Gjergj Kastriot Skënderbeu

[GL_Branch]

pak nga fundi ja ka fut kot ky...

[antikonformisti]

Dokumentet e para mbi familjen e Kastriotëve, flasin për gjyshin e Skëndërbeut i cili kishte në zotim "feud" 2 fshatra në zonën e Dibrës së vogël, mes tyre fshati Sinë që ekziston akoma. Sipas Marin Barletit.
Në Dibër u ndal Skëndërbeu në radh të par kur u rikthye në atdhe. Nëse do gërmonim më shumë, do të ishte e vështirë të gjenim fakte të tjera të besueshme nga burime të dyshimta.

[BARAT]

Fryma mistike që gëlltiti Skënderbeu

Nga Gëzim Llojdia

Skënderbej. Kështu gjëndet i shkruar emri i kryeheroit shqiptar. Ka vijuar në këtë
formë të shkruhet: Skënderbe . Besohet se do të shkruhet pikërisht kështu: Skënderbe. Rrjedhoja. Skënderbej është emër i muslimanizuar.
Ndërtimi i emrit. Përbërësit e këtij emri janë:emri Iskënder. Cka do të thotë në mos gabojmë Aleksander. Dhe titulli =bej.

Rishfaqet Ekrem B. Vlora me këtë arsyetim, shqyrtimi i titullit bej. ”Kjo ka ndodhur në një period të caktuar të shek. XIV. Titulli bej, saktëson ai, ka prejardhje –tataro-turke. Fillimisht kuptimin princ. E. Vlora, saktëson se osmanët ua dhanë këtë titull, që në fillim të pushtimeve të tyre (1450), mëkëmbësve të sulltanit, në qëndrat administrative ushtarake, civile... Skënderbeu e mori këtë titull. Arsyet. Për trimëri në luftimet e zhvilluara në Azinë e Vogël dhe në Ballkan.

Emri: Skënderbej. Në ç’orbitale shekulli vërtitet, ekzistenca?Diku thellësi shekujsh. Shek. XV. Dikur ky emër na zgjon hapësirat. Dikur-burim i pashtershëm. Dikur, ky emër, i njohur nëpër të gjitha kronikat e kohës. Dikur ka qënë një pozicion ushtarak në një nga ushtritë më të llahtarshme të perandorisë, armatës së pathyeshme të jeniçerëve.

Një emër. Bashkëjeton. Me një titull. Jetë. 600 vjetë. Vendosur dhunshëm. Dhimbshëm pa dëshirën e vet.

Gjëndet fakti. Skënderbeu, ka qënë bektashi. Me bindjen e vet. Në shekullin e XV. Skënderbeu, hyri në bektashizëm. Flasin kronikat e kohëve. Nga kohëshekulli XV. Në perandorinë osmane ka hyrë emri Skënderbe. Në trupat jeniçere Skënderbeu ka patur pozicionin e komandantit në armatën e trupave të shënuar. Emri: Gjergj Kastrioti-Skënderbeu. Emri i krishter: Gjergj Kastrioti. Ai musliman: Skënderbej.

Historia e ngritjeve dhe zbritjeve të emrave. Kur njëri prej këtyre emrave regjistronte përndritjen. Tjetri munxosej. D. m. th e robëronte errësira. Ngrihej emri tjetër. D. m. th e kishte përzënë errësirën S’kishte më kohë të treste dhimbjen. Ndërkaq pllakosje muzgjesh binin përmbi emrin tjetër. Kyçej goja përdhunshëm emrit tjetër. Që të limitojmë , të gjykojmë. Cdo orbitale kohe vendoste emrin e vet.

ZË NJË HISTORI EMRASH
1-Gjergj Kastrioti. Konsiderohet emri i parë i vendosur nga fjala atërore në kullën arbërore. Ky emër u përdor dhe jetoi përveçse në copëzën e parë të jetës rreth moshës 9 vjeçare, për periudhën tjetër humbi, u zhduk pa gjetur më parë arsyet, pra ka të bëjë me errësirën, që i ra dhe e përpiu, pas kohës 9 vjeçare.

2-Skënderbej . Është emri i dytë. Është emri musliman, që e njohën turqitë në kohën e ardhjes në kryeqëndrën e perandorisë, Adrianopojë. Kreu operacione luftimi në Azinë e Vogël dhe në Ballkan.

3-Bashkëudhëtar-emrash:Gjergj Kastrioti-Skënderbej. Një shumicë kohe kanë udhëtuar të dy emrat. Emri i krishter, zgjoi ëndërrat në fillesë. Emri musliman shoqëroi një copë udhë perandorie. Turpërisht, osmanët i fshehën emrin. Më tej. Kronikat shkruheshin me trajtën:Gjergj Kastrioti-Skënderbeu. Rrallë: Gjergj Kastrioti. Akoma më rrallë Skënderbej Kastrioti. Shkruesit. Emrin e parë e gjenë të shkruar në të shumtën e kronikave përtej Adriatikut, dhe ato të kohës shqiptare. Sidomos priftërinjt katolikët e cilësonin kështu. Kuptohet edhe sëra e shqiptarëve shkrues. Emri i dytë. Është përdorur vetëm nga A. Tomorri, klerik bektashi shqiptar.

Skënderbe, pothuajse përbën palcën e kronikave të gjithë kohërave.
Pika e rëndesës. Shpirti. Ka të dhëna, që flasin. Skënderbeu ka patur një ngritje në epet e sipërme të shpirtit. Madje mundet të jetë afruar edhe pikës së rëndesës shpirtërore. Skënderbeu këtë përvojë shpirti e mori në kohën e qëndrimit në perandorinë osmane. Por koha e saj mundet të llogaritet kur ai aderoi në bektashizëm. Një rrugë shpirti. Bashkëshoqëroi trupat jeniçere të formëzuara nga fryma e bekuar e Haxhi Bektashit.

1-Skënderbeu e braktisi këtë armatë natën e vitit 1443. Atje për ku ishe nisur: Mirëvafshë!Duke i dhënë një herë, për të fundit herë lamtumirë, fytyrës së trupave special. Këtyre vijëzueseve, të perandorisë krahëgjerë.

Besimi në fe. I përkiste bektashizmit. Myhib, grada që përvetësoi. Aderoi në këtë tarikat. Mbeti në Adrianopojë, copëra vitesh të mbertura pas.

2-Si historia e Skënderbeut. Diçka e përafërtë. Përkon. Imazhi i Ali Pashait të Tepelenës. Taçi . Në kokë zbulonte një lloj përkatësie fetare. Ai ishte bektashi . Mori dorë. Grada: myhib i Shememi Baba Krujës.

Vijëzimi. Dy kohë. Me perandorinë brenda qerthullit të saj. Kundëra perandorisë. Në mëvetësi.

Ka një lidhje të qëndrueshme Ali Pashai. Me bektashinjtë formëzoi një lidhje kundër osmanëve. Qeverisi për kohën. Zhaurimën e jetës. Ndërprerë tragjikisht. Kokë e kriposur në Stamboll. Trupi , përhumbi në ftohtësin e tokës së vet.

3-Naim Frashëri . Nënpunës i lartë i perandorisë osmane. Por ishte bektashi dhe shkroi për zgjimin e shqiptarëve. Ishte bektashi. Myhib i Baba Alush Frashërit. Vdiq një mëngjes të ftohtë tetori. Por mbeti poeti i pafundësive.

Edhe njëherë për emërtimin: Skënderbeu i krishterë
Aktulisht, po gjenë citime të këtilla, qoftë nëpër mediumet apo në botimet e shumta:Skënderbeu i krishter. Një emër musliman, që u fut në kronikat e mëvonshme të krishtera. Rikthimi në Arbëri. Rrethimet rrëmintare. Gjunjëzimi, që i bëri perandorisë. E megjithëatë ende vijohet të shkruhet kjo fjalë, që tingëllon e çuditshme:Skënderbeu i krishterë. Emri Skënderbe ishte vendosur në kohën e gjatë ku u rrit dhe përfundoi në rradhët e jeniçerëve. Por me largimin, aktin që ndërmori Skënderbeu një mbrëmje të vitit 1443, i vendosi lidhje me vendet e krishtera përtej detit, që synonin rrëzimin e perandorisë osmane, që atë kohë mbante dhe ndërkaq luante edhe rolin e lidershipit të botëror islamik. Skënderbeu ngriti murre qëndrese për krishterimin. Por njëkohësisht kjo shërbente mbrojtje dhe pavarësi për vendin e tij. Prej kësaj krishterimi përfitoi për ta afruar në gjirin e vet. Lidhjet, dekorata e Papa Piut, ikja atje pas vdekjes së tij të fëmijëve të vet, varrosja në katedralen e Shën Nikollës në Lezhë, dëshmojnë realisht se ky kryehero ndonëse ruante një emër musliman dhe një titull bej ai vdiq si i krishterë. Ky realitet, njihet sot.

Kështu, që nga historia thënia më e saktësuar për emrin e këtij kryeheroi do të shkruhej: Gjergj Kastrioti-Skënderbeu. Bashkëudhëtisht ky emër ka qëndruar në kronikat e të shumtave në kohëra, si mërmërima e pafundësisë pranverore.

Në të vërtet emri Skënderbe e mbylli epopen e vet atë natë të uruar, kur ai braktisi armatën jeniçere në kronikën e vitit 1443. Ndonëse ky emër nuk u harrua, ai ashtu u përdor edhe kur ai ishte mbrojtësi më i madh i krishterimit. Thirrej Skënderbe. Edhe në botime të huaja, ndërkaq ai përdoret dhe do të përdoret. Më realiste do të ishte përdorimi: Gjergj Kastrioti-Skënderbeu. Ky emër do tu shkonte më tepër shtat të gjitha periudhave, që përshkoi kryeheroi i kombit. Jashtë këtij emri asgjë nuk harrohet. Ai i përfshinë brenda të gjitha. Edhe të krishterin, edhe bektashiun. Simbolika e tij është gati e thjeshtë . Është ripërcjellja e një emri të çuditshëm , ku ndërthurren krishterimi dhe bektashizmi:Gjergj Kastërioti-Skënderbeu.

Njihet ndërkaq fakti se emri atëror rrojti fare pak. Të paktën u fol ashtu në 9 vite të jetës në Arbëri. Dritësimi i tij ishte kaq, por më tepër kapi përmasa pas shumë kohësh. Ky emër u shua, u nxor me përdhunë nga drita duke e zhbënë në errësirë në kohën e perandorisë ku ai jetonte atje. Megjithëse ai i braktisi trupat speciale dhe erdhi në viset e veta, ai thirrej Skënderbe. Edhe në mjaft kronika ai thirrej po kështu: Skënderbe. Ashtu, siç ishte thirur në Adrianopojë. Është e çuditshme historia e këtij emri. Ai mbart figurën e një njeriu, që kishte luftuar për perandorinë, por një ditë u rikthye në viset e veta duke bërë rezistencën më të madhe, duke e gjunjëzuar perandorin në këtë copëz të Europës juglindore. Por ishin qëllimet fisnike . Përzurjen ose më shkoqur shporrjen nga këto vise të këmbës pushtuese osmane. Mbajtja larg e kombit të vet nga perandoria osmane.

Jeta e Skënderbeut. Jeta e një kryeheroi. Është vazhdimësia e pandërprerë e një jetë tërmetore. Me dy pjesë. Njëra në Adrianopojë, jeniçerë, komandant në këto trupa. Princ dhe udhëheqës i një populli në një hark kohe ku ruhet brenda ¼ e shekullit.

1-Urat nga ku kanë kaluar botimet, që kanë dashur të sjellin, Skënderbeun. Shtjellojnë përveçëse trimërisë, rrethimeve, ndihmën krishterimit, rrëzimet e perandorisë përpara Krujës, por një pjesë e jetës, që ka fërfëllitur në Adrianopoj mbetet e strukur, në vite të jeniçerllëkut. Mungojnë faktet për adoleshencën, jeniçerllëkun në Adrianopojë. Këtë urë , do të shënoja. Një soj ure tip pasarel, gjysëm të varur e të këputur .

Kujtime të gjymtuara, rrjeshta të humbur. Fjalë të njëjta. Pra u rrëmbye, u rrit në perandori, ishte jenicerë, u dallua për trimëri. Pikërisht këtu në këtë kohë ka ngecje të mullirit në vend. Detaje të harruara se ishte bektashi, apo ishte harresë e qëllimshme?Duhet përmendur për suprizën e mirë, që studjuesi serioz M. Zeqo, e thot hapur këtë fakt tek “Syri. . . . . ”.

C’frikë ka po të rajvizosh gjërat e vërteta ?Të ringrihet ashtu siç ka qënë. Se edhe ai shekull me inicialet XV i atill ishte. Shkruhen dhjetra dëshmi, për këtë shekull të ndarë në religjone me armiqësi të hapëta. Por brenda kësaj kohe është korracuar edhe koha e Skënderbeut. Është një kohë e papërsëritshme shqiptare, të paktën për atë gjatësi 500 vite sfilitje.

2-Ekzistenca e një fakti . Ndërkaq është një pikë. Besimi, që adhuroi. Regjistroheni: Bektashizmi. Edhe po të donte brenda asaj korrace të fortë nuk të jepej tjetër. Por ai aderoi në bektashizëm me bindjet e veta në mënyrë të pashmangshme. Brenda këtij trëndafili të pastër në kopshtin e islamit do të gjente urën e madhe, që rajvizohej si urë shpirti e ndritshme, e kthjelltë e stuhishme. Skënderbeu veproi si të gjithë bektashinjtë. U pranua aty, por ngjiti një shkallinë të tij, u bë myhib.

3-Cfarë regjistronte tarikati bektashi për Skënderbeun ?

Bektashizmi ishte tarikat i fuqishëm dritësor, që ringriti me trupën speciale perandorinë siç ishin jenicerët me kulme të larta, por ky përbërës ishte ai, që i filloi krisjen më tej çarjen e pandalshme, armiqësinë e hapur perandorisë osmane.

Arshiva ka të regjistruar humbje , që do të quhen të rënda, ndonëse për osmanët, është një defter me kapak të zinj.

Ikja e Skënderbeut, hapi gropa të mëdha në trupën speciale osmane. Korpusi special, që se treti dot ikjen e tij, apo xhindosja e sulltanit në Adrianopojë. Dhimbja e vdekjes, që zuri korpusin e bekuar , apo pritja e ëndërruar e kokës së Skënderbeut në Adrianopojë, që s’arriti kurrë.

4-Një farë pashai i Janinës me emrin Ali. Njohur me mbiemrin Tepelena. Kokërisuri Ali pashai i vuri pushkën perandorisë. Kufiri, juaj që nga sot kalon tek thana. Ky ishte gjykimi i tij. Rrëfimet lexojnë në shtetin e tij një aleancë me bektashinjtë shqiptarë, armiq të perandorisë. Qeverisja ishte produkt i kësaj ure. Përfundimi:kriposur , varrosur koka në kryeqëndrën Stamboll. Trupi, prerë e gjymtuar, baltosur në ishullorin e Janinës.

5-Bektashinjtë e teqeve shqiptare. Në ditët e përndritjes së kombëtare, kryen divorcin me bektashizmin turk thotë një studjuese e huaj N. Clayer. Bektashizmi shqiptar për këto arsye kishte kultivuar shqiptarizmin pa e ndarë detyrën e shenjtë. Kështu edhe Skënderbeu , ai u brumos me cilësi më të larta morale dhe shpirtërore pikërishtë nga bektashizmi. Dhe të gjitha këto lëndë në një trajtë tjetër i përdori në kohë, kur u bë princ i Arbërisë.

6-Ka një pyetje tepër serioze: A do të llahtarisej dot perandoria nga një emër tjetër shqiptari në kohën e Skënderbeut ?

Në çastet e pambarimit të librit. Gjejmë këtë përgjigje përkohësishtë:Shtetasit e tjerë, që rronin në këto vise aty kishin qënë edhe më parë. Ndonjë rebelim i vogël . Ngrinte krahët e një mëngjezi. Kishte ndodhur . Dhe ndodhte. Por jo me këto përmasa sa koha e rezistencës së Skënderbeut. Rebelëve , përgjithësisht u zgjidhnin shurdhimin e jetës. Ose i kishin zmbrapsur me intriga. Pra a mundej dot një shtetas tjetër brenda këtyre viseve pa këto vyrtyte , pa këtë ngritje shpirti të mbante kaq larg perandorinë për një kohë jo të vogël siç ishte një e katërta e shekullit? Rezistenca e brendshme pothuajse ishte rrëzuar. ”Nekrologjinë” e saj, e shkruante çdo kohë, perandoria. Nëpër murre të vjetëra .

7-Ardhja e Skënderbeut në Arbëri si ardhja e Mesia

Ardhja e dytë e pritshme shfaqet një ardhje qiellore. Ai nuk ishte ai foshnja i verbuar nga dielli i tokës tonë. N. F ka ndërtuar këtë ardhje. Tjetër sua. Zbriste një pëllumb i shkruar. Brenda këtij deti gjejmë. Dy fjalë me një kuptim. Edhe pëllumb, edhe i shkruar. Pëllumbat janë shpirtëra qiellor. Kur janë të shkruar. D. m. th janë të shënuar. Pra janë shkruar. Ky rast i përmbledh të dyja kuptimet. Në pikëzim të vesës, ai mbrinte si një pëllumb i shkruar. Pra ai ishte qiellor. I bardhë dhe zbriste prej andej. Sepse sundimtarët e këtij lloji, vërtet jetojnë në tokë, por shpirtin e kanë të ngërthyer në qiell.

Për të kuptuar Naimin, do të citoja: ç’përfaqëson pëllumbi i shkruar. Mesazhsjellësit e një lajmi historik. Thuhet se shenjtorët përdorin pëllumbat për habere të gëzueshme. Madje ata u rrinë shenjtorëve në supe , përmbi kokë, duke guitur tërë kohën. Ndërkohë thuhet se shënjtorët kanë një komunikim me pëllumbat. Me këta shpesë tejet të çuditshëm të urtë e misterioz.

8-Kohësjellësit. Koha kohën priste. Pritja për ardhjen e Skënderbeut kë nuk mundoi. Dita , ditën e priste. Nata, ditën e priste syhapur. Ora, orën e priste. Minuta, minutin e priste. Sekonda, sekondën e priste. Ardhë Mesai shqiptar. Skënderbeu, krahëshkruar.

Këtë e lexojnë kalkulimet e bëra. Të gjitha lëvizjet e tij. Fati i parathënë, luftrat, qëndresa, mënçuria, trimëria, pamja fizike, fuqia që posedonte shqyrtojnë se ai ishte një njeri përtej horizontit të njeriut të zakonshëm. Dimesionet e tij mund të renditen pa frikë tek njerëzit e jashtëzakonshëm, ose të ardhur . Pse tmerroheshin turqitë nga emri Skënderbe. Një njeri i zakonshëm nuk do të ngjallte dot kaq shumë tmerr perandorisë , ngase sepse ata e dinin ku ishte edukuar Skënderbeu. C’frymë mistike kishte gëlltitur në vite. Nëpër peragmente të zverdhur flitet se në rrethimet e Krujës i bënë edhe magjira. Një njeri i zakonshëm, përveçse do të ishte një pikë e vetmuar, do të ishte rrëzuar përpara hordhive me këto sulme, presione shpirti, frikëra e armata, jo një herë por qindra herë. Ashtu si në të vërtet u rrëzuan ata, që ngritën krye pas shuarjes së Skënderbeut. Por Skënderbeun nuk e rrëzuan dot. Cili ishte çelësi, që mbajti kyçur qëndresën shqiptare ?Fuqia e Skënderbeut. Ajo gjëndej brenda zemrës së zemrës. Ishte burim i pashtershëm energjie. Ishte dritëza, që dikur ai kishte thithur në kohën , që aderoi në bektashizëm. Aq e madhe ishte kjo forcë sa udhërrëfenjësi i vet Alijel Aala Baba i ka thënë sulltan Muratit II, se rikthimi i Skënderbeut në Adrianopojë ishte gjë që s’bëhej. Udhërrëfenjësi ishte fetar i thellë dhe e njihte pikën e horizontit shpirtëror të Skënderbeut. Kështu ai ja tha me ndershmëri sulltanit , por ky i fundit i hidhëruar e dogji të gjallë, udhërrëfenjësin bektashi të Skënderbeut, në një xhami aty nga viti 1445. Bektashinjtë thonë se udhërrëfenjësi është ai, që i njeh lëvizjet sizmike të një shpirti.

Pikërisht këto lëvizje shpirti kur u harmonizuan me ato të vendit të tij, kapërcyen përmasat e të zakonshmes. E gjithë kjo histori, që vërtitëm lexon përveçse një udhëheqës, apo princ të vërtetë, këtu nuk gabohet po të përmendet se ishte një njeri i ardhur, diku mes të shenjtëve.



E Premte, 13 Korrik 2007-gazeta ndryshe

[Hermes_Pellasgu]

Greket thone me te madhe qe Skenderbeu ishte grek....kane nje gje per tu admiruar qe e propagandojne shume mendimin e tyre....tani kane filluar dhe ne internet ne forume te specializuara
www.macedoniaontheweb.com (Forum)
nqs duam ti mbushum mendjen njeri tjetrit ( jo per mungese respekti ) por une e kam te mbushur, qe eshte shqiptar.......ka te tjere qe as qe e dine....kush di anglisht le te hyje tek ai forum dhe ti mbush mendjen botes.

[Cimo]

Gjergj Kastrioti Skënderbeu në një libër “ndryshe”


Dr. Musa AHMETI

Ideja se “është thënë gjithçka që duhej të thuhej për Gjergj Kastriotin Skënderbeun” dhe se “ajo që do të shkruhet tani e tutje nuk është gjë tjetër veçse përsëritje, kopjim apo vetëm harxhim kohe” është e gabuar, tendencioze, qëllimkeqe dhe e pavend. Duhet të kalojë edhe shumë kohë, të shpenzohet shumë mund, të sfidohen shumë burime, dorëshkrime, dokumente dhe literaturë tjetër, ndoshta edhe disa breza, që të thuhet diçka e ngjashme, por, asnjëherë nuk do të ndodhë që “përfundimisht u tha dhe u shkrua gjithçka” për Skënderbeun. Një pohim të tillë e përforcon edhe më shumë vepra “Skënderbeg /Scanderbeg/” e autorit Skënder Blakaj, botuar në Prishtinë nga Shtëpia Botuese “Arbi” ltd në bashkëpunim “BKUK”. Kjo vepër nuk është befasi, nuk është rastësi, nuk është diçka e papritur, por vazhdim i një pune të filluar para shumë vitesh nga autori që shkruan “Njohja ime me Gjergj Kastriotin Skënderbeun është e hershme. U thellua gjatë përgatitjes së serialit dokumentar televiziv (...) për arbëreshët e Italisë, më 1976-n,” [f. 341], për t’u vazhduar më vonë po nga i njëjti autor me ribotimet fototipike-anastatike kapitale të historisë shqiptare dhe albanologjisë në përgjithësi, të “Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia.” [Botimi i parë: Vindobonae, 1913-1918; vëll. I-II, ribotimi: Tiranë-Prishtinë, 2002] si dhe “Illyrici Sacri.” Venetiis, 1751-1819, vëll. I-IX, ribotimi: Prishtinë, 2004.

Struktura
Vepra që kemi në duar, “Skënderbeg /Scanderbeg/” është botim luksoz, me një përgatitje profesionale, me përkushtim dhe durim të madh, e ndarë në pesë kapituj - tërësi të veçanta, brenda të cilëve ka nënkapituj të shumtë, të cilët në raste të caktuara paraqesin edhe tërësi në vete, [f. 6-352]. Autori duke dashur të orientojë drejt lexuesin e pasionuar, por edhe studiuesit dhe historianët, specialistët dhe të interesuarit e tjerë, që në parathënie tërheq vëmendjen “Libri nuk është as krejt botim i ashpër shkencor me fusnota e shënime, as antologji mendimesh e pjesësh artistike për Skënderbeun, e as album i llojit që i njohim. Është diçka ndërmjet” [f. 21], pra një sprovë për një qasje të re të të gjitha atyre që janë të njohura, ose më saktë e atyre që autori, Skënder Blakaj i vë në qendër të librit të tij, përkatësisht, 65 autorë të ndryshëm të cituar, kush më shumë e kush më pak, në gjuhën shqipe të gjithë dhe një pjesë e tyre edhe të përkthyer në anglisht. Pastaj kemi një paraqitje për herë të parë [përveç botimit të parë në origjinal] në një vend, të gravurave të mrekullueshme nga shek. XVI, në të cilat simbolika dhe gjuha e artit shprehin namin që kishte Marin Barleti, libri i tij dhe subjekti që trajtohet në të, Skënderbeu, në atë shekull, për intelektualët gjermanë dhe zviceranë, si dhe 291 ilustrime që ka tërë libri, të ndara sipas kategorive në: 201 gravura; 44 faksimile-ilustrime; 25 fotografi; 14 portrete; 7 piktura; 5 frontespice dhe 2 medaljone.

Burimet
Rrethanat historike, në të cilat kaloi populli shqiptar nën sundimin dhe okupimin e perandorive të mëdha, nën administratën fetare të Vatikanit, Bizantit dhe Stambollit, nën ndikimin kulturor të gjuhëve greke, latine, turke e sllave, krijuan zbrazëti të shumta për periudha të rëndësishme të historisë sonë kombëtare. Burimet e shkruara, kryesisht u ruajtën jashtë Shqipërisë, në shtete të ndryshme në arkiva dhe biblioteka të shumta, shtetërore, kishtare, por edhe private dhe kryesisht në gjuhë të huaja. Njëri nga dokumentet më të rëndësishme për familjen e Kastriotëve, ngase për herë të parë gjejmë të shkruar emrin e saj, është dokumenti nr. 1019, nga fondi i dokumenteve të Vjenës, i lëshuar me 2 shtator të vitit 1368, që ruhet në Arkivin Historik të Dubrovnikut. Përveç rëndësisë se, për herë të parë përmendet emri “Kastriot”, ky dokument ka edhe një rëndësi tjetër të veçantë, ngase leximi, transkriptimi dhe përkthimi i tij është bërë në mënyrë të gabuar, veçanërisht nga studiuesit e huaj, gjermanë, të cilët nuk e njihnin me themel sllavishten. Kjo gjë ka nxitur studiuesit sllavë, që të nxjerrin përfundime të gabuara, se Skënderbeu qenka me origjinë sllave! Autori S. Blakaj, në veprën e tij, në nënkapitullin “Gabime në vepra dhe në shkrime për Skënderbeun” [f. 327-335], jep kontributin e tij në këtë fushë, duke nxjerrë përfundime të reja, duke bërë disa korrigjime dhe saktësime të disa prej autorëve që nga Marin Barleti e deri te disa nga shkrimet e viteve të fundit. Është shumë me vend pohimi i autorit Skënder Blakaj “historianët kanë shumë punë” [f. 342]. Për të ndriçuar në përgjithësi, një epokë të caktuar apo një personalitet të veçantë, të shquar në histori, siç është Gjergj Kastrioti - Skënderbeu, domosdo duhet mbështetur në burime dokumentare që ruhen nëpër arkiva të ndryshme, qofshin ato të botuara, pjesërisht të botuara apo të pabotuara; të cilat janë si një hallkë ndërlidhëse në mes historisë kombëtare shqiptare, me historinë e vendeve të Ballkanit, Lindjes së Afërme dhe Europës në veçanti.

Pyetjet që imponohen
Nënkapitulli “Disa nga pyetjet që imponohen” [f. 324-327] është njëri ndër pjesët më të realizuara të veprës. Në mënyrë të drejtpërdrejtë autori ngre problemet thelbësore me të cilat sot ballafaqohen studimet skënderbegiane. Është e pazgjidhur ende origjina e Kastriotëve, edhe pse ata për herë të parë përmenden në jug të Shqipërisë, në Kaninë, në vitin 1368, “aleancat antiosmane” [f. 324] nuk janë ndriçuar sa duhet, ku pas kërkimeve dhe studimeve të arkivave turke dhe të tjera, mendojmë se do të kemi një saktësim jo vetëm të “aleancave” dhe “rezistencës antiosmane”, por edhe vitin e dorëzimit të Gjergj Kastriotit Skënderbeut te sulltan Murati II, gjë që do të sqaronte shumë dilema, vitin e lindjes, ndoshta edhe vendlindjen, por edhe “miqësinë e fëmijërisë” me Mehmetin II, që ne mendojmë se është reale dhe e qëndrueshme, “zotërimet” [f. 325] dhe territoret e principatës së Kastriotëve, fati i vëllezërve të Skënderbeut, që ne pohojmë me siguri, se dokumentet aragoneze, venedikase dhe ato nga Vatikani, që së shpejti do t’i botojmë, japin përgjigje përfundimtare për këtë çështje, po ashtu, nga të njëjtat arkiva marrim përgjigje dhe për fëmijët e Gj. K. Skënderbeut; ndërsa me interes të veçantë janë problemet rreth tradhtisë së Skënderbeut nga Moisi Golemi dhe Hamza Kastrioti! S. Blakaj, me të drejtë pohimet e autorit turk, S. Kylçe i vë në pikëpyetje, duke lënë hapësirë për një debat të mirëfilltë shkencor në të ardhmen.

Portretet dhe simbolet
Me interes të veçantë është nënkapitulli “Pamja, portretet dhe simbolet e Gjergj Kastriot Skënderbeut”. Jemi të bindur se rezultatet do të ishin edhe më bindëse nëse Skënder Blakaj do të kishte pasur mundësi të konsultonte veprat që ruhen në Biblioteca Apostolica Vaticana, si dhe disa nga veprat më të rëndësishme që ruhen në Bibliotekën Kombëtare të Tiranës apo të ndonjë bibliotekë tjetër ndërkombëtare, që kanë të bëjnë me këtë problematikë, ose me Heroin tonë Kombëtar në përgjithësi. Një ndër çështjet që është debatuar më së shumti janë vulat e Gj. K. Skënderbeut. Që nga koha kur ato i zbulon për herë të parë sllovaku Pavel Jozef Shafariku, i boton me faksimile Aleksa Iviqi, dhe përfundimisht dy studiues shqiptarë, Dhimitër Pilika dhe Tefik Geci, kjo temë ka marrë një rrugë të mbarë që njëherë e përgjithmonë të zgjidhet. Ne kemi pasur në dorë të gjitha vulat origjinale të stampuara në letër prej dylli të kuq që ruhen në Arkivin Historik të Dubrovnikut, si të Gj. K. Skënderbeut, ashtu edhe të Gjon Kastriotit. Vulat e Skënderbeut janë dy llojesh: vula shtetërore dhe ajo private. Për këto vula, studimin më serioz deri sot e ka bërë Tefik Geci. Natyrisht që kanë shkruar edhe të tjerë, më vonë, por, të gjithë kanë kopjuar ose përshtatur rezultatet e T. Gecit, shpesh duke mos e cituar atë fare. Edhe S. Blakaj në f. 339, merret me vula duke cituar autorë që nuk e kanë pasur në dorë asnjëherë origjinalin e tyre, përveç që kanë konsultuar punën e të tjerëve dhe si duket ky është shkak që aty jepen disa të dhëna të sipërfaqshme dhe jo shumë të thelluara. Përveç nesh, viteve të fundit me këto vula në Arkivin e Dubrovnikut në mënyrë intensive është marrë edhe Dritan Egro dhe arkivisti me origjinë shqiptare Niksha Selmani. I ka konsultuar edhe O. J. Schmit, por, asnjëri nga këta deri sot nuk i ka botuar ato ose faksimilet kolor të tyre, të cilat i kanë tërhequr nga ky arkiv, nga ku edhe ne disponojmë disa kopje.

Gravurat
Qëllimisht për fund kemi lënë kapitujt III dhe IV, të cilët janë edhe boshti substancial i veprës, respektivisht, xhevahiret e vërteta dhe të paçmueshme, të cilët S. Blakaj, bashkë me bashkëpunëtorët e tij, i ka sjellë me mjeshtëri dhe cilësi të lartë profesionale në radhë të parë për studiuesit dhe historianët. Botimi i gravurave është gjë shumë e rrallë dhe tepër e vështirë. Përveç punës këmbëngulëse profesionale, kjo punë kërkon edhe shumë kujdes gjatë përgatitjes, si dhe kritere të rrepta shkencore për të ruajtur autenticitetin dhe origjinalitetin e tyre. Me sa na është njohur ne, kjo është punë pioniere në këtë fushë; përkatësisht botimi i të gjitha gravurave nga vepra e Marin Barletit është rasti i parë në historiografinë shqiptare për një vepër të tillë. Përveç kësaj, Albulena Blakaj ka sjellë të përkthyera nga gjermanishtja në shqip veprën e M. Barletit [ne jemi të mendimit se mbiemri i Barletit duhet të jetë i tillë e jo Barleci!] nga viti 1533, e cila nga latinishtja ishte përkthyer nga Johan Piniciani në gjermanisht [f. 17, 117, 124, etj., shih f. 117-264]. Jemi të vetëdijshëm për punën e vështirë gjatë përkthimit, por Albulena Blakaj ia ka dalë me sukses të bëjë një përkthim cilësor dhe mjaft të suksesshëm.
Si përmbyllje, mendojmë se fjalët e autorit Skënder Blakaj janë aq të fuqishme dhe domethënëse për të gjithë ne, qofshim lexues të zakonshëm, specialistë, historianë a albanologë, shqiptarë a të huaj, sa i sjellim në tërësi: “Në qoftë se ky botim (...) duke sjellë Gjergj Kastriotin Skënderbeun dhe Marin Barlecin, secili aq i madhërishëm në rolin dhe në atdhedashurinë e vet, duke e sjellë në një formë paksa më ndryshe të zakonshmet, si një pasqyrim të respektit që u kanë bërë këtyre të dyve kombet e mëdha, siç janë gjermanët, ta zëmë, dhe nëse kësisoj, kryeprotagonisti i historisë sonë dhe autori i tij i mrekullueshëm, pos kënaqësisë së lexuesit për libër, na e rrisin edhe mburrjen për ta e për vetveten, atëherë mundi nuk ka shkuar kot”.

[Hyj-Njeriu]

Është e pazgjidhur ende origjina e Kastriotëve, edhe pse ata për herë të parë përmenden në jug të Shqipërisë, në Kaninë, në vitin 1368, “aleancat antiosmane” [f. 324] nuk janë ndriçuar sa duhet,

mos do na dale mallakastriot (malli(ose mali) i kastrioteve) tani

[Hyllien]

Kastriotet jane Maqedonas, bije te nje fare shume te lashte dhe mbreter te padiskutueshem te gjithe Emathise. Por ske cte besh, historine e ke te imponuar ta shkruash brenda territorit qe ke, dhe cfaredolloj gjeje qe ka mbetur jashte, mbetet jashte edhe pse duhet te jete brenda(psh Troja dhe disa orakuj kyc qe jane shpier ne Greqi).

[baaroar]

Nga: studiuesi Agim Boba

Anetari i Akademise Shqiptaro-Amerikane te Shkencave

New York, me 19 shkurt 2006


Perpara se te flasim mbi rolin dhe mbeshtetjen qe i dha populli i trevave te Dibres Kryetrimit Skenderbe, e shoh te nevojshme te ndalem se pari mbi origjinen e Kastrioteve.

Tendenca per ti paraqitur kastriotet me origjine jo shqiptare, pati qe ne shekullin e Skenderbeut nga boshnjaku Johan Toni Marknoni, icili hodhi tezen se Skenderbeu ishte me origjine boshnjake.

Me pas, ne fillim te shekullit 18-te , u gjet nje akt i nje sundimtari serb te Vlores, hartuar ne vitin 1368, te cilin e ka nenshkruar si keshilltar i Kanines njefare Branilo Kastrioti.[1][1] Disa historian Evropian nder te cilet: J. Marnoviç, J.ph Fallmerayer, C Hopf, J. E Pisko etj, u perpoqen edhe kete here per t’ia rrembyer kombit Shqiptar, udheheqesin legjendar me te madh te kohes, ashtu siç bene me Leken e Madh dhe Pirron, duke fantazuar se gjoja ky Branilo, duhet te kete qene gjyshi i Skenderbeut. Menyra se si ato u perpoqen ta argumentonin ishte mendimi se emri Branilo ishte emer serb, prandaj edhe Katriotet deshen t’i paraqesin si serb ashtu siç bene me Millosh Kopilin ne betejen e Fush- Dardanise (pra Fush-Kosoves).

Ndersa ne vitin 1870 historiani grek Margaritis Dimitzas hodhi tezen se Kastriotet qenkan me origjine Greke[2][2] me qe sipas tij mbiemri Kastrioti (vjen nga greqishtja chastriotis ) qe do te thote banor i keshtjeles. Por te dyja keto teza nuk e paten jeten e gjate meqe nuk u gjet ndonje shenje qe Branilo ka qene gjyshi i Skenderbeut, ndersa, persa i perket tezes se Margaritis, Mendoj se fjala Kastriot vjen nga fjala kast + prapashtesen i’ot.

Pra kast, ne shqipen e vjeter ( do te thote qellim) kete fjale ne e hasim edhe sot ne zona te ndryshme te vendit,si p.sh. kast- mire, kast-keq, kast- lig, kasti- im, ose per rastin konkret kast + iot dhe nga bashkimi eshte futur “r” ne mes i-se dhe t-se duke u shqiptuar Kastriot.

Megjithate duhet theksuar se ne lidhje me tezat greko-sllave mbi perkatesine etnike te Kastrioteve, eshte per tu pershendetur kontributi i pa diskutushem qe dha Fan Noli dhe Athanas Gegaj duke sjellur deshmi te dores se pare, pohimin e vet se Skenderbeu ishte shqiptar, pasardhes i Epirioteve te lashte.

Pasi u zgjidh çeshtja e origjines etnike te Kastrioteve, filloi diskutimi mbi origjinen e tyre krahinore. Ne lidhje me kete teze pati mjaft sorollatje boshe, dhe rruga qe u zgjodh qe e gabuar, sepse shumica e historianeve renden pas degesh dhe jo pas rrenjesh. Te çudit fakti se si disa historiane shqiptare, se bashku me Iinstitutin e Historise u referohen tezave te disa historianeve te huaj per te gjetur vendlindjen e Kastrioteve ne Shqipri. Keshtu ato u sorollaten lart e poshte duke i marre me radhe rrethet e Veriut nga Mati, Shkodra, Puka, Mirdita dhe Hasi i Prizenit pa nxjerre gje ne drite.



Meqenese u krijua ky boshllek secila krahine nga keto qe permendem, e ndjente veten krenare ta nxirrte origjinen e Kastrioteve nga gjiri i saj.

Albanologu i njohur J. Von Han gjate udhetimt te tij neper Shqiperi (nga mezi i shek.18) degjoi ne lidhje me vendin ku kishte lindur Skenderbeu tri fshatra te ndryshme[3][3], ne Kastrat te Mbishkodres, ne Stelush te Matit, dhe ne Ikballe te Pukes.

Amin Boue thote se kish degjuar se Skenderbeu kish lindur ne fshatin Kastrit te Mirdites. Por keto ishin thjeshte gojdhena, ku secila nga keto zona udhehiqej nga deshira per ta pasur Skenderbeun te vetin.

Ne lidhje me pretendimin per origjinen e tij nga Mati, kemi te bejme me perkthimin e gabuar te Marin Barletit nga latinishtja e fjales Aemathia, e cila eshte emertim i lashte i Maqedonise, ndersa historianet mesjetar quanin Maqedoni edhe Shqiperine e Mesme, jo ne kuptimin Emati pra (ngaMati).

Me vone nga nje njoftim i botuar ne fillim te shekullit 17-te nga Boshnjaku Euseb Fermenxhin thuhet: se Kastriotet ishin nga fshati Kastriot ne provincen az te Epirit. Ketu eshte fjala per emertimin has nga ku disa historjan shqiptare me ne krye Prof. Aleks Buden filluan ta kerkojne origjinen e Kastrioteve ne Has te Prizenit.

Nje tjeter njoftim i ngjashem me te vjen nga Petro Lukari ne Analet e Rraguzes, ku perveç saj shton se fshati Kastrat ndodhet prane lumit Drin. Ketu duket qarte se Lukari dhe Fermenxhin perserisin njeri-tjerin, por Lukari eshte me afer se vertetes sepse prane drinit ndodhet Kastrioti. Ndersa keto emertime jane preznt edhe sot ne zonen e Qidhnes. Buze Lumit Drin ne kufi me fshatin Sine ndodhet fshati Arr-as (As i thate quhej ne kohen e Skenderbeut pjesa Fushore e Qidhnes ku ndodhet fshati kastriot).

Pra tezat e hedhura se Skenderbeu ishte nga fshatrat Kastrat i Mbishkodres, Kastrat i Hasit dhe Kastrit te Mirdites nuk mund te pranohet sepse nga fshati Kastrat nuk mund te dale emri i banorit Kastriot, por siç thame me lart keto emertime vijne nga fjala kast plus prapashtesen sipas rastit.

Ndersa per variantin nga Ikballa e Pukes nuk kemi ndonje te dhene tjeter perveç rastit qe permend J.Von Han ku ndonje banor i Ikballes mund te kete shprehur deshiren e tij.

Keto teza qe permendem me lart, per mendimin tim, nuk paraqisin ndonje prove , prandaj ngelen ne kuadrin e gojdhanave, meqe edhe autoret e tyre jane te huaj.

Ndersa nga deshmite e shqiptareve, me e hershmja eshte deshmia e bashkekohesit te Skenderbeut, fisnikut Gjon Muzaka i cili pas vdekjes se Skenderbeut mergoi ne Napoli, dhe me 1510, shkroi nje testament per femijte e tije, ku nder te tjera, permendet edhe nje e dhene me rendesi per gjyshin e Skenderbeut. Ai thote se gjyshi i zotit Skenderbe quhej zoti Pal Kastrioti, dhe ky nuk kishte ne perdorim me teper se dy fshatra te quajtura Sina dhe Gardhi i poshtem ne Dibren e Poshtme. Te dyja keto fshatra ekzistonin ne shekullin e Skenderbeut. Kjo vertetohet nga defteri musafal i vitit 1467, ku te dy fshatrat jane te shenuar ashtu siç shkruan Gjon Muzaka.

Ne mbeshtetje te saje nje njoftm tjeter na vjen nga humanisti italian Refael Voleterrano, ku ne vepren e tij me titull “Komentatoret”qe u botua ne fillim te shekullit 16-te, ai nuk e quan Gjonin te atin e Skenderbeut me mbiemrin Kastrioti, por Gjon Dibrani.







Ndersa per vazhdimsine e fisit Kastrioti ne kete zone ne ndihme na vjen edhe nje dokument tjeter i kuvendit nderkrahinor, qe u mbajt ne Dukagjin te Matit ne vitin 1602. Ketu ka nenshkruar si perfaqsues i Qidhnes Jozef Kastrioti. Kjo provon se ne harkun

kohor mbi 200 vjet nga Pal Kastrioti e deri ke Kostandini, Qidhna vazhdon te kete ne gjirin e saje fisniket e Kastriotit.

Ketyre te dhenave u shtohet edhe nje argument tjeter, eshte fjala per nje vendim te senatit te Shen Markut, me te cilin u jepet Gjergj Kastriotit dhe vellait te tije Stanishi Kastriotit, qytetaria e Venedikut, me 20 shkurt 1445. Vendimi i cileson te dy vellezerit zoter te Dibres dhe te Matit nga qe Kruja ne kohen e Skenderbeut, siç shkruan Barleti bente pjese ne krahinen e Matit. Ne kete vendim shohim se vellezerit Kastrioti me pare ishin zoter te Dibres dhe pasi shtine ne dore Krujen, u bene zoter edhe te Matit.

Ne mbeshtetje te ketyre te dhenave qe permendem me siper, per vendlindjen dhe vendbanimin e Kastrioteve ne treven e Dibres se poshtme, flet qarte toponomastika

historike ne krahinat e Muhurrit dhe Qidhen. Ne lidhje me kete, nje njohes i mire i toponimeve dhe traditave te kesaj zone Hazis Ndreu Sqaron se: ne krahinen e Murrit,

toponimet nisin me dy Mazrekat: Mazreka e poshtme dhe Mazreka e Eperme ku sot gjenden shenja muresh, kisha e Shenmerise, toponimet Palpus pusi i Palit (eshte fjala per P. Kastriotin ). Dy mazrekat dhe toponimet qe u permenden ne anen veriore jane

gjeografikisht te gershetuara me; Gardhin e Poshtem dhe Gardhin e Eperm, Sinen e Poshtme dhe Sinen e Eper te Qidhnes.

Kjo e dhene na ben te mendojme se kastriotet erdhen nga Murri me mbiemrin Mazreku.

Ne ndihme te ketyre toponimeve na vihet edhe nje dokument i gjonit te Aragones ku permendet Kostandin Mazreku Kastrioti... i nje gjaku me Gjergj Mazrek Kastriotin Skenderbeun. Krahas kesaj, sipas tradites popullore te kesaj zone, nuk perjashtohet mundesia qe dikush nga vellezerit Kastrioti te jete quajtur Mazrek dhe sipas tradites Jane perdorur emri i babes dhe emri i fisit. Kete tradite e hasim ne fillim te shekullit 20-te nga nje pinjoll tjeter i kesaj zone Gjenerali me shajak Elez Isuf Ndreu, i cili njihet me emrin Elez Isufi (pra Isuf quhej i ati).

Ndersa per toponimet, ne zonen e Qidhnes kemi; kepi iSkenderbeut , Kroi i Ton Zotit (keshtu e thirrte populli Skenderbeun) Kalaja e Skenderbeut e cila u ndertua nga Skenderbeu, Gurra eSkenderbeut, qe gjendet ne qafe te Kalase, kater kishat e Sines dhe te Gardhit etj. Ndersa persa i perket fshatit Kastriot nuk eshte shenuar ne asnje defter Turk, shkaku dihet, ishte vendlindja e Skenderbeut.

Por ne traditen gojore te popullit toponimet per Gjon Kastriotin vijne deri ne ditet tona. Fshati Kastriot eshte 8 km ne veri te qytetit te Peshkopise. Toponimet nisin me Perroin e Kastriotit, Kalaja e Gjonit , Kulla e Gjonit ose Kodra e geshtenjes, Zabeli iGjonit, Kopshti i Gjonit, Pusi i Gjoni te cilin e mbajne mend me uje dhe Guri i Luftes etj. Toponim i fshatit Kastriot flet qare per autentitetin e fisit te kastrioteve si Dibane, duke i marre ne lidhje te pa shkeputura qe nga Mazreket, Sinat dhe Gardhi i poshtem. Kete e perforcon edhe afersia gjeografike ndermjet tyre.

Persa i perket vendlindjes se Gjergj Kastriotit Skenderbe, H.Ndreu shkruan[4][4]: jane dhjetera tregimtare (nga Dibra e Eper deri ne Lure) qe thone se vendlindja e Skenderbeut eshte Kastrioti. Keto toponime dhe deshmi, si ajo e Gjon Mezakes dhe e deshmive te tjera, jane me se te mjaftueshme per te vertetuar origjinen dibrane te Kastrioteve.

Krahas tyre une desha te shtoj edhe disa prova te tjera si:



1-Ardhja e Skenderbeut nga Nishi direkt ne Diber[5][5]dhe jo ne Has apo ne ndonje krahine tjeter, qe mund te shkurtonte mjaft kohe per te marre Krujen, tregon se kete detyre madhore ai nuk mund ta kryente pa ndihmen e gjakut te vet.



2- Pritja madheshtore qe i bene Skenderbeut vellezerit dibrane, dhe gadishmeria qe ato treguan per tu vene nen komanden e tij.



3-Dergimi i komisionit nga Kruja per ne Diber me ne krye Hamzan, per tu dhene dibraneve lajmin e marrjes se Kujes.



4-Ndertimi i kalase se fshehte nga Skenderbeut ne zonen e Qidhnes.[6][6]



5-Sherbimi i Raposhit (i vellai i Skenderbeut) si murg deri sa vdiq ne Manastirin e Qidhnes.(Noli f 25)



6-Mbajtja nga Skenderbeu krahas keshillit te shtetit edhe nje kshille tjeter siç e quan Barleti, keshilli i shokeve te tije dibrane...(f.477)



7-Gjate pergatitjes per beteje kunder galeve ne Itali Barleti thekson: Skenderbeu rruget qe ngelen te hapura i plotesoi me dibranet e vet.(f.574)



8-Veçimi qe u ben Barleti viseve te Qidhnes duke e quajtur viset e Skenderbeut. (f.695)



9-Shifrat shume te uleta te popullsise ne mjaft vendbanime te Dibres sipas defterit turk i vitit 1467, ku pjesa dermuse e vendbanimeve nuk kane me shume se 10 shtepi, ndersa jane fare te pakta ato qe kane mbi 20 shtepi, kjo tregon se Dibra kishte kishte sherbyer si baza kryesore e furnizimit me ushtare.



10-Çfryerja e inatit nga Sulltan Mehmetit nga qe nuk arriti ta marre dot Krujen, (Noli f.103) ku me 1 gusht 1466, u nis per tu hakmarr drejt Qidhnes. Pasi shtiu ne dore kalane theri pa meshire 8,000 burra, afro 20.000 gra, pleq, dhe femi qe ishin mbledhur ne fushat rreth e rrotull, dhe i ngopur me gjak u kthye ne Stamboll. Kjo deshmon me se miri se Skenderbeu ishte nga kjo zone sepse rruga per ne stamboll nuk kalonte nga Qidhna por ai e lakoi me qellim hakmarrje kunder te afermeve dhe gjakut te Skenderbeut.









Krahas ketyre dhjete pikave e shoh te nevojshme te shkepus edhe disa rrjeshta nga fjalimi i Skenderbeut para princave te beslidhjes pas masakres se Qidhnes. ( sipas Barletit.f.631) Ku nder te tjera Thekson: ky, ( S.Mehmeti II) duke u larguar qe kendej

si ndonje i xhindosur e krejt pa shprese per shkak te pikellimit e hidhrimit, pas sulmit qe beri para pak kohe me tere ushtrine e vet kunder meje dhe qe si doli ashtu siç e priste, vrau dhe zhduku me hekur 8.000 burra nga te mite, pa zene ne goje grate dhe femijte...

Keto po te ishin gjalle dhe ti kisha une tani, me siguri qe nuk do te ishte aspak nevoja te lypja ndihmen e tjeterkujt.

Siç shohim nga keto rrjeshta qe shkeputem nga fjalimi i Skenderbeut para princave te beslidhjes kemi dy te dhena me interes:

se pari ai i quan te vetet popullin e Qidhnes, se dyti ai na verteton se Dibra ishte baza kryesore e furnizimit te ushteise me ushtare.

Duke pare te gjitha keto deshmi e prova, duke shpresuar se ka edhe te dhena te tjera qe jane lene ne harrese, me te drejte çdo njeri mund te pyese!.. Perse eshte lene pa u deklaruar deri sot vendlindja e Heroit tone Kombetar?.. Mos valle historianet tane nuk diten?..

Une do te thoja me plot bindje se ato e kane ditur shume mire, por kane dashur ta fshehin te verteten. Historianet tane per 50 vjet kane pasur ne plan te pare ideologjine pa lene pas dore edhe krahinizmat. Dhe kur historia udhehiqet nga ideologjia, aty nuk mund te pretendohet per histori kombetare, por per nje histori partiake te tipit bolshevik. Keshtu ne pamundesi per ta tjetersuar siç bene me Ilaz Pash Dibren (Kryetarin e Lidhjes Shqiptare te Prizenit) u perpoqen ta lene pa origjine.

Krahas saje ato paten edhe nje hall tjeter “ te madh” sepse pikerisht po nga kjo zone ishin ato qe i dhane plumbin e pare komunizmit, oficerrat madhor Halil Alia e Selim Kaloshi, Po nga aty ishte edhe fisniku Gjeneral Dali Ndreu dhe per ato ishte e veshtire te deklaronin se nga kjo zone ishte edhe Babai i kombit shqiptar.

Prof. Kristo Frasheri ne shkrimin: “Nga cili vend i Shqiperise ishin Kastriotet”, ne mes te tjerash thekson: “Me dy nentor 1985, ne fshatin Sine te rrethit te Dibres u perurua muzeu i Kastrioteve, nje muze lokal me permasa modeste, por me nje permbajtje te madhe historike. Ai i kushtohet familjes se shquar te Kastrioteve dhe vendlindjes se Gjergj Kastriotit Skenderbe.

Dime se Skenderbeu lindi ne vjeshten e trete, pra nentor te vitit 1405, por akoma nuk kemi ndonje te dhene per daten, nuk perjashtohet mundesia qe Skenderbeu te kete kombinuar ditelindjen e tije me diten e ngritjes se flamurit pra 28 netori, por ketu ka vend per holumtime sidomos ne arshivat osmane.

Perveç toponimeve mbi origjinen e Kastrioteve, ne Diber kemi edhe nje grup tjeter toponimesh qe flasin per luftratat, kalate dhe vendqendrimet e Skenderbeut. Keto i hasim ne Bulqize, Gryken e Madhe, Golloborde, Reke, Koxhaxhik, Kater Gryket, Muhurr, Qidhen e deri ne Lure etj. Nepermjet ketyre toponomeve populli i trevave te Dibres i ruan te gjalla betejat legjendare qe zhvilloi per 24 vje rresht ne lufte kunder turqve.

Nga 26-te beteja qe Skenderbeu beri kunder turqeve, 17 prej tyre u zhvilluan ne trevat e Diberes ku nuk lihet pa permendur roli paresore qe luajti populli i ketyre trevave ne mbeshtetje kryetrimit Skenderbe. Lavdia nuk mungoi si nga Barleti ashtu edhe nga kundershtaret.





Ja si konfirmohet ne dokumentin e nje kndershtari i cili thote: Ne qofte se ai (Skenderbeu) Fillimisht ia doli te heqe qafe pashain e Krujes, duke i treguar nje ferman te rreme, marre me force sekretarit te sulltanit, ne te vertete ai ne saje te Dibres konsolidoi pushtetin e vet per tu bere balle gjate 24 vjeteve ushtrive tona. Midis tije dhe gjeneraleve tone, perfundimi varej gjithmone nga sundimi ne dy Dibrat. Atje eshte zemra e Shqiperise.

Skendrbeu i futi ne dore keshtjellat e Petreles, Petralbes, Tornaçi, Stellushit dhe pas pak kohe ate te Sfetigradit, brenda nje muaji, me nje shpejtesi prej furtune qe perfshin ç’do gje perpara, dhe priste me padurim rastin te ndeshej me armikun. Rasti per te provuar ushtrine e re nen udheheqjen e Kryetrimit nuk vonoi.

Sulltan Murati II dergoi ne Qeshor te vitit1444, nen komanden e Ali Pashe nje ushtri prej 25.000, vetash, nga te cilet 15,000 ishin kalores dhe 10,000 kembesore. Ushtrite u rreshtuan perballe njera- tjetres ne Fushe te Dibres. Skenderbeu e ndau ushtrine ne tri pjese, Ne krahun e djathte la te vepronte kapedanin e tije, Moisiun e Dibres.

Ne lidhje me rregullimet qe beri Moisiu me luftetaret dibrane, Barleti shkruan[7][7]...daç vere kalores, daç kembesore ne vije te pareapo te dyte çdo gje e ke siguruar me ta. Ata si lajthiti kurre fati, s’u shpeton kurre fitorja nga duart...” Ushtria shqiptare korri fitoren e pare madheshtore mbi ushtrine turke.

Ne vitet 1445-46 Sulltani dergoi dy ushtri tjera kunder Sqiperise, por qe te dyja pesuan fatin e te pares.

Ne korrik te vitit 1448, nje ushtri e madhe osmane me ne krye Sulltan Muratin e II-te rrethoi Sfetigradin. Moisi Golemi i kishte marre te gjitha masat e furnizimit me luftetar e ushqime. Ja se si e pershkruan Barleti kete rast “...e gjithe roja e qytetit perbehej nga ushtare dibrane, te cilet Moisiu i kishte zgjedhur per kete pune, si njerez me luftarek te Epirit nga gjithe popullsite e tjerate mbreterise....”Ajo krahine ka dy Dibra...Dibra e poshtme eshte e rrethuar me fusha pjellore, qe prodhon çdo gje. Arber dhe Epiriot banojne ne ate vend, popuj shume trima ne lufte, me armet e te cileve ne radhe te pare e shpetoi dhe e rriti Kastrioti mbreterine dhe i doli mbane çdo pune te rende e shume te veshtire, duke i pasur keshtu si ndonje Kolofon. [8][8]Qekendeje ai pati gjate gjithe kohes burra te shquar e fort te gatshem te cilet i sherbyen çeshtjes epirote jo me pak si kapedane se sa si ushtare’.

Ndersa historiani turk Kemal Peshazade shkruan: “Ne ate vend ndodhej nje keshtjelle e forte qe ishte e njohur me emrin Koxhaxhik. Ajo ishte e mbushur plot me te rinje trima nga vendi i Juvan-ilise, te cilet ishin si Luane qe te shqyeni .Nga pikepamja e fortesise, Qielli asaje nuk ia kishte pare shoqen”.

Keshtu rrethimi i Sfetigradit zgjati dy muaj rrjesht dhe pa sukses. Me ne fund turqit gjeten kanalin qe çonte uje ne kala, dhe me nderprerjen e ujit, Kalaja ra ne duart e Osmanve sipas kushteve qe u vendosen.

Luftetaret dibrane nen udheheqjen e Moisiut luftuan me vetmohim te larte duke siguruar gjithmone fitore. Sulltani duke pare se ishte e pa mundur qe ta mposhte me lufte Skenderbeun filloi provat me ane te dredhise.







Nuk kaloi shume kohe dhe Moisiut i premtohen ndere te medha nga ana e Tiranit. Pas humbjes se Skenderbeut ne Berat, Moisiu kaloi ne anen e turqeve.[9][9] Kjo e deshproi shume Skenderbeun, i cili sapo e degjoi vajti ne Diber, por atje gjeti besnikrine e pa tundeshme te popullit te dibrane. Ato nen udheheqjen e vellezerve Berisha ishin organizuar me se miri te gatshem per lufte. Kjo besnikeri u duk qarte kur ne shkurt te vitit 1456, kur M.

Golemi ne krye te nje ushtrie osmane vjen ne Diber. Luftetaret dibrane dhane prova duke luftuar me nje terbim te papare kunder ushtrise turke dhe e shkateruan krejtsisht. Me pas Moisiu u kthye deke i rene ne gjunje Skenderbeut (sipas zakonit) me brezin e lidhur ne

qafe. Ai e fali duke ia kthyer te gjitha privilegjet. Moisiu luftoi me besnikeri deri sa u zu rob ne betejen e Vaj-kalit Bulqize se bashku me gjeneralet e tjere.

Meqe jemi te betejat, ketu ka vend per te diskutuar per vendzhvilimin e tyre, sepse ka edhe paqartesira.

Barleti e len te pa percaktuar vendin e sakte se ku u zhvilluan mjaft beteja e sidomos betejat e zhvilluara ne dy Dibrat. Ai mjaftohet duke thene se kjo ose ajo beteje u zhvillua ne Dibren e Siperme apo te Poshtme. Nje fenomen i tille shfaqet qe ne betejen e pare, ku ai shkruan se ajo u zhvillua ne Dibren e Poshtme, 80 mije hapa larg Krujes ne nje kodrine te mbuluar me ferra ose, me drejt, prane nje pylli plot me drunj shume te dendur[10][10]. Ndersa Biemi na thote se kjo beteje u zhvillua ne fushen e Terviollit ne Diber te Siperme.

Fusha e Tervjollit e kish marre kete emer ngaqe ka shme volle[11][11] per rreth sepse populli e thirr edhe me nje emer tjeter; Fusha e Kalase. Siç duket emrin Fusha T’ Vollt eshte emer i dyte, qe e mori pasi u shkatrua nga sllavet ne shekullin e 7-te qyteti Vali[12][12] dhe ne germadha e tije mbine shume volle te cilat bejne fruta mjaft te shishme.

Ndersa populli i Bulqizes e kujton kete beteje nepermjet vargjeve te kenges:

“Prej Terviolle n’Qafe Petralba,

Gjith Terviolla n’gjak asht la,

Me xhenaze mbush kala,

Nje pllame toke pa t’vdek nuk ka”[13][13]

Siç shohim nga vargu i pare “prej Terviolle n’Qafe Petralba” petralba eshte Guri i Bardhe dhe Plani i Bardhe ne Mat, ndersa ne ate kohe per hire te qytetit eshte quajtur e gjith zona Petralba, ndersa qafe petralba eshte Qafa e Bullit e cila ndan Matin me Bulqizen. Nga keto vargje qe na vijne nepermjet popullit te bulqizes meqe Petralba dhe Bulqiza jane zona kufitare provojne se beteja e pare u be ne kete vend.

Sipa ketyre te dhenave ne baze te nje studimi te kryer nga mesuesi i popullit Selim Alliu ne perkujtim te kesaje beteje eshte ngritur nje permendore ne Bulqize, ne vendin e quajtur Ura e Qytetit.

Barleti na tregon vetem per dy beteja te zhvilluara ne zonen e Bulqizes, por toponimet dhe gojdhenat qe qarkullojne ne popul dhe pozicioni gjeografik flasin per me shume beteja te zhvilluara ne kete zone, te cilat kerkojne nje vemendje me te madhe dhe nje





studim me shkencor, sepse ky vend ishte si ure kalimi per te shkuar me shpejt ne Kruje, si nga Ohri, ashtu edhe nga dy Dibrat.

Barleti e fillon me betejen e Vajkalit[14][14]. Ne lindje te Vajkalit, ne kufi me me fshatin Dragu gjenden Guret e Skenderbeut. Me kujtohet se kur isha i vogel dhe po kaloja aty me xhaxhain tim Arif Boba dhe me kureshtjen e nje femije e pyeta: “Xhaxha, keto gure Skenderbeu i ka nxjerre nga toka?.. Jo me tha ai... dhe duke me tin e malit qe bien thike mbi rruge. Ato jane rrezuar prej andej per t’i hedhur kunder turqeve.

asi kalon Fushe-Bulqizen ne veri- lindje te Fushes se Tervjollit tek Ura e Qytetit, ngrihet thike nje mal gelqeror i cili quhet Mali i Temles, dhe pikerisht ne maje te ketij mali, qe bie thike mbi ure, ndodhet nje kala natyrore qe populli e thirr Kalaja e Skenderbeut.

Sipas tregimit nga te vjeterit thuhet se Skenderbeu u zuri pusi turqeve, por u diktua prej tyre dhe e rrethuan duke menduar se do t’i mbarohet ushqimi, dhe do te dorzohet. Por Skenderbeu mblodhi grurin qe kishin ne torba ushtaret ia dha ta haje nje pele te bardhe, dhe pasi e ngopi mire e rrezoi nga maja e malit qe bie thike mbi rruge, kur i plasi stomaku kafshes turqit pane vetem grure dhe nga habia pyeten njeri-tjetrin çfar eshte kjo, pele apo dhi, dhe nga ky rast fshati qe ndodhet aty mori emrin Peladhi.

Per sa i perket emrit Vajkal, nje njohes i mire i historikut te ketije fshati, Mustafa Mira, tregonte se: Ne lufte e siper me turqit kali i Skenderbeut u godit per vdekje dhe

nga qe i erdhi shume keq per fatin e kalit, Skenderbeu thirri: vaj kali. Nga ky moment vendi mori emrin Vajkal.

Barleti (f.608) ne lidhje me kete rast, nder te tjera shkruan:’’... ndersa po luftonte,(eshte fjala per Skenderbeun) pra, Keshtu ndermjet armiqeve me te dendur, kali i tije i shpuar per vdekje nga barbaret, u perplas mbi trungun e nje druri te vjeter dhe ra perdhe. Ai, gjithashtu , u perplas... ‘’

Siç shohim ngarja tregohet pothuajse e njejte si nga gojdhena qe na vjen nepermjet zotit Mira ashtu edhe nga Barleti, por ketu kemi nje lajthitje te Barletit per vendndodhjen. Kete ngjarje te njejte na e pershkruan edhe nje bashkohes tjeter i Skenderbeut, humanisti

ishquar Dhimiter Frangu, por edhe ky i fundit nuk e emerton vendin. Pra ketu del qarte se deri ne kete beteje ky vend nuk quhej Vajkal, dhe populli pas vrasjes se kalit te Kryetrimit e pagezoi kete vend me emrin Vajkal. Me sa duket Barleti dhe Frangu nuk e paten kete deshmi. Kjo vjen se ato shkruajten pas disa dekadash dhe si rrjedhim ka dhe mosperputhje, siç ndodh edhe me data dhe vendngjarje te ndryshme, te pa ndriçuara mire.

Por ketu, siç duket çorientimi i Barletit vjen edhe nga nga nje fshat tjeter qe ndodhet 8 kilometer ne lindje te Vajkalit, ne brinje te Fushes se Terviollit, me emrin Valikardhe.

Ky fshat e mori kete emer pasi u dogj nga sllavet gjate dyndjes se tyre, i qytetit Vali.

Pas shkaterrimit te qytetit banoret e tij u shperndane dhe krijuan vendbanime te reja si: Valikardhe, nga Vali-ka-ardh si banore te ardhur nga Vali, Dushaj, Koçaj, Qyraj, Vali- i Martaneshit nga Vali-mat-an-nesh, te ardhur nga ana tjeter prandaj u quajt Martanesh etj. Me keto emra ato jane edhe sot, ndersa fshati Dragu ka qene i banuar me perpara.

Megjitheate duhet pranuar se vepra e Barletit ka edhe paqartesira qe mund te korrigjohen vetem duke marre librin e Barletit ne dore, dhe duke i shkelur vend per vend trojet per re cilat ai flet, kuptohet duke bere edhe krahasime me bashkohesit e tije qe kane shkruajtur pa lene menjeane edhe gojdhenat popullore, vetem keshtu mund te hidhet drite mbi qoshet e pa ndriçuara mire.

Duke u nisur nga keto paqartesira, disa historian te huaj kaluan ne ekstrem gjate vleresimit te vepres se Barletit. Mua me duket absurde te quhet vepra e Barleti “nje roman” siç shkruan Karl Hopi, (Hopf) apo “e pa vlere” siç jane shprehur disa historian kritik, si Spondani, Yhiboni, Jorgo etj

Kjo ka ardhur per arsyea se keto historian nuk i kane njohur aftesite luftarake te popullit shqiptar dhe terrenin ku u zhvilluan betejat, sepse ato e kane studiuar Barletin nga studiot e tyre pa e marre mundimin te shkelin vendngjarjet.

Per kete me bind fakti se nga menyra se si e pershshkrua Barleti terrenin ne nje beteje kunder Ballaban Pash Bedres ne Vajkal-Bulqize, (11.618-19) meqenese une e njoh pellembe per pellembe kete vend, ai ma sjell para syve ate terren edhe tani qe ndodhem ne nje kontinent tjeter.

Krahas do paqartesiravet te vogla qe ekzistojne, une do te thoja se edhe keshtu siç e kemi Barleti mbetet babai i historiografise Skenderbegiane, sepse po te mos ishte Barleti, Skenderbeu do te ishte i panjohur nga bota, dhe vetem nje mit per shqiptaret.

Si rezultat i kesaj vepre, sot Skenderbeu njihet si nje nder gjeneralet me madhore qe ka njohur bota, si burre shteti refomator, si mbrojtes i vetem i qyteterimit evropian dhe i krishterimit nga dy sulltanet me te eger te kohes, Muratit e Mehmetit te II-te.

Francezi Robert d’ Angely ne “Enigma” shkruan: “Aleksandri i Madh, Skenderbeu, Bonoparti-Kapedane shqiptare qe imituan njri-tjetrin. Vertete ashtu siç e fitoi betejen

Aleksandri kunder Darit te Persise duke e sulmuar personalisht Darin, te njejten gje bente edhe Skenderbeu kunder pashallareve. Skenderbeu thoshte se; po u pre koka trupi bie vete. Duke qene se ky strateg i madh kishte nje strategji luftarake te parritshme, ajo

studiohet sot ne Akademine ushtarake amerikane me te njohur ne bote “West Point” si lende e veçante, “Arti ushtarak i Gjergj Kastriotit-Skenderbeut”.

Si burre shteti Refomator eshte i pari princ evrupian qe i hapi lufte feudalizmit. Ndryshimet qe ai beri ne Shqiperi u bene pas tre shekujsh ne France dhe shume me vone ne Gjermani.

Ne perfundim, ne rast se Evropa dhe kristianizmi, duhet t’i jete sado pak mirenjohes popullit shqiptar per mbrojtesin e pamposhtur qe i dha, Shqiperia duhet t’ia dije per nder Dibres dhe Dibra Kastriotit.

Prandaj meqe akoma nuk kemi rene ndakort per origjinen dhe vendlindjen e Skenderbeut, i propozoj ketije Simpoziumi dhe nepermjet tije Istitutit te Historise, Akademive se Shkencave ne Tirane dhe Prishtine, te shenohet me germa te arta se Gjergj Kastrioti Skenderbe u lind ne Nentor te vitit 1405 ne Kastriot te Dibres, ndersa ne Kastriot te ndertohet nje muze moderrn, krahas atije modest te Sines ne nderim te vendlindjes se Heroit tone Kombetar, themeluesit te shtetit te pare, dhe Babait te kombit shqiptar Gjergj Kastrioti Skenderbeut.

[Sabriu]

KUSH DHE PSE PO E NXJERR SOT SKËNDERBEUN NË MEJDAN?

Prof.Dr.Hysamedin Feraj


Debati i sotëm për Skëndertbeun nuk ka asnjë lidhje me Skënderbeun real, por me përdorimin dhe përdoruesit e tij. Skënderbeu real mund të përdoret dhe është përdorë për politika shumë të ndryshme dhe të kundërta. Skënderbeu ka bërë luftë kundër fuqisë më të madhe të kohës, kundër superfuqisë botërore. Prandaj ai mund të përdoret si shembull i luftës kundër superfuqive dhe të bëhet thirrje “hajde t’i shpallim luftë fuqisë më të madhe të kohës tonë, SHBA-ave, si Skënderbeu fuqisë më të madhe të kohës së tij. Kush është kundër kësaj politike është kundër Skënderbeut!’. Kështu u përdor, për shembull, nga Enver Hoxha për t’iu shpallë luftë dy superfuqive. Skënderbu u bashku me papatin kundër rilindjes europiane dhe Europës moderne. Prandaj ai mund të përdoret si shembull për luftën kundër modernitetit europian dhe të bëhet thirrje ‘hajde t’i bashkohemi reaksionit europian kundër rrymave moderne e modernizuese europiane si Skënderbeu që u bashkua me Papën në luftën kunër përpjekjeve europiane për ndarjen e kishës nga shteti, sekularizimin, rilindjen, humanizimin, iluminimin dhe sot pasmodernizimin!’. Kështu mund të përdoret sot në luftën ndaj filozofive europiane pasmoderne, për shtrirjen e të drejtave dhe lirive njerëzore në grupet sociale, kulturore etj., të shtypura nga modernja. Kush është kundër kësaj politike është kundër Skënderbeut. Skënderbeu ka vrarë masivisht shqiptarët që ishin kthyer në fenë islame. Prandaj Skënderbeu mund të përdoret për të bërë thirrje që të masakrohen masivisht pakicat fetare siç masakroi Skënderbeut fshatarët mysliman të rrethit të Krujës. Kush është kundër kësaj politike është kundër Skënderbeut! Skënderbeu e ka ndërruar fenë disa herë dhe mund të bëhet thirrje ta ndërrojmë fenë përditë ‘si Skënderbeu!’. Kush është kundër kësaj sjelljeje ndaj fesë është kundër Skënderbeut! Skëndërbeu ka luftuar për lirinë e atdheut kundër islamikëve dhe të krishterëve. Prandaj sot mund të bëhet thirrje të luftohet për lirinë e atdheut pavarësisht nga feja. Kush është kundër kësaj politike është kundër Skënderbeut! Skënderbeu u përpoqë të krijojë e forcojë shtetin shqiptar. Prandaj sot duhet të përpiqemi për krijimin dhe forcimin e shtetit shqiptar. Kush është kundër kësaj politike është kundër Skënderbeut!


Skënderbeu...

Siç shihet mundësitë e instrumentalizimit dhe përdorimit të Skënderbeut për politikën e ditës janë të shumëta, gati të pafundme. Prandaj debati i sotëm për Skëndërbeun nuk ka asnjë lidhje me vlerësimin ose përshkrimin e Skënderbut real, por me vlerësimin e përdoruesve të sotëm të Skënderbut. Debati për Skënderbeun nuk ka lidhje me Skënderbeun por me dy politika që u propopzohen sot shqiptarëve: njëra, shqiptarocentrike, që vë në qendër shqiptarët dhe gjithçka tjetër e sheh në shërbim të kombit shqiptar; tjetra, katolikocentrike, që vë në qendër fenë katolike ndërsa kombin shqiptar e sheh në shërbim të katolicizmit botëror. Rryma katolikocentrike u propozon shqiptarëve të kthehen në katolik. Kaq është programi i tyre politik. Ky është qëllim normal i kishës katolike kudo në botë dhe Vatikanit: të kthej sa më shumë njerëz në këtë botë në fenë katolike. Të tjerat pastaj janë mjete për arritjen e këtij qëllimi. Skënderbeu për ta është mjet, vegël: Skënderbeu përdoret për t’ua mbushë mendjen shqiptarëve të kthehen në katolik. Ndjenjat kombëtare të shqiptarëve preken si mjet për t’i shty të kthehen në katolik. Dijet manipulohen që t’i shtyjnë të kthehen në katolik. Situata politike e shqiptarëve manipulohet për t’i shty të kthehen në katolik. P.sh. bëhen përpjekje ta kuptojnë situatën e vet sikur janë para alternativës të zgjedhin: ose katolik dhe bashkim kombëtar, ose jokatolik dhe as bashkim kombëtar. Kështu ndjenja kombëtare përdoret në shërbim të kthimit në katolik pavarësisht vullnetit, dëshirës dhe zgjedhjes së tyre të lirë. Pavarësiht edhe se nuk ndodhen në këtë situatë. Gjithë këto aspekte, mjete kur shkruhen, kur shkruhet për secilën duket sikur ka një debat të madh, interesant, të larmishëm etj. Në fakt është fare e thjeshtë, vetëm një kërkesë: kthehuni në katolik. Kombi, pavarësia, bashkimi, Skënderbeu, Nënë Tereza për ta s’kanë asnjë rëndësi veçse si vegla. Rryma katolikocentrike nuk interesohet as për ndjenjat dhe mendimet e katolikëve shqiptar. Qendra e saj është kthimi i shqiptarëve jokatolik në katolik, ndërsa vetë katolikët nuk vlerësohen ndryshe vetëm se si vegla për kthimin në katolik të të tjerëve. Kjo rrymëë bën qartë dallimin ndërmjet dy grupeve katolikësh shqiptar: katolikët që kanë vënë fenë mbi kombin osa kundër kombit - të cilët i vlerëson lartë; dhe katolikët që kanë vënë kombin mbi fenë - të cilët i urren. Në këtë të fundit përfshihen katolik të tillë si Pashko Vasa, Fishta, Mjeda etj. Deri tani vlerësohej Bajraktari i Mirditës, por nuk është çudi të filloi të urrehet sapo të bëhet gjërësisht e ditur se edhe ai ka luftuar krah Sulltanit dhe ka pasë titullin pasha me tre tuje. Ndjenjat e popullsisë shqiptare katolike po ashtu nuk kanë rëndësi. Kështu p.sh. katoliku Skënderbe vlerësohet lartë nga rryma masonike, por nuk është vlerësuar kështu nga shqiptarët katolik si popullsi. Katoliku Dukagjin nuk vlersohet nga masonikët edhe pse është vlerësuar nga popullsia shqiptare katolike (dhe jokatolike). Ku shihet kjo? Në faktin se të dy kanë lënë nga një Kanun. Në popullsinë katolike shqiptare Kanuni i Skëndërbeut nuk ka pasë asnjë respekt a ndikim. Ndërsa Kanuni i Lekës ka qenë gjithë jeta e tyre (juridike, morale, kulturore, civile etj.). Por ndjenjat e popullsisë katolike shqiptare, autoriteti i padikutueshëm i shprehjes ‘Kështu e ka lënë Leka’ etj., nuk kanë rëndësi për katolikcentrikët sepse qëllimi nuk janë katolikët shqiptar, por kthimi i sa më shumë njerëzve në katolik (si statistikë, si shifra jo si njerëz me ndjenja, me shpirtë, me histori etj., - sepse këto janë kombëtare). Mirëpo dihet se Skënderbeu dhe Dukagjinët nuk kanë shkuar aq mirë - se p.sh. Skënderbeu iu nënshtrua Vatikanit pa marrë parasysh rrjedhojat për vendin dhe popullin e vet, ndërsa Dukagjinasit menduan për vendin e popullin shqiptar pavarësisht ambicieve të Vatikanit, Skëndërbeu kish miqësi familjare e politike me serbët, dërsa Dukagjinasit jo etj., – aq sa Vatikani gati i shkishëroi pse kundërshtonin politikën shkatrrimtare të Skënderbeut. Pra, dukagjinasit nuk i ka dashtë shumë Vatikani dhe i ka dashtë populli; Skënderbeun nuk e ka dashtë aq shumë populli por e ka dashtë Vatikani. Rryma e sotme katolike do të harroj Dulagjinasit dhe të glorifikoj Skënderbeun krejt pavarësisht ndjenjave të popullsisë katolike shqiptare.


Rryma katolikocentrike është bërë vegël e nacionalshovinizmav e serb e grekë. Pavarësisht se qëllimi kryesor i katolikocentrikëve mund të jetë kthimi i sa më shumë njerëzve në katolik, në kontekstin e sotëm rajonal e shqiptar, më shumë se këtij qëllimi i shërben nacionalizmit serb. Sot nacionalizmi serb e quan të humbur Kosovën pavarësinë e së cilës nuk mund ta ndaloj. Nacionalizmi i sotëm serb është nacionalizmi pasvarësisë së Kosovës. Mbas pavarësisë së Kosovës nacionalizmi serb dëshiron dhe punon për konfliktimin brenda shqiptarëve. Me këtë pengon bashkimin kombëtar dhe krijimin e një shteti e kombi seriozisht rival e konkurues, ruan mundësinë e futjes në konflikt të dy shteteve të vogla shqiptare dhe sundimin mbi të dyja, argumenton aftësinë e vet parashikuese se pavarësia e Kosovës shton pasigurinë e grindjet në rajon, se shqiptarët e Kosovës e Shqipërisë nuk shkojnë mirë as me njëri-tjetrin, se ndoshta Serbia duhet rikthyer në Kosovë. Tani, rryma katolikocentrike e di se gjasat për rikthimin masiv të shqiptarëve në katolik janë zero, duke e ditë se shqiptarët katolikë janë një pakicë fetare e parëndësishme dhe mbi të gjitha kur edhe brenda katolikëve shqiptar masonët katolikocentrikë janë një pakicë e vogël. Çka synohet prej tyre është krijimi i një klime acarimi, stresi në radhët e shqiptarëve dhe, aq së të munden, të nxisin vija konflikti ndërmjet shqiptarëve siç kërkohet nga nacionalizmi serb. P.sh. një prej veglave të masonerisë katolikocentrike, K. Myftaraj, i referohet drejtpërdrejtë udhëzimit të Koshtunicës për kthimin e konfliktit nga serbo-shqiptar në brenda-shqiptar dhe menjhërë mbas kësaj vetë Myftaraj kërkon fillimin e luftës Gegni-Toskni. Propaganda që filloi në këtë drejtim është shpifje dhe logjikisht kontradiktore gati deri në humoristike. Kështu p.sh. vetë e vë fenë mbi kombin, pastaj kërkon që në emër të kombit shqiptarët të kthehen në katolik! Myftaraj lavdëron Skënderbeun katolik dhe kërkon që shqiptarët të kthehen në protestan sipas shembullit ...të Skendërbeut e Nënë Terezës! Me kthimin në katolik shqiptarëve u premtohen shumë të mira, ndërsa shqiptarët shohin se kjo rrymëë nuk ka asnjë ndjenjë respekti për ndjenjat e katolikëve që janë! etj. Por propaganda e nacional-shovinizmit serb për periudhën post-pavarësi e Kosovës nuk shqetësohet për saktësinë faktike apo logjike, sa për arritjen e qëllimit: tensionin, acarimin, stresin dhe konfliktin brenda-shqiptar. Të tjerat e dinë vetë serbët. Kjo veprimtari u shtua në prag të vitit 2005 sepse mendohet se Kosova mund të marrë pavarësinë. Fakti se u shtua është mobilizimi i dy gazetave më të mëdha të afërta me PD-në: ‘TemA’ e Mero Bazes dhe ‘55’ e Fahri Balliut. Deri tani rryma katolikocentrike ka qenë propagandar kreysisht në gazeta lokale, ndërsa tani janë mobilizuar gazetat kryesore dhe propagandistët kryesor të PD-së, Mero Bazse dhe Fahri Balliu. Kësaj rrymëë serbofile katolikocentrike iu kundërvu, si gjithnjë, që në fillim Abdi Baleta. Mero i nxori në mejdan... Skënderbeun! Kështu, rikthimi tek skënderbeu s’kishte ndonjë lidhje konfliktin e sotëm që është ndërmjet nacionalizmit shqiptar, përfaqësuar nga Baleta, dhe nacionalshovinizmit serb përfaqësuar nga PD dhe Mero Baze e Fahri Balliu. Por Skënderbeu mund të përdoret për gjithçka dhe Mero vendosi ta përdorë në shërbim të nacionalshovinizmit serb. Edhe diskutimi i Baletës nuk ka asnjëlidhje me Sekdënrbeun real por me përdorimin e tij nga Baze dhe të tjerët në shërbim të nacionalshovinizmit serb kundër të cilit del Baleta. Se si mund të përdore dhe është përdorë Skënderbeu është një çështje e gjatë, e cila është trajtuar para pesë vitesh në artikullin “Mbi debatin për Skënderbeun” botuar në “Rimëkëmbja” janar-shkurt 2000. Ky artikull do të ribotohet këtu si përgjigje në çështjet e debatit të rikthyer për të. Artikulli do të jepet pa ndryshime, ndonëse shumë aspekte të prekura në të ndërkohë janë vërtetuar e rivërtetuar nga shkrime shkencore, dhe asnjë nuk është cënuar shkencërisht. Do të ribotohet ashtu, pa ndryshime, edhe sepse shumë vetë e kërkojnë, ose ankoheshin se nuk e gjejnë. Ky do të jetë një rast edhe për ta.

[miushi]

Portreti i heroit tonë kombëtar Gjergj Kastrioti gjendet në galerinë Uffizi në Itali, më saktësisht në Firence, midis portreteve të panumërta personalitetesh. Ky fakt thekson edhe më tepër rëndësinë dhe famën e heroit tonë legjendar. Ky portret është një nga dëshmitë më me rëndësi të historisë shqiptare dhe ndoshta i vetmi portret origjinal i Skënderbeut.

Gjergj Kastrioti është pikturuar në gjysmë profil, në moshë të madhe, me flokë e mjekër të thinjur. Manteli dhe bereta në ngjyrë gri janë të stilit venecian.
Krijimi i kësaj galerie të famshme në të tërë botën e qytetëruar daton 1560-1580 dhe për këtë meritën e ka familja Medici e në veçanti duka Cosimo I. Kjo galeri është kryevepra e arkitekturës fiorentine të shekullit XVI. Ajo ngrihet midis Palazzo Vecchio dhe lumit Arno.
Përveç galerise Uffizi Gjergj Kastrioti eshte edhe muzeun etnografik në ish-Pallatin Perandorak në Vjenë, sot Biblioteka Kombëtare (Neue Burg, Museum für Völkerkunde). Ketu ndodhet përkrenarja dhe shpata origjinale e Skënderbeut, e vendshikuar prej dekadash.