Close
Faqja 0 prej 6 FillimFillim 12 ... FunditFundit
Duke shfaqur rezultatin -9 deri 0 prej 56
  1. #1
    i/e regjistruar Maska e mujoislam
    Anėtarėsuar
    22-01-2010
    Postime
    246

    Jomedh-hebizmi 1

    Jomedhhebizmi - Fitne qė prish unitetin islam

    Mė e keqja pėr Muslimanėt ėshtė kur dikush nė emėr tė fesė fillon tė flet nga hamendja e tij, apo sipas dėshirės dhe mendimit tij ose jep sqarime dhe merr vendim nė ligjin islam duke mos pasur aspak njohuri ne atė lėmi.
    Para 15-20 viteve nė vendlindjet tona nuk kishe kėsi lloj tė kėqijash. Mė pas “jo mirė” tė arsimuarit e padiplomuar, turbullues tė mendjeve hapėn njė rrugė tė re. Doli njėri me emrin Reshid Rida dhe e shkroi librin “Telfik-i Medhahib” (tubimi i medhhebve nė njė, praktikim i obligimeve nė formė tė pėrzier). Ndėrsa dijetarėt Islam njė gjė tė tillė nuk e kanė lejuar.
    Pas hapjes sė kėsaj dere nė vendlindjet tona hyri fitneja e jomedhhebizmit. Nė tė vėrtetė ky mendim dhe rrymė ėshtė njė prodhim i masonit kamuflues Xhemaledin Afganit. Ky njeri pėr tė prish disiplinėn e Ehl-i Sunnetit, pėr tė turbulluar pastėrtinė e fesė hapi njė rrugė tė re duke thėnė: “Ja ku ėshtė Kur’ani dhe Hadithi! Secili le tė mėsoj fenė nga kėto dy burime”. Kjo do tė thotė: Inxhinierė, doktorė, juristė, biznesmenė, rrobaqepės, studentė shkurtimisht secili mysliman i cili nuk ka nxėnė njohuri fetare le tė marrė nė dorė pėrkthimet e Kuranit, komentime tė Kur’anit plus libra tė Haditheve, koleksione tė haditheve... dhe duke shikuar kėta tė nxjerrė vendime prej tyre. Ēfarė imagjinatė mashtruese! Sa shumė njerėz tė kėtillė dolėn nga feja duke nxjerrė vendime sipas hamendjes tyre edhe atė duke mos e kuptuar aspak.
    Dijetari i madh, merhum Muhammed Zahid el-Kutheri ka shkruar njė artikull me titullin “Jomedhhebizmi ėshtė urė e pabesimit”. Profesor i Universitetit tė Damaskut Said Ramadan el-Buti njėrin nga librat e tij e titulloi me titullin “Jomedhhebizmi bidat mė i rrezikshėm qė i kanoset sheriatit Islam”.(Ky libėr ėshtė pėrkthyer edhe nė gjuhėn shqipe)
    Tepėr shumė u brengosa kur para ca ditėsh lexova disa fjali nga njė libėr tė njė profesori tė Teologjisė ku thoshte se ndjekja e njė medhhebi ėshtė tradhti. Tė jesh i lidhur pas njė medhhebi, tė mos dalėsh jashtė rregullave dhe disiplinės njė medhhebi, tė jesh njė mysliman mukallid nuk ėshtė tradhti, nė tė kundėrtėn ajo ėshtė shenjė e besnikėrisė dhe lidhshmėrisė ndaj Islamit. Tradhti ėshtė, refuzimi i medhhebeve nga dikush duke mos qenė muxhtehid, qė nėpėrkėmbė temat fetare, nxitje tė personave pėr ixhtihad tė cilėt nuk kanė njohuri islame. Tė kėtillėt Allahu i udhėzoftė! Pak a shumė diēka kanė lexuar por nė bazė tė metodės dhe mentalitetit nuk janė nė rrugė tė drejtė.
    Sionistėt, Evangjelistėt, Sabateistėt (jehuditė dhe simpatizuesit e tyre), kundėrshtarėt e Islamit pėrgatitin kurthe, sisteme, tradhti, plane dhe tė kėqija tė ndryshme pėr tė shkatėrruar unitetin e myslimanėve, pėr t’i ngatėrruar mes vete dhe pėr tė nxjerrė luftėn ndėrmjet vėllezėrve. Jemi duke e parė, nė ē’farė gjendje e sollėn Irakun? Muslimanėt therin njėri tjetrin. Nė Palestinė tė Fetihut me tė Hamasit i bėnė armiq tė njėri tjetrit. Nė Liban mundohen tė nxjerrin luftė tė brendshme. Nė Turqi turqit me kurdėt, sunnitėt me alevijtė, modernistėt me fetarėt i kanė bėrė armiq tė njėri tjetrit. Ndėrsa myslimanėt sunnit i shkatėrrojnė me telfik-i medhahib, jomedhhebizėm, afganizm, etj.

    Nėse myslimanėt dėshirojnė qė tė mbrojnė vėllazėrim bashkimin Islam duhet t’u kushtojnė kujdes kėtyre pikave:
    1. Nė temat e besimit dhe tė fikhut nuk duhet tė ketė jomedhhebizm.
    2. Tė mos bihet nė kurthin e Telfik-i Medhahib-it.
    3. Nuk duhet pranuar mendimin e Afganit ku thotė se: “Secili mysliman mund tė bėn ixhtihad, duhet ta bėj atė” sepse pėr kėtė nevojitet dituri sa njė dijetarė i cili e ka arritur gradėn e muxhtehidit, e jo njerėz tė rėndomtė tė cilėt nuk dinė.
    4. Nuk duhet tė kushtohet vėmendje e as tė blehen e as tė lexohen librat e armiqve tė fesė, hipokritėve, orientalistėve, muxhtehidėve tė falsifikuar, atyre tė cilėt komentojnė Kur’anin sipas hamendjeve dhe epshit tė tyre.
    5. Asnjė mysliman nė temat e fesė nuk duhet tė flas duke thėnė “Sipas mendimit tim...Mendimi im rreth kėsaj ēėshtjeje ėshtė ...apo unė mendoj...” Ėshtė turp i madh, jo sjellje e mirė pėr njė mysliman i paditur tė flas nė kėtė mėnyrė. Ligjet fetare, fikhu, sheriati, lėmit tjera Islame janė punė e njerėzve tė specializuar. Njerėzit tė cilėt nuk kanė leje-diplomė-nė lėmit e fesė,edhe nėse janė qėllim mirė, nuk duhet tė flasin ashtu si ju vjen, sepse nė atė mėnyrė mund tė dėmtojnė edhe veten, edhe fenė, po edhe ummetin islam.
    Profeti (s.a.v.s.) ka thėnė: “Falni namazin ashtu sikur mua mė shikoni duke u falur”. Imami i medhhebit Hanefij Hz. Ebu Hanife, Imami i medhhebit Shafiij Hz.Shafiiu nga Kur’ani dhe Sunneti me njė kuptim tė thellė dhe me njė njohje tė gjerė tė fesė qė sot mė askush nuk mund tė e arrijė kėtė shkallė tė kuptimit, kanė nxjerrė kushtet e namazit dhe i kanė sistematizuar ato. Mė pas me shekuj tė tėrė dijetarėt Islam kanė shkruar koleksione madhėshtore tė fikhut. Kėto vepra ngėrthejnė mė shumė se dhjetė mijė kushte fetare. Secili prej tyre ka sqaruar hadithet nė tė cilat janė mbėshtetur ata. Dijetarėt e ummetit Islam tė cilėt ishin muxhtehid mutlak (hulumtues ekspert tė pėrgjithshėm) kanė bėrė ixhtihad (hulumtim) duke i ditur mė se shtatėdhjetėmijė hadithe me tė gjitha variantet e tyre. Ndėrsa sot njė grup tė paditur e mendjemėdhenj tė cilėt edhe katėrdhjetė hadithe nuk mund tė i lexojnė pėrmendėsh anojnė pėr tė bėrė ixhtihad. Merhum Mehmet Akifi pėr tė tillėt nė veprėn e tij Safahat (ėshtė pėrkthyer edhe nė shqip “Fletėt”) ka njė poezi shumė tė bukur.
    “Ashtu njerėz jam duke parė, nuk dinė arabisht, me tė parė elifin mendojnė se ėshtė shtyllė. Ka marrė njė pėrkthim anon pėr tė bėrė ixhtihad. Ja Rabbi! Nė ē’farė ditėsh kemi ardhur ne!
    Kujdes, mos tė bimė nė kurthet e jomedhhebistėve...!

  2. #2
    i/e regjistruar Maska e mujoislam
    Anėtarėsuar
    22-01-2010
    Postime
    246
    Thirrja vehabiste nė selefizėm


    Hyrje

    Nė kėtė punim do t'i shpjegojmė karakteristikat themelore tė vehabizmit dhe neo-selefizmit. Mė shumė do tė bazohemi nė fenomenin e selefizmit, duke pasur parasysh se ai ėshtė ideologjia e njė lėvizjeje fetaro-reformatore e cila botėn islame mė shumė e degradoi sesa qė e afirmoi. Do tė shpjegojmė se selefizmi nuk ėshtė medhheb fetar dhe juridik, porse ai mė tepėr ėshtė reaksion nė njė situatė nė tė cilėn muslimanėt i gjetėn nė kontakt me popujt dhe civilizimet e tjera qė e kishin pranuar islamin dhe nė tė kishin sjellė diēka nga traditat e tyre. Krahas kėsaj do t'i pėrmendim edhe karakteristikat kryesore tė selefizmit, domethėnien e fjalės selef nė gjuhėn arabe, si dhe dallimin midis selefit dhe selefizmit, qė sot shumė muslimanė nuk e vėrejnė. Nė kėtė punim do tė shpjegojmė se krijimi i medhhebit selefij ėshtė risi (sajim, bid'at) dhe se nuk ka ekzistuar nė kohėn e gjeneratave tė para tė muslimanėve, dhe se krijimi dhe ndjekja e njė medhhebi, janė dy shprehje tė ndryshme.


    Themeluesi i vehabizmit

    Themelues i kėsaj lėvizjeje ka qen Muhammed ibn Abdulvehhabi (1703-1792/ 1115-1206 h.), origjina e tė cilit ėshtė nga Lindja prej fisit Benu Temin. Lindi dhe u rrit nė krahinėn shkretinore tė Nexhdit, e cila ka qenė e ndarė nga ndikimet e civilizimeve tė tjera. Nė tė ėshtė zhvilluar jeta primitive arabe e cila as qė ishte e pėrparuar, as qė dinte pėr shkencėn dhe artin, me tė cilat arabėt erdhėn nė kontakt pėrgjatė pushtimeve.

    Deri para disa pesėqind viteve, Nexhdi ishte, kryesisht, i pabanuar; jeta e tij e vetme njerėzore kufizohej nga beduinėt, tė cilėt i kullotnin kafshėt e tyre. Nexhdi ishte i izoluar nga shumica e territoreve tė Gadishullit - Mekka dhe Medina ishin larg nė Perėndim - ndėrsa qarkullimi i vetėm i Nexhdit nė kohėn e Ibn Abdulvehhabit qe me Kuvajtin dhe ishullin e Bahrejnit nė Lindje. Mirėpo, Nexhdi i shkretė dhe i paujė, pėrfundimisht, do tė bėnte njė ndikim tė madh nė historinė botėrore, pasi qė aty ithtarėt e vehabizmit do tė ndėrtojnė Rijadin, fronin e ardhshėm tė Arabisė Saudite. Kur Ibn Abdulvehhabi shkoi nga Medineja nė Basra dhe nė qytete tė tjera nė kėrkim tė diturisė, i refuzoi risitė dhe legjendat tė cilat i dėgjoi dhe i pa, si edhe shkencat tė cilat nuk pajtoheshin me mėnyrėn e tė menduarit tė tij.

    Kjo, pra, ndodhi para kontaktit me popujt joarab qė e kishin pranuar Islamin dhe qė nė tė futėn mėnyrėn e re tė tė menduarit dhe tė interpretuarit. Atėherė u paraqitėn ilmu-l-kelami dhe u pėrkthyen veprat filozofike nga gjuha greke. Ai me kėtė nuk u pajtua, pasi qė praktikonte Islamin fillestar dhe iu pėrmbajt shkencės dhe mendimit, pėrfaqėsues tė tė cilit ishin Ahmed ibn Hanbeli, Ibn Tejmijje dhe Ibn Kajjim el-Xhevzijje. Babai i tij ishte njė njeri i mirė. U shqua si njė dijetar. Gjithashtu, edhe vėllai i tij, shejh Sulejmani.

    Babai i tij, i vėllai si edhe dijetarė tė tjerė, nė tė gjetėn prognozėn e animit kah humnera dhe tė zemrės sė devijuar, pasi qė ishin dėshmitarė tė fjalėve dhe veprimeve tė tij dhe tė devijimeve tė tij nė shumė ēėshtje. E kanė kritikuar pėr kėtė dhe i kanė alarmuar njerėzit e tjerė nga ai. Dhe, tamam u vėrtetua frika e tyre kur haptas u paraqit me risitė, lajthitjet dhe devijimet me tė cilat i mashtroi injorantėt dhe u kundėrshtua me dijetarėt dhe imamėt e fesė, dhe arriti deri nė atė shkallė sa qė i shpalli pėr qafirė njė bashkėsi besimtarėsh.

    Qė kėndej filloi kundėrshtimi i parė dhe kryesor i Ibn Abdulvehhabit me atė qė, ashtu siē e kishin kuptuar arabėt e parė dhe qarqet arabe nė jetėn e tyre primitive, Islamit iu bashkėngjit nė pikėpamje tė risive dhe shtesave, pavarėsisht se a ishin ato absurditete tė vėrteta apo fryte tė mėnyrės sė tė kuptuarit tė bashkėsive tė qytetėruara. Pas ikjes sė fatimitėve nga qeverisja dhe ardhjes sė osmanlinjve, nė botėn sunnite u paraqitėn tarikate tė ndryshme sufiste tė cilėt jo rrallė iu shmangėn autenticitetit islam, gjė qė Ibn Abdulvehhabin e nxiti qė t'i kundėrvihej kėsaj, pasi qė kjo, sipas mendimit tė tij, ishte shirk i qartė.

    Konsideronte se tė vizituarit e varrit tė tė Dėrguarit, s.a.v.s., dhe tė bėrit e teves-sulit me tė dhe me tė dėrguarit e tjerė, si dhe me robėrit e mirė tė Allahut dhe vizita e varreve tė tyre, ėshtė shirk. Konsideronte se ėshtė shirk tė thirrurit e tė Dėrguarit tek teves-suli, gjithashtu thirrja e robėrve tė tjerė tė Allahut, kur tė bėhet teves-suli, ėshtė shirk. Gjithashtu, konsideronte se nėse dikush ia pėrshkruante dikujt tjetėr ndonjė veprim pos Allahut, madje edhe me fjalėt simbolike, si p.sh., "Ky ilaē mė bėri dobi", ai bėhet mushrik (politeist).

    Edhe pse Ibn Abdulvehhabi nuk i takoi asnjė medhhebi, sepse i mohonte ato, prapė se prapė u mbėshtet nė mendimet e Ahmed Ibn Hanbelit dhe nė ideologjinė selefite. Ai ishte mė tepėr se njė shejh dhe fekih, dhe kishte filluar t'i bind udhėheqėsit arabė qė ta pranojnė dhe qė tė luftojnė me ushtri kundėr, gjoja, mushrikėve. Nė kėtė e dėgjoi emiri i Der'ijjes, Muhammed ibn Saud, i cili i shprehi edhe mirėseardhje. Atėherė, ata bėnė marrėveshje qė tė krijojnė shtetin dhe mbretėrinė e re nė themelet e monoteizmit tė pastėr.


    Karakteristikat kryesore tė vehabizmit

    Pra, nismėtari i kėsaj doktrine, Ibn Abdulvehhabi, lidhi marrėveshje me Muhammed ibn Saudin, nė vitin 1744, sipas sė cilės duheshin tė pėrkrahnin njėri tjetrin nė krijimin e ambicieve tė tyre analoge fetare dhe politike nė gadishullin Arabik. Fjala ishte qė Abdulvehhabi tė bėhej imam, udhėheqės fetar, gjersa Ibn Saudi tė bėhej emir, udhėheqės politik.

    Megjithatė, ashtu si Alma Imamoviq thekson nė punimin e saj tė magjistraturės "Wehhabism in Bosnia and Herzegovina", ėshtė e nevojės qė tė bėhet dallimi ndėrmjet vehabizmit tė shekullit tetėmbėdhjetė dhe neo-vehabizmit tė shek. njėzet: "Pėrderisa vehabizmi i shek. 18, konsiderohet si njė lėvizje reformiste dhe paraqitje e zymtė nė fund tė Perandorisė Osmane, neo-vehabizmi i shek. 20, ėshtė ideologji politike, e shndėrruar nė fenomen ndėrkombėtar".

    Por, Andras Riedlmayer, ekspert pėr historinė osmane dhe arkitekturėn islame nė universitetin e Hardvardit, gjithashtu vė nė pah qė tė kuptuarit se vehabistėt janė muslimanė konservativė ėshtė gabim. Vetė esenca e konzervativizmit pėrbėn respektimin e historisė dhe traditės dhe vazhdimin e ruajtjes sė vlerave tradicionale.

    Vehabistėt nuk janė konzervatorė, porse radikalė, tė cilėt - njėjtė sikur protestantėt fundamentalistė amerikanė- preferojnė leximin primitiv, tekstual tė Librit tė Shenjtė mbi atė qė ata e quajnė "hulumtim i padobishėm i librit", dhe dėshirojnė tė lėnė anėsh vite tė tėra tė historisė dhe traditės islame. Vėrtetė, nė mes tė muslimanėve, vetėm vehabistėt janė ata tė cilėt, nė njėfarė mėnyre nė formė novatore, pohojnė se pėr gjatė 1100 viteve para Ibn Abdulvehhabit dhe shtėpisė sė Ibn Saudit askush nuk e kishte kuptuar Islamin aq sa duhet.

    Njė interpretim i tillė, tekstual, i vendeve dhe traditave tradicionale fetare islame, si rrezik i cili shpie kah idhujtaria, ka pėrcjell ngritjen politike tė shtėpisė sė Saudit nė gadishullin Arabik nga fillimi i shekullit nėntėmbėdhjetė. Duke u ngritur kundėr Perandorisė Osmane, nė vitin 1801, gjersa ajo mbrohej nga invazioni i Napolonit nė Egjipt dhe Palestinė, ushtria saudite-vehabiste pushtoi proveniencėn osmane, Irakun, ndėrsa nė mesin e kulteve tė shenjta islame tė shkatėrruara dhe tė dėmtuara nė atė luftė ishte edhe kupola nė varin e imam Huseinit, nipit tė Pejgamberit, nė Qerbela. Mė pas, ushtria e Saud bin Abdul Azizit pushtoi qytetet e shenjta, Mekken dhe Medinen, kurse qeveria e re filloi njė spastrim tė madh tė trashėgimisė islame.

    Nė largimin sistematik tė mauzoleve islame, vendeve tė shenjta dhe pėrmendoreve mbi vare, u shkatėrruan edhe shtėpitė ku lindėn i Dėrguari, vajza e tij, Fatimja, dhėndri Aliu dhe dy halifėt e parė, Ebu Bekri dhe Omeri. Tė ruajtura kanė qenė vetėm Qabeja nė Mekke dhe Xhamia e tė Dėrguarit, s.a.v.s., (me varrin e tij) nė Medine.

    Nė shtatė vitet vijuese, muslimanėt e kishin tė ndaluar vizitėn e qyteteve tė shenjta pėrderisa nuk pranonin tė ndiqnin doktrinėn vehabiste.

    Perandoria Osmane, nė vitin 1813, i ktheu qytetet e shenjta, mirėpo njė shekull mė vonė, me rėnien e saj pas Luftės sė Parė Botėrore, tė ndihmuar dhe tė armatosur me paratė britanike, pėrsėri nė to hyri ushtria saudite. Qė nga atėherė, 1920, deri mė sot, nė vazhdimin e largimit sistematik tė vendeve historike islame dhe tė pėrmendoreve, ndėr tė tjerash, u shkatėrrua varreza Xhennetu-l-mual-la nė Mekke, me varrin e Hatixhes, gruas sė parė tė tė Dėrguarit, s.a.v.s., (dhe shtėpia e saj nė qytet), dhe Xhennetu-l-baki nė Medine, me varret e njė numri tė personaliteteve historike islame; gati se tė gjitha burimet e ujit dhe bunarėt nė tė cilat i Dėrguari, s.a.v.s., i kryente ritualet e larjes, duke e pėrfshirė edhe atė nė pronėn e shoqėruesit tė tij, Selman el-Farisiut, e cila edhe vetė ėshtė rrafshuar me tokėn.


    (Fjala) selefijje

    Nė realitetin bashkėkohor arab dhe islam nė shumė qarqe ideologjike dhe politike fjala selefijje ėshtė shumė e paqartė ose e papėrcaktuar. Dikush i konsideron si lėvizje qė nuk ėshtė afirmative, porse konservative nė jetėn tonė ideologjike, e veēanėrisht nė atė fetare.

    Mirėpo ka edhe nga ata qė i konsiderojnė si lėvizje e cila mė sė shumti ėshtė aktive nė luftėn kundėr risive dhe absurditeteve dhe qė mė sė shumti e shkėlqen ideologjinė fetare muslimane. Kjo paqartėsi nuk ėshtė e rastėsishme, pasi qė me tė vėrtetė ekzistojnė selefi tė cilėt janė tė prapambetur dhe tė paarsimuar, mirėpo ka prej tyre qė nėn moton e selefizmit ftojnė nė ripėrtėritjen e mendimeve islame.

    Ashtu siē ka prej atyre tė cilėt mendjen njerėzore, si potencial njerėzor pėr tė identifikuar tė mirėn nga e keqja, e mohojnė, ndėrsa Teksteve Kur'anore dhe tė Sunnetit u japin pėrparėsi, ka edhe prej atyre tė cilėt mendjes njerėzore i japin mė shumė pėrparėsi nė botėn perceptuese (alemu-sh-shehadeh) dhe e llogarisin si dhuntinė mė tė madhe tė cilėn Allahu ia fali njeriut, gjersa rolin e Teksteve e lėnė nė domenin e botės sė paperceptuar (alemu-l-gajb).


    Domethėnia e fjalės "selef"

    Kjo fjalė nė Kur'an nėnkupton kohėn e kaluar (el-madi). Kėtė mund ta vėrejmė nė ajetet vijuese: "Atij qė i ka arritur kėshillė (udhėzim) prej Zotit tė tij dhe ėshtė ndalė (prej kamatės), atij i ka takuar e kaluara dhe ēėshtja e saj mbetet te All-llahu..."(el-Bekare, 275), "... me pėrjashtim tė asaj qė ka kaluar ..." (En-Nisa, 22), "All-llahu ka falur tė kaluarėn." (El-Maide, 95), "... do t'u falet e kaluara ..." (El-Enfal, 38), etj..

    Nė hadithin e tė Dėrguarit, s.a.v.s., fjala selef, gjithashtu ka domethėnien e kohės sė kaluar. Nė Musnedin e Ahmed ibn Hanbelit, transmetohet nga Fatime Ez-Zehra, r.a., se i Dėrguari, s.a.v.s., nė shtratin e vdekjes i ka thėnė: "Shoh qė mė ėshtė afruar ēasti i vdekjes. Ti, prej familjes sime, do tė jesh e para qė do tė mė shoqėrojnė. Sa paraprijės (selef) i mirė jam pėr ty". Gjithashtu, nė fjalorėt e gjuhės arabe kjo fjalė ėshtė sinonim i atij i cili ndiqet, etj.


    Selefijje - paraqitja abbasite

    Kah fundi i shekullit tė parė hixhri, pushtimet arabe arritėn kulmin e saj ashtu qė pjesėt e imperisė arabe u zgjeruan nė tė gjithė tokėn. Arabėt pėr 80 vite pushtuan mė shumė se sa qė pushtuan Romakėt pėr 8 shekuj. Pushtimet e tilla, Arabėt i sollėn nė ambiente tė reja tė jetesės. Mė parė bėnin jetė tė thjeshtė shkretinore duke mos u lėshuar nė peripecitė e saj. Islamin e kuptuan nga Kur'ani dhe Sunneti pa shumė interpretime dhe analogji. Por pushtimet e mėdha muslimanėt arabė i bėnė tė jenė nė kulm tė imperisė e cila pėrbėnte njė territor tė madh. Nė tė gjendej civilizimi pers i cili kishte njė civilizim, kulturė dhe art tė zhvilluar, pastaj India me urtėsitė e saja, Egjipti dhe Siria me pasuritė e tyre, pastaj civilizimi grek dhe romak me trashėgiminė e tij tė pasur kulturoro-artistik, etj.

    Tė gjitha kėto mbretėri ranė nėn qeverisjen islame, tė cilėn e udhėhoqėn muslimanėt arabė. Nė vend tė bashkėsisė primitive dhe tė thjeshtė, nė tė cilėn ishin mėsuar, u gjendėn nė njė mjedis shoqėror qė dallohej nga vet civilizimi, traditat dhe problemet. Dhe ishte e natyrshme qė kėto arabė-muslimanė, pushtues, tė hasin nė kundėrshtime me fenomenin e ri i cili i kishte rrethuar. Ajo qė u ndodhi arabėve, i ndodhi edhe Islamit.

    Kur'ani, i cili u shpall nė gjuhen e qartė arabe dhe qė me ajetet e tij tė thjeshta, tė zakonshme, ka kėnaqur bashkėsinė arabe, ka pasur nevojė pėr dėshmi dhe argumente tė reja me tė cilat do t'i kėnaqte popujt e mėsuar nė tė tjera metoda gjatė diskutimit dhe debateve.

    Kėtė nevojė e pėrforcon fakti se fraksionet dhe religjionet joislame, tė cilat i gjetėn gjatė ēlirimit tė territoreve, shpallėn luftė ideologjike kundėr Islamit, duke shfrytėzuar armė tė cilat ishin tė panjohura nė gadishullin arabik dhe pėr arabėt - muslimanėt.
    Kur muslimanėt panė se me logjikėn e thjeshtė, mbrojta e Islamit nga bashkėsitė ideologjike dhe teologjike, qė ishin tė armatosura me Logjikėn e Aristotelit, si dhe popull qė posedonte urtėsitė indiane dhe filozofisė greke, duke ftuar nė Islam nėpėrmjet Teksteve, atėherė veē mė panė se Tekstet e tilla nuk u bėnin dobi nė raport me ata tė cilėt nuk u besonin atyre Tekste dhe shenjtėrisė sė tyre. Gjithashtu panė se fenomeni i ri ideologjik kėrkon mjete tė reja tė luftės dhe qė ato duhet patjetėr tė jenė natyrore (njerėzore) dhe internacionale; qė patjetėr tė jenė tė pėrshtatshme pėr ēdo lloj diskutimi dhe argumentimi, pavarėsisht nga qytetėrimi apo mėnyra e tė menduarit, pavarėsisht dallimeve nacionale, dyshimeve kohore dhe vendeve tė ndryshme.

    Pėrballė kėtyre kėrkesave tė reja, bashkėsia arabo-muslimane nxori elitėn e filozofėve dhe teologėve tė cilėt panė esencėn e Teksteve, duke shfrytėzuar mendjen, logjikėn dhe ekzegjezėn.

    Ata u bazuan nė trashėgiminė ideologjike, e sidomos nė atė filozofike, e cila u takonte popujve tė pushtuar, si edhe nė armėt ideologjike dhe metodat e diskutimit dhe argumentimit, nė qėllim tė mbrojtjes sė kredos islame, e cila do tė proklamohej nė bashkėsitė nė tė cilat Tekstet dhe mbrojtėsit e tyre nuk shėnuan fitoren qė do t'i pėrshkruhej kėsaj feje.

    Ky grup i teologėve (mutekel-liminėve) dhe i filozofėve islamė ishin nga mu'tezilitėt (ehlu-t-tevhid). Por, mėnyra e tė menduarit dhe filozofia, si edhe argumentet tė cilėt i shfrytėzuan kėto apologjetė, e bėri qė atė elitė masa e thjeshtė tė mos mund ta kuptojė, sepse (popullata) kryesisht u pėrqendrua te Tekstet dhe kuptimi i jashtėm i tyre. Madje ato dyshuan nė seriozitetin e punės me tė cilėn u morėn apologjetėt si dhe nė akiden e tyre.

    Kėtė dyshim e rritėn teologėt jomuslimanė tė cilėt i hodhėn Tekstet, kėshtu qė disa teologė muslimanė i lanė pas dore ose i interpretuan nė mėnyrė tė gabuar. Kėshtu erdhi koha qė populli i thjeshtė tė mendoj se Islami, me Tekstet e qarta dhe tė thjeshta, tė cilėve nuk u nevojitet komentim dhe me tė cilėt jetuan gjeneratat e para tė muslimanėve, nė ambientin e ri ideologjik, ėshtė bėre fe e individėve. Nė popull shpesh citohej hadithi: "Islami ka filluar me individė dhe do tė kthehet nė individė, e lumė pėr ato individė". U proklamua kthimi nga ambienti ideologjik nė tė cilin u jepej pėrparėsi argumenteve logjike mbi ato tradicionale dhe tekstuale dhe nė tė cilin pėrdorej mendja, analogjia dhe hermeneutika, nė islamin e parė dhe autentik; nė islamin e periudhės sė selefu-s-salihinėve.

    Propaganduesi kryesor i kėtyre ideve, tashmė edhe i lėvizjes selefiste, ishte Ahmed ibn Hanbel (780-855/ 164-241) i cili jetoi nė kohėn e qeverisjes sė abasitėve, atėherė kur u paraqitėn kėto drejtime tė reja ideologjike.

    Pas tij, pėrfaqėsuesit kryesorė tė lėvizjes selefiste ishin:
    Ibn Tejmijje (431-513 / 1263-1328);
    Ibn Kajjim El-Xhevzijje (691-751 / 1292-1350).

    Nė kohėn e re pėrfaqėsuesit kryesor tė selefizmit konsiderohen:
    Muhammed bin Abdulvehhabi (1115-1206/1703-1792);
    Muhammed bin Ali Es-Senusi (1202-1276/1787-1859);
    Muhammed Ahmed El-Mehdi (1260-1302/1844-1885);
    Xhemaluddun El-Afgani (1254-1214/1838-1897);
    Muhammed Abduhu (1266-1323/1849-1905);
    Abdurrahman El-Kevakibi (1270- 1320/1854-1902);
    Muhammed Reshid Rida (1282-1354/ 1865-1935);
    Xhemaluddin El-Kasimi (1283-1332/1866-1914);
    Abdulhamid ibn Badisi (1307-1359/1889-1940), etj..


    Dallimi midis krijimit tė medhhebit selefij dhe ndjekjes sė medhhebeve ekzistuese

    Ēdo ditė e mė tepėr selefizmi tek ne konsiderohet si medhheb i veēant dhe mėton tė krahasohet, tė themi, me medhhebin hanefi. Ne tani do tė orvatemi tė shpjegojmė se selefizmi ėshtė shenjė e epokės sė artė islame dhe atė e tre shekujve tė parė, e assesi medhheb islam.

    Ndjekja e tė parėve tė ndershėm (selefu-s-salih) dhe mėnyrėn e tė kuptuarit tė tyre tė Kur'anit dhe Sunnetit dhe tė vepruarit sipas tyre, ėshtė obligim i ēdo muslimani qė i pėrmbahet Librit tė Allahut dhe udhėzimit tė tė Dėrguarit, s.a.v.s..

    Allahu, xh.sh. i ka obliguar robėrit e Tij qė tė jenė tė dėgjueshėm ndaj tė Dėrguarit, s.a.v.s.: "Ēka t'ju japė Pejgamberi, atė merrnie, e ēka t'ju ndalojė, pėrmbanju dhe kini frikė All-llahun, se All-llahu ėshtė ndėshkues i ashpėr.", (El-Hashr, 7).

    Kurse i Dėrguari s.a.v.s., urdhėroi qė njerėzit tė ndjekin sunnetin e tij dhe praktikėn e hulefai rashidinėve dhe tė kapen pėr jetėt e as'habėve dhe njerėzve tė mirė tė cilėt jetuan nė tre shekujt e parė tė Islamit. Nė kėtė kontekst ka thėnė: "Keni kujdes nga risitė, sepse ato janė lajthitje. E kush prej jush i arrin ato, le t'i pėrmbahet Sunnetit tim dhe prakitės sė Hulefai Rashidinėve, nė rrugėn e drejtė. Intenzivisht pėrmbajuni kėsaj". Po ashtu ka thėnė: "Njerėzit mė tė mirė janė ata tė shekullit tim, pastaj ata tė cilėt do tė vijnė pas tyre, dhe pastaj ata pas tyre".

    Tė shpallurit e mirėsisė dhe kualitetit tė tyre ėshtė pėr shkak tė pėrmbajtjes dhe tė kapurit e tyre pėr sunnetin e tė Dėrguarit tė Allahut s.a.v.s.. E dimė qė ekziston krijimi dhe kreacioni i medhhebit tė ri (selefist) i cili qėndron nė themelet fanatike. Duhet tė themi qė ky pasim nuk ėshtė ai qė potencohet nė hadith.


    Cili ėshtė dallimi midis vendosjes sė medhhebit tė ri i cili sot quhet selefizėm dhe pasimit tė tė parėve tė ndershėm (selefu-s-salih)?

    Dallimi ndėrmjet kėsaj ėshtė identik me dallimin i cili ekziston midis fjalėve muhamedan dhe musliman. Dihet qė emėrtimi i muslimanėve me fjalėt muhamedan ėshtė karakteristikė e njė numri tė madh orientalistėsh dhe hulumtuesish tė huaj. Gjithashtu dihet qė njė adresim i kėtillė, sipas Islamit, ėshtė i refuzuar dhe atė sipas mėnyrės sė jetesės sė muslimanėve tė sinqertė.

    Fjala muhamedan nėnkupton lidhjen e muslimanit pėr Muhammedin a.s., kthimin nga personaliteti i tij, si dhe tė pėrmbajturit e ideve dhe udhėzimeve tė tij. Gjersa fjala musliman nėnkupton konfesionin e cili i takon sundimit dhe urtėsisė sė Allahut, dhe pranimin e tė gjithė asaj e cila ka ardhur nėpėrmjet tė Dėrguarit tė Allahut, Muhammedit, s.a.v.s.. Tė preokupuarit me tė Dėrguarin e Allahut s.a.v.s., ėshtė borxh nga Allahu, xh.sh., ndėrsa respektimi i tij ėshtė sikur tė respektuarit e Allahut xh.sh.. Dashuria ndaj tij nuk ėshtė pėr asgjė tjetėr, por vetėm se e meriton si i Dėrguar i Allahut. Ky dallim, i cili qartė vėrehet midis fjalės muhamedan dhe musliman, ėshtė dallim i njėjtė qė mund tė parashihet ndėrmjet krijimit tė medhhebit selefij dhe ndjekjes sė selefėve tė parė.

    Tė krijuarit e medhhebit selefij do tė nėnkuptonte qė selefi veē kishte medhhebin e tij i cili pasqyronte identitetin e tij shoqėror. Pastaj, kjo do tė nėnkuptonte qė ata tė cilėt hyrėn nė atė medhheb janė pėrfaqėsuesit e vėrtetė tė islamit dhe se vetėm ata e dinė esencėn e tij. Pra, islami paraqitet nėpėrmjet kėtyre imazheve dhe kuptimeve, ndaj edhe ndjekja e medhhebit selefij, dispozitave dhe principeve tė tij, paraqet islamin e vėrtetė autentik.

    Tė parėt e ndershėm (Selefu-s-salih) janė njerėzit tė cilėt jetuan nė tre shekujt e parė tė islamit, duke e besuar sinqerisht fenė e Allahut dhe duke u kapur sinqerisht pėr litarin e Tij. Prandaj i Dėrguari i Allahut, s.a.v.s., na ka urdhėruar qė t'i respektojmė dhe tė kapemi pėr to. Tė kapurit e kėtillė shihet nė tė kuptuarit e Kur'anit dhe tė Sunnetit dhe tė gjeturit e principeve dhe dispozitave, ashtu sikurse ata i kuptuan.

    Islami, pra, ėshtė ai qė ndiqet, ndėrsa metoda e tė hulumtuarit dhe tė kuptuarit e islamit nga ana e selefu-s-salihinėve ėshtė themeli dhe boshti kryesor. Tė parėt e ndershėm sinqerisht e besuan fenė e Allahut. Ata janė udhėheqės dhe udhėzues tė popullit me anė tė metodės sė drejtė. Ata qė nuk e ndoqėn kėtė metodė u hoqėn nga rrethi i tė parėve tė ndershėm, edhe pse jetuan nė kohėn e tyre. Islami dhe mėnyra e tė komentuarit dhe tė kuptuarit e tij ėshtė shkak i suksesit tė njerėzve, mirėpo ndonjėherė edhe i humbjes, siē thotė prijėsi i besimdrejtėve, Omer ibn el-Hattabi, r.a. Nė kėtė shihet dallimi ndėrmjet atyre tė cilėt veten e quajnė pjesėtar tė medhhebit selefij dhe pasuesve tė vėrtetė tė selefu-s-salihinėve.

    Shihet qartė qė selefizmi ėshtė fiksion tė cilin nuk e lejon Allahu dhe risi e cila nuk ka ekzistuar asnjėherė gjatė historisė, derisa selefu-s-salih ėshtė thelbi i fesė dhe baza e Sunnetit me tė cilėn ka predikuar i Dėrguari, s.a.v.s.. Nė tre shekujt e parė tė islamit, nė hapėsirat e ummetit islam, nuk ka ekzistuar medhhebi selefij apo medhhebi i selefėve i cili i posedon bazat dhe karakteristikat e veta qė e kanė dalluar nga muslimanėt e tjerė. Ka ekzistuar dallimi midis njerėzve tė cilėt e kuptonin fenė me anė tė metodės sė drejtė dhe sinqerisht i besonin Allahut dhe midis atyre tė cilėt ishin kundėr islamit ose atyre tė cilėt u larguan nga kuadri islam dhe metodave tė tė menduarit dhe tė hulumtuarit. Ky dallim nuk ka pasur mundėsi qė tė mohohet. Ai qė u shoqėrua me grupin e parė tė njerėzve morri dekorata tė mėdha nė kėtė botė dhe ahiret, ndėrsa ai i cili nuk e pati fat tė ketė kėtė karakteristikė, ai ose ishte kundėr islamit, ose ishte i larguar nga kuadri islam dhe metodave tė tij tė tė menduarit dhe tė hulumtuarit.

    E dimė qė nė kohėn e selefėve ka pasur fraksione dhe grupacione tė ndryshme tė cilat janė shmangur nga vlerėsimet dhe metodat e drejta. Selefizmi i tyre aspak nuk u ka ndihmuar tek Allahu dhe ishin mė tė kėqij sesa shumė novatorė tė cilėt, mė vonė, u paraqitėn pas tyre.

    Pra, mbase ėshtė lehtė qė njeriu i arsyeshėm tė kuptoj se tė kuptuarit e drejtė tė Kur'anit dhe Sunnetit dhe tė besuarit e drejtė, i cili ėshtė nė pajtueshmėri me logjikėn dhe shkencėn, ėshtė suazė e cila e kufizon shoqėrinė e drejtė islame. Ai qė do t'i pėrmbahet kėsaj do tė hyj nė rrethin e muslimanėve, pavarėsisht kohės nė tė cilėn jeton.

    Tė parėt e ndershėm kishin vetėm njė karakteristikė, e ajo ėshtė afėrsia e Dėrguarit, s.a.v.s., dhe vėshtrimi i drejtė nė principet e islamit dhe tė Tekstit tė Kur'anit dhe Sunnetit. Pėr shkak tė kėsaj, me tė drejtė ishin mėsues, nė tė pėrmbajturit e metodave dhe rregullave tė tė komentuarit tė Teksteve, pėr ata qė erdhėn pas tyre. Ata janė sikur arabėt e parė, tė cilėt mė vonė gjeneratave tė popullit tė vet ua mėsuan gjuhėn dhe gramatikėn arabe. Nga kėtu mund tė vėrejmė dallimin midis medhhebit selefij dhe grupit tė parė tė muslimanėve, tė cilėt me tė drejtė ishin mėsues pėr ata qė erdhėn pas tyre. Pra, fenomeni i selefizmit nuk ka ekzistuar nė kohėn e selefėve tė parė, kurse ndjekja e kėtyre ėshtė obligim nga i Dėrguari, s.a.v.s., nė kuptimin tė cilin e sqaruam.

    Sikur tė ishte korrekt ekzistimi i selefizmit dhe tė selefėve tė sotshėm, duke pasur parasysh qė ky emėrtim u nxor nga koha islame nė tė cilėn vepruan selefu-s-salihinėt, atėherė, pėr njerėzit e tjerė, do tė ishte korrekte qė tė shpiknin drejtim tjetėr islam, tė nxjerr nga koha nė tė cilėn vepruam hulefai-r-rashidinėt dhe pas kėsaj, tė thonė pėr vete se janė rashidinė. Ndoshta do tė ishte argument i fuqishėm kundėr atyre qė veten e quajnė selefij, sepse i Dėrguari, s.a.v.s., ka thėnė: "Pėrmbajuni sunnetit tim dhe praktikės sė hulefai-r-rashidinėve, tė udhėzuarve", dhe nuk ka thėnė pėrmbajuni selefėve. Kėshtu do tė ishte korrekt qė edhe grupi i tretė tė shpikte njė medhheb, emri i tė cilit do tė asoconte nė periudhėn e as'habėve dhe, pas kėsaj, tė thonė se ne jemi sahabij.

    Dhe nuk ėshtė fare ēudi qė sajuesit e medhhebeve tė kėtilla tė tubojnė elemente tė mjaftueshme pėr kredibilitet medhhebor, me tė cilin do tė dalloheshin nga medhe'hebet e tjera, e qė do tė reflektohej nė ixhtihad, nė pikėpamjet mbi besimin dhe mirėsjelljen.

    Atėherė, pa kurrfarė dyshimi, ithtarėt e ēdo medhhebi do tė vazhdonin qė, ithtarėt e medhhebeve tė tjera, t'i pėrbuznin dhe t'i shpallnin pėr novatorė dhe mashtrues dhe qė dallimet nė ixhtihad dhe mendim do tė ishin armė nė luftėn kundėr njėri tjetrit. Pa dyshim qė ēdo ithtar nga kėto medhhebe do tė ishte nė kundėrshtim me metodėn islame tė cilėn e praktikuan tė parėt e ndershėm, qofshin ato sahabe, hulefai-r-rashidinė, apo tė tjerė. Ata u dalluan nė mendime, mirėpo nuk u ndanė nė parti dhe degėzime. Ata ishin ithtarė tė njė metode tė tė kuptuarit tė fesė dhe ėshtė normale qė tė ketė pasur mospajtueshmėri gjatė ixhtihadit nė kuadėr tė asaj metode. Mirėpo ata gjendeshin nėn patronazhin e solidaritetit islam i cili i bashkonte.

    Andaj, nuk dimė ndonjė nga muxhtehidėt qė ta ketė zhvleftėsuar ixhtihadin e tjetrit me tė cilin nuk ėshtė pajtuar, apo t'i jetė drejtuar muxhtehidit tjetėr pėr novator, apo pikėpamjet e tij me tė cilat ėshtė shquar ai dhe medhhebi i tij t'i ketė drejtuar nė konkurrim me medhhebet e tjera dhe ithtarėt e tyre. Ata qė u shkėputėn nga kjo, siē janė fraksionet jashtė Ehli-s-sunnetit dhe Xhematit, pa dyshim se tendencat e tyre, nė pėrgjithėsi, pėrbėjnė barriera tė forta ndėrmjet tyre dhe Ehli-s-sunnetit dhe Xhematit dhe i ndajnė prej trupit islam.

    Pėr shkak tė kėsaj u ndanė nė fraksione tė veēanta qė u ngjajnė fanatikėt dhe ekstremistėt. Arsyet e tyre tė vetme pėr metodėn e kėtillė janė fanatizmi dhe egoizmi.

    Duhet ditur se tė parėt e ndershėm janė munduar nė gjetjen e dispozitave juridike, andaj edhe kjo i ka ēuar deri te krijimi i shkollave tė ndryshme juridike. Kėto medhhebe janė vetėm pasqyrė e mendimeve tek tė cilat erdhėn muxhtehidėt nėpėrmes hulumtimeve dhe studimeve. Lidhjet e pėrfaqėsuesve tė medhhebeve me njėri tjetrin kanė qenė nė nivel lakmues. Ata i kanė ndihmuar njėri tjetrit nė ixhtihad dhe kanė qenė tė vetėdijshėm pėr obligimin qė duhet respektuar ēdolloj ixhtihadi.

    Ne sot nuk e gjejmė tolerancėn tek tė ashtuquajturit selefij tė cilėt mendimet dhe kuptimet i marrin si armė nė luftėn kundėr atyre qė nuk mendojnė sikur ato. Ekzistojnė ēėshtje dhe zgjidhje tė shumta tė ixhtihadit nė kuadėr tė tė pėrmbajturit tė Kur'anit dhe Sunnetit, rreth tė cilave janė kundėrshtuar vetė tė parėt. Si gjykojnė ata qė e quajnė veten selefij tė diskutojnė mbi ato ēėshtje dhe ta kufizojnė tė drejtėn dhe tė vėrtetėn potenciale nė njė mendim dhe arsyetim i cili iu pėrgjigjet atyre.

    Nga ky mendim i tyre ata bėjnė adresė tė fesė sė vėrtetė dhe dėshmi pėr lajthitjen dhe marrėzinė e atyre tė cilėt nuk pajtohen me ata, pa vėshtrim nė kriteret dhe dispoizitat tė cilat tolerojnė ekzistimin e mė shumė se tė njė mendimi dhe faktin se pararendėsit e respektuar janė ndarė nė shumė ēėshtje.


    Argumenti se medhhebi selefij ėshtė risi

    Tė gjithė neve na ėshtė e njohur qė periudha e selefėve ka numėruar grupe tė cilat ishin jashtė islamit, qofshin ata ehlu-l-kitabė apo tė tjerė. Gjithashtu, ka pasur fraksione dhe grupacione tė cilat nė mėnyrė deklarative janė numėruar si muslimanė, mirėpo me tendencė tė shpėrfilljes sė metodės sė tė komentuarit dhe tė kuptuarit tė islamit nėpėrmjet sė cilės kanė ecur dijetarėt dhe udhėheqėsit muslimanė. Tendencat e tilla krijuan fraksione tė ndryshme nga tė cilat mund t'i veēojmė mu'tezilitėt, murxhitėt, harixhitėt, ejt. Ēdo njėra prej kėtyre fraksioneve u nda nė shumė sekte nga tė cilat njėra tjetrėn e akuzuan pėr herezi dhe ateizėm.

    Periudha e tė parėve tė ndershėm (selefėve) u gjend nė atė idil, dhe se shumica e muslimanėve ndoqėn kriterin tė cilin e morėn nga i Dėrguari i Allahut, s.a.v.s., dhe nga shokėt tė tij, tė cilėt i interpretuan Tekstet dhe u morėn me ixhtihad.

    Ata realizuan lidhjen midis arsyes dhe Teksteve, andaj dhe me tė drejtė bartėn emrin e Ehli Sunnetit dhe Xhematit. Arsyeja qė bartin kėtė emėr gjendet nė tė pėrmbajturit e metodės sė njohjes e cila qėndron nė lidhjen precize tė shqyrtimit racional dhe rrėfimit tradicional, si dhe nė tė pėrmbajturit e gramatikės sė gjuhės arabe gjatė interpretimit.

    Interpretimi i Kur'anit nga ana e tė Dėrguarit tė Allahut, s.a.v.s., dhe tė as'habėve, si dhe ixhtihadi i tyre, ishin bazat kryesore tė hermeneutikės. Tė gjithė ata qė iu pėrmajtėn kėsaj metode do tė llogariten nga rrethin e Ehli Sunnetit dhe Xhematit, madje edhe nėse do tė jetonin nė shekullin e fundit. Pėrkundėr kėsaj, tė gjithė ata qė nuk iu pėrmbajtėn kėsaj metode, nuk do tė llogariten nga rrethi i Ehli Sunnetit dhe Xhematit, madje edhe nėse kanė jetuar nė shekullin e parė tė islamit.

    Arritėm qė tė pėrfundojmė se ndjekja e tė ashtuquajturit "medhheb selefij", tė cilin shumė njerėz e konsiderojnė si pėrcaktim tė drejtė tė muslimanit, nuk njihej tek Ehli Sunneti dhe Xhemati, respektivisht te tė parėt e ndershėm (selefu-s-salihinėt) nė shekujt e parė tė islamit. Njė gjendje e tillė vazhdoi edhe pėr disa shekuj me radhė. Bashkėkohėsit e asaj periudhe ishin ithtarė besnik tė bontonit islam dhe metodės sė tė kuptuarit tė islamit, duke qenė tė kapur pėr tė parėt e tyre nga Ehli Sunneti dhe Xhemati. Kishte edhe prej atyre tė cilėt pjesėrisht ose tėrėsisht e braktisėn atė mėnyrė tė sjelljes dhe tė tė kuptuarit. Grupi i parė i njerėzve ishte me shekuj nėn flamurin e Ehli Sunnetit dhe Xhematit, i cili nė tė gjitha periudhat paraqet shumicėn e ummetit islam. Grupi tjetėr i njerėzve ishin larg nga Ehli Sunneti dhe Xhemati, pėr arsye se u larguan nga metoda e drejtė.

    Nuk dimė se a ka pasur ndonjė nė ato shekuj qė ta ketė kompozuar atė rrugė dhe atė metodė pėr t'iu bashkangjitur ndonjė medhhebi, tė quajtur selefizėm, nė kuptim qė kjo ka qenė hyrja nė mesin e tė udhėzuarve, apo qė mbetja eventuale nė atė medhheb, tė ketė nėnkuptuar mbetjen nė humnerė dhe novatori.

    Nuk kemi dėgjuar njė medhheb tė tillė tė ketė ekzistuar nė shekujt e kaluar tė islamit, ose tek muslimanėt te ketė ekzistuar grupi i cili veten ta ketė quajtur si selefij , qė ka caktuar identitetin e tij medhhebor tė mendimeve me tė cilat thirret dhe me etikėn qė praktikon. Nga ana tjetėr nuk ekziston grup i cili quhet si novatorė dhe i humbur. E dimė qė elementi vlerėsues i saktėsisė sė muslimanit, ose pasaktėsisė eventuale, ėshtė mėnyra e tė pėrmbajturit tė metodės sė Ehi Sunnetit dhe Xhematit e cila pasqyrohet nė jetėn e tė parėve tė ndershėm.

    Ithtarėt e selefizmit janė karakteristikė e pėrgjithshme e muslimanit. Njėjtė sikur ishte e drejtė qė tė parėt e ndershėm tė hasnin nė mospajtime nėn hijen e metodės tė cilėn ata e ndoqėn, ashtu ėshtė e drejtė qė tė hasin nė mospajtime edhe ata qė vijnė pas tyre. Ashtu sikur ajo mospajtueshmėri nuk ndikoi nė ndarjen e ummetit nė tė devotshėm dhe mėkatarė, atėherė as mospajtimi i tyre nuk do tė ndikoj nė ndarjen e unitetit islam dhe prej tyre tė formohen selefitėt dhe bida'txhitė (novatorėt).

    Kėshtu kaluan katėrmbėdhjetė shekuj e nuk dėgjuam asnjė dijetarė tė thotė qė dėshmia e saktėsisė sė muslimanit dhe pėrudhjes sė tij ėshtė nė tė bashkangjiturit e medhhebit i cili quhet selefizėm, dhe ata qė nuk do t'i bashkėngjiten kėtij medhhebi tė trajtohen si novatorė dhe tė humbur!


    Neo-selefizmi

    Pak mė parė pėrmendėm se iniciator i selefizmit konsiderohet Ahmed ibn Hanbeli. Megjithatė, mund tė themi se fillimi i neo-selefizmit me siguri ka qenė nė Egjipt nė kohėn e okupimit tė Anglisė, si dhe nė ditėt e lėvizjes reformatore fetare tė cilėn e udhėhoqėn Xhemaludin Afgani dhe Muhammed Abduhu. Paraqitja e kėsaj lėvizjeje e afirmoi fenomenin e neo-selefizmit.

    Shkaku i kėsaj qėndron nė rrethanat tė cilat kishin pushtuar Egjiptin. Edhe krahas sė Ekzistimit tė Az'harit dhe dijetarėve tė tij dhe lėvizjes aktive tė dijetarėve pėrreth, madje edhe nė vet Egjiptin, kishte lloje tė shumta tė risive dhe legjendave tė cilat u pėrhapėn nė tė gjitha territoret, por edhe nė vet Az'harin, nėn emrin e tesavvufit dhe nėn patronazhin e tarikateve tė shumta sufiste tė cilat nuk kanė asnjė bazė fetare, porse janė absurditete dhe nihilizma.

    Ndėrsa sa i pėrket zhvillimit brenda Az'harit, aktivitetet shkencore ishin shndėrruar nė plane formale, gojėdhėna tė ēuditshme dhe destruktive dhe fraza tė pėrsėritura tė cilat nuk kishin asnjė lidhje me jetėn dhe realitetin e njerėzve. Az'hari nuk ishte vetėm i shkėputur nga bashkėsia, por nuk ndjente as barrėn e mesazhit pėr ringjallje dhe ndryshim.

    Andaj, sipas kėsaj njerėzit vepruan nė dy mėnyra: njėri grup iu bashkėngjit civilizimit perėndimor, duke u ēliruar nga vendimet dhe parimet, madje edhe nga idetė islame, dhe grupi i tjetėr i cili dėshironte pėrmirėsimin e gjendjes sė muslimanėve dhe nxjerrjen e tyre nga dezintegrimi deri te i cili i ēuan shumė dijetarė tė Az'harit, dhe kthimin e tyre nė islamin autentik dhe tė drejtė, larg legjendave, iluzioneve dhe risive. Ata dėshironin qė islamin ta vendosnin nė rrethin e jetės moderne dhe gjetjen e rrugės sė bashkėjetesės me qytetėrimet e tjera. Pėrfaqėsuesit e kėtij grupi ishin Muhamed Abduhu dhe Xhemaludin Afgani tė cilėt denjėsisht dhe guximshėm ftuan nė rilindjen islame.

    Duke e pasur parasysh qė ēdo lėvizje reformuese duhet tė ketė njė moto me anė tė sė cilės do ta mishėronin formėn dhe thelbin e lėvizjes nė masė, moton tė cilėn e zgjodhėn udhėheqėsit e kėsaj lėvizjeje ishte selefizmi. Kjo thirrje u shqua pėr puritanizėm dhe spastrim tė turbullirave, tė cilat e kishin mbuluar pastėrtinė dhe kthjelltėsinė islame nėpėrmes risive dhe legjendave, nė mėnyrėn e kthimit tė muslimanit nė tė kuptuarit e drejtė tė islamit ashtu sikurse e kuptuan tė parėt e ndershėm. Kthimi nė periudhėn e selefizmit nėnkuptonte ēlirimin nga risitė, iluzionet dhe legjendat tė cilat mundeshin tė gjenden nė shumė shoqėri dhe vende tė ndryshme islame.

    Gjithashtu, kjo ka nėnkuptuar marrjen e islamit si fe e punės, aksionit dhe xhihadit, e jo e dekadencės, pėrgjumjes dhe injorimit tė luftės jetėsore. Kėtė esencė tė lėvizjes, qė ėshtė e drejtė dhe e lartėsuar pėr shkak se nėnkupton realitetin e islamit nė ēdo kohė, kanė mundur qė krahas selefit dhe selefizmit ta emėrtojnė me ndonjė emėr tjetėr.

    Pyesim nėse kėto fjalė janė mė tė vėrteta se sa vet fjala islam?! Mendojmė mbi islamin i cili ėshtė i pastėr nga tė metat e involvuara dhe absurditetet e shtuara. Mirėpo prijėsit e kėsaj lėvizjeje nė kėtė mėnyrė dėshironin qė tė stimulojnė dėshirėn e njerėzve pėr islamin dhe ndryshimin e fotografisė sė islamit, pasi qė njerėzit kishin bėrė tok gjendjen e muslimanėve tė shekujve tė parė me gjendjen e mjerueshme tė muslimanėve tė sotshėm. Dėshironin qė thirrja islame gjatė kohės sė selefėve tė bėhet model i fatit, pėrparimit dhe mirėsisė.

    Pra, pėr kėtė lėvizje reformatore motoja e selefit dhe selefizmit, qe pozitive pėr ata njerėz qė lavdėronin heronjtė e islamit dhe qė ishin krenarė pėr gjeneratat e para tė islamit. Nė atė periudhė u paraqit ideja e selefizmit qė e ndėrtuan dhe ftuan nė tė grupi i parė i lėvizjes reformatore-fetare nė krye me Muhammed Abduhunė, Xhemaludin Afganin, Reshid Ridanė dhe Abdurrahman El-Kevekibiun.

    Por, ta kemi parasysh qė kjo ide nuk kishte formė tė medhhebit islam, i cili i posedon ithtarėt dhe parashenjat e tij, porse ajo ishte adresė misionare dhe parashenjė e metodės sė drejtė, si dhe pasqyrė e tė kuptuarit tė ndryshėm tė islamit, pėrkundėr atyre tė cilėt ishin zhytur nė risi dhe legjenda dhe ishin larg nga islami me tė cilin ishin stolisur tė parėt e ndershėm, r.a..

    Tė kuptuarit e selefizmit mė sė miri e shpjegon dijetari Jusuf El-Kardavi kur pėrshkruan idenė e lėvizjes sė "Vėllezėrve Muslimanė", i cili thotė se ajo ėshtė: "thirrje selefiste, rrugė e Ehli Sunnetit, esencė e sufizmit, ndėrmarrje ekonomike, institucion sportiv, organizatė politike, institucion kulutoro-arsimor dhe organizim shoqėror".

    Duhet ditur qė, edhe pėrkrah parashenjės kryesore tė selefizmit tė cilėn e kishte pėrvetėsuar kjo lėvizje duke luftuar kundėr risive dhe legjendave, nga ana tjetėr pėrsėri u largua nga selefi i parė, sepse protagonistėt kryesor tė saj herė-herė dhanė fetva dhe e komentuan Kur'anin nė mėnyrė tė palejueshme.

    Kjo lėvizje reformatoro-fetare kishte njė rol tė madh nė tė vendosurit nė qarkullim tė fjalėve selef dhe selfijje nė qarqet publike dhe intelektuale, edhe pse kėto fjalė kishin domethėnie tė ndryshme tė cilat shfrytėzoheshin vetėm nė rrethe tė vogla shkencore.

    Me fillimin e kėtij shekulli pamė se si kėto fjalė dolėn nga rrethet e vogla shkencore nė titujt kryesorė tė revistave, emrave tė shtypshkronjave dhe librarive. Shembulli mė i mirė i kėsaj ėshtė Egjipti. Kjo fjalė u pėrhap nė publik me tonin e shquar tė cilin e shoqėroi konsolidimi i lėvizjes fetaro-refomatore mbi duart e protagonistėve tė saj tė parė. Nė kėtė periudhė, siē e pėrmendėm, ishte pėrhapur medhhebi tė cilin e themeloi Muhammed ibn Abdulvehhabi nė Nexhd dhe nė pjesėt ujore arabe.

    Midis medhhebit vehabij dhe thirrjes tė cilėn e udhėhoqėn protagonistėt e rilindjes fetare nė Egjipt, ekzistonte lidhja reciproke e cila pasqyrohej nė luftėn kundėr risive dhe legjendave, dhe sidomos atyre sufiste, ashtu qė kėto fjalė, selef dhe selefijje, u futėn nė vokabularin e medhhebit dhe thirrjes vehabiste, ndėrkaq zgjuan vėmendjen tek ato njerėz tė cilėt neveriteshin nga vehabizmi.

    Pėr to kjo do tė thoshte qė selefizmi nuk ishte medhheb dhe fryt i Muhammed ibn Abdulvehhabit, por i tė parėve tė ndershėm, andaj dhe ky ndėrrim i fjalės u mirėprit. Sipas themeluesve tė kėtij medhhebi, selefistėt janė ruajtės tė akidės sė selefit, ideve tė tyre, metodave gjatė tė tė kuptuarit dhe tė praktikuarit tė islamit. Ky ėshtė emėrtimi i ri i lėshuar nė qarkullim nė vend tė atij tė vjetrit.


    Krijimi i selefizmit si medhheb ėshtė risi

    Sa i pėrket karakteristikės themelore tė ummetit islam, i cili nė Ditėn e Gjykimit do tė jetė i shpėtuar me mėshirėn e Allahut, ajo ėshtė Ehli Sunneti dhe Xhemati dhe e pėrbėn shumicėn e muslimanėve. Kėtė e na e vėrteton hadithi i tė Dėrguarit tė Allahut, s.a.v.s., konsensusi i dijetarėve islam dhe elita e selefu-s-salinėve. Kur sot muslimani deklarohet si pjesėtar i Ehli Sunnetit dhe Xhematit, atėherė ai nuk shpik ndonjė emėr tė ri tė cilin nuk e pėrkrah Kur'ani dhe Sunneti. Karakteristika kryesore e Ehli Sunnetit dhe Xhematit ėshtė nė tė ndjekurit e Librit tė Allahut dhe nė tė pėrmbajturit e udhėzimit tė tė Dėrguarit tė Allahut, s.a.v.s, ndėrsa si shembull pėr kėtė janė as'habėt dhe pasuesit tė cilėt erdhėn pas tyre. Ndėrkaq, kur muslimani deklarohet si pjesėtar i medhhebit selefij, nuk ka dyshim qė ėshtė novator, pasi qė domethėnia e tij nuk i pėrgjigjet kuptimit tė fjalės sė Ehli Sunnetit dhe Xhematit. Kjo do tė thotė qė dikush nė bashkėsinė muslimane tė shpik emėrtim pėr tė cilin tė parėt e ndershėm nuk janė pajtuar. Pėr njė emėrtim tė tillė nuk ka nevojė, sepse krijon tollovi dhe shkėputje tė rreshtave muslimane.

    Edhe nė rast se ky emėrtim nuk ka domethėnie kuptimore tė fjalės "Ehli Sunnet vel Xhemah", ēfarė ėshtė edhe fakt, atėherė inovacioni ėshtė i qartė nė veprimtarinė e saj destruktive e cila forcon dhe lartėson protagonistėt e saj nė vend se tė vėrtetėn, pėr tė cilėn ishin tė pajtuar tė parėt, e qė shihet te Ehli Sunneti dhe Xhemati.

    Inovacioni vėrehet edhe nė pėrdorimin e fjalės selefij, e cila ka domethėnie novatore, po ashtu edhe emri ėshtė pėr njė grupacion tė ri islam i cili u nda nga trupi islam dhe uniteti i konsoliduar brenda Ehli Sunnetit dhe Xhematit. Sot, selefij ėshtė ēdonjėri i cili i pėrmbahet listės sė caktuar tė mendimeve dhe tezave, dhe qė i mbron ato, ndėrsa i pėrēmon ata tė cilėt nuk i pėrkrahin dhe i cilėsojnė si novatorė, pavarėsisht se bėhet fjalė mbi ēėshtjet e besimit, dispozitave juridike apo ato morale.

    Secili qė e kufizon tė vėrtetėn nė mendim ose zgjidhje deri te e cila ėshtė ardhur, kurse tė tjerėt, tė cilėt nuk mendojnė ashtu, i llogarit pėr novatorė dhe tradhtarė, atėherė, nė fakt, ėshtė ai novator dhe shkatėrrues i bashkėsisė muslimane dhe iniciator i pengesave dhe zėnkave midis tyre, pa pasur ndonjė arsye. Ai i shmanget bashkimit tė muslimanėve, sepse refuzon metodėn e drejt tė pranuar nga Ehli Sunneti dhe Xhemati, metodė e cila ka tė bėj me realizmin e veprave, mendimeve dhe ixhtihadit. Kjo metodė i ka pėrfshirė tė dy grupet e selefu-s-salihinėve: Ehlu-r-re'j-in - racionalistėt dhe Ehlu-l-hadith-in - tradicionalistėt. Nė kėtė mėnyrė mospajtimet e tyre u shndėrruan nė ndihmesė reciproke dhe hapėrim drejtė sė vėrtetės.

    Ata qė e kundėrshtojnė kėtė metodė tė cilėn e pranuan selefėt e parė, e ndėrrojnė tė vėrtetėn pėr egoizmin dhe fanatizmin medhhebor, duke i cilėsuar tė gjithė ata qė dallojnė prej tyre pėr novatorė dhe heretikė.


    Pėrfundim

    Nga ekspozimi qė bėmė shihet qė neo-selefizmi i ditėve tė sotshme nuk ėshtė sinonim pėr selefizmin e parė, ose selefu-s-salihinėt, porse ėshtė lėvizje fetare e cila, ummetin islam, mė shumė e dėmton sesa i bėn dobi. Thirrja vehabiste nė selefizėm, para sė gjithash, ėshtė joreale dhe pasqyrė e vakuumit dhe ekskluzivizmit intelektual, i cili fshihet nė organizimet e ndryshme tė bibliotekave familjare. Nė plotėsimin e kėtij vakuumi intelektual ėshtė e domosdoshme organizimi i dialogjeve ndėrmuslimane, nė mėnyrė qė muslimanėt tanė, e sidomos tė rinjtė e shqetėsuar, tė njoftohen me islamin tradicional i cili ka mundėsi tė inkorporohet nė kohėn moderne nė tė cilėn jetojmė. Ky ėshtė prioriteti i institucioneve tona fetare dhe arsimore, si dhe, nė rend tė parė, na obligon ne imamėve.

  3. #3
    i/e regjistruar Maska e mujoislam
    Anėtarėsuar
    22-01-2010
    Postime
    246
    Jomedhhebizmi tė shtyn pėr dėme tė mėdha nė fe


    Ka kohė qė nė botėn islame flitet pėr njė rrymė tė re (jomedhhebizmi), qė hedh pas krahėve medhhebet dhe mbėshtetet vetėm tek argumenti (delil). Si e shikoni kėtė dukuri dhe ēfarė i kėshilloni muslimanėt nė lidhje me kėtė gjė?

    "E para lojė me medhhebet ka ndodhur nė kohėn e khalifit el-Muktedir" [1], kur njė person i solli njė libėr, nė tė cilin kishte pėrzier pjesė tė medhhebit Hanefi me atė tė medhhebit maliki, etj.. Muktediri, thirri dijetarin dhe kadiun Ismail, tė cilin e pyeti pėr atė libėr. Kadiu, kur e lexoi dhe kuptoi se ēfarė ka nė tė, tha: "Ky libėr meriton tė digjet"! Khalifi pyeti: "A mos vallė nė tė ka gėnjeshtra?". Kadiu tha: "Jo, por ai ka pėrzier nė tė medhhebet Hanefi me atė Maliki, prandaj nuk duhet shpėrndarė ndėr njerėz, pasi mund t'u krijojė atyre trazime nė ēėshtjet e fesė". Dhe u dogj.

    Pasi ndėrroi jetė Pejgamberi (a.s.), njiheshin vetėm 152 muxhtehidė, ndėr 130.000 sahabė, qė ishin mukal-lidė. Kaluan kohė dhe dijetarėt sėbashku me masėn islame ranė dakort pėr tė ndjekur dhe pėr tė pasuar katėr medhhebet e katėr imamėve tė mėdhenj dhe e mbyllėn derėn e jomedhhebizmit, sepse ishte dhe vazhdon tė jetė me tė vėrtetė njė rrezik qė e gris petkun e fesė.

    Jomedhhebizmi tė shtyn pėr dėme tė mėdha nė fe, si pėr shembull: "Njė Hanefi, i shtyrė nga kjo rrymė, mund tė mos japė zekatin e tregėtisė, duke ndjekur Ibni Hazmin, qė ka thėnė se nuk jepet zekat pėr mallrat e tregtisė", e sa e sa mendime tė tjera tė devijuara.

    Prandaj atyre qė thonė se ne e lidhim kėtė lojė (jomedhhebizmin) me argumente dhe dogma, ndjekim delilin, etj. dhe nuk lėmė ndokėnd tė tallet me fenė, u themi: "A jeni ju nė atė gradė sa tė bėni ixhtihad?", por ata me tė vėrtetė ndjekin interesin e tyre!

    Shkolla medicinale amerikane ndryshon nga ajo gjermane dhe njėkohėsisht ata nuk pėrzihen me njėra-tjetrėn. Njė i sėmurė qė shkon tek njė mjek, ai pasi t'i ketė pėrcaktuar sėmundjen do t'i japė disa ilaēe, mirėpo nėse ai do tė shkojė tek njė tjetėr mjek, edhe ai do t'i japė ilaēe, por do t'i thojė tė sėmurit qė tė mos i pėrziejė tė dyja sėbashku.

    Tema e jomedhhebizmit ėshtė e gjerė dhe e gjatė dhe nuk po zgjatem mė tepėr, por po pėrmend shkurtas se ēfarė ka thėnė dijetari Muhammed Zahid el-Keutheri, zėvendės i Meshihatit nė Stamboll, pėrpara tė ngratit Ataturk: "Jomedhhebizmi ėshtė rrugė pėr nė jofetarizėm". Ose siē ka thėnė Dr. Muhammed Said Ramadan el-Buti: "Jomedhhebizmi ėshtė risija mė e rrezikshme qė kėrcėnon sheriatin islam" [2].

    Kulmin e modestisė sė tij Shejkh Vehbiu e shpreh nė fund tė kėsaj letre, ku mė pėrgjigjet pėr pyetjet e drejtuara, duke thėnė: "Shpresoj se t'u pėrgjegja, aq sa pata kohė e letėr, e ndoshta kėto fjalė shkruhen dhe njerėzit avamė (ne jemi avamė) i lexojnė. Kurse dijetarėt kanė fjalė mė tė gjata dhe me shembuj pėrkatės, pėr pėrcaktimin e rrezikut tė kėtij bidati". Kjo pėrgjigje, shoqėrohet edhe me njė letėr tjetėr nė vete, ku Hoxhė Vehbiu ka sjellė disa njohuri pėrforcuese tė pėrgjigjes sė tij pėr jomedhhebizmin, tė shkruara nė arabisht, nė fillim tė sė cilės mė shkruan: "Mirė ėshtė qė ti tė pėrkthesh atė qė po tė shkruaj kėtu, si pėrforcim i pėrgjigjeve tė mija".


    Katėr medhhebet

    Katėr Imamėt, janė drejtuesit e njerėzve nė kohėn e tyre dhe udhėzues pėr tė tjerėt mė pas, nė akiden (besimin) e tyre, akiden e "ehlis-sunneti vel-xhemaa"-s [3]. Ata ishin shembull i lartė nė kohėn e tyre dhe udhėzim pėr tė tjerėt mė pas, nė dije, kuptim, adhurim, devotshmėri, besnikėri, nė frikėn pėr Zotin (xh.sh.), nė mėnyrėn e pendesės dhe sakrificat e shumta nė kėtė botė. U sprovuan nga udhėheqėsit e kohėve tė tyre, sepse i kundėrshtuan ata pėr disa interesa tė fesė dhe tė kėsaj bote dhe duruan pėr hir tė Zotit (xh.sh.), nė studimin e figurės sė secilit, kjo gjė do tė dalė e qartė.

    1. Katėr Imamėt kanė qenė si njė familje e vetme, duke rėnė dakord nė bazat (usul) dhe vendimet absolute (kat'ijjat) nė argumente dhe vendime. Divergjencat ndėrmjet tyre ishin tė lidhura me mėnyrėn e tė kuptuarit tė ēėshtjeve nga secili, veēanėrisht nė disa fakte, tė nisur nga saktėsia, mėnyra e argumentimit me to, etj..

    Ebu Hanife [4]: U lind nė vitin 80 h.
    Malik ibn Enes [5]: U lind nė vitin 93 h.
    Muhammed Idris Esh-Shafii [6]: U lind nė vitin 150 h.
    Ahmed ibni Hanbel [7]: U lind nė vitin 164 h.

    2. Secili Imam e ka vlerėsuar vėllanė e tij Imam, qė do thotė se ata janė respektuar dhe kanė qenė tė kėnaqur me njėri-tjetrin. Ndėrsa divergjencat e tyre nė ēėshtje degėzore, janė tė padėmshme, pasi kjo ėshtė natyrė e mendjes njerėzore dhe dukuri ekzistuese edhe te sahabėt e mėdhenj, sikurse e dimė.

    3. Thotė muhadithi indian Ed-Dehlevi: "Pasimi i kėtyre katėr medhhebeve tė shkruara ėshtė pritur me miratim konsensual nga ymmeti deri nė ditėt e sotme. Kjo ėshtė tepėr e dobishme sidomos nė Indi, kur vullneti ėshtė ulur, shpirtrat janė mbushur me kapriēo dhe ēdokush po shikon vetėm mendimin e tij", ("El-insaf fi bejani esbabil-ikhtilaf", fq. 97).

    4. Thotė Shejkh Ali el-Khafif: "Divergjencat nė mes Imamėve tė katėr medhhebeve dhe pasuesve tė tyre nuk kthehen nė bazat e fesė, sepse ėshtė vėrtetuar dhe sqaruar, se bazat e tyre janė njė, por kėto divergjenca kthehen tek kuptimi, peshorja dhe pėrcaktimi i kėtyre bazave, sepse tė gjithė ata punojnė me: Kur'an [8], Sunnet [9], Ixhma' [10], Kijas [11], Istihsan [12], Mesalih mursele [13], Istis'hab [14], sipas mėnyrave qė sqaruam mė pėrpara ...", ("Esbabu ikhtilafil-fukaha", vėll. 2, fq. 282).

    5. Thotė Shejkh Muhammed Ebu Zehra: "Divergjencat (e Imamėve tė medhhebeve) nuk kanė tė bėjnė me bazat, por lidhen thjeshtė me degėt", ("Tarikhul-medhahib el-islamijje", fq. 85).

    6. Thotė Shejkh Velijull-llah ed-Dehlevi, nė librin e tij: "Akdul-xhejjid fi mesailil-ixhtihadi vet-teklid", kapitulli: (Vėrtetimi i tė kapurit me katėr medhhebet ): "Dije se tė kapurit pas kėtyre katėr medhhebeve ėshtė njė interes i madh, ndėrsa njė e keqe e madhe do tė vijė nėse largohemi prej tyre", pėr disa arsye:

    Sė pari: Ymmeti ka rėnė nė konsensus pėr t'u mbėshtetur te tė parėt tanė nė njohjen e Sheriatit. Vetė veprimi i kėtij konsensusi tregon pėr tė mirėn e kėtij veprimi, pasi Sheriati nuk njihet vetėm se me anė tė kalimit nga dijetari tek nxėnėsi dhe me anė tė nxjerrjes sė mėsimeve nga rregullat dhe argumentet e ndryshme. Vetė kalimi nuk mund tė arrihet pa e marrė nga tė parėt qė e kanė marrė me lidhje, ndėrsa nxjerrja e mėsimeve tė reja, duhet tė bazohet nė njohjen e medhhebeve tė tė parėve, pėr tė mos dale me ndonjė shprehje qė prish mė pas konsensusin ...
    Sė dyti: Me qenė se nuk kanė mbetur vetėm se kėto medhhebe, pasimi i tyre ėshtė ndjekje e pjesės mė tė madhe dhe dalja prej tyre, dalje nga rruga e pjesės mė tė madhe. Edhe vetė Pejgamberi (a.s.) ka urdhėruar pėr pasimin e pjesės mė tė madhe, duke thėnė: "Ndiqni, pasoni dhe qėndroni me bashkimin" [15], etj., (Marrė nga libri: "El-muxhez fish-Sheriah", fq. 273). Ndėr kėto pika pėrmendet gjithashtu fjala e Imam Dehlevisė nė spjegimin e "Muvetta"-sė, gjatė fjalės sė tij pėr katėr imamėt e medhhebeve, kur thotė: "Nė pėrgjithėsi, dija e atyre katėr imamėve pėrfshin tė gjithė botėn", ("Sherhul-Muvetta", fq. 6).

    7. Thotė Shejkh Dr. Abdul-Latif Farfur: "Ajo qė mė del mė e saktė mua dhe verifikuesve nga pasimi dhe ndjekja e katėr medhhebeve dhe ēfarė pėrfshijnė ato, ėshtė se Ixhtihadi nuk ėshtė i ndaluar dhe se Taklidi ėshtė haram pėr muxhtehidin, sikurse ėshtė vaxhib [16] pėr avamėt qė nuk kanė plotėsuar kushtet e ixhtihadit, edhe nėse janė tė ditur nė disa lloje diturish!". Dhe argumentet pėr kėtė, janė si nė vijim:

    a). Thėnia e All-llahut (xh.sh.): "... e nėse nuk dini kėtė, atėherė pyetni njerėzit e dijshėm" [17],ėshtė i pėrgjithshėm (Am) pėr ēdo tė ngarkuar me obligimet islame (mukel-lef), kėshtu qė ai duhet tė jetė i pėrgjithshėm edhe nė pyetjen rreth ēdo tė paditure.
    b). Ėshtė konsensual fakti i ekzistencės sė avamėve nė kohėn e sahabėve dhe tabiinėve, para daljes sė kundėrshtarėve, siē ėshtė konsensual fakti se kėta avamė kėrkonin fetva nga muxhtehidėt, tė cilėt u pėrgjigjeshin pėr vendimet e ndryshme islame. Madje dijetarėt e tyre jepnin pėrgjigje edhe pa bėrė shenjė pėr pėrmendjen e faktit, duke mos i ndaluar as ata vetė pėr njė veprim tė tillė. Kėshtu qė ishte konsensus ēėshtja e detyrimit tė avamėve pėr tė ndjekur muxhtehidėt. Kėshtu vazhdoi kjo gjėndje nė tre shekujt e parė, pėr mirėsinė e tė cilėve dėshmoi vetė Pejgamberi (a.s.).
    c). Fakti se ixhtihadi ėshtė njė dhunti qė nuk u jepet vetėm se pak njerėzve, i afrohet logjikės, sepse nėse ngarkohen me tė tė gjithė njerėzit, atėherė ajo do tė ishte njė ngarkesė e padurueshme, gjė qė ėshtė e ndaluar nė ligjet islame dhe me logjikė. Avamėt janė tė ngarkuar me vendimet islame dhe nėse ata e ngarkojnė veten pėr tė arritur gradėn e ixhtihadit, atėherė do ta fusin veten nė vėshtirėsi dhe siklet, e kjo pa dyshim do tė sjellė vėshtirėsi pėr ta dhe do t'u largojė vėmemendjen pėr t'u marrė me punėt e tyre tė kėsaj bote, gjė qė ėshtė e ndaluar!

    All-llahu (xh.sh.), thotė: "dhe nuk ju obligoi nė fé me ndonjė vėshtirėsi" [18], (Marrė nga "El vexhizu fistinbati usulil-ahkam", v. 2, fq. 574).

    8. Thotė Dhehebiu, nxėnės i Ibni Tejmijes, nė shkrimet pėr Abdurr-Rrahman Euzai-nė, All-llahu (xh.sh.) e mėshiroftė: "Pothuajse nuk mund ta gjejmė tė vėrtetėn jashtė asaj qė kanė rėnė dakort katėr imamėt e ixhtihadit, edhe pse e pranojmė se konsensusi i tyre pėr ndonjė ēėshtje, nuk ėshtė konsensus edhe pėr ymmetin. Por kemi frikė tė themi me bindje, pėr njė ēėshtje rreth sė cilės kanė rėnė dakort, se vėrteta ėshtė jashtė saj", (Marrė nga "Sieru ealamin-nubela", v. 7, fq. 17), (I gjithė ky material, thotė nė shkrimin e tij Shejkh Vehbiu, ėshtė marrė nga libri im "Muhaderatun fi tarikhil-fikhil-islami" - "Leksione nė historinė e fikhut islam").

  4. #4
    Erga omnes Maska e fisniku-student
    Anėtarėsuar
    11-10-2006
    Vendndodhja
    Nėn hijen e Diellit
    Postime
    4,408
    Kesaj i thonė: "Mos paqsh punė luje deren"

    Pse more jan te prirur disa qe te merren me polemika dhe me thashetheme e konteste qe realisht nuk kan kurfar peshe!!

    Nje hadith shum bukur e qarteson kete problematike shejtanore: Kush heq dore nga nje polemikė(debat), edhe nese ka te drejtė, une ja garantoj nje shtepi ne xhennet!!

    Sa prej jush e keni parasysh nje fakt te tillė, apo qellimisht mbyllni syte dhe deshironi te tregoheni VIPa ne forum dhe te na shisni mend se dini diqka te kote per ta na servuar.


    hajde se na lodhet pfff
    "Idea ėshtė Kėshilltari mė i mirė i Veprės"

  5. #5
    i/e regjistruar Maska e mujoislam
    Anėtarėsuar
    22-01-2010
    Postime
    246
    Dialogu me disa JoMedhhebistė


    Shkak pėr kėtė nuk ėshtė fakti se ndoshta do tė hasish nė argumente tė reja, sepse mė parė kemi cekur argumente tė llojllojshme, por shkaku fshehet nė atė qė do tė shohish nė dukuritė e inatit qė ndoshta nuk mund tė hasish tek asnjė i menēur prej njerėzve! Na akuzojnė ata me inat sepse ne nuk pranojmė tė heqim dorė nga e vėrteta qė pėr tė ekzistojnė njė mijė e njė argumente. Mirėpo, nė kėtė kapitull do tė vėresh se si ata e mbyllin veten nė kafazet e inatit tė ēuditshėm edhe pse ndoshta ajo i detyron qė tė kėrkojnė ndihmė edhe prej ēmendurisė.

    I thash vėllait qė diskutonim rreth kėsaj ēėshtjeje atėherė kur ai mė drejtohej me fjalė tė ēuditshme -do tė informoj opinionin me kėtė qė po e thotė nėse je i kėmbėngulur nė tė, Allahu dėshmon se kėtė fjalė nuk ia thash pėrpos qė ta detyroj qė tė mendojė pak mė shumė e mos tė shpejtojė nė gjykime! Por ai mė tha: informo kė tė duash sepse nuk frikohem.

    Nuk do t'ia ceki emrin kėtij burri, vetėm se mjafton tė dish se ėshtė prej atyre qė ua mėson tė tjerėve jomedhhebizmin, e jo prej atyre qė e mėsojnė. Megjithatė ėshtė njeri i respektuar, djalosh nė rrugė tė drejtė sikur mos tė ishte kjo rrėshqitje qė e ka hudhur atė nė njė gropė tė madhe prej luginės sė inatit tė ēuditur.

    Mė erdhi sė bashku me disa tė rinjė tė mirė, tė cilėt gjithnjė janė tė interesuar pėr kėrkėmin e tė vėrtetės, ku fillova me atė kėtė bisedė.

    U thash: Cila ėshtė metoda juaj nė kuptimin e dispozitave tė Allahut? A i merrni ato nga Kur'ani dhe nga suneti apo nga muxhtehidėt?
    Mė tha: I shikoj mendimet e dijetarėve muxhtehidė dhe argumentet e tyre, e mandej marr atė qė ėshtė mė afėr argumentit tė Kur'anit dhe sunetit.

    I thashė: Posedoni 5000 dollar, kanė kaluar gjashtė muaj duke i poseduar ato nė duart e tua, mandej keni blerė me ato tė holla rrobe pėr tregėti. Prej kur fillon t'ua japėsh zeqatin, pas gjashtė muajvė tė tjerė apo pas njė viti tė plotė?
    Mė tha duke menduar: Kjo do tė thotė se ju jeni tė mendimit se mallrave pėr tregėti duhet t'iu jipet zeqati!

    I thashė: Unė po pyes, e prej teje kėrkohet qė tė mė pėrgjigjesh me metodėn tėnde tė posaēme. Biblioteka ėshtė para teje qė pėrmbanė librat e tefsirit, tė sunetit dhe librat e imamėve muxhtehidė.
    Njeriu mendoi pak dhe tha: Vėllai im kjo ėshtė fe, nuk ėshtė lehtė tė pėrgjigjet kalimthit. Duhet patjetėr qė tė studiohet ēėshtja mirė, ėshtė gjė qė kėrkon kohė, e ne kemi ardhur qė tė bisedojmė krejtėsisht rreth njė teme tjetėr.

    Hoqa dorė nga kjo pyetje dhe i thashė: Mirė ... a ėshtė patjetėr qė ēdo musliman t'i studiojė argumentet e imamėve muxhtehidė e mandej tė marrė atė qė ėshtė mė afėr Kur'anit dhe sunetit?
    Tha: Po.

    I thashė: Kjo do tė thotė se tė gjithė njerėzit po poseduakėn aftėsi tė ixhtihadit, sikurse edhe vetė imamėt e medhhebeve, bile ata po posedokan aftėsi edhe mė tė mėdha, sepse ai qė ka mundėsi tė gjykojė kundėr mendimeve tė imamėve ose tė gjykojė pėr ta, duke u bazuar nė Kur'an dhe sunet, ai pa dyshim ėshtė mė i ditur se gjithė ata.
    Tha: E vėrtetė ėshtė se njerėzit ndahen nė tre grupe: mukalid, mutebi' dhe muxhtehid. Ai qė ka mundėsi qė t'i krahasojė medhhebet njėra me tjetrėn dhe tė nxjerrė mendimin qė ėshtė mė afėr Kur'anit dhe sunetit, ai ėshtė mutebi. Ky ėshtė njė nivel mesatar mes teklidit dhe ixhtihadit.

    I thashė: ēfarė ėshtė detyra e mukalidit?
    Mė tha: I imiton muxhtehidėt e tė njejtit mendim.

    I thashė: A gabon nėse e imiton ndonjerin prej tyre gjithnjė, pa hequr dorė nga ai?
    Tha: Po, ėshtė haram ajo.

    I thashė: Cili argument e bėn kėtė haram?
    Tha: Argumenti ėshtė nė atė se ėshtė kapur pėr njė gjė ēka nuk e ka obliguar Allahu xh.sh. qė tė kapet pėr te.

    I thashė: Me cilin prej shtatė kiraeteve e lexon Kur'anin?
    Tha: Me kiraetin e Hafsit.

    I thashė: A gjithnjė i pėrmbahesh kėtij kiraeti, apo lexon ēdo ditė me kiraet tė ndryshueshėm?
    Tha: I pėrmbahem gjithnjė kėtij kiraeti.

    I thashė: Pėr ēka i pėrmbahesh kėtij kiraeti, nė kohė kur Allahu xh.sh. nuk tė ka obliguar me diē tjetėr pėrpos qė tė lexosh Kur'anin ashtu siē na ka arritur neve nga Muhamedi a.s. sipas mėnyrės mutevatir?
    Tha: Sepse nuk kam pasur mundėsi qė t'i mėsoj kiraetet tjera dhe se nuk mė ėshtė mundėsuar leximi pėrpos sipas kėsaj mėnyre. I thashė: Ai person i cili e ka mėsuar fikhun sipas medhhebit Hanefi p.sh., poashtu atij nuk i ėshtė mundėsuar qė tė mėsojė dispozitat fetare pėrpos prej kėtij imami. Nėse e detyron qė t'i dijė ixhtihadet e tė gjithė imamėve pėr ta nxjerrė mendimin qė ėshtė mė afėr Kur'anit dhe sunnetit, atėherė edhe ti duhet qė ti mėsosh tė gjitha kiraetet qė tė lexosh me tė gjithat. Nėse e arsyeton veten se nuk mundesh t'i mėsosh tė gjitha, atėherė duhet ta arsyetosh poashru edhe kėtė mukalid.

    Sidoqoftė ne themi: Me ēka argumenton se mukalidi duhet tė kaloj prej njė medhhebi nė tjetrin, pasiqė Allahu xh.sh. nuk e ka angazhuar me kėtė gjė, do tė thotė se sikur qė nuk e ka obliguar qė tė vazhdojė gjithnjė nė tė njejtin medhheb, poashtu nuk e ka obliguar qė t'i ndėrrojė medhhebet nė mėnyrė tė vazhdueshme.
    Tha: Ėshtė haram nėse e pėrcjell njė medhheb dhe nė tė njėjtėn kohė ėshtė i bindur se Allahu e ka urdhėruar me kėtė gjė.

    I thash: Kjo ėshtė diēka tjetėr, kjo ėshtė e vėrtetė qė nuk dyshohet e as qė diskuton dikush rreth saj, mirėpo a gabon nėse i pėrmbahet mendimeve tė njė muxhtehidi (njė medhhebit) tė caktuar duke e ditur se Allahu nuk e ka obliguar?
    Mė tha: Nuk gabon.

    I thashė: Mirėpo (Kerrasi) librin qė po ua mėson tė tjerėve thotė tė kundėrtėn e asaj qė po e thua ti. Ai thotė se ėshtė haram, po bile nė disa vende thotė se bėn kufėr ai person i cili i pėrmbahet njė imamit (medhhebit) tė caktuar nėse nuk e ndryshon atė.
    Tha: Ku? ... u kthye nė librin e Hexhendiut duke menduar rreth temave dhe shprehjeve tė tij dhe filloi tė mendojė rreth fjalės sė Haxhendiut nė Kerrasin e tij ku thotė: "... bile kush pėrcjell njerin prej tyre (medhhebeve) nė tė gjitha mes'elet, ai ėshtė inatēor dhe gabimtar qė imiton imitim tė verbėt dhe ėshtė prej atyre qė e kanė pėrēarė fenė".

    Tha: ka pėr qėllim me fjalėn -pėrcjell- nėse ėshtė i bindur se kjo ėshtė vaxhib nga aspekti i sheriatit, shprehja ka mangėsi!
    I thashė: Me ēka e argumenton, se ai ka pasur pėr qėllim kėtė dhe se pėr ēka nuk po thua se autori ėshtė gabim? Vendosi burri me kėmbėngulje se shprehja ėshtė e realtė, e qė nė te ka mangėsi dhe se autori ėshtė i mbrojtur prej ēfardo gabimi!

    I thashė: Nėse ėshtė shprehja sipas kėtij kuptimi atėherė nuk ka kundėrshtarė dhe se nuk pėrmban asnjė lloj dobie. ēdo musliman e di se pėrcjellja e ndonjė medhhebi prej katėr medhhebeve nuk ėshtė obligim prej obligimeve sheriatike dhe se ēdo musliman qė i pėrmbahet ndonjė medhhebit i pėrmbahet sipas dėshirės sė tij.
    Tha: Si? Unė dėgjoj prej shumė njerėzve dhe prej disa dijetarėve se ėshtė obligim sheriatik pėrcjellja e ndonjė medhhebi tė caktuar ashtu qė nuk lejohet nė asnjė mėnyrė tė hiqet dorė nga ai.

    I thashė: Mė trego emrin e njėrit prej popullatės sė thjeshtė apo emrin e ndonjėrit prej dijetarėve qė e ka thėnė kėtė fjalė? Heshti njeriu, se vallė a ėshtė fjala ime e vėrtetė dhe pėrsėriste: gjithė atė qė e paramendoj se shumė prej njerėzve ndalojnė kalimin prej njė medhhebi nė tjetėr.

    I thashė: Sot nuk mund tė hasish nė asnjė njeri qė beson nė kėtė fantazmė tė pabazė. Po, ėshtė transmetuar gjatė kohėve tė fundit tė periudhės osmane se e kanė zėnė pėr tė madhe qė hanefiu ta ndėrroj medhhebin e tij e tė kalojė nė medhheb tė tjetėr. Kjo nuk ka dyshim -nėse ėshtė e vėrtetė- se ka qenė njė lloj inati i verbėt. Mandej i thashė: Nė ēka po bazohesh se ekziston dallim mes fjalės mukalid dhe mutebi', a ėshtė dallim gjuhėsor apo terminologjik?
    Tha: Mes tyre ekziston dallim gjuhėsor. Ia solla tė gjitha burimet dhe literaturėn gjuhėsore qė t'a vėrtetojė dallimin gjuhėsor mes dy fjalėve por nuk hasi nė asgjė.

    Mandej i thashė: Ebu Bekri r.a. i ka thėnė beduinit i cili kundėrshtoi rreth rrogės tė cilėn e kanė pranuar muslimanėt: "Kur tė pranojnė muhaxhirėt pėr juve nuk mbetė tjetėr pėrpos t'iu bėheni tabi'". Ėshtė shprehur me fjalėn tabi' pėr pėlqimin qė nuk ka aspak tė drejtė qė askush tė diskutoj ose tė hulumtoj rreth saj.
    Tha: Le tė jetė dallim terminologjik ... a nuk kam tė drejtė tė terminoj pėr diēka?

    I thashė: Si jo, por terminimi yt nuk e ndėrron realitetin. Kėtė qė e quani "mutebi" ose ėshtė i njohur me argumentet dhe metodat e nxjerrjes sė dispozitave, atėherė ai ėshtė muxhtehid. E nėse nuk ėshtė i tillė atėherė ai ėshtė mukalid. E nėse nė disa mes'ele ėshtė i tillė e nė disa jo atėherė ai ėshtė nė disa muxhtehid e nė disa mukalid. Pra sidoqoftė ndarja bėhet nė dy, e hukmi i secilit prej tyre ėshtė i ditur.
    Tha: Mutebiu ėshtė ai person i cili mund t'i dallojė mendimet dhe argumentet e muxhtehidėve, e mandej pėrcaktohet nė njėrin mendim prej tyre. Kjo ėshtė njė gradė e dalluar nga teklidi i pastėrt.

    I thashė: Nėse ke pėr qėllim me dallimin mes mendimeve, dallimin e njėrit prej tė tjerėve sipas fuqisė sė argumentit ose dobėsisė, atėherė kjo ėshtė grada mė e lartė e ixhtihadit. Ju personalisht a keni mundėsi tė jeni tė tillė?
    Tha: Unė e bėj atė sipas mundėsisė.

    I thashė: Unė e di se ju jepni fetva se talaki thelath (tri tė lėshuara) nė njė vend konsiderohen si njė, vallė para se tė jepni fetva rreth kėsaj ēėshtjeje a i keni lexuar mendimet e imamėve muxhtehidė, e qė i ke dalluar mes tyre qė mė nė fund nė bazė tė saj keni dhėnė kėtė fetva?. Uvejmir el-Axhlani e ka lėshuar gruan e vet (tri tė lėshuara) nė mexhlisin e Muhamedit a.s. pasi qė bėri mulaane (ndarje e burrit prej gruas sė tij me anė tė katėr betimeve) prej saj.
    E qė ka thėnė: Nėse e mbaj o i Dėrguari i Allahut atėherė e kam gėnjyer ate, ajo ėshtė e lėshuar tri herė, ēka di rreth kėtij hadithi dhe vendit tė tij prej kėsaj mes'ele dhe ēka di rreth argumentimit tė tij sipas medhhebit tė xhumhurėve ose Ibn Tejmijes.
    Tha: Nuk e kam parė kėtė hadith.

    I thashė: Si jep fetva nė kėtė mes'ele e qė kundėrshtohesh me katėr medhhebet pa i lexuar argumentet e tyre dhe se sa janė tė dobėta ose tė forta? Ju pra e keni lėnė pas dore metodėn tuaj qė po thoni se e keni detyruar veten me te dhe pėrpiqesh qė tė na detyroni edhe neve t'i pėrmbahemi, e ajo ėshtė metoda "el-itiba" sipas kuptimit qė terminuat vetė.
    Tha: Nuk kam pasur libra tė mjaftueshme qė t'i lexoj mendimet e medhhebeve dhe argumentet e tyre.

    I thashė: Ēka tė detyroj qė tė shpejtosh nė fetva, e qė e ke kundėrshtuar me te xhumhurin e muslimanėve, pa lexuar ende asgjė prej argumenteve tė tyre.
    Tha: Ēka tė bėj pasi u pyeta ... nė kohė kur nuk posedoj pėrveē njė numėr tė kufizuar tė librave!

    I thashė: Ke pasur mundėsi tė bėsh atė qė e kanė bėrė gjithė dijetarėt dhe imamėt, e ajo ėshtė tė thuash: nuk e di, ose t'i tregosh mendimet e medhhebeve dhe mendimin e kundėrshtarėve pa anuar kah njėri prej dy mendimeve. Ke pasur mundėsi qė ta bėsh kėtė, po bile ke qenė i obliguar, sidomos pasi qė nuk ke qenė i detyruar qė tė marėsh ndonjė mendim tė caktuar. Ndėrsa sa i pėrket fetvasė sate sipas mendimit qė kundėrshton ixhmain e katėr medhhebeve pa i lexuar argumentet e tyre, duke mjaftuar nė atė se zemra yte ėshtė e qetėsuar nė argumentet e kundėrshtarėve. Kjo ėshtė pika e fundit e inatit qė po na akuzoni neve me te.
    Tha: I kam lexuar mendimet e katėr medhhebeve nė librin e Shevkanit, Subulus-selam dhe Fikhus-sunne tė Sejjid Sabik.

    I thashė: Kėto janė librat e hasmėve tė katėr medhhebeve nė kėtė mes'ele, tė gjitha janė tė njėanshme ku i cekin argumentet qė pėrforcojnė mendimin e anės sė tyre. A pajtohesh qė tė gjykosh mbi njėrin nga dy hasmet nė bazė tė asaj qė e dėgjon nga njėri prej tyre ose dėshmitarėt apo tė afėrmit e tij?
    Tha: Unė nuk shoh nė sjelljen time asgjė qė meriton qortim. Isha i detyruar t'i pėrgjigjem pyetėsit, ky ishte fundi qė kam arritur me tė kuptuarin tim.

    I thashė: Ju po thoni se jeni "mutebi "duke kėrkuar qė tė gjithė tė jenė tė tillė. Keni komentuar "el-itiba" se duhet tė studiohen mendimet e gjithė medhhebeve me argumentet e tyre, e mė nė fund tė pranohet mendimi qė ėshtė mė afėr argumentit tė vėrtetė. Ju me kėtė sjellje e keni hudhur poshtė metodėn e punės siaj. Ju e dini se ixhmai i katėr medhhebeve ėshtė nė atė se tri tė lėshuara me njė shqiptim konsiderohen tri, poashtu e dini se ato pėr kėtė vendim posedojnė argumente, qė nuk i ke lexuar. Megjithatė ke hequr dorė nga ixhmai i tyre nė mendimin qė dėshironi ju vetė. Vallė a e ke ditur qysh prej fillimit se argumentet e katėr medhhebeve janė tė papranuara.
    Tha: Jo, por nuk i kam lexuar sepse nuk posedoj literaturė.

    I thashė: Pėr ēka nuk ke pyetur? Pėr ēka ke shpejtuar nė kohė kur Allahu xh.sh. nuk tė ka angazhuar me kėtė gjė. A po ndoshta mosleximi yt i argumenteve tė xhumhurit ėshtė argument qė pėrforcon mendimin e Ibn Tejmijes? Vallė inati qė po na akuzoni neve me te a ėshtė gjė tjetėr pos kėsaj?
    Tha: Kam hasur nė librat qė i posedoj nė argumente qė mė kanė bindur, Allahu nuk mė ka angazhuar me mė shumė se kjo.

    I thashė: Nėse has muslimani nė ndonjė libėr qė e ka lexuar nė ndonjė argument pėr diēka, a mjafton kjo qė tė heqė dorė prej medhhebėve qė e kundėrshtojnė atė edhe pse nuk i ka lexuar argumentet e tyre?
    Tha: Mjafton.

    I thashė: Njė njeri qė ka pranuar islamin, e qė nuk posedon dituri tė mjaftueshme rreth islamit, ka lexuar fjalėn e Allahut xh.sh. "E Allahut ėshtė lindja dhe perendimi kado qė tė ktheheni aty ėshtė Ai" dhe e ka kuptuar se lejohet pėr muslimanin tė drejtohet nė namaz kah tė dojė sipas kuptimit tė ajetit. Nė tė njėjtėn kohė ka dėgjuar se katėr medhhebet janė tė mendimit se ėshtė pa tjetėr tė drejtohet drejt Qabes dhe e dinė se ato pėr kėtė ēėshtje posedojnė argumente, mirėpo nuk i ka lexuar, ēka duhet tė bėjė nėse don tė falė namaz a duhet t'i pėrmbahet bindjes sė tij prej argumentit qė e posedon apo duhet t'i pėrmbahet mendimit tė medhhebeve qė ėshtė nė kundėrshtim me atė qė e ka kuptuar?
    Tha: I pėrmbahet bindjes vetijake tė tij.

    I thashė: Tė falet nė drejtim tė lindjes pėr shembull dhe namazi i tij tė jetė i saktė.
    Tha: Po, sepse ai ėshtė i angazhuar t'i pėrmbahet bindjes vetijake tė tij.

    I thashė: Paramendo nėse bindja e tij e inspiron se nuk ka dėm nėse bėn zina ose tė mbush barkun me alkool ose tė marrė pasurinė e njerėzve me pa tė drejtė, a i bėhet e gjithė kjo hallall ngase ėshtė "bindja e tij vetijake"?
    Heshti njeriu pak dhe tha: Sidoqoftė, pėr kėtė mėnyrė qė po mė pyetni ėshtė fantazmė qė nuk mund tė ndodhė.

    I thashė: Jo nuk ėshtė fantazi, por shpeshėherė ndodhė. Njė njeri qė nuk di pėr islamin e as pėr Kur'anin dhe sunetin, ka lexuar ose ka dėgjuar rastėsisht kėtė ajet dhe ka kuptuar siē e kupton ēdo arab se nuk ka dėm nėse drejtohet namazxhiu drejt cilės do anė qoftė edhe pse i sheh njerėzit se drejtohen drejt Qabes. Njė supozim i tillė ėshtė normal dhe realizimi i tij ėshtė normal derisa nė mesin e muslimanėve tė ekzistojnė aso lloj njerėzish qė nuk dinė asgjė rreth islamit. Sidoqoftė gjykove pėr kėtė ēėshtje (fantazi qoftė ose realitet) me gjykim qė ėshtė i pafantazuar dhe konsideruat bindjen vetijake pikėvendim rreth ēdo gjendje, kjo hudhė poshtė ndarjen tuaj qė ua bėtė njerėzve se ndahen nė tri grupe: mukalidėt, mutebiinėt dhe muxhtehidėt.
    Tha: Ka pėr detyrė qė tė hulumtojė, a nuk ka lexuar asnjė hadithė apo ndonjė ajet tjetėr?

    I thash: Nuk posedon burime ose literaturė pėr hulumtim, sikur qė ju nuk i posedonit kur dhatė vendim nė mes'elen talaki thelath, kėshtu qė nuk ka pasur mundėsi qė tė lexoj mė shumė se kėtė ajet qė ka tė bėjė me kiblen dhe caktimin e tij. A ende je kėmbėngulės se duhet t'i pėrmbahet bindjes sė tij vetijake duke lėnė anėsh ixhmain e imamėve?
    Tha: Po, nėse nuk ka mundėsi tė hulumtoj i arsyetohet, mjafton qė tė mbėshtetet nė atė qė e ka udhėzuar hulumtimi i tij!

    I thashė: Unė do ta informoj opinionin me kėtė qė po e thua, kjo ėshtė fjalė e rrezikshme dhe e ēuditshme!
    Tha: Informo ēka tė duash sepse unė nuk frikohem.

    I thashė: Si tė frikohesh prej mua, nė kohė kur nuk frikohesh prej Allahut, ku e hudhni poshtė fjalėn e Allahut ku thotė: "Pyetni dijetarėt nėse nuk e dini".
    Tha: Vėllai im, imamėt janė tė pambrojtur prej gabimit, ndėrsa ajeti qė ėshtė mbėshtetur nė te ėshtė fjalė e tė pagabuarit, si tė lihet i pagabuari e tė kapet pėr tėr tė gabuarin?

    I thashė: Vėlla i mirė, i pagabuar ėshtė kuptimi i vėrtetė qė e do Allahu prej fjalės sė tij "E Allahut ėshtė lindja dhe perendimi ..." e jo kuptimi i njeriut i cili ėshtė shumė larg njohurive islame dhe dispozitave tė tij. Do tė thotė, se krahasimin qė po tė pyes pėr te ėshtė mes dy kuptimeve, kuptimit tė kėtij njeriut injorant dhe kuptimit tė imamėve muxhtehidė. Tė dyjat janė tė pambrojtura prej gabimit vetėm se njėri prej tyre ėshtė i thellosur nė injorancė e tjetri i thellėsuar nė hulumtim dhe dituri.
    Tha: Allahu nuk e ka angazhuar me mė shumė se sa ka arritur me aftėsitė e veta!

    I thashė: Pėrgjigju pra rreth kėsaj pyetje: Njė njeri ka njė fėmijė tė sėmuar qė ankohet prej disa ndezjeve. E kanė kontrolluar tė gjithė mjekėt e vendit, e qė kanė qenė tė njė mendimit qė t'i japin barrėra tė caktuara duke ia dhėnė babait tė tij vėrejtjen qė mos t'i japė penicilin dhe e kanė paralajmėruar se nėse e bėnė kėtė gjė do ta ēoj jetėn e fėmiut nė rrezik. Ndėrkohė babai i fėmiut e dinė nė bazė tė asaj qė e ka lexuar nė disa revista medicinale- se penicilini ėshtė i dobishėm nė raste tė ndezjes. Bazuar nė kėtė ėshtė kapur pėr dituritė e tij tė posaēme duke hudhur poshtė vėrejtjen e mjekėve, pėr atė se ai nuk e dinė argumentin e tyre rreth asaj vėrejtjeje qė ia kanė dhėnė. Ka pėrdorur "bindjen e tij vetijake "dhe e ka mjekuar fėmiun e tij me penicilin qė ishte shkak pėr vdekjen e tij. A do tė gjykohet babai dhe a ka bėrė mėkat me kėtė qė e bėri apo jo?
    Mendoj burri (diskutuesi) pak dhe tha: Kjo nuk ėshtė si ajo.

    I thashė: Bile kjo ėshtė plotėsisht sikur ajo. Ka dėgjuar prej gjithė mjekėve sikur qė ka dėgjuar prej gjith muxhtehidėve, mirėpo ėshtė kapur pėr ndonjė tekst qė ėshtė shpallur nė revistė medicinale sikur qė ėshtė kapur pėr ndonjė ajet Kur'anor dhe e ka pėrdorur bindjen e tij vetijake sikurse e ka pėrdorur ai bindjen e tij vetijake.
    Tha: Vėllai im. Kur'ani ėshtė dritė ... dritė ... a ėshtė drita nė pėrmbajtjen e kuptimeve sikur ēdo fjalė tjetėr?

    I thashė: A ndoshta drita e Kur'anit reflektohet nė mendjen e ēdo lexuesi dhe e kupton ashtu siē dėshiron Allahu?! Atėherė ēka ėshtė dallimi mes dijetarėve dhe tė tjerėve pasi qė tė gjithė marin prej kėsaj drite? Tė dy shembujt janė tė barabartė, nuk ka aspak dallim mes tyre, vetėm se ėshtė patjetėr qė tė mė pėrgjigjesh se a duhet hulumtuesi t'i pėrmbahet bindjes sė tij vetijake apo t'i pėrmbahet mendimeve tė profesionalistėve?
    Tha: Bindja e tij vetijake ėshtė nė rend tė parė.

    I thashė: Babai e pėrdori bindjen e tij vetijake qė ēoi deri nė vdekjen e fėmiut, vallė a do tė japė pėrgjegjėsi fetare apo gjykatėse?
    Tha diskutuesi me gojė tė mbushur: Jo nuk ka aspak pėrgjegjėsi.

    I thashė: Le ta pėrfundojmė diskutimin pas kėsaj fjale qė e thatė. U kėputėn tė gjithė rrugėt rreth ndonjė gjėje tė pėrbashkėt mes mua dhe juve qė mund nė bazė tė saj tė diskutojmė. Mjafton se ju me kėtė pėrgjigje tė ēuditshme e keni thyer ixhmain e gjithė popullatės islame. Pasha madhėrinė e Allahut nuk do tė ketė asnjė kuptim tjetėr inati nėse ju nuk jeni ata inatēinjė.

    Besimtari injorant pėrdor "bindjen e tij vetijake "pėr ta kuptuar atė qė e ka lexuar prej Kur'anit ... dhe falet nė drejtim tė kundėrt me gjithė muslimanėt megjithatė namazin e ka tė plotė. Poashtu njeriu i thjeshtė pėrdor "bindjen e tij vetijake " dhe mjekon kanė tė dojė dhe si tė dojė dhe mė nė fund vdes nė duart e tij. E i thuhet atij Allahu ta dhashtė sabrin! Pra, nuk e di pėr ēka ata njerėz nuk na lėnė tė lirė qė edhe ne ti pėrdorim "bindjet tona vetijake" se injoranti nė dispozitat e fesė dhe argumentet e tija duhet patjetėr qė tė kapet pėr medhhebin e ndonjė imami prej muxhtehidėve qė e pėrcjellė atė, ngase ai ėshtė mė i njohur me librin e Allahut dhe sunnetin e tė Dėrguarit tė Tij. Atėherė sado qė tė jetė i gabuar ky mendim le ta pėrmbledhė shefaati i "bindjes vetijake" dhe le tė marim shembull prej mendimit tė atij qė ėshtė larguar nga drejtimi i vėrtetė i kibles nė kohė kur namazin e ka tė plotė dhe prej atij qė e ka mbytur fėminė nė kohė kur mbytja e tij ėshtė ixhtihad dhe mjekim.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga mujoislam : 30-03-2010 mė 10:18

  6. #6
    i/e regjistruar Maska e mujoislam
    Anėtarėsuar
    22-01-2010
    Postime
    246
    Selamun Alejkum


    Sa i Perket asaj per deren dihet boll mire se kurr dera del prej vendit duhet teluhet derisa te vije ne vend,sa i perket asj qe desha me u ba Vip,per ashtu po te jete puna thirri nje dite disa kamerman edhe u bana vip,po nuk e kam qellimin aty e as qe me intereson te behem,po nje keshill te vogelur ta shohesh qe dikush eshte tu e lujt deren,shikoje ti deren tende mos vall duhet te luhet edhe ajo e te rregullohet.

    Selamun Alejkum
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga mujoislam : 30-03-2010 mė 10:39

  7. #7
    i/e regjistruar Maska e mujoislam
    Anėtarėsuar
    22-01-2010
    Postime
    246
    Citim Postuar mė parė nga fisniku-student Lexo Postimin
    Kesaj i thonė: "Mos paqsh punė luje deren"

    Pse more jan te prirur disa qe te merren me polemika dhe me thashetheme e konteste qe realisht nuk kan kurfar peshe!!

    Nje hadith shum bukur e qarteson kete problematike shejtanore: Kush heq dore nga nje polemikė(debat), edhe nese ka te drejtė, une ja garantoj nje shtepi ne xhennet!!

    Sa prej jush e keni parasysh nje fakt te tillė, apo qellimisht mbyllni syte dhe deshironi te tregoheni VIPa ne forum dhe te na shisni mend se dini diqka te kote per ta na servuar.


    hajde se na lodhet pfff
    Selamun Alejkum

    se pari ky komunitet eshte i hapur per te tregu cdonjweri ate qe di per islamin dhe per ta ndihmuar njeri tjetrin,kurse nese i le punet ashtu si jane ateher thjesht ti nuk ua do te miren vllezerve tu musliman kurse Pejgamberi a.s. ka thene:Nuk beson asnjeri prej jush derisa nuk ja deshiron vellaut te vete ate qe ja deshiron vetes.
    Nese nuk i hapim keto tema ketu ateher ku ti hapim?Si tju ndihmojm te tjereve?Nese heshtim ateher gjithmon do te na sundojn te tjeret,deri kur keshtu,derisa te vdesim apo vetem me goje duhet te themi se neser do te jete ma mire se sot,kurse kur vjen e nesermja prap njejte,prap me ate verbi qe ishim dje nuk shikojm tja gjejm ilacin....me keto gjera mjaft ke se na keni lodh duke thane kto jane muhabete te kota,nuk duhet te bahen kesi muhabete e ku e di une...kurse ka ana tjeter crregullime sa munden bajne ne toke......kjo eshte marri qe nje student te thote se na lodhet me dickah qe eshte kancer apo semundja e muslimaneve,po prap klm,se nuk mundesh as me bind dike me zore e as ta largojsh prej asaj qe beson vetem nese do All-llahu xh.sh.edhe ne fund nuk po e shoh se kjo debat qenka shejtanore,nese eshte ashtu ateher duhet te heshtim te verteten e le te dal ne pah jo e verteta.pfffffff

    Selamun Alejkum

  8. #8
    mujoislam:
    Tepėr shumė u brengosa kur para ca ditėsh lexova disa fjali nga njė libėr tė njė profesori tė Teologjisė ku thoshte se ndjekja e njė medhhebi ėshtė tradhti
    E kjo ėshtė nji rrenė shuuuuume madhe.Sepse kėrkush nuk thotė ashtu prej ehli sunnetit.Ibn Tejmijje dhe Shejh Abduluehhabi r.a, si armiqt e juaj tė pėrbetuar naj nxjerr ndonji fjali tė tyre ku thuajnė se ndjekja e medhehbit ėshtė tradhėti?
    Nė ēėshtjet dytėsore tė fesė mundet tė ndjekish ndonji diejtar,porse nė ēėshtjet e teuhidit asnjėri nuk ndiqet nėse nuk bjen argumente ose nuk i din argumentet e tij.
    Sepse nė ēėshtjet dytėsore tė fesė edhe nėse dietari gabon ka nji shpėrblim kurse nėse dijatri gabon nė ēėshtjet e teuhidit,atėher ai nuk ka shpėrblim por ka dėnim.
    Ku shkruan se vetėm katėr mezhebe janė hakk?
    Trego ti mujo a mundesh sot ta ndjekish homoinin dhe mezhebin etij?

  9. #9
    i/e regjistruar Maska e mujoislam
    Anėtarėsuar
    22-01-2010
    Postime
    246
    medh-hebin e kujt be alltan,se nuk po muj tet kuptoj se shka po do me thane

  10. #10
    Citim Postuar mė parė nga mujoislam Lexo Postimin
    medh-hebin e kujt be alltan,se nuk po muj tet kuptoj se shka po do me thane
    O mujo,po kush ore ta ndalon tye qė tė mos e ndjekish ndonji mezheb?Ska problem ore ndiqe ndonjėrin nga imamėt e mėdhaj,por qėllimi ėlshtė qė ta ndjekish me argumente se ku i ka marr ai ato argumente sepse kėshtu secili do tė ndjek fakihun,muxhtehidin.
    A e din ti se sa muxhtehida ka nė ummet?Me qindra.Tani a duhet tė ndjeket secili prej kėtyre?Ok.tė themi se ti e ndjek njėrin,POR, kur ta ndjekish ndiqe me argumente se ku ai i ka marr argumentet.KJo ėshjtė e tėra.
    Sot a thua se njerėzit ndjekin Imam Ebu Hanifen?Jo,sepse shum veprime qė kėta sot i bėjnė nuk i ka bėrė imam Ebu Hanife.Trego cili diejtar i sunneit e ka sharė Ebu Hanifen r.a?
    -Ku ka hadith se vetėm katėr meshebe janė,ose se vetėm ata mezhebe duhet tė ndiqen?
    -Ai qė ndjek mezhebin e Homeinit (dietar rrafida i Iranit) a ėshtė i arsyetuar?Si e shiqon ti ose si e arsyeton njėrin i cili thotė se ndjek meshebin e rrafidave?Ēdo ti thuash ti kėtij njeriu?
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga referi_1 : 31-03-2010 mė 11:59

Faqja 0 prej 6 FillimFillim 12 ... FunditFundit

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •