Pronat!

[ganoid]

Cani: “Buxheti nuk mund të përballojë kompensimin e ish-pronarëve”

Flet Shkëlqim Cani, guvernatori i Bankës së Shqipërisë


Kostoja për kompensimin e pronave të ish-pronarëve më duket një kosto e papërballueshme për buxhetin e shtetit. Sipas informacioneve të mia, mendohet që deri në vitin 2014 ata ish-pronarë që nuk do të mund të kompensohen me prona të drejtpërdrejta, nga viti 2005 deri në vitin 2014 të kompensohen me vlerën e tregut. Nëse ky është një informacion i saktë, unë nuk mund t’i llogaris në moment kostot, por si ekonomist në bazë të përafrimit që mund të bëj, më duket një kosto e papërballueshme dhe nuk e di se si mund ta përballojë buxheti i shtetit shqiptar.
Meqenëse pyetja më drejtohet si një ekonomist dhe jo si një guvernator, apo më thjesht si shtetas shqiptar, kam një këndvështrim të tillë që nuk është normale që me tatim-taksat që paguajmë të gjithë ata të kompensojnë ish-pronarët apo pronarët e rinj.
Kjo më duket jo shumë e saktë dhe varianti më i mirë për të bërë kompensimin duhet të zgjidhet me referendum, në mënyrë që populli ta zgjedhë se cili është më i miri. Referendumi i vë vulën çdo lloj gjykimi, vendimi apo Kuvendi. Kjo do të ishte rruga më e qartë, më e pastër dhe më e qetë e zgjidhjes së çështjes së pronave, pasi publiku vendos me votën e vet për këtë çështje.
Sigurisht që nuk është dhe aq e lehtë, por ky është mendimi im personal si një shtetas.

Pronarët: “Nga pronat tona kanë përfituar të gjithë”

Sipas pronarëve, shteti shqiptar ka sekuestruar e ka përdorur në favor të të gjithë popullsisë pasuritë e paluajtshme të mijëra pronarëve, duke mos i dhënë asnjë lloj shpërblimi për shfrytëzimin 60-vjeçar të tyre

Shoqata kombëtare e pronarëve “Pronësi me drejtësi” është shprehur kategorikisht kundër opinioneve të guvernatorit të Bankës së Shqipërisë, Shkëlqim Cani, për çështjen e pronave. Veçanërisht ata janë kundër mendimit të Canit që tatimet dhe taksat që paguajnë të gjithë të përdoren për kompensimin e pronarëve. Agim Toro, sekretari i përgjithshëm i shoqatës “Pronësi me drejtësi” tha për “Biznesin” se si guvernatori Cani, ashtu edhe të gjithë shqiptarët, duhet të kuptojnë se kthimi e kompensimi i pronave nuk është një privilegj, por është një e drejtë e të gjithë atyre subjekteve të shpronësuara nga regjimi komunist. Sipas tij, shteti dhe të gjithë shqiptarët u janë borxhlinj pronarëve. “Pronarëve fill pas ardhjes së komunistëve në pushtet iu janë sekuestruar pasuri tepër të konsiderueshme për një vend të varfër siç është Shqipëria. Të gjitha këto pasuri kanë shkuar në favor të thesarit të shtetit. Pra, të gjithë shqiptarët kanë përfituar nga pasuria e këtyre personave që u janë sekuestruar fitimet. Vetë Banka e Shqipërisë ka për këtë një dokumentacion të gjerë për këto pasuri. Aty provohen sekuestrimet e florinjve, stolive e shumë pasurive të tjera. Për më tepër, shteti shqiptar ka sekuestruar e ka përdorur në favor të të gjithë popullsisë pasuritë e paluajtshme të mijëra pronarëve, duke mos i dhënë asnjë lloj shpërblimi për këtë shfrytëzim 60-vjeçar.” Toro vuri theksin edhe te natyra juridike e pronës. “Një shtet demokratik ku respekohen të drejtat dhe liritë e të gjithë individëve, duhet të respektojë edhe të drejtën e pronës, kjo mbështetur në Kushtetutë e në konventat ndërkombëtare në të cilat shteti ynë është palë. E drejta e pronësisë ka si element kryesor karakterin universal të kësaj të drejte. Kjo do të thotë se jo vetëm pronari ka të drejtë të gëzojë lirisht pronën e tij, por edhe të gjithë të tjerët, si shtetit, ashtu dhe individët duhet ta respektojnë këtë të drejtë e të mos e cënojnë pronarin në ushtrimin e të drejtave të tij”.
Një kërkesë e pronarëve ka qenë kthimi i pronës. Kjo kërkesë është shprehur që në çastet e para të përpjekjeve të ish-pronarëve. “Partia Socialiste e ajo Demokratike synojnë që gjendja e pronave në Shqipëri të mos ndryshojë dhe të vazhdohet të përfitohet në mënyrë të padrejtë në kurriz të pronave të ish-pronarëve. Janë forcat politike ato që duan t’ua faturojnë të gjithë shqiptarëve gabimet e tyre në administrimin e pronave që nga viti 1990, duke mos kthyer pronën tek i zoti, por duke kërkuar kompensimin e saj”, shprehet Toro.

Guvernator Cani ka kërkuar që çështja e kompensimit të pronave të shtrohet në referendum. Në këtë mënyrë vetë populli do të vendosë se si do të zgjidhet problemi i kompensimit të tyre. Sipas ish-pronarëve, paraqitja e kësaj çështjeje me referendum është antikushtetuese. Kështu, në Kushtetutë (neni 151) përcaktohen disa raste kur nuk mund të kryhet një referendum. Aty përcaktohet se nuk mund të shtrohen për referendum çështje që kufizojnë të drejtat dhe liritë e njeriut. “Duam apo s’duam, vetë populli në një referendum ka miratuar një kushtetutë, ku e drejta e pronës konsiderohet si një e drejtë themelore e njeriut”, përfundoi Toro.


Projektligji “Për njohjen, kthimin dhe kompensimin e pronës”
…
Kreu III - Kompensimi i pronës
Neni 11 - Format e kompensimit
1. Për pronat e përcaktuara në nenin 7 të këtij ligji, shteti kompenson subjektet e shpronësuara:
a) me tjetër pronë të paluajtshme të të njëjtit lloj në pronësi të shtetit;
b) me pronë tjetër të paluajtshme të çdo lloji, me vlerë të barabartë, në pronësi të shtetit;
c) me aksione në shoqëri me kapital shtetëror që kanë vlerë të barabartë me pronën e paluajtshme;
d) me vlerën e objekteve të cilat janë objekt i privatizimit;
e) me të holla.
2. Subjekti i shpronësuar paraqet me shkrim Komisionit Vendor për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave formën në të cilën kërkon të realizohet kompensimi.
Komisioni, brenda 30 ditësh nga marrja e kërkesës, me vendim të arsyetuar vendos për pranimin e kërkesës ose refuzimin e saj dhe i ofron subjektit të shpronësuar një formë tjetër kompensimi sipas përcaktimeve të bëra në pikën 1 të këtij neni. Kundër vendimit të Komisionit për përcaktimin e formës së kompensimit subjekti i shpronësuar ka të drejtë të bëjë ankesë në gjykatë brenda 30 ditësh nga njoftimi i vendimit.

Kushtetuta
Neni 151
1. Ligji i miratuar me referendum shpallet nga Presidenti i Republikës.
2. Çështjet që lidhen me tërësinë territoriale të Republikës së Shqipërisë, me kufizimin e lirive dhe të drejtave themelore të njeriut, me buxhetin, taksat e detyrimet financiare të shtetit, me vendosjen dhe heqjen e gjendjes së jashtëzakonshme, me deklarimin e luftës dhe të paqes dhe me amnistinë nuk mund të shtrohen në asnjë referendum.
3. Referendumi për të njëjtën çështje nuk mund të përsëritet përpara se të kenë kaluar tre vjet nga zhvillimi i tij