A duhet largohet Janullatos prej kryesise Kishes orthodokse shqiptare?

[ilia spiro]

Kryepiskopi Anastas merr titullin "Qytetar Nderi i Tiranës"


Të premten paradite, më datë 23 dhjetor 2005 në hotel “Sheraton” në kryeqytet, Bashkia e Tiranës organizoi ceremoninë e dhënies së titullit “Qytetar Nderi i Tiranës”, krerëve të komuniteteve fetare në Shqipëri, me shënimin: “Krerëve fetarë në Shqipëri për kontributin e tyre të jashtëzakonshëm për harmoninë ndërfetare, rikthimin e besimit në mbarë vendin si dhe për kapërcimin me urtësi të situatave të vështira politike”.

1) Ish-kryetari i Komunitetit Musliman në Shqipëri, Haxhi Hafiz Sabri Koçi (pas vdekjes).

2) Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë, Prof. Dr. Anastasi

3) Monsinjor Rrok Mirdita, Arqipeshkv i Mitropolitisë së Tiranës dhe Durrësit

4) Baba Reshat Bardhi, Kryetar i Komunitetit Bektashi



Kjo ceremoni u kryesua nga Kryetari i Bashkisë së Tiranës, z. Edi Rama. Në fjalën e tij, kryetari Rama ndër të tjera tha: “… Përfaqësuesit e klerit shqiptar janë njerëz që meritojnë jo thjesht dhe vetëm nderimin e kryeqytetasve për çka bëjnë në suazën e besimit që ata përfaqësojnë. Ata meritojnë nderimin e kryeqytetasve në radhë të parë për sakrificat dhe durimin e pashoq përmes të cilëve ata mundën të ngrenë tempujt e besimit në shkretëtirën morale të fillimviteve 90-të. Unë besoj që qëndrimi i këtyre qytetarëve më të rinj të nderit të Tiranës, është një qëndrim që i kapërcen kufijtë e çdo komuniteti fetar dhe çdo vathe besimtarësh, është një qëndrim që reflekton dashuri dhe tolerancë edhe tek qytetarët laikë, të cilët falë kësaj bashkëjetese dhe kësaj paqeje të garantuar brenda dhe ndërmjet komuniteteve fetare ndjehen jo vetëm të pakërcënuar nga ato simptoma destabiliteti që gjenden rëndom në botën e sotme, në ato vende ku besime të ndryshme përplasen me njëra-tjetrën për shkak devijacionesh, por mbi të gjitha gjenden të rrethuar nga dashuria dhe paqja që përçojnë fjalët e këtyre katër figurave”.

Kryetari i Bashkisë Rama, pasi sqaroi se biografia e këtyre njerëzve në asnjë rast tjetër nuk u lexohet, pasi ajo çka ata bëjnë në të përditshmen është e vetmja gjë që është e rëndësishme për ta dhe ajo që ka të bëjë me të kaluarën mbetet diçka thjesht vetëm e shkruar të cilën nuk mund të presim të na i thonë këta njerëz që janë madhështorë, për faktin se karakterizohen në radhë të parë nga ajo modesti intelektuale dhe shpirtërore aq shumë e munguar në qytetin tonë, lexoi përpara të pranishmëve biografinë e katër krerëve të komuniteteve fetare në Shqipëri, të cilët morën titullin “Qytetar Nderi i Tiranës”.

Gjatë paraqitjes së biografisë së Fortlumturisë së Tij, Kryepiskopit Anastas, Kryetari i Bashkisë Rama tha ndër të tjera: “Në biografinë e shkruar që mua ma kanë sjellë, kanë harruar të thonë se ai zotëron mirë, madje mjaft mirë edhe gjuhën shqipe. Dhe kjo të them të vërtetën është një harresë që mua më pëlqen. Për të është shkruar këtu si të ishte një shqiptar që zotëron dhe greqishten. Si kryetar i komunitetit orthodhoks, ai ka dhënë vlera të jashtëzakonshme për ripërtëritjen e komunitetit orthodhoks, për ndërtimin e objektit të kultit, edhe ato të rrënuara dhe të dëmtuara gjatë periudhës së brutalitetit komunist, si dhe për rikthimin e besimit në mbarë vendin. Komuniteti orthodhoks ashtu si edhe komunitetet e tjera fetare në Shqipëri kanë ndihmuar për zbutjen e traumave në vitin 1997 dhe për qetësimin e shpirtrave të trazuar, të të përzënëve nga dhuna e Milosheviçit në vitin 1999 dhe kontributi i Kryepiskopit të Tiranës, Durrësit dhe gjithë Shqipërisë është një kontribut që shtrihet edhe përtej këtyre që thashë, përmes shumë e shumë konferencave e seminareve, për të bërë të njohura besimet fetare në Shqipëri në plot auditorë universitetesh dhe auditorësh të botës, gjë që rithekson edhe njëherë që harmonia ndërfetare dhe njohja e respekteve reciproke mes besimeve në qytetin tonë është në radhë të parë një vetëdije e rrënjosur thellë në zemrat dhe mendjet e këtyre katër burrave…”.

Më pas Kryetari i Bashkisë së Tiranës z. Edi Rama iu dorëzoi simbolet katër kryetarëve të komuniteteve fetare. Në momentin e marrjes së simbolit “Qytetar Nderi i Tiranës: Kryepiskopi Anastas tha: “I nderuar zoti Kryetar i Bashkisë dhe Kryetar i Partisë Socialiste, zoti Edi Rama dhe të nderuar të pranishëm. Me gjithë zemër do të dëshiroja të shprehja falënderimet e mia të sinqerta ndaj jush dhe anëtarëve të nderuar të Këshillit Bashkiak për vendimin tuaj fisnik, duke më dhënë titullin, “Qytetar Nderi i Tiranës”. Pohoj se ndihem qytetar i Tiranës që nga viti 1991 kur për herë të parë erdha në këtë qytet. Jam duke qëndruar këtu gjatë këtyre 15 vjetëve të fundit dhe deklaroj se: Jam një tiranas i vogël pesëmbëdhjetë vjeçar. Gjithë këto vite që kam jetuar këtu kam marrë pjesë në vështirësitë, problemet, shpresat e njerëzve, vuajtjet dhe gëzimet e tyre. Dhe së bashku me drejtuesit e tjerë të dashur fetarë jemi përpjekur të kontribuojmë në harmoninë fetare, në bashkekzistencën paqësore për zhvillimin e jetës së qytetit, duke ndarë fjalën dhe dashurinë e Perëndisë nëpërmjet iniciativave në sektorët e shëndetit, edukimit, shërbimeve sociale etj. Duke shprehur përgëzimet e mia të sinqerta ndaj Bashkiakut tonë të aftë dhe bashkëpunëtorëve të tij të shkëlqyer, për arritjet e tyre të mrekullueshme në këto vitet e fundit, uroj nga thellësia e zemrës sime, shëndet, fuqi, vizion dhe durim në përmbushje të planeve të tyre ndaj qytetit tonë të dashur. Perëndia le të na ndihmojë të gjithë ne për të vazhduar me iniciativa krijuese përpjekjet tona, që ta bëjmë Tiranën një qytet të bukur, ku të sundojë harmonia ndërfetare, krijimtaria, përparimi, solidariteti, dashuria dhe shpresa. Edhe një herë falënderime të ngrohta nga një Tiranas pesëmbëdhjetë vjeçar.”

Në ceremoni merrnin pjesë poeti dhe shkrimtari Dritëro Agolli, si “Qytetar Nderi i vjetër i Tiranës”, kryetari i Komitetit të Kulteve, këshilltari i Presidentit, përfaqësues nga Këshilli Bashkiak, rektori i Universitetit të Tiranës, përfaqësues të trupit diplomatik të akredituar në Shqipëri, klerikë dhe laikë përfaqësues të katër komuniteteve fetare në Shqipëri, përfaqësues të medias, etj.



Julia Pjetri

Korrespodent i Radios “Ngjallja”

[ilia spiro]

“Duhet të fuqizojmë zërin e kishave në Evropë”

Kryepiskopi Anastas zgjidhet Zëvendëspresident i Konferencës Evropiane të Kishave

Siç ju kemi informuar në një nga numrat e kaluar, nga data 25 qershor deri më datën 2 gusht 2003, në Trondheim të Norvegjisë u zhvillua Asambleja e 12-të e Konferencës Evropiane të Kishave (CEC). Ajo zgjodhi Komitetin Qendror, ku ishte dhe Kryepiskopi i Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë Anastasi.

Ky organizëm drejtues u mblodh në Gjenevë, nga data 13- 18 dhjetor 2003, për të zhvilluar mbledhjen e tij të parë. Anëtarët e Komitetit Qendror të Konferencës Evropiane të Kishave zgjodhën Presidencën e re, prej 9 anëtarësh. Për vendin e Zëvëndëspresidentit (post, i cili sipas një rotacioni, i takonte këtë radhë anëtarëve të Kishave Orthodhokse pjesmarrëse, sepse në gjashtë vitet e mëparshme Presidenti CEC-ut kishte dalë nga ato) ishte propozuar Kryepiskopi i Tiranës dhe gjithë Shqipërisë Pr. Dr. Anastasi. Në fjalën para zgjedhjes së tij si Zëvendëspresident, Fortlumturia e Tij Anastasi tha ndër të tjera:

“Ishte një surprizë për mua, kur Sekretari i Përgjithshëm i Këshillit Evropian të Kishave Dr. Keith Klements më telefonoi dhe më pyeti, se a do të dëshiroja të shërbeja në këtë post. Unë i thashë, se si është e mundur kjo gjë. … Por, ndihesh më i çliruar, kur të tjerët të kërkojnë diçka, të cilën nuk e ke menduar më parë. Siç ishte dhe rasti për të kandiduar dhe kërkuar një post të tillë. Por, nëse ju mendoni se unë mund të shërbej, jam i hapur për këtë. Ju dëgjuat të përmbledhur biografinë time, por doja të theksoja se janë katër fusha specifike, në të cilat unë shoh shërbimin tim në Kishë:
a) Dekada e para studimeve të mia në teologji ishte puna me të rinjtë,
b) së dyti, puna në Universitet, si pedagog,
c) më vonë misionarizmi, në fillim në Afrikë dhe tani në Shqipëri,
d) dhe së fundi, angazhimi dhe mësimi i vazhdueshëm në Lëvizjen Ekumenike, sepse personalisht e konsideroj lëvizjen ekumenike si një universitet të vërtetë, i cili na ndihmon ne për të na hapur horizonte të reja dhe për të qëndruar gjithmonë student…

Për sa i përket detyrës sime të re, në radhë të parë mendoj se është shumë e rëndësishme, që të përqendrojmë përpjekjet dhe gjithë fuqitë tona për unitet midis kishave, për të kuptuar njëri - tjetrin. Dihet se kjo gjë nuk është një detyrë e lehtë, sepse tashmë ne kemi humbur entuziazmin e parë dhe ndodhemi në një periudhë të vështirë tranzicioni, por unë mendoj se është e domosdoshme të vazhdojmë përpjekjen tonë.

Së dyti, duhet që zëri ynë të dëgjohet më fort në Evropë. Sepse çdokush flet sot në Evropë për çështje të ndryshme, por zëri i kishave në shumë raste është i dobët. Prandaj ne duhet ta fuqizojmë këtë zë. Së treti, duhet të shtojmë ndjeshmërinë tonë për një këndvështrim më universal. Ne bëmë shumë gjëra të mira, por në të njëjtën kohë dhe shumë dëme ndaj kontineteve të tjerë dhe kemi një përgjegjësi shumë të madhe në këtë periudhë të re të globalizmit.

Dhe natyrisht, ajo që duhet të karakterizojë organizata si kjo e jona, është nevoja që të shohim të rinjtë që të marrin më shumë përgjegjësi në strukturat drejtuese dhe në përgjithësi në Kishë. Unë besoj, se këto janë përparësi shumë të rëndësishme, që duhet të kemi parasysh në përpjekjen tonë në Konferencën Evropiane të Kishave dhe për sa kohë që Zoti do të na japë fuqi dhe shëndet, ne duhet të bëjmë më të mirën për t’iu përgjigjur këtyre sfidave. Unë mendoj gjithashtu, se liria për të pranuar “Zërin” e Perëndisë është gjithmonë një çështje kritike dhe them se çdo gjë që bëmë në Shqipëri gjatë këtyre viteve të fundit, nuk ishte thjesht një gjë personale, por ishte në emër të të gjithëve ju. Dhe CEC-u ishte gjithmonë pranë nesh në këtë periudhë të vështirë. Çdo gjë që ne do të bëjmë këtu, në këtë detyrë që kërkon përgjegjësi, nuk do të jetë gjë tjetër veçse të veprojmë dhe të mendojmë në emër të të gjithë juve dhe të shërbejmë sipas fuqisë që Zoti do të na japë. Përsëri po ju them, se është një surprizë. Faleminderit dhe jam gati që të pranoj vendimin tuaj.

Gjatë votimit ra në sy se Kryepiskopi Anastas ishte i vetmi nga të 9 anëtarët e Presidiumit, që u votua unanimisht, nga anëtarët e Komitetit Qendror, të pranishëm në këtë mbledhje, pa pasur asnjë votë kundra.

Presidiumi, së bashku me Komitetin qendror dhe stafin e ri të CEC-ut, do të shërbejnë deri në Asamblenë e ardhshme të Konferencës Evropiane të Kishave, që do të mbahet në vitin 2009.

Komiteti Qëndror gjatë mbledhjes së tij të parë aprovoi dhe dy deklarata. E para, lidhej me një apel ndaj qeverive dhe Kishave të Evropës, për forcimin e të drejtave të emigrantëve, duke marrë shkas nga Dita Ndërkombëtare e Emigracionit, e cila është më 18 dhjetor dhe së dyti, aprovoi një letër të drejtuar Kishave të Evropës për vitin 2004. Në këtë letër theksohen dhe disa nga sfidat, me të cilat do të përballet Evropa gjatë vitit 2004 dhe sidomos situata e re që do të krijohet në Këshillin e Evropës së Bashkuar pas zgjerimit të saj me anëtarë të rinj, zgjedhjet për Parlamentin Evropian, vazhdimin e diskutimeve për Kushtetutën e në proces aprovimi të Evropës së Bashkuar etj.

Letra tregon edhe se cili është roli i Kishave në këto sfida të reja: Për vite me radhë Kishat kanë punuar papushim për të forcuar lidhjet midis popujve dhe kulturave në Evropë… Ato kanë theksuar se procesi i Evropës së Bashkuar ka kuptim vetëm nese ai përfshin në një mënyrë të përshtatshme gjithë kontinentin evropian dhe duhet të përfshijë jo vetëm dimensionin politik dhe ekonomik…. Kishat duhet të vazhdojnë të jenë instrumente paqeje dhe pajtimi në Evropë dhe në mbarë botën” Zgjedhja e Kryepiskopit Anastas, si Zëvendëspresident i Konferencës Evropiane të Kishave është një ngjarje historike jo vetëm për Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, por dhe më gjerë. Kjo zgjedhje është gjithashtu një nder i madh që i bëhet Kishës sonë, sepse do të ketë në këtë institucion prestigjioz mbarevropian ambasadorin e saj, i cili do të çojë në këtë organizatë problemet dhe zërin e vendit tonë.


Konferenca Evropiane e Kishave

Konferenca Evropiane e Kishave është një organizatë e themeluar që në vitin 1959, në të cilën marrin pjesë 126 kisha, si orthodhokse, protestante, anglikane dhe kishat e vjetra anglikane nga e gjithë Evropa si dhe 43 organizata në asocim. Anëtare e saj me të drejta të plota është dhe Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë. CEC ka edhe një bashkëpunim të ngushtë me Konferencën Evropiane të Episkopëve Katolikë. Në këtë organizatë të krishterë, përfaqësues të komuniteteve të ndryshme janë angazhuar që të jetojnë dhe të dëshmojnë së bashku nën frymën e ekumenizmit, mirëkuptimit, shkëmbimit të mendimeve e respektit reciprok. Zyrat e saj gjenden në Gjenevë, Bruksel dhe Strasburg.

[ilia spiro]

Kryepeshkopi Anastas zgjidhet president i Këshillit Botëror të Kishave

--------------------------------------------------------------------------------

Kryepeshkopi i Ortodoksëve shqiptarë në aktivitetin në Brazil


Janullatos, President për 7 vjet

Zgjidhet në krye të Këshillit Botëror të Kishave




--------------------------------------------------------------------------------



Për 7 vitet e ardhshme, në krye të Këshillit Botëror të Kishave do të jetë për herë të parë edhe një përfaqësues i kishës ortodokse shqiptare. Kryepeshkopi Anastas, kreu i kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, është zgjedhur në mënyrë unanime president i këtij organizmi kaq të rëndësishëm në botën e kishës ortodokse. Vendimi është marrë në mbledhjen e asamblesë së këtij këshilli ku kanë qenë të pranishëm përfaqësues të 348 kishave( ortodokse, anglikane, luterane, baptiste, etj) nga 120 vende të ndryshme të botës, në universitetin katolik të Porto Alegre në Brazil. Gjatë këtij takimi, Asambleja ka zgjedhur edhe 150 anëtarë të komitetit qendror si dhe 8 presidentë nga kontinente të ndryshme, të cilët do të drejtojnë Këshillin Botëror të Kishave në shtatë vitet e ardhshme dhe kanë për detyrë të promovojnë lëvizjen ekumenike dhe punën e Këshillit në rajonet nga vijnë. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë është anëtarësuar në Këshillin Botëror të Kishave që në vitin 1994, por kjo është hera e parë që ajo përfaqësohet në një rang kaq të lartë, gjë që do ta bëjë të njohur atë edhe rangjet kishtare e politike kudo në botë. Ndërsa vetë kryepeshkopi Anastas, ka qenë që nga viti 1963 anëtar i mjaft komisioneve dhe kryetar i tyre madje, shpeshherë, ka qenë edhe referues në aktivitete mjaft të rëndësishme të këtij këshilli.

KATOLIKET
Caritasi Shqiptar, IOM dhe Shoqata “Ambasadorët e Paqes”, organizojnë në daten 3 Mars Konferencen Kombetare “Kemi nje detyrim mirënjohjeje. Eshtë koha për të thënë faleminderit! Konferenca organizohet në mbeshtetje të luftës kundër trafikimit te qënieve njerezore, në të do të marrë pjesë dhe i dërguari i Selisë së Shenjtë Kardinali Martins

[ilia spiro]

KRYEPISKOPI ANASTAS SHPALLET ANËTAR NDERI I AKADEMISË SË ATHINËS

Akademia e Athinës, institucioni më i lartë shkencor i Greqisë pas votimit të fshehtë të anëtarëve të saj, shpalli më 20.10.2005 Anëtar Nderi të saj Kryepiskopin e Tiranës dhe të gjithë Shqipërisë, Anastasin. Në përputhje me statutin e Akademisë, Anëtarë Nderi, shpallen qytetarë grekë ose të huaj, që kanë ofruar me anë të veprimtarisë së tyre ose me çdo lloj mënyre tjetër, shërbime të rëndësishme për njerëzimin. Me këtë titull, janë nderuar deri tani nëntë personalitete, midis të cilëve mjeku shumë i njohur Georgios Papanikolau, muzikanti Dhimitris Mitropoulos, politikanët Ajzenhauer, Zhiskar D’Esten, Vajceker, Patriarku Ekumenik Vartholomeu.
Kryepiskopi i Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë Anastasi, ishte edhe më parë Anëtar Korrespondent i Akademisë së Athinës (1993-2005). Ai ka qenë midis të tjerave: Profesor i Historisë së Feve dhe Dekan i Fakultetit të Theologjisë të Universitetit të Athinës, Kryetar i Asamblesë së Veprës Apostolike të Këshillit Botëror të Kishave, Anëtar i Këshillit Administrativ të Qendrës për Studime Mesdhetare e Arabe. Është Anëtar Nderi i Kuratoriumit të Fondacionit Romanokatolik “Pro-Oriente” (Vienë 1989), Anëtar Nderi i Akademisë Theologjike të Moskës (1998). Në vitin 2003 iu dha “Diploma Atë Dhimitër Stanilae”, titulli më i lartë theologjik, që u vendos kohët e fundit në Rumani. Në vitin 2004 u zgjodh Zëvendëspresident i Konferencës Evropiane të Kishave.
Është Doktor Nderi i Theologjisë dhe i Filozofisë i pesëmbëdhjetë fakulteteve ose degëve universitare. Kryepiskopi Anastas në veprën e tij shkencore, nuk u kufizua vetëm në studimin e fenomenit të fesë në dimensionet e saj botërore, por u zgjerua në analizën theologjike të krishterimit në lidhje me botën jo të krishterë, në problemet theologjike, që krijon kontakti i krishterimit me fetë e tjera dhe kryesisht në mirëkuptimin theologjik të sistemeve të tjera fetare nga këndvështrimi i krishterë me objektivitet dhe respekt për identitetin e qytetërimit dhe të popujve që përfaqësojnë. Pjesa më e madhe e veprës së tij është e botuar - në origjinal ose e përkthyer - në revista prestigjioze dhe në gjuhë të ndryshme, (anglisht, gjermanisht, frëngjisht, spanjisht, finlandisht, suedisht, serbisht, rumanisht, bullgarisht, shqip).
Kryepiskopi Anastas, kombinon më së miri, kërkimin shkencor, praktikën dhe mendimin theologjik. Siç e ka theksuar ish-Kryetari i Akademisë së Athinës prof. Konstantin Despotopulos, në fjalimin e tij (1994) për nder të Kryepiskopit Anastas: “…Ngritja morale dhe pasuria juaj shpirtërore, hapën për jetën Tuaj një horizont përkujdesjeje për njerëzit e çdo race, përtej kufijve të Greqisë dhe të Evropës…”
Njoftimi zyrtar për shtyp i Akademisë së Athinës, (21.10.2005) përfundon: “Ajo që karakterizon kontributin e Kryepiskopit Anastas në përpjekjen e tij për paqen dhe ndihmën për ata që vuajnë padrejtësisht, është kombinimi i kontributit shpirtëror dhe praktik me një pjesëmarrje personale të drejtpërdrejtë, vendosmëri të heshtur, iniciativa krijuese dhe vetësakrifikim të ndërgjegjshëm”.

[ilia spiro]

Çmim i madh rus për Kryepiskopin Anastas

- Për kontributin e tij për paqen, dialogun dhe mirëkuptimin -

Nga data 20 deri më 24 janar, Kryepiskopi i Tiranës dhe gjithë Shqipërisë Prof. Dr. Anastasi, i shoqëruar nga Mitropoliti i Korçës Imzot Joan Pelushi, si dhe Arkimandrit Andon Merdani ishte i ftuar në Moskë, me rastin e akordimit të çmimit për vitin 2005 nga “Fondacioni Ndërkombëtar për Unitetin e Popujve”.
Ky çmim i jepet çdo vit njerëzve që kanë dhënë kontribute të mëdha të përmasave botërore. Për vitin 2005 ai iu akordua Kryepiskopit Anastas me motivacionin: “Për përpjekjet e tij të jashtëzakonshme për ringritjen nga gërmadhat të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, si dhe për kontributin e tij tashmë të njohur botërisht për paqen, dialogun dhe mirëkuptimin ndërmjet popujve dhe komuniteteve të ndryshme”. Ky çmim iu dha gjithashtu Presidentit të Republikës së Qipros, Kryetarit të Bashkisë së Moskës dhe Universitetit të njohur të Balamandit, Liban.

Në mëngjesin e ditës së shtunë, 21 janar, Patriku i Moskës dhe gjithë Rusisë Aleksi II priti në rezidencën e tij Kryepiskopin Anastas dhe grupin që e shoqëronte. Gjatë takimit që u zhvillua në një frymë vëllazërore dhe të ngrohtë u bisedua rreth ngjashmërisë që të dyja Kishat, si ajo ruse ashtu dhe ajo shqiptare kishin midis tyre gjatë periudhës së vështirë që kaluan. Gjithashtu vend zuri dhe roli që duhet të luajë Kisha Orthodhokse në përgjithësi në shoqëri, por dhe në nivelin e bashkëpunimit dhe bisedimit dhe me kisha të tjera jo-orthodhokse. Të dy, si Patriku i Moskës ashtu dhe Kryepiskopi i Tiranës kanë pasur një përvojë të madhe në organizma të ndryshëm ndërfetarë, si në Këshillin Botëror të Kishave (KBK) dhe Konferencën e Kishave Evropiane (KKE) etj.
Gjithashtu, u theksua nevoja e një sintonizmi të përpjekjeve të përbashkëta për të ballafaquar sfida të reja me të cilat duhet të ndeshet sot Kisha Orthodhokse. Ceremonia e dorëzimit të çmimeve u organizua po më 21 janar, në sallën e njohur të Katedrales së Moskës “Krishti Shpëtimtar”, në praninë e 2500 vetave, përfaqësues të nderuar të klerit, artit, shkencës, kulturës, si dhe të përfaqësive diplomatike në Moskë. Ceremonia ishte konceptuar në formën e një spektakli në praninë e Patrikut të Moskës dhe gjithë Rusisë, Aleksi II si dhe të presidentit të Fondacionit për Unitetin e Popujve Orthodhoksë, prof. Aleksei.
Në fjalën e Tij në në Kishën katedrale, Fortlumturia e Tij Kryepiskopi Anastas theksoi: “Horizontet e Kishës Orthodhokse janë universale, këtu duhet të tregojmë një kujdes të veçantë dhe në teologjinë orthodhokse, dhe në mësimin pastoral. Kjo duhet të rrënjoset në ndërgjegjen e gjithë besimtarëve orthodhoksë dhe gjithë popujve orthodhoksë. Ruajtja e besnikërisë së popullit të vet e ndërthurur me ndërgjegjen e përgjegjësisë mbarëbotërore është detyra kryesore dhe problem i përhershëm i të gjithë popujve, me besim të krishterë. Me një fjalë domosdoshmëri kryesore dhe kërkesë e ngutshme për të gjitha Kishat Orthodhokse Autoqefale është solidariteti dhe bashkëpunimi dhe njëkohësisht përsosmëria e vetëdijes dhe përgjegjësisë së Orthodhoksisë.
Në periudhën e re të globalizmit përpara Orthodhoksisë qëndrojnë probleme nga më të ndryshmet. Unë mendoj se i pari problem, që duhet të mbetet më i rëndësishmi, është përhapja e mesazhit të krishterë në të gjithë botën me tërë seriozitetin dhe dinamizmin. Falënderimi i Zotit, Eukaristia e Shenjtë - qendra e unitetit tonë - dhe trashëgimia e episkopëve mbeten një bazë e rëndësishme dhe forcë e Orthodhoksisë. Ne duhet të theksojmë se Orthodhoksia nuk është “konfederatë e Kishave Orthodhokse Lokale”, por një “Kishë e Vetme, e Shenjtë, Katholike dhe Apostolike” dhe se të gjitha komunitetet eukaristike janë shprehje e një Kishe të Vetme në një vend konkret.
Më në fund unë dua edhe njëherë të shpreh falënderimin tim për nderin dhe besimin, që treguan kaq përzemërsisht ndaj meje për shërbimin shërbimin tim modest ndaj Orthodhoksisë mbarëbotërore. Unë sinqerisht besoj në atë, që orthodhoksët duhet të bëjnë para së gjithash ç’është e mundur, për forcimin e unitetit të Kishës sonë Orthodhokse dhe përgjegjësisë apostolike mbarëbotërore”.
Për të katër laureatët e çmimit u lexua një biografi e plotë dhe më pas iu dorëzua çmimi nga Patriku i Moskës dhe Presidenti i Fondacionit. Në fjalën e tij Kryepiskopi u ndal në sfidat e reja që i dalin Kishës Orthodhokse dhe në problemet dhe kërkesat e reja me të cilat ajo ballafaqohet.
Pas ndarjes së çmimeve, në sallën e ceremonisë u zhvillua një koncert me pjesë të ndryshme instrumentale dhe korale nga autorë rusë. Menjëherë pas shfaqjes, në një nga sallat e brendshme të Katedrales u mbajt një konferencë shtypi me të katër laureatët e çmimit, në prani të Patrikut të Moskës dhe Presidentit të Fondacionit.
Ditën e nesërme, më 22 janar, në Katedralen historike “Fjetja e Shën Marisë” në Kremlin, u krye Liturgjia Hyjnore e kryesuar nga Patriku i Moskës dhe gjithë Rusisë Aleksi II dhe Kryepiskopi i Tiranës dhe gjithë Shqipërisë Prof. Dr. Anastasi. Në këtë katedrale, e cila është zemra e historisë dhe kulturës së popullit rus, aty ku janë kurorëzuar carë dhe patrikë, u dëgjuan për herë të parë gjatë Liturgjisë edhe lutjet në shqip. Duhet theksuar se në këtë katedrale pas Revolucionit nuk lejohej të meshohej, pasi ishte kthyer në muze, por vitet e fundit ajo i është kthyer përsëri Kishës Orthodhokse Ruse. Këtu meshohet gjatë të kremteve të shenjtorëve vendës dhe të kremteve të mëdha. Mbas Liturgjisë, nga Patriku u shtrua një drekë në Kremlin për nder të laureatëve të çmimit dhe të pjesëmarrësve në Liturgjinë Hyjnore, ku kishte dhe personalitete e përfaqësues të trupit diplomatik.
Në mbrëmje, Presidenti i Federatës Ruse, Vladimir Putin priti në një takim që zgjati një orë e pesëmbëdhjetë minuta Patrikun Aleks dhe Kryepiskopin Anastas, si dhe laureatët e tjerë të çmimit. Presidenti Putin në bisedën me Kryepiskopin Anastas u shpreh se nëpërmjet tij sheh dinamizmin dhe frymën krijuese të Shqipërisë. Ky takim shumë i ngrohtë dhe miqësor u shoqërua dhe me çajin tradicional rus. I ngarkuari me punë i Ambasadës Shqiptare në Moskë z. Halit Furriku, i cili ishte i pranishëm në ceremonitë e rastit, shtroi një darkë në ambientet e ambasadës për të nderuar Kryepiskopin Anastas. Në darkë ishin të pranishëm gjithashtu përfaqësues të Ministrisë së Jashtme Ruse dhe të Patriarkanës së Moskës.
Të gjithë të pranishmit theksuan rolin e madh dhe përpjekjet e Kryepiskopit për njohjen e vlerave të popullit shqiptar kudo në botë dhe përmirësimit të imazhit të Shqipërisë. Ditën e nesërme Kryepiskopi Anastas u ftua për një intervistë në agjencinë e dëgjuar ruse të lajmeve “Novosti”, ku morën pjesë përfaqësuesit më të rëndësishëm të mediave ruse. Kjo intervistë, si dhe ceremonia e dhënies së çmimit, fjalimet dhe intervistat e tjera të Kryepiskopit u pasqyruan gjerësisht në gazetat dhe televizionet kryesore të Rusisë.
Në mbasditen e kësaj dite Kryepiskopi Anastas ishte i ftuar në Universitetin e Shën Tihonit, Moskë, ku u prit me shumë ngrohtësi nga studentët dhe stafi pedagogjik në ambientet e kishës së universitetit. Më pas u zhvillua një takim i ngrohtë e miqësor në një nga sallat e universitetit. Me interes ishin dhe pyetjet e drejtuara Kryepiskopit nga studentët. Më pas Kryepiskopi pati një takim me dekanin dhe pedagogët, ku biseduan rreth jetës dhe aktivitetit të shkollës, për programin si dhe lëndët që zhvillohen në të. U theksua nevoja e kontaktit të vazhdueshëm midis studentëve dhe pedagogëve lidhur me botimet dhe studime të ndryshme. Fortlumturia iu përgjigj pyetjeve të pjesëmarrësve në lidhje me gjendjen e sotme të Kishës Orthodhokse Autoqefale në Shqipëri, marrëdhënieve ndërmjet komuniteteve të ndryshme fetare në Shqipëri, zhvillimit të fesë, misionit të Kishës Orthodhokse në botën e sotme perëndimore, jetës monakale.
Paraditen e së martës Patriku i Moskës takoi Kryepiskopin dhe delegacionin që e shoqëronte, përpara largimit nga Moska. Ata patën një diskutim të ngrohtë e miqësor mbi shumë çështje të Kishës dhe të shoqërisë së sotme.

[ilia spiro]

Kryepeshkopi Anastas shpallet “Qytetar Nderi” në Korçë

--------------------------------------------------------------------------------

24 Dec 2006
Keshilli Bashkiak i qytetit te Korces miratoi jashte rendit te dites propozimin e perkrahur nga PS, por te refuzuar nga PD, per te nderuar kryepeshkopin e Kishes Autoqefale Shqiptare.

Keshilli Bashkiak i qytetit te Korces ka miratuar dje mes debatesh te shumta, dhenien e titullit “Qytetar Nderi”, kryepeshkopit te kishes ortodokse shqiptare, Evangjelos Janullatos.

Si nisi

Debatet ne Keshillin Bashkiak te Korces per kryepeshkopin Janullatos erdhen pas nje kerkese per t’i dhene titullin me te larte si qytetar nderi i qytetit te kitarave. Ne mbledhje u pa se ky titull shkaktoi habi, por dhe debate te forta nga te dyja krahet e keshilltareve, ndonese “rebelet” kane qene pak ne numer, vetem pese te tille. Jashte rendit te dites, Keshilli Bashkiak i Kores ka propozuar dhe hedhur per votim propozimin per titullin me te larte si qytetar i nderit per kryepeshkopin Janullatos. Kerkesa ka mberritur fillimisht ne degen vendore te Partise Demokratike te Korces, por nuk eshte pranuar nga kjo e fundit. Nderkohe ajo ka gjetur mbeshtetjen e kryetarit te grupit te keshilltareve socialiste Niko Pandeli.

Pro dhe kunder

Ne fakt nisma ka ardhur nga nje grup qytetaresh korcare te komunitetit ortodoks, nje pjese e te cileve intelektuale te njohur te ketij qytetit. Ata, ne prag te Krishtlindjeve kane dashur t’i bejne nje dhurate te vecante Kryepeshkopit grek Anastas Janullatos. Debatet kane mbeshtjelle keshillin bashkiak. Ai qe kundershtuar me force kete vendim para votimit te tij, ka qene kreu i partise se Ballit Kombetar dhe njekohesisht sekretar i pergjithshem i PBK-se, Arben Hoxha duke dhene voten e tij kunder. Nderkaq kane dale jashte grupit te majte me abstenimin e tyre dhe keshilltaret socialiste Fehmi Xhemi dhe Gezim Spaho.

Votimi

Pavaresisht nga keto zhvillime, me shumice votash kreu i kishes Autoqefale shqiptare u vendos qe te nderohet me titullin e larte. Keshilli bashkiak i qytetit te Korces, ne mbledhjen e djeshme, ka votuar me shumice votash zgjedhjen si "Qytetar Nderi" Kryepeshkopin e kishes ortodokse shqiptare, Hiresine e tij Evangjelos Janullatos. Motivacioni i titullit, ishte per: "Rizgjim madhor te ortodoksise dhe ringritje te institucioneve fetare". Kryepeshkopi Janullatos eshte votuar pro me vota nga 21 anetare te keshillit bashkiak te Korces per titullin " Qytetar Nderi". Burime nga mbledhja e ketij keshilli, bene te ditur se nga 24 keshilltare te pranishem ne mbledhje, perfaqesuesi i Ballit Kombetar Arben Hoxha ka votuar kunder dhenies se ketij titulli, kurse dy keshilltaret socialiste kane abstenuar. Keshilltari tjeter i majte Sytki Mulla dhe perfaqesuesi i Partise Komuniste Gjerak Larti braktisen mbledhjen ne castet e votimit, duke mos pranuar te votojne nje vendim te cilin e kane cilesuar si shume te dyshimte. Ne kete menyre, ata kane dale kunder dhe keshilltarit te majte Niko Pandeli qe hodhi propozimin ne keshill, pa qene ne rendin e dites. Duket se dhe ata qe abstenuan me vote ose me largimin e tyre nuk kane pasur guximin te dalin fare hapur kunder, ndaj kane gjetur nje zgjidhje me origjinale sipas tyre. Gjithsesi shumica ka vendosur njezeri dhe tashme Korces i eshte shtuar si qytetar nderi dhe kreu i kishes ortodokse autoqefale Janullatosi. Dhenia e titullit, mesohet se do te behet me nje ceremoni te posacme, ne ditet ne vazhdim ne prag te Krishtlindjes.

[ilia spiro]

Rumani

Kryepiskopi Anastas nderohet përsëri me titull nderi “Honoris Causa”

U nderua nga Fakulteti Teologjik i Universitetit të Krajovës dhe mori pjesë në 600-vjetorin e rigjallërimit të jetës murgërore të Rumanisë.

Nga 21-25 shtator Kryepiskopi Anastas vizitoi Kishën Orthodhokse të Rumanisë, i ftuar nga Patriarku i saj, Fortlumturia e Tij Teoktisti dhe nga Mitropoliti i Oltenias Teofani, për të marrë pjesë në festimet panagjirike të 600-vjetorit të themelimit të Manastirit të Shën Nikodhimit të Tismanës, si edhe për t’u nderuar nga Fakulteti Teologjik i Universitetit të Krajovës me Doktor “Honoris Causa” *. Kjo është e 14-ta herë e nderimit të Kryepiskopit Anastas me këtë titull.

Më datën 21 ai u prit në aeroportin e Bukureshtit nga Patriarku i Rumanisë Teoktisti, nga Mitropoliti i Oltenias Teofani, nga disa hierarkë dhe disa klerikë të tjerë. Pritja ishte mjaft e ngrohtë dhe shumë vëllazërore. Sapo mbërritën në sallën e pritjes së personaliteteve primatët dhanë edhe intervistat e tyre të para përpara medias. Kryepiskopi Anastas pasi shprehu falënderimet për dashurinë e mikpritjen dhe ftesën për kremtimin e Shën Nikodhimit të Tismanës, theksoi se “figura si ajo e Shën Nikodhimit të Tismanës edhe pas 600-vjetësh vazhdojnë të frymëzojnë e bashkojnë orthodhoksët. Ajo që mendoj se është karakteristike për të është ndjesia e tij, se të gjithë orthodhoksët në Ballkan duhet të jenë të bashkuar,dhe njëri të mbështesë tjetrin. Dhe kyhorizont i hapur i tij është njëkohësisht i lidhur me ndjesinë e thellë shpirtërore që ka jeta asketike. Këto figura na drejtojnë edhe në shekullin e ri që është përpara nesh dhe që pritet të futemi në Evropën e Bashkuar. Kisha e Rumanisë, me traditën, rrezatimin e madh dhe organizimin kaq të plotë që ka sot, si dhe me horizontin e hapur drejt Perëndimit, mendoj se do të kontribuojë shumë në këtë Evropë dhe zëri i Orthodhoksisë do të jetë shumë më i fuqishëm dhe më i shquar”.

Ndërsa Patriarku Teoktist u shpreh: “Shën Nikodhimi i Tismanës është një shenjt që e nderojnë shumë jo vetëm në Rumani, por edhe në vendet e tjera orthodhokse të Ballkanit. Për këtë arsye Mitropolia e Oltenias dhe Manastiri i themeluar nga ky shenjt organizuan Simpoziumin për nder të tij dhe të gjithë vitin ia dedikuan Shën Nikodhimit të Tismanës. Ndaj jemi shumë të gëzuar që Kryepiskopi i Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë na nderoi me ardhjen e tij në këtë aktivitet të madh. Ai përfaqëson jo vetëm një Kishë Orthodhokse Autoqefale, por edhe kulturën e teologjinë orthodhokse botërore...”.

Më pas, Kryepiskopi i shoqëruar nga atë Spiridhon Simandiri dhe hierodhjakon Asti Bakallbashi udhëtuan drejt Krajovës, ku pas disa orëve udhëtimi në darkë u prit në kishën e qendrës Mitropolitane me rënien e kambanave dhe me qirinj në duar nga klerikët dhe murgeshat. Pas përshëndetjeve të rastit për mirëseardhjen dhe mikpritjen u shtrua një darkë në Selinë e Mitropolisë së Oltenias, në Krajovë.

Të nesërrnen, më datë 22 në mëngjes, erdhën mitropolitë dhe episkopë lokalë të krahinave jugore dhe jugperëndimore të Rumanisë për të takuar Kryepiskopin Anastas dhe për të marrë pjesë në ceremoninë e dhënies së titullit “Honoris Causa” nga Fakulteti i Teologjisë i Universitetit të Krajovës. Ceremonia filloi me përshëndetjen e Rektorit të Universitetit z. Mircea Ivanescu, dhe në vazhdim episkopi Irine Popa prezantoi biografinë e Kryepiskopit Anastas, duke pasuar me një minutazh filmik rreth veprës apostolike në Afrikë dhe Shqipëri. Më pas Kryepiskopi Anastas mori fjalën dhe mbajti kumtesën me temë: “Orthodhoksia në Evropën e Bashkuar ndërfetare” (lexoni në numrin e ardhshëm të gazetës). Kumtesa, që pati jehonë shumë të madhe tek pjesëmarrësit universitarë, klerikë e laikë, u ndoq me shumë interes e vëmendje. Pas duartrokitjeve të shumta të pjesëmarrësve rektori i dorëzoi Kryepiskopit diplomën e titullit.

Kjo ceremoni përfundoi edhe me një kokteil për të pranishmit.

Pas ceremonisë Mitropoliti Teofan shtroi një drekë në Selinë Mitropolitane të Krajovës, për të nderuar Kryepiskopin Anastas për titullin që iu akordua. Morën pjesë rektori i Universitetit, dekani i Fakultetit Teologjik, mitropolitë e episkopë të Sinodit të Shenjtë të Rumanisë etj., profesorë të Senatit të Universitetit, autoritetet lokale të Krajovës, si edhe dekani i Fakultetit Teologjik të Bukureshtit, z. Konstantin Koman etj. Mitropoliti Teofan theksoi se “Fortlumturia e Tij Kryepiskopi Anastas është një zë i ndritshëm, i shquar, besnik, i mbushur me përulësi. Misioni i tij i madh është një fjalë bindëse që bazohet në jetën më Krishtin, në fjalën e Perëndisë, duke e përçuar në vende që nuk mundeshin dot ta dëgjonin këtë fjalë, në xhunglat e Afrikës... dhe duke vazhduar veprën apostolike me bagazhin e tij shkencor, universitar, baritor, teologjik ia doli mbanë edhe në Shqipëri, ku nuk ekzistonte më jeta kishtare, që fjala e Perëndisë të dëgjohej, të bëhej e kuptueshme dhe e nderuar, dhe ajo që është e rëndësishme është se shumë njerëz dëgjuan dhe ndoqën fjalët e Kryepiskopit. Dhe me të vërtetë fjala e Tij bazohet në përpikmërinë shkencore, në analiza dhe pikësëpari në përvojën e shembullin personal.

Ai përjetoi dhe përjeton predikimin e Ungjillit brenda ngjitjes drejt Krishtit si përvojë personale dhe e jeton sigurisht këtë me gëzim, dhimbje, përulësi, me jetë asketike, realitet, ku ne e kuptuam dhe fjala e tij na bindi, ia doli mbanë dhe ia del mbanë të lidhë vazhdimisht njohjet universitare me jetën e Kishës”.

Më pas përshëndeti edhe Kryepiskopi ynë, duke falënderuar Mitropolitin dhe përpjekjen e të gjithë atyre që punojnë dhe kontribuojnë në zhvillimin e Kishës Orthodhokse të Rumanisë: “E vetmja gjë që mund t’ju them për identitetin tim është se unë jam një vëlla i juaj, që besoj në unitetin e Kishës Orthodhokse, ku Kishat Orthodhokse në vende të ndryshme nuk janë një konfederatë Kishash, por është një Kishë, e Shenjtë, Katholike dhe Apostolike. Çdo gjë që i ndodh dikujt ka pasoja tek të gjithë. Unë e ndiej gëzimin tuaj si gëzimin tim dhe gëzohem veçanërisht për këtë, për aq sa shoh dhe ndjek...”. Me bashkëpunimin dhe bashkëveprimin e orthodhoksëve: në ndarjen e besimit me të tjerët, ndihmën për njëri-tjetrin, kemi mundësinë ta shumëfishojmë atë pasuri që na dha Perëndia: “Kjo është për të gjitha marrëdhëniet njerëzore, për familjen, për komunitetin, pra ajo që marrim dhe e mbajmë për vete e humbim, por kur e ofrojmë e shumëfishojmë. Pra Kisha Orthodhokse në epokën e sotme në Evropë duhet të pushojë së qeni një geto, duhet të bëjmë një dalje, dalje me kuptimin ungjillor do të thotë apostullim, mision, të dalim nga vetja jonë. Krishti nuk tha që të shijojmë kënaqësinë e Tij, por ftoi dhe pastaj dërgoi. Dalje do të thotë rrezik, nuk është e lehtë të ndihesh në ambiente të tjera, por dalje do të thotë edhe liri, dhe sidomos besim ndaj Atij që na dërgoi. Unë besoj se lulëzimi i Orthodhoksisë do të vijë me dy krahë: me praninë e jetës murgërore, por gjithashtu edhe me një prezencë të gjallë apostullimi. Të mos këmbëngulim të fluturojmë vetëm me një krah, sado që mund të jetë e mundur dhe e bukur. Uroj që Kisha e Rumanisë të jetë gjithnjë pararojë e evoluimeve në Rumani edhe në Evropë”.

Pasdite Kryepiskopi vizitoi një vëllazëri murgeshash pranë kishës katedrale “Kryeengjëjt Mikael dhe Gabriel” të Krajovës, ku u njoh me punën e tyre të veçantë sociale, edukative kishtare me fëmijët, të rinjtë dhe të rriturit, trajnim katekistësh, kurse trajnimi, edukimi social dhe psikologjie etj., si dhe komunikimi i tyre nëpërmjet internetit me të rinj që kërkonin të dinin rreth besimit dhe jetës orthodhokse, udhëzimeve shpirtërore e edukative. Me të vërtetë ishte një vëllazëri motrash shumë e gjallë dhe e gjendur në problemet e ndihmën sociale të komunitetit të Krajovës. Shembull me të vërtetë i zellshëm e aktiv ishte nëna e tyre, igumene Siluana, që kishte një ndjesi të madhe, horizont mjaft të gjerë e të thellë.

Në mbrëmje në Teatrin Kombëtar “Marin Soresku” të Krajovës u dha programi artistik me rastin e 600-vjetorit të fjetjes së Shën Nikodhimit (1406-2006), program i përgatitur nga aktorët profesionistë të teatrit me recitime, këngë, poezi, dialogje shpirtërore, poema, të psalura kishtare bizantine nga kori 50-vetësh i Dioqezës, një film për manastirin e shenjtin. Në fund përshëndetën Mitropoliti Teofan dhe Kryepiskopi Anastas.


* * *

Të nesërmen, më 23 shtator, programi ishte edhe më i ngjeshur. Kryepiskopi dha një intervistë në Televizionin Kombëtar Rumun TVR e më pas u vizitua qendra e Mitropolisë, kisha-historike të qytetit, monumente në qytetin Tagu Jiu etj. Në Manastirin e Shën Nikodhimit të Tismanës Kryepiskopin e pritën në hyrje të gjitha murgeshat, me ceremoninë kishtare të pritjes së një hierarku të lartë: me himnin “Kryezotin dhe Kryepriftin...”, si dhe episkopi i zonës Nikodhimi me Ungjill bashkë me klerikët dhe besimtarët e ardhur në prag të kremtimit madhështor. Pas pritjes u bënë përshëndetjet dhe u shtrua dreka e rastit. Pasdite mbërriti edhe Patriarku Teoktist, të cilit iu bë e njëjta pritje, duke pasuar në vazhdim me disa aktivitete, njëri prej të cilëve ishte edhe simpoziumi për jetën murgërore, vendosur nga Sinodi i Shenjtë i Rumanisë, ku u bë edhe promovimi i librit të Mitropolitit të Nafpaktos Hierotheu, i ftuar në këtë kremtim, përkthyer në rumanisht.

Ishte me të vërtetë një takim historik sepse u mblodhën për herë të parë përgjegjësit e jetës murgërore të Rumanisë. Në fund të promovimit Kryepiskopi Anastas tha se pasi kemi shijuar dhe siguruar drejtimin drejt Perëndisë duhet që ta dëshmojmë këtë besim e ta japim këtë përvojë edhe tek të tjerët, duke theksuar rolin dhe mundësinë e sotme për ungjillëzim: “Kisha Orthodhokse ka si detyrë që të ungjillëzojë, dhe në shek. 21 provokimi për zhvillimin më të madh të Orthodhoksisë do të vijë nga 2 burime: nga drejtimi vertikal - ne me Perëndinë nga ku varet edhe thellësia e jetës murgërore dhe nga drejtimi horizontal - ne me njëri-tjetrin, duke dalë nga vetja jonë. Në këtë formë kryqi edhe Kisha e Rumanisë ka të gjitha mundësitë të jetojë këtë hapësirë të apostullimit, edhe në drejtim të Evropës së Bashkuar që pritet të jetë pjesëtare..., duke kujtuar edhe shembullin e Shën Nikodhimit, i cili u largua nga vendi i tij dhe erdhi këtu në Rumani, ai nuk lindi këtu. Ai jep një mesazh të gjallë tek kleri dhe populli rumun duke riorganizuar këtu edhe jetën murgërore.”

* * *

Të dielën, më datë 24, u celebrua Liturgjia Hyjnore Arkihieratike në sheshin jashtë manastirit, për arsye të mijëra e mijëra pelegrinëve të ardhur për të marrë pjesë në kremtimet madhështore. Më parë u zhvillua litania e ikonës së shenjtit, shoqëruar me flamuj tradicionalë kishtarë (lavare), nga psaltët, nëndhjakonët, dhjakonët, priftërinjtë, episkopët, mitropolitët dhe primatët e Rumanisë dhe Shqipërisë. Ajo që e shtonte madhështinë e kremtimit, ishte edhe muzika bizantine që pslnin koret e të dy katedraleve, të Mitropolisë së Krajovës dhe Episkopatës së Tismanës, muzikë që jehonte në qetësinë rrëzës së Karpateve, të zonës së Gorshit, plot me gjelbërim, pyje dhe ujë të bollshëm, duke të të ngritur akoma më lart shpirtërisht. Për herë të parë në këtë vend të Rumanisë u thanë në shqip thirrjet dhe lutjet nga Kryepiskopi Anastas, si edhe lutjet dhjakonore e fragmenti i Ungjillit të ditës: peshkimi i mrekullueshëm dhe dishepujt e parë. Pas komentit të shkurtër për fragmentin ungjillor, bërë nga Mitropoliti i Kluzhit Bartolomeo, Kryepiskopi Anastas i shprehu përgëzimet e tij Patriarkut të Rumanisë Teoktist, Mitropolitit të Oltenias Teofan, si edhe të gjithë vëllezërve klerikë dhe gjithë besimtarëve të pranishëm. Pastaj Kryepiskopi theksoi rolin e apostujve në apostullimin e kombeve përtej Izraelit, sipas detyrës të ngarkuar nga Jisui, “këtë gëzim të Ngjalljes nuk mund ta mbanin vetëm për vete, por duhet ta transmetonin kudo në botë. Edhe ne si Kishë Orthodhokse në tërësi nuk jemi muze i të vërtetave të besimit, por jemi pararoja dhe shpallja e besimit. Sot kemi bekimin që jemi mbledhur për të nderuar Shën Nikodhimin, i cili e jetoi gjallërisht Ungjillin e Krishtit, erdhi në një kohë të vështirë të kohës për të shpallur Ungjillin, ai erdhi në këtë vend duke kujtuar dhe imituar apostujt, duke rigjallëruar murgërinë”. Në fund, Kryepiskopi tha se “Për pak kohë Rumania do të hyjë si anëtare e Evropës së Bashkuar. Ajo nuk vjen në Evropë si e varfër, por si një vend i pasur me jetë shpirtërore, që është mjaft e domosdoshme në kohën e sotme për Evropën. Ndaj mos kini frikë në këtë hap të ri, sepse keni shumë për të dëshmuar për të vërtetën...”.

Më pas Patriarku Teoktist foli për ditën kremtuese dhe rëndësinë e saj historike “...Për ne ky manastir është Sioni i Ri, sepse këtu rrezaton Shën Nikodhimi, i cili na lartëson tek thellësia dhe mendimi i Filokalisë me veprën e tij... këtu gjejmë faqe nga historia e hegjemonëve të Vllahisë, emrat e të cilëve përkujtuam në këtë Liturgji. Shenjti ishte një lidhje midis Orthodhoksisë së Malit të Shenjtë dhe të Ballkanit... në Moldavi, në Transilvani dhe kudo do të gjejmë frutat e veprës së Shën Nikodhimit. Dita e sotme na mbledh të gjithëve që të jetojmë vlerat e Orthodhoksisë sonë, ashtu siç dëgjuat edhe fjalën e Kryepiskopit Anastas, i cili është bariu i Kishës Orthodhokse të Shqipërisë, ku erdhën komunistët dhe e bënë shtet pa kisha, pa fe, pa besim dhe shkatërruan gjithçka fetare. Dhe erdhi Fortlumturia e Tij, që me hirin e Perëndisë, me veprën e tij apostolike bëri të mundur ringritjen e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë nga zeroja. Dhe prandaj Fortlumturia e Tij i Shenjtë iu foli me një mënyrë që mundën ta dëgjojnë edhe universitetet më të dëgjuara, madje atë mundi ta dëgjojë edhe Universiteti i Oksfordit. Fortlumturia është njeri i shkencës, jetoi fenë si prof. universiteti por dhe si hierark jeton përvojën e komunikimit me - Perëndinë.” Në fund përshëndetën edhe përfaqësuesi i Presidentit të Republikës, si dhe i Ministrisë së Arsimit dhe Fesë. Pasoi kungimi i popullit të shumtë pjesëmarrës, që bashkë me priftërinjtë e zonës mbushën sheshin e madh. Ky aktivitet u pasqyrua edhe nga mediat kombëtare e lokale.

Në fund të këtij aktiviteti 2-ditor kremtues u shtrua edhe dreka festive për të ftuarit e shumtë. Më datën 25 Kryepiskopi dhe ata që e shoqëronin u nisën drejt Bukureshtit, ku gjatë rrugës vizituan edhe disa manastire. Më pas u pritën nga Fortlumturia e Tij Teoktist në Selinë Patriarkale, ku u shtrua edhe një drekë, e më pas u përcollën për në aeroport.

Hierodhjakon Asti Bakallbashi


* Kujtojmë që në nëntor 2003, delegacioni i Kishës sonë, i përbërë nga Kryepiskopi Anastas, Mitropoliti Joan dhe klerikë të tjerë, kreu vizitën e parë zyrtare pas ringritjes nga themelet, në Kishën Orthodhokse të Rumanisë. Gjatë saj Kryepiskopi Anastas u nderua me medaljen dhe titullin akademik më të lartë të Fakultetit Teologjik të Universitetit të Bukureshtit “Dumitru Staniloae” dhe u dekorua nga Presidenti i Republikës së Rumanisë Iliesku. (shih “Ngjallja”, dhjetor 2003).

[ilia spiro]

Misteret e kryepeshkopit Janullatos

Intervistë ekskluzive e Kryepeshkopit të Tiranës, Durrësit dhe të gjithë Shqipërisë, prof. dr. Anastasit, dhënë ABC-së. Një rrëfim interesant, përmes pyetjeve të plota, ku Hirësia është shmangur (i përket argumentit historik-është shprehur) vetëm për problemin e arvanitëve.

Nga Mentor Nazarko


Ka qenë një dëshirë e kahershme për t’u përballur me argumentet e tij. Të një niveli sipëror, ato përbëjnë gjithmonë një grishje intelektuale për atë që përfaqëson ai në të vërtetë...Dhe, kjo, ishte hera e dytë për gazetarin M.Nazarko, që gjendej para tij. Kuptohet, pas plot një muaj e gjysmë përpjekje dhe përpjekje dhe respektime institucionesh....që qëndronin para tij të ngurta. Një lojë e vështirë, por që gjithsesi tek hierarku i lartë fetar fashitej, sepse... ishte i matur dhe i përgatitur gjatë. Objeksionet ndaj Nazarkos, që i ka pohuar se ai përfaqëson sensibilitete shqiptaresh, Fortlumturia e tij u heziton. Ndaj, në çdo moment, biseda është e vështirë, por edhe shumë interesante, dhe rrok tema të ndryshme. Por, për shumë gjëra syresh, përgjigja e tij ndaj Nazarkos është e lexueshme dhe tepër e parashikuar. Nuk heziton të thotë pse e kërkon shtetësinë shqiptare, miqësinë personale me Stefanopulosin dhe qëndrimin ndaj Fan Nolit... “Jo, ne nuk e kemi greqizuar arkitekturen e kishave”, i thotë gazetarëve, ndërsa në përgjigje duket se rreket të pohojë që po punon që të ketë një pasardhës shqiptar. Pyetur për librin e tij të fundit dhe angazhimet, atëhere ai i përqëndruar...shprehet se ka ndërmend dhe botime të tjera...Ndërsa pyetjeve për shkollat shqipe dhe për fëmijët e emigrantëve, ai i shpreh sipas mënyrës së tij bizantine: “Për vendimet institucionale, e përsëris, kompetentë janë shërbimet e të dy vendeve, ndërmjet të cilëve ekzistojnë marrëdhënie miqësore, që duhet të zhvillohen edhe më shumë”, shprehet. Insistimit për pasardhësin shqiptar, ai arrin ta pohojë se po punohet...por “mos harroni nga ku filluam dhe ku, me hirin e Perëndisë dhe mbështetjen e mijëra miqve, kemi arritur vetëm brenda pak vitesh”...



1.U bënë shumë vite, që ju jeni në krye të Kishës Orthodhokse të Shqipërisë. Cilat do të konsideronit arritjet tuaja më të rëndësishme?

Faktin që, me ndihmën e Perëndisë, arritëm të ringremë plotësisht nga gërmadhat, Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, e cila ishte tërësisht e shpërbërë për mbi 23 vjet me radhë. Në të njëjtën kohë ndërmorëm një veprimtari të gjerë sociale, me anë të programeve të zbatuara për herë të parë në vend, në fushat e shëndetësisë, arsimit, përkujdesjes sociale, kulturës, mjedisit, gjë që kontribuoi ndjeshëm në progresin e vendit. Gjithashtu, konsideroj arritje faktin që jetoj për 14 vjet në Shqipëri, duke marrë pjesë në vuajtjet, privimet, problemet e njerëzve, duke shërbyer me vepra dashurie për banorët e fshatrave dhe të qyteteve, duke kultivuar besimin, kreativitetin, reciprocitetin dhe shpresën. Dhe për të mos ngelur vetëm në konstatime të përgjithshme, dua të theksoj: U përkujdesëm për arsimimin e brezit të ri të klerikëve shqiptarë. Themeluam Akademinë Theologjike Orthodhokse dhe gjer më sot kemi dorëzuar 135 klerikë shqiptarë. U përkujdesëm për ndërtimin e 85 kishave të reja, restaurimin e 80 monumenteve të kulturës dhe riparimin e mbi 140 kishave të tjera. U ndërtuan gjithashtu 20 ndërtesa të reja, për të strehuar mitropolitë, shkollat, klinikat, laboratorët dhe konviktet. Në këto vepra të mëdha ndërtuese, iu ofrua punësim mijëra njerëzve. Arritëm të kemi shtypshkronjën tonë, një punishte qirinjsh, një punishte zdrukthëtarie, atelie të ikonografisë dhe të restaurimit të ikonave. Iu dha hov veprimtarisë botuese dhe sot kemi të publikuara shumë vepra origjinale dhe të përkthyera si dhe një gazetë të përmuajshme, revista për të rinj dhe fëmijë etj. Në shumë qytete janë hapur qendra rinore dhe organizohen kampingje verore e dimërore të rinisë, ku zhvillohen aktivitete shpirtërore dhe kulturore.
Gjatë krizave politiko-shoqërore që ka kaluar vendi, ndihmuam në mbledhjen dhe ndarjen e mijëra tonëve ndihma, veshmbathje, ilaçe, për lehtësimin e dhimbjes së të varfërve dhe të refugjatëve. Në fushën e shëndetit një arritje e rëndësishme është Qendra Mjekësore Diagnostike në Tiranë, që përfshin 24 specialitete, me një personel të përgatitur mjekësor, me aparatura moderne, që u shërben 5-6 mijë të sëmurëve në muaj. Kohët e fundit asaj iu shtua edhe një prej skanerave më modernë, me 32 prerje. Klinika u ngritën edhe në Kavajë, Korçë, Jergucat. Sot kemi dhe një njësi stomatologjike të lëvizshme. Në fushën e arsimit, përveç dy shkollave fetare, themeluam 14 kopshte në qytete të ndryshme, një shkollë pilot amerikano-shqiptare, si dhe dy institute të formimit profesional, me gjashtë specialitete, të cilat janë të parat e këtij lloji që funksionojnë në Shqipëri. U përkujdesëm gjithashtu për ndërtimin e ujësjellësave, rrugëve rurale, për furnizimin me energji elektrike dhe lidhjen telefonike të fshatrave. Kur Shqipëria u përball me valët e refugjatëve nga Kosova, Kisha Orthodhokse, në bashkëpunim me organizma të ndryshëm ndërkombëtarë, ndërmori një program të gjerë ndihme, që i tejkaloi të 12 milionë dollarët. Në këtë mënyrë u ndihmuan mbi 33.000 refugjatë. U zhvilluan marrëdhënie harmonike me komunitetet e tjera fetare, duke mbështetur tolerancën fetare dhe bashkëpunimin. Kisha jonë, duke u bërë anëtare e Këshillit Botëror të Kishave, u bë edhe një ambasadore shpirtërore e Shqipërisë në ambientet fetare, të cilat nuk kishin asnjë njohje të realitetit tonë kishtar. Me të gjitha këto, Kisha Orthodhokse u shfaq një faktor serioz shpirtëror dhe zhvillimi i Shqipërisë.


2.Identiteti juaj njerëzor dhe fetar është i ndarë midis dy popujve, atij grek dhe atij shqiptar. Çfarë keni fituar dhe çfarë keni lënë prej këtyre përbërësve?

Nuk mendoj se fjala “i ndarë” është e saktë. Një urë përmbi një lumë, nuk do ta quaja të ndarë midis dy brigjeve. Përkundrazi ajo i bashkon të dy brigjet, duke u mbështetur fort si në njërën anë, ashtu edhe në tjetrën. Në masën e mundësive të mia, përpiqem të funksionoj si urë përmbi murin ndarës të vjetër të dyshimit dhe në kohë të ndryshme të antipatisë. Besoj thellësisht në unitetin e natyrës njerëzore, në nevojën e bashkëpunimit dhe të marrëdhënieve të ndërsjella të popujve të Ballkanit. Në këtë epokë të re ku ne jetojmë, duhet të tejkalohen sa më shpejt që është e mundur të gjitha stereotipet negative të vjetra dhe ideologjitë e së kaluarës, të cilat u kultivuan prej qarqeve të ndryshme në të dy popujt. Nuk më pëlqejnë përgjithësimet. Në të dy popujt ekzistojnë njerëz të mrekullueshëm, sikundër ekzistojnë edhe të tjerë, që nuk janë në lartësinë e situatave. Të dy popujt jetuan dhe bashkëpunuan nën sundimin e tri perandorive të ndryshme: nën Perandorinë Romake, Bizantine dhe Osmane. Bashkëjetesa harmonike dhe bashkëpunimi janë gjëra që jemi të detyruar t’i zhvillojmë më tej në periudhën e re të Evropës së Bashkuar. Për këtë pajtim dhe besim të ndërsjellë punoj në mënyrë të ndërgjegjshme dhe me durim, me besim dhe shpresë.


3. Ka pasur një dogmë dominante në kulturën greke se ortodoksët e Shqipërisë janë grekë. Ç’mendoni rreth saj?

Është e qartë që nuk është e saktë. Tërësia e Orthodhoksëve të Shqipërisë, përveç shqiptarëve që përbëjnë shumicën, ka grekë, sllavë dhe orthodhoksë me prejardhje të ndryshme, që jetojnë në vend. Për këtë arsye dhe Patriarkana Ekumenike njohu në mënyrë kanonike Autoqefalinë e Kishës Orthodhokse të Shqipërisë. Gjatë gjithë këtyre viteve kultivojmë në mënyrë sistematike frymën e përbashkët dhe bashkëpunimin vëllazëror midis të gjithë orthodhoksëve të Shqipërisë, pavarësisht prejardhjes që ata kanë.


4. Ju doni shtetësinë shqiptare edhe në respekt të grigjës që ju drejtoni shpirtërisht, komunitetit ortodoks, por ndërkohë jeni një figurë e respektuar dhe e popullit grek. E imagjinoj që temë e rëndësishme bisede në takimet me bashkëbiseduesit grekë janë dhe problemet e shqiptarëve dhe që ju përpiqeni që marrëdhëniet midis fqinjëve të përmirësohen. Por nuk ka asgjë publike rreth këtyre përpjekjeve; a mund të na ndriçoni rreth tyre? – Për shembull kur ka largime të sforcuara njerëzish, kur ka bllokime në kufi, raste keqtrajtimesh. Shohim shpesh njerëz të kultit në vende të tjera që thërrasin për tolerancë ndaj të huajve. Ju, a bëni të tilla?

Sigurisht. Duke filluar qysh në vitet e para të dhjetëvjeçarit të 90-të e kam ngritur zërin në mënyrë të vazhdueshme dhe kam ndërmarrë hapa të ndryshëm, apo kam bërë deklarata në intervistat e mia në Greqi për nevojën e respektimit të emigrantëve dhe të mbështetjes së tyre. P.sh. kur në vitin 1993, pas dëbimit të një bashkëpunëtori tim, qeveria greke kishte vendosur të ndërmerrte masa ndëshkuese, e lartësova zërin tim, duke protestuar në mënyrë të vendosur dhe duke thënë se nëse hapi i parë ishte një gabim i kryer nga ana e palës shqiptare, veprimi i dytë, për të dëbuar qytetarët shqiptarë që punonin në Greqi, do të ishte një gabim shumë herë më i madh nga ana e qeverisë greke. Në vitin 1996 shkova në burgjet e Koridhalosë (Athinë) për të mbështetur të dënuarit shqiptarë. Disa kohë më vonë, kur filloi të përdoret në mediat greke termi “fshesë” për dëbimin e qytetarëve shqiptarë, bëra udhëtime enkas për këtë gjë dhe takime me politikanët kompetentë dhe me drejtues të ndryshëm të mediave të mëdha, duke protestuar për termin e përdorur prej tyre. Nuk vonoi shumë dhe ky pozicion i imi u pranua. Parlamenti evropian me një vendim të tijin më 14.7.1993, theksonte faktin se “mbështet fuqimisht veprën e Kryepiskopit orthodhoks të Tiranës, Anastasit, i cili po bën shumë përpjekje për zgjidhjen e krizës midis dy vendeve”. I njoftuar në mjaft raste për sjelljen e papranueshme të nëpunësve grekë në pikëkalimet kufitare, vura në dijeni organet e larta kompetente. Janë të shumta rastet, gjatë të cilave duhet të veprosh me takt, pa zëvendësuar shërbimet e ndryshme qeveritare kompetente dhe kuadrin e institucionalizuar ndërkombëtar.
Ekziston nga të dyja anët një shtet i organizuar kompetent dhe Kisha nuk mund të ndërhyjë për çdo çështje të ngritur. Unë besoj dhe respektoj rolet e ndara të Kishës dhe të Shtetit. Megjithatë në intervistat e mia të vazhdueshme në mediat televizive greke e kam dënuar ksenofobinë dhe kam theksuar detyrimin për të pasur drejtësi dhe respekt ndaj personalitetit të emigrantëve dhe nevojën e bashkëpunimit dhe besimit reciprok midis popujve tanë. Sa i takon pikës së parë të pyetjes suaj për nënshtetësinë shqiptare, me të vërtetë e quajta detyrimin tim që vite më parë, të jem i integruar edhe në mënyrë të ligjshme në vendin që i shërbej me dashuri dhe kreativitet për tërë këto vite. Por mjerisht disa gjëra në Shtet lëvizin me ngadalë.


5. Fortlumturi, është shënuar në publik se ju shoqëroni rregullisht presidentët grekë apo zyrtarë të lartë që vizitojnë Shqipërinë, veçanërisht në vizita në vende simbolike për grekët. A nuk ju duket se ka një shpërpjesëtim në imazhin tuaj publik në lidhje me këto shfaqje? Pra, ju që shoqëroni presidentët grekë për ditë me radhë, që merrni pjesë në promovime shkollash greqisht, etj., a nuk mendoni se sedra e shqiptarëve mund të preket nga ky privilegjim i këtyre lloj aktiviteteve? A ka ndonjë përpjekje tuajën për shembull që edhe në Greqi të ketë ndonjë shkollë shqipe për fëmijët e emigrantëve?

Mendoj se e keni fjalën për vizitën e ish-presidentit z. Stefanopulos, sepse nuk mbaj mend të kem shoqëruar të tjerë “presidentë grekë”. Ju kujtoj se ai ishte i ftuar zyrtarisht nga Qeveria shqiptare, si mik. Si Primat i Kishës Orthodhokse të Shqipërisë nuk kisha asnjë arsye që të shqetësohesha për keqkuptime, kur u desh, vetëm për një ditë, ta shoqëroj bashkë me përfaqësues të tjerë zyrtarë të shtetit shqiptar. Veç kësaj, me z. Stefanopulos na lidh një miqësi e vjetër personale. Ai është orthodhoks i devotshëm. Gjithashtu, edhe fshatrat e minoritetit grek bëjnë pjesë në juridiksionin kishtar të Kishës, Primat i së cilës jam. As që e mendova se “kështu mund të preket sedra e shqiptarëve”. Për sa i përket pjesëmarrjes në përurime shkollash greke, imagjinoj, se i referoheni shkollës greko-shqiptare “Homeri”, që u hap në Korçë në prani edhe të Ministrit të Arsimit të Shqipërisë. Nuk kuptoj pse në përurimin e kësaj shkolle, që në shumicë ka fëmijë orthodhoksë, ndalohet pjesëmarrja e Kryepiskopit orthodhoks, dhe gjoja kështu “mund të preket sedra e dikujt”. Unë besoj se në epokën e re në të cilën përparon Shqipëria, mësimi i gjuhëve të huaja, dhe sidomos të fqinjëve, është veçanërisht i dobishëm për brezin e ri. Ekzistojnë shumë shkolla në gjuhë të huaj. Nuk konsideroj se funksioni i tyre përbën kërcënim. Përkundrazi, është avantazh dhe bekim për perspektivat kulturore dhe tregtare të vendit. Nuk është e saktë që “u jap përparësi” këtyre aktiviteteve. Përparësitë e mia i përshkrova me ato që thashë shkurtimisht në pyetjen tuaj të parë. Kam marrë shumë herë pjesë në përurime institucionesh arsimore shqiptare, kopshtesh, shkollash nëntëvjeçare, të mesme, institutesh të formimit profesional që Kisha jonë ka përuruar, gjithashtu edhe në sa aktivitete institucionesh e organizmash të tjerë shqiptarë që më ftojnë. Për sa i përket Greqisë, sa herë që vizitoj dhe takohem me persona të ndryshëm kompetentë, mbështes të drejtën dhe nevojën e ruajtjes së gjuhës së emigrantëve, për të njëjtën arsye që thashë më sipër. Në përgjithësi besoj se njohja e shumë gjuhëve nga banorët e një vendi është avantazh dhe jo rrezik. Por për vendimet institucionale, e përsëris, kompetentë janë Shërbimet e të dy vendeve, ndërmjet të cilëve ekzistojnë marrëdhënie miqësore, që duhet të zhvillohen edhe më shumë.


6. Fortlumturi, gjatë drejtimit të Kishës prej jush, ka pasur zëra autoritarë që kanë folur për reduktim dhe minimizim të rolit të Nolit në historinë dhe dokumentet e saj kishtare. Cila është e vërteta, si e shihni ju figurën e tij dhe kontributin e tij në Kishën tonë? A mendoni se duhet të ketë ndonjë ndjeshmëri publike tuajën më të zëshme ndaj figurave që përbëjnë ndërgjegjen kombëtare të shqiptarëve?

Informacionet tuaja nuk janë aspak të sakta. Nga çasti i parë që arrita në Shqipëri fola me respektin më të madh për personalitetin e Episkopit orthodhoks Theofan Noli. Që atëherë nuk kam pushuar, në çdo Liturgji Hyjnore, në kohën e veçantë të Paravënies së Blatës, kur kujtojmë persona të respektuar dhe të dashur, të kujtoj vëllain në Krishtin, Theofanin. Në udhëtimin tim të parë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës si Kryepiskop i Shqipërisë vizitova varrin e Theofan Nolit dhe kreva një shërbesë përkujtimore. Po përdorim shumë përkthime të tij në jetën adhuruese të Kishës sonë; në zyrën e Kishës Katedrale të Ungjillëzimit të Hyjlindëses Mari që në fillim është varur fotografia e tij. Sigurisht Noli dha shumë në zhvillimin e Kishës sonë vendore. Çdo personalitet që ka kontribuar në luftën për lirinë dhe zhvillimin shpirtëror të popullit ne e nderojmë dhe e respektojmë.


7. Ka pasur zëra se ka ndryshim të stilit arkitektonik të kishave shqiptare në procesin e rindërtimit. Nuk dua t’ju pyes rreth këtij spekullimi, por ndryshe. A ka një stil të veçantë ndërtimi që ka gjurmë shqiptare dhe në ç’kishë për shembull e gjeni ju këtë?

Ju kujtoj se zona ku bën pjesë Shqipëria nga ana kulturore i ka përkitur në mënyrë të pandërprerë tri perandorive. Edhe pamja arkitekturore e kishave ruan ndikime nga të tri periudhat: paleokristiane, bizantine me kupolë, pasbizantine njënefëshe ose trinefëshe. Pamja që iu dha gjatë viteve të sundimit otoman u përgjigjej urdhrave të administratës otomane që të jenë ndërtesa të thjeshta dhe pa kupolë. Që atëherë kur Shqipëria u bë shtet i pavarur, më 1912, deri në fillimin e përndjekjes, më 1967, nuk mendoj që u krijua ndonjë stil i veçantë arkitekturor shqiptar kishash. Madje, shumë pak u ndërtuan, më duket katër, dhe të gjitha me kupolë (në Korçë, kisha katedrale e Burimit Jetëdhënës, kopje e kishës katedrale të Athinës; në Përmet kisha e Shën Marisë; në Tiranë, kishat e Shën Prokopit si dhe e Ungjillëzimit –për të zëvendësuar katedralen e vjetër që u shemb, për t’u ndërtuar hotel “Tirana”). Periudha e re që fillon me vendosjen e demokracisë në Shqipëri (1991), nuk më duket se duhet të kopjonte kisha të periudhës së vjetër të robërisë shekullore. Jetojmë në një epokë të re me mundësi të reja ndërtimore dhe zhvillimesh arkitekturore. Kështu, nga 85 kishat që u ngritën këto 14 vjet kemi ndjekur edhe traditën e vjetër me bazilika të thjeshta njënefëshe ose trinefëshe, edhe tipin bizantin me kupolë; por kërkojmë edhe një shprehje të re arkitekturore që t’u përgjigjet prirjeve dhe kushteve të shekullit të 21-të. Një kishë e gjallë paralelisht me respektin ndaj traditës, guxon edhe krijimtari të re.


8. Jemi duke asistuar në një konflikt midis kishave serbe dhe maqedonase. Dhe në debatin mbi vendosjen tuaj në krye të Kishës Shqiptare mund të shtrohet një pyetje: A është një dëshmi e mungesës së paragjykimeve të shqiptarëve ky fakt? Për shembull nuk mund të mendonim se në krye të Kishës greke të vendosej një serb, pale një shqiptar...

Është e çuditshme që harroni diçka themelore. Rasti i Kishës Orthodhokse në Shqipëri është unik në historinë e Krishterimit. Kjo Kishë është e vetmja që iu nënshtrua një shkatërrimi të plotë nga shteti i vetëm ateist në botë dhe mbeti e shpërbërë për 23 vjet. U shpërbënë gjithë strukturat drejtuese. Të gjithë klerikët pa përjashtim u zhveshën nga funksionet e tyre klerikale me dhunë dhe tërë prona kishtare, toka, enë të shenjta, arkiva, u shtetëzuan. U shembën pothuajse të gjitha kishat, përveç disa të paktave. Diçka e tillë nuk i ka ndodhur sigurisht as Kishës së Serbisë, as Kishës së Greqisë. Kur m’u kërkua të vij në Shqipëri, nuk ishte ftesë për t’u ulur në një fron të gatshëm të ndonjë ndërtese madhështore ose qoftë për të drejtuar diçka ekzistuese, por ishte nxitje për një punë misionare për ringritjen nga rrënojat, pa asnjë ndihmë ose mbështetje shtetërore, të një Kishe Orthodhokse Autoqefale. Në vizitën e parë, kërkova me këmbëngulje ndonjë shtetas shqiptar që do të mund të merrte përsipër këtë detyrë dhe përgjegjësi të ndërlikuar. Isha gati të kthehesha në detyrat e mia, sepse, siç dihet, isha mitropolit, pedagog i rregullt në Universitetin e Athinës dhe kandidat për Akademinë e Athinës dhe me poste të rëndësishme ndërkombëtare. Atëherë orthodhoksët, pavarësisht nga prejardhja, m’u lutën të rri dhe të marr përsipër këtë punë të vështirë dhe të paparë kishtare të ringritjes nga themeli të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë. E dija se nuk ishte fare e thjeshtë, se do të përballoja dyshime të vazhdueshme dhe armiqësi nga qarqe të ndryshme dhe se nuk ishte i sigurt përfundimi me sukses i kësaj përpjekjeje. Megjithatë e pranova përgjegjësinë dhe rreziqet me besim, dashuri dhe durim, si shërbesë misionare. Ajo që u bë, nuk gjeti thjesht miratimin dhe entuziazmin e orthodhoksëve në Shqipëri, por edhe pranimin e pëlqimin e të gjithë orthodhoksëve dhe gjerësisht të Kishave të tjera në të gjithë botën.

9. Dhe në fund: a po punoni ju që drejtimi i Kishës të jetë në duar të sigurta dhe ndjeshmëritë e shqiptarëve për të pasur në krye të Kishës së tyre Ortodokse një shqiptar, do të respektohen?

Që nga viti i parë përpjekja ime ishte krijimi i klerit vendës. Për këtë themeluam Akademinë Theologjike dhe Liceun kishtar, në mënyrë që të përgatiten kuadrot e përshtatshëm për Kishën tonë. Siç thashë, kam dorëzuar 135 klerikë, të gjithë shqiptarë. Sot vetëm 5 klerikë të huaj shërbejnë në Kishën Orthodhokse të Shqipërisë, ndërsa në komunitetet e tjera fetare ka në mënyrë të pakrasueshme më shumë. Përgatitja e episkopëve të përshtatshëm është diçka shumë kërkuese, sepse duhet të jenë në mënyrë të ndërgjegjshme të pamartuar dhe me edukim të rëndësishëm teologjik, kishtar dhe social. Që prej 1998-ës është dorëzuar episkopi i parë, shtetas shqiptar, Mitropoliti i Korçës, Hirësia e Tij Joani, dhe shumë shpejt do të mbarojnë studimet dhe përgatitjen e përgjithshme disa kandidatë të tjerë për episkopë, të cilët do të përbëjnë kryesinë e Kishës, në përputhje me sistemin e saj sinodik.
Së fundi, që Kisha jonë të durojë trysninë e kohëve dhe të zhvillohet normalisht, duhen akoma përpjekje të stërmëdha, në mënyrë që të arrihet edhe autonomia e saj ekonomike – nëse doni ta quani ndryshe “autoqefalia ekonomike”. Nuk është fare e thjeshtë të sigurohen rroga dinjitoze për episkopët, për klerikët dhe kuadrot e tjerë të Kishës Orthodhokse pa pasur asnjë mbështetje ekonomike të qëndrueshme, me pronat e Kishës të shtetëzuara prej vitesh. Gjatë periudhës së shërbesës sime këtu, arritëm të krijojmë një kapital shumë të rëndësishëm, që do të kontribuojë në të ardhmen si në drejtimin ashtu edhe në pavarësinë ekonomike të Kishës. Mos harroni nga ku filluam dhe ku, me hirin e Perëndisë dhe mbështetjen e mijëra miqve, kemi arritur vetëm brenda pak vitesh. Orthodhoksët në shumicën e tyre e njohin gjithë këtë punë që u krye me një mijë vështirësi dhe pengesa. Dhe e dinë se kurrë në të kaluarën Kisha Orthodhokse e Shqipërisë nuk kishte pasur gjallërinë dhe krijimtarinë e viteve të fundit.

19 dhjetor 2005
revista ABC

[ilia spiro]

Ai i dha shpresë vendit të tij

Historia e Kryepiskopit Anastas Janullatos - Artikull i revistës së njohur “Parade”, botuar në SHBA

- nga Nicholas Gage -

“Ne nuk duhet të humbasim asnjë ditë të vetme.”

Një plumb ka mbetur në dritaren e zyrës spartane të Kryepiskopit Anastas në Tiranë, i ndaluar në fluturimin e tij nga xhami i dyfishtë. Ai është shtënë nga një snajper gjatë trazirave politike të vitit 1997, që e shtynë Shqipërinë - një vend me shumicë myslimane - në kaos dhe kur jeta e Tij rrezikohej shumë. Kryepiskopi thotë: “E kam lënë aty, për të më kujtuar së jeta mund të mbarojë në një sekondë. Ne nuk duhet të humbasim asnjë ditë të vetme’’. Pak njerëz i përdorin ditët e tyre si Kryepiskopi Anastas. Delikat por energjik, hierarku 73-vjeçar i ka kaluar këta 12 vjetëte fundit, duke kapërcye r pengesat e pamata, për të arritur një mrekulli të prekshme në një nga vendet më të varfra të Europës.

Gjatë regjimit komunist, që zgjati nga 1944-1990, Shqipëria - një vend me 3,5 milion banorë në veri të Greqisë, u bë vendi i vetëm në botë që ndaloi çdo formë ushtrimi të fesë. Edhe vetëm bërja e kryqit mund të të çonte në burg. Çdo kishë a xhami u shkatërrua apo u kthye për përdorim sekular dhe Shqipëria u izolua nga pjesa tjetër e botës.

Në dyzinën e viteve që Anastasi ndodhet në Shqipëri, ai jo vetëm që ringjalli Kishën Orthodhokse, por dhe frymëzoi një popull të hidhëruar dhe të keqtrajtuar. “Nuk më vjen në mend asnjë tjetër që të ketë kontribuar më shumë në rilindjen e Shqipërisë si një vend i lirë Europian sesa Kryepiskopi Anastas”, - thotë Kryeministri i Shqipërisë, Fatos Nano.

Si ish-profesor universiteti, që ndihmoi të rilindte një popull të goditur nga dekadat e diktaturës së pamëshirshme, Ai u ofron një mësim të fuqishëm amerikanëve, që po përballen me të njëjtën sfidë në Irak. “Tani, irakenët, si shqiptarët kur unë erdha këtu, janë dyshues dhe jo miqësorë, sepse ata kanë jetuar për shumë kohë nën frikë dhe shtypje, - thotë Kryepiskopi Anastas. - Sekreti për të ndryshuar këtë sjellje është që të tregohet, se amerikanët tregojnë kujdes dhe se amerikanët tregojnë kujdes dhe respekt për ta. Respekti për tjetrin është njëkohësisht esenca e Krishtërimit dhe e Demokracisë. Është veçanërisht e rëndësishme t’i qëndrosh besnik këtij parimi në vendet ku ka përplasje kulturash.”.

Pas rënies së komunizmit, Kryepiskopi Anastas u dërgua në Shqipëri më 1991 nga Patriarku Ekumenik i Konstandinopojës, lideri shpirtëror i të Krishterëve Orthodhoksë, për të parë gjendjen në të cilën ndodhej besimi në vend. Ai gjeti 1600 kisha të shkatërruara dhe vetëm 22 priftërinj të moshuar ende gjallë, nga 440 që kishin shërbyer në Shqipëri para komunizmit.Por shqiptarët ishin kaq të dëshiruar për liri besi mi, dhe shumë prej tyre mblidheshin për shërbesa në vendet ku asgjë nuk kishte mbetur nga kishat e tyre të mëparshme, veç kambanave të thyera.

Kështu, Patriarku i kërkoi Anastasit të qëndronte dhe të rindërtonte vetë ai Kishën Orthodhokse. Kur propozimi i tij u bë i ditur, shumë dyshonin se shkollari delikat - i lindur Anastas Janullatos në Pire të Greqisë - mund ta përballonte sfidën. Dy atake të rënda të malaries e kishin detyruar të linte misionin e Tij në Afrikën Lindore, por ai vazhdoi të jepte mësim dhe tëshkruante libra, përfshirë edhe një studim të respektuar për Islamin.

Kur thirrja erdhi për të shkuar në Shqipëri, “të gjitha arsyet më thonin se ishte një mision pa asnjë shans”, thotë Kryepiskopi Anastas, i cili flet pesë gjuhë të huaja, përfshirë dhe anglisht. “Mua m’u kërkua të ringjallja Kishën pa asnjë mbështetje financiare, në një vendnë nevojë, që po kalonte një tranzicion të ashpër politik. Unë duhet të mësoja një gjuhë të huaj të vështirë në moshë të thyer, të jetoja në kushte të vështira, pa pritur të kisha siguri kundër kërcënimeve për jetën time. Çdokush tha se do të isha i çmendur të qëndroja .”

Pastaj, thotë, ai pa dëshpërimin në fytyrat e shqiptareve që takoi. “Mendova, Kush do t’i ndihmojë këta njerëz? Kush do t’u japë atyre shpresë?” Unë e dija që kjo ishte një sprovë dhe unë i thashë vetes: “Në qoftë se ti ke besim, qëndro dhe përpiqu. Në qoftë se jo, kthehu në shtëpi”.

Kështu ai qëndroi. Gjatë dekadës në vazhdim Kryepiskopi kapërceu shekuj problemesh etnike dhe fetare, për të ngritur një Kishë të re në të gjithë vendin. Ai ndërtoi 83 kisha, restauroi 140 kisha të tjera të rrënuara, restauroi pesë manastire dhe ndërtoi një seminar, një shtëpi për murgeshat dhe një seli për Kryepiskopatën.

“Që në fillim, ai u përpoq jo vetëm për ringjalljen e Kishës Orthodhokse të Shqipërisë, por edhe për t’u shërbyer gjithë shqiptarëve - duke ndërtuar shkolla, klinika mjekësore, qendra rinie, shtëpi fëmijësh, kopshte dhe kampingje, - thotë At Lukë Veronis, 38 vjeç, një prift orthodhoks nga Pensilvania, që ka punuar me Kryepiskopin për 9 vjet. - Të gjitha janë të hapura për të gjithë - të krishterë, myslimanë, jobesimtarë.”.

***

“Përparësia jonë më e madhe është rinia”, shpjegon Anastasi, i cili po qetësonte një grup fëmijësh fshati, të cilët po prisnin në radhë të mjekoheshin në një klinikë dentare lëvizëse, duke u ulur ai i pari për të kontrolluar dhëmbët.

Admirimi që ai ka fituar nga gjithë shqiptarët e shpëtoi misionin e Tij - dhe ndoshta dhe jetën e Tij - më shumë se një herë. Meqenëse ai erdhi nga Greqia, e cila ka probleme kufitare me Shqipërinë dhe pse mbrojti të drejtat e minoriteteve, duke përfshirë grekët etnikë, ai ishte objekt i sulmeve të egra.

Në vitin 1994 - në një përpjekjepër ta larguar Anastasin - presidenti i parë i Shqipërisë i zgjedhur në mënyrë demokratike, Sali Berisha, projektoi një kushtetutë, në të cilën kërkohej që kreu i Kishës Orthodhokse duhej të ishte i lindur në Shqipëri dhe të jetonte atje prej 20 vjetësh. Kushtetuta u hodh në referendum; të gjithë ishin të sigurt që do të aprovohej, sepse kishte mbështetjen e qeverisë. Kryepiskopi bëri gati valixhet. Por, për çudinë e të gjithëve, kushtetuta u rrëzua; Shqiptarët e të gjitha besimeve të mëdha kishin votuar kundër saj.

Me kalimin e kohës, Kryepiskopi fitoi dhe admirimin e Sali Berishës, i cili është edhe lideri aktual i partisë më të madhe opozitare. “Unë respektoj ato që ai ka arritur, veçanërisht për ringritjen e Kishës Orthodhokse”, - thotë tani dr. Berisha, një kirurg zemre.

Pasi i mbijetoi referendumit, Anastasi përballoi shumë problemenë kaosin e vitit 1997, kur në Shqipëri ranë skemat piramidale, në të cilat shumica e shqiptarëve kishin investuar. Të gjithë të huajt, me përjashtim të 20 vetëve, lanë vendin; mbisundoi anarkia; u shpërthyen depot ushtarake dhe u morën një milion armë. Nata ndriçohej nga armët që shkreheshin. Kryepiskopi u shfaq në radio e televizor, duke bërë thirrje për qetësi dhe nxitur shpresë. “Erdhën punonjës ndërkombëtarë të ndihmave dhe të gjithë ne, përfshirë edhe Kryepiskopin, shpërndanim ushqime për familjet në nevojë, nganjëherë duke udhëtuar tetë orë deri në ndonjë fshat të humbur”, - thotë Penny Deligiannis, e cila drejtoi ushtrinë humanitare të Kishës Orthodhokse në Shqipëri.

“Çdo natë hapnin zjarr mbi zyrën dhe rezidencën time, - rikujton Kryepiskopi, - por, për fat asnjë nuk u godit, faleminderit Perëndisë”.

Pavarësisht nga rreziku, Ai beson se kjo përvojë e solli atë më pranë shqiptarëve: “Ajo provoi se ne nuk jemi këtu vetëm për të luajtur Samaritanin e mirë, por për të jetuar me ta, për të ndarë rrezikun që ata përballojnë dhe për t’u treguar, se dhe në kohën më të vështirë, kishte gjithmonë shpresë.”

Dy vjet më vonë, mijëra shqiptarë nga Kosova u derdhën në vend, kur forcat serbe i sulmuan. “Ne ndihmuam sa më shumë të ishte e mundur nga ata, duke ditur që shumica ishin myslimanë”, - thotë Anastasi. - Mblodhëm më shumë se 12 milion dollarë për të ndërtuar kampe për të strehuar, ushqyer e kujdesur për rreth 33mijë refugjatë.

Këto përpjekje ndihmuan të forcohen marrëdhëniet e Kryepiskopit Anastas me shqiptarët myslimanë. “Ne përpiqemi të tregojmë, se komunitetet fetare mund të shkojnë sëbashku dhe të ndihmojnë njëra-tjetrën,- thotë Anastasi. - Islami ka mundësi të bëhet shumë agresiv ose shumë i moderuar. Gjëja më e rëndësishme është të shmangim rënien e institucioneve fetare në duart e fanatikëve”.

Sulmi ndaj Irakut ka shqetësuar Arabët, beson ai. “Ata ndihen të prekur, por nëse Amerika tregon se është e sinqertë në respektimin e lirisë dhe fesë së popullit iraken, qëndrimi i botës myslimane do të përmirësohet ndjeshëm.”

Për të ndihmuar shqiptarët myslimanë Kryepiskopi përdori deri në limit burimet e Tij, të cilat vijnë tërësisht nga donacione. Një shembull është klinika mjekësore në Tiranë, ku kujdesen për 3000-4000 vetë në muaj, shumica myslimanë. “Asnjë nuk është kthyer mbrapsht, - thotë Charles Linderman, 37 vjeç, mjek amerikan që vjen nga Cleveland-i, i cili drejton sektorin e kirurgjisë, - dhe unë e di që ende janë lënë kisha të pandërtuara, në mënyrë që të funksiononte klinika.” Ndërmjet pacientëve kanë qenë vejusha dhe vajzae diktatorit komunist Enver Hoxha, i cili nxori të jashtëligjshme fenë.

Kryepiskopi Anastas është i guximshëm edhe me të krishterët e tij orthodhoksë: “Kur ne filluam seminarin tonë, të gjithë u çuditën që pranuam studente femra, - kujton Ai. - Ne na duheshin ato të drejtonin programe dhe të jepnin mësim, por gjithashtu, unë besoj se gratë mund të lozin një rol më të madh në jetën e Kishës”.

Si rezultat i kësaj largpamësie dhe arritjeve të tij, Kryepiskopi ka tërhequr në Shqipëri amerikanë dhe evropianë - përfshi këtu mjekë, infermiere, arkitektë, priftërinj dhe deri ekspertë kompjuteri - që e ndihmojnë në punën e Tij.

Projekti më ambicioz i Anastasit, të cilin ai e sheh si kurorëzim të misionit të Tij në Shqipëri, është të rindërtojë një Katedrale Orthodhokse në Tiranë, për të zëvendësuar atë që ishte shkatërruar nga komunistët. Emri që ka zgjedhur për katedralen mishëron atë çka ai ka bërë për Shqipërinë dhe shqiptarët - “NGJALLJA’’.

--------------------------------------------------------------------------------

[ilia spiro]

Në 3-vjetorin e sulmit terrorist mbi kullat binjake

“Mëngjes lutjesh për paqen”

Më 11 shtator, në trevjetorin e sulmit terrorist mbi kullat binjake të Nju Jorkut, në Galerinë e Arteve në Tiranë, u zhvillua një ceremoni përkujtimore. Ajo ishte titulluar “Mëngjes lutjesh për paqen” dhe u organizua nën kujdesin e posaçëm të Presidentit të Republikës, z. Alfred Moisiu dhe të Kryeministrit, z. Fatos Nano.
Në ceremoni morën pjesë edhe Zv.Kryeministri, z. Namik Dokle, znj. Makbule Çeço, z. Pandeli Majko, i ngarkuari me punë i SHBA në Tiranë Steven Zate etj. Merrnin pjesë edhe përfaqësues të komuniteteve fetare, ku Kisha jonë përfaqësohej nga Kryepiskopi Anastas dhe Protopresviter Jani Trebicka.
Kryesekretari i Sinodit të Shenjtë, Protopresviter Jani Trebicka, lexoi “Lutje” dhe “Mesazh” të Kryepiskopit Anastas, hartuar me këtë rast, të cilat po i botojmë. Veprimtaria përfshinte përveç fjalëve të të pranishmëve edhe një ekspozitë me foto nga ngjarjet e tmerrshme të 11 shtatorit 2001 dhe prezantimin e librit “Mos harroni”, me materiale të gazetës “New Jork Times” dhe të revistës “Times”.

LUTJE

“Çdo krim në emër të fesë është krim kundër vetë fesë”

Nga Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë,
Prof. Dr. Anastasi

O Perëndi dhe Zot i gjithësisë, Dritë dhe Gjykatës i botës, shpirti ynë, plot dhembje dhe shqetësim, sjell ndër mend ngjarjet tragjike të 11 shtatorit 2001 në Nju Jork dhe aktet e njëpasnjëshme të dhunës që pasuan që atëherë, deri në tragjedinë në shkollën e Beslanit të Rusisë, ku terroristë mizorë u mbollën tmerrin dhe vdekjen qindra fëmijve.

O Zot i paqes dhe i dashurisë, prehu shpirtrat mijëra vëllezërve tanë që humbën jetën padrejtësisht, duke u bërë viktima të kësaj dhune të tmerrshme; shëro plagët që shkaktuan këto goditje në zemrat e të afërmve dhe miqve. Dhembja dhe ankthi ynë, o Zot, arrin kulmin kur shohim terroristë që pa ngurruar u marrin jetën madje dhe fëmijve të pafajshëm, që përlyejnë edhe emrin Tënd, duke iu referuar besimit tek Ti.

Ruaje, o Zot, botën tënde nga kjo paranojë dhe egërsi e frikshme. Na ndihmo të gjithë për të kuptuar se çdo krim në emër të fesë është krim kundër vetë fesë dhe fyerje e Emrit Tënd të Shenjtë.

O Zot, në këto çaste, kur konflikte të dhunshme, akte terroriste, padrejtësi dhe hakmarrje lëndojnë njerëzimin, ku miliona njerëz të të gjitha moshave rrojnë në varfëri, mjerim dhe pikëllim, Të lutemi mos na braktis, edhe nëse ne, dashur ose padashur, Të braktisim.

O Zot mëshirues, zbute dhembjen që shtrihet në tokën tonë. Na jep ndjeshmërinë dhe guximin për të ndihmuar atje ku bëhen përpjekje për paqen, mirëkuptimin, bashkëpunimin dhe pajtimin ndërmjet njerëzve dhe popujve, që ndodhen afër ose larg nesh. Falna, o Zot, të gjithëve një paqe të plotë. Paqe me Ty, paqe me veten tonë, paqe me njerëzit e tjerë, afër ose larg. Paqe me tërë krijimin Tënd.

Na bëj, o Zot, njerëz krijues, të ndershëm dhe të gatshëm për të punuar për progresin, drejtësinë, paqen dhe solidaritetin në të gjitha nivelet: lokal, ndërkombëtar, mbarëbotëror.

Na beko, o Zot i paqes, që ta ndjejmë praninë tënde çdo ditë dhe na ndihmo që me fjalën dhe veprën tonë të jemi një rreze që përhap dritë shprese dhe paqeje. Amin.

11 shtator 2004




Nga Mesazhi

“Asnjë luftë nuk është e shenjtë. Vetëm paqja është e shenjtë!...”


Nga Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë,
Prof. Dr. Anastasi


E gjatë është lista e viktimave të terrorizmit që nisi më 11 shtator 2001 në Nju Jork, deri në hekatombat e fëmijëve të pafajshëm në shkollën e Beslanit të Rusisë. Ndërmjet tyre rrezikon të gjendet edhe feja.

Më 5-7 shtator 2004 në Milano, qindra burra e gra nga 60 vende të ndryshme të botës dhe nga fe të ndryshme, morën pjesë në një kongres të madh ndërfetar me temë: “Guxim për një humanizëm të ri, shpirtëror”. Thirrja për paqe, nënshkruar nga të gjithë pjesëmarrësit, ndërmjet të tjerave thekson: “Paqe është emri i Perëndisë. Ndaj, ata që shfrytëzojnë Emrin e Shenjtë të Perëndisë për të bekuar luftërat e tyre, i japin mallkim kauzës për të cilën luftojnë dhe e largojnë veten e tyre nga Perëndia. Asnjë luftë nuk është e shenjtë. Vetëm paqja është e shenjtë!... Duke u thelluar në traditat tona fetare, e kemi kuptuar më mirë se frika, terrorizmi dhe lufta e vënë njerëzimin në rrezik vetëshkatërrimi dhe se njerëzit përfundojnë t’i nënshtrohen asaj së keqeje, të cilës synojnë t’i kundërvihen... “.

Stuhia terroriste dhe ajo e luftës që ka shpërthyer në fillim të shekullit të 21-të, nuk duhet të marrë me vete edhe shenjtërinë e fesë, duke infektuar zemrat e njerëzve me hidhërim dhe armiqësi ndaj fesë së tjetrit. Shkatërrime më të këqija edhe se ato nga armët e shkatërrimit në masë, mund të shkaktojë nxitja e intolerancës fetare. Radioaktiviteti i urrejtjes, i pasuruar me “uraniumin” e pasionit fetar, zgjat edhe pas mbarimit të akteve terroriste dhe konflikteve luftarake, për dhjetëvjeçarë, ndoshta për shekuj, siç ka ndodhur me kryqëzatat dhe “luftërat e shenjta” të së kaluarës.

11 shtator 2004