiresisht, cdo xhami qe ndertohet ka me shume presion nga njerezit e atij vendi, lagje, fshati qe e kundershtojne kete, cdo shkolle fetare islamike qe ndertohet gjithashtu nxit me shume armiqesi ndaj islamit. Cdo hoxhe qe therret per dhune e xhihad, iu ndihmon partive te djathta qe te fitojne me shume vende ne parlament dhe te arrijne me shume force politike.