Preç Zogaj boton librin "Finalja"

[TOKE GEGA]

Ish-Sigurimsat shtrëngojnë rradhët rreth Berishës dhe portreti i tij sipas librave të Preç Zogajt

Nuk është ironi e vogël që në këto ditë të vështira rreth Berishës kanë shtrënguar rradhën njerëz si Zogaj që dikur Berisha i poshtëroi duke i zbuluar botërisht si ish-bashkëpunëtorë të Sigurimit të Shtetit. Në vitin 2004, në promovimin e librit të Preç Zogajt «Finalja», kryetari i PD dhe kryeministri i sotëm, Sali Berisha u shpreh se librat e Zogajt nuk i ka rrëzuar koha. Libri «Finalja» i Zogajt është i fundit në serinë e disa librave të llojit të ditarit politik që Zogaj i ka botuar në vitet e tranzicionit. Në këto libra Zogaj ka paraqitur mendimin e vet politik, duke paraqitur dhe versionin e vet të shpjegimit të zhvillimeve politike shqiptare gjatë kësaj periudhe. Me deklaratën e mësipërme, Berisha, me një mazokizëm kurioz politik, praktikisht e deklaroi Zogajn si biografin e vet të autorizuar dhe librat e këtij të fundit si shpjegimin zyrtar të PD-s dhe të vetin personal për zhvillimet politike shqiptare gjatë tranzicionit. Në librin e vet «Rënia e zgjedhjeve», në të cilin Zogaj përshkruan kryesisht ngjarje që lidhen me pranverën e vitit 1996, por duke bërë dhe një retrospektivë që nga viti 1991. Në librin e vet Zogaj e përshkruan kështu atë që po bënte Berisha në mbrëmjen e 22 marsit 1992, kur PD fitoi zgjedhjet që e sollën në pushtet: «Populli po festonte me dritat ndezur, por askush nuk e dinte se ‘njeriu i shpresës’, i votuar si çlirimtar, po projektonte në rrugën e Kavajës ekipet që do të rrënonin Shqipërinë». (Preç Zogaj: «Rënia e zgjedhjeve», «Dita», Tiranë 1997, f. 59)
Për ardhjen e Berishës në pushtet në 1992, Zogaj shprehet kështu në librin e vet të sipërthënë: «Presidenti Ramiz Alia dha menjëherë dorëheqjen për t’ i hapur rrugën kryetarit të partisë demokratike, Sali Berisha. Fillonte mandati i tij që shumë shpejt do të bëhej regjimi i tij». (po atje: f. 58) Anëtarët e PD-s dhe simpatizantët mund të kenë kundërshtime për këto mendime të Zogajt, por derisa Berisha ka thënë se librat e Zogajt nuk i ka rrëzuar koha, atëhere duhet t’ i pranojnë, ndryshe do të dalin antiberishianë. Në këtë libër të vetin Zogaj thotë se Berisha me të marrë mandatin e parë presidencial në vitin 1992, filloi të mendonte për vitin 1997, kur do të merrte mandatin e dytë: «Kështu, me t’ u ngjitur Berisha në presidencë vura re shënjat dhe faktet e para që më shtynë më vonë të mendoja se ai, në diskordancë organike me ritmin e pandryshueshëm të kohës, e shijoi shpejt e shpejt mandatin e parë dhe u zhvendos shpirtërisht, emocionalisht dhe psikologjikisht pesë vjet përpara, pra aty ku duhej të mbaronte mandate i tij i parë dhe të fillonte i dyti. Kjo zhvendosje e çuditshme në kohë e Presidentit të Republikës ka qenë një barrë e tepërt për Shqipërinë e vitit 1992. Në një farë mënyre mbarë politika pesëvjeçare shqiptare do të binte në pritën e vitit 1997 ku duhej të mbërrinin vetëm ata deputetë që do t’ i jepnin votën Berishës për mandatin e dytë». (po atje: f. 64)
Në librin e vet të mësipërm Zogaj tregon sesi në një debat me një të afërmin e vet, në prag të zgjedhjeve të majit 1996, mohoi që aid he “themeluesit” e tjerë që sot janë rikthyer në PD, të kenë pasur rol në ngritjen e Berishës në vitet 1991-92, gjë për të cilën ata sot krenohen: «Kur hyra unë në dhomë nuk më la pa më thënë në intimitet ‘mendimin e opinionit’ se grupi ynë, grupi i Aleancës nuk ishte pa përgjegjësi që kishte prurë Berishën në pushtet. E pashë të arsyeshme t’ i them se opinioni ka patur një mendim të kundërt kur ne patëm formuluar kritikat e para kundër Berishës. ‘Nuk e sollëm ne në pushtet atë njeri, por pikërisht opinioni që na tregonte me gisht atëhere si tradhëtarë’, i thashë kushërirës». (Preç Zogaj: «Rënia e zgjedhjeve», «Dita», Tiranë 1997, f. 42)
Që grupi i “themeluesve” që më pas u bënë aleatë të socialistëve dhe që sot u kthyen në PD, nuk e donin ngritjen e Berishës as në 1991, në PD, dhe aq më tepër as në 1992 kur u bë kreu i shtetit, kjo është një gjë që dihet, por që Zogajt sot nuk i pëlqen ta pohojë. Një përshkrim plot kolorit i bën Zogaj rolit të Berishës në mbledhjen e PD-s që përjashtoi mocionistët në gusht 1992, ata të cilët sot janë rikthyer në PD si “themelues”: «Presidenti i Republikës, Sali Berisha, i pranishëm në presidiumin e asaj mbledhjeje me cilësinë e anëtarit të kryesisë së partisë, nuk i mbajti nervat. E kryqëzoi mocionin para se nënkryetari i partisë dhe firmatari i parë i tij, Arben Imami, ta përfundonte së lexuari. Berisha shau me fjalë të rënda që nuk ia kisha dëgjuar ndonjëherë, orientoi, më saktë urdhëroi linçimin verbal në sallë të të gjithë atyre që e kishin nënshkruar apo që kishin ndërmend ta mbështesnin atë mocion, të cilin e pagëzoi pa iu dridhur zëri vepër të Ramiz Alisë dhe Sigurimit të Shtetit». (po atje: f. 67.)
Zogaj këtu eviton të thotë se cila qe përmbajtja e mocionit. Pika kryesore e mocionit me siguri qe ndryshimi i politikës së jashtme të Shqipërisë nga proamerikan, që ishte bërë pas ardhjes së PD-s në pushtet në 1992, në proeuropian, duke specifikuar orientimin drejt vendeve fqinje Greqisë dhe Italisë. Greqia përmendej e para, ndërsa Italia qe vënë e dyta si “gjethe fiku” që duhej të mbulonte lakuriqësinë e kërkesës për orientim progrek të Shqiërisë. Pra, mocionistët donin që të bënin në 1992, atë që u bë në 1997, pas rikthimit të PS-s në pushtet, që kishte si aleatë mocionistët, tashmë të shndrruar padistë. Më tutje në librin e vet Zogaj thotë: «Fill pas 22 marsit Berisha kishte pritur rastin t’ i qëronte hesapet me bashkëthemeluesit kryelartë të Partisë Demokratike. Nëpërmjet veglave të tij e kishte provokuar dy tri herë sherrin me ta, por nuk i kishte ndezur. Në këndshikimin e tij të gjërave, mocioni ishte si një dhuratë e qiellit për të realizuar me duar të pastra ëndrrën e vjetër». (po atje: f. 68)
Derisa vetë Berisha ka pohuar se librat e Zogajt nuk i ka rrëzuar koha, atëhere kështu duhet të ketë ndodhur vërtet. Sebepi i sherrit paska qenë Berisha. Më tutje, në librin e vet, Zogaj thotë: «Spekullimi me arshivat e regjimit të përmbysur për të ndrydhur e shtypur në masë të gjerë liritë qytetare përbën një precedent të pashembullt të cinizmit dhe shpërdorimit të pushtetit nga Sali Berisha dhe Bashkim Gazidede». (po atje: f. 68) Zogaj këtu ka hallin e vet, sepse Ligji i verifikimit të figurës së politikanëve i miratuar në 1995, ia ndaloi kandidimin si deputet për shkak të qenies bashkëpunëtor i Sigurimit të Shtetit. Gjithsesi, derisa sot Zogaj ka marrë aprovimin e Berishës për ditarin e vet politik, thënia e mësipërme duhet marrë si e vërtetë. Në lidhje me projekt-kushtetutën e hedhur nga Berisha në referendum në 1994, Zogaj thotë: «tentohej përqëndrimi de jure e de fakto i të gjitha pushteteve në duart e presidentit të Republikës nëpërmjet një projekti që do të sanksiononte politikën tashmë të aplikuar të Njëshit…Berisha e karikoi projektin e kushtetutës me shumë artikuj provokativë të një Republike diktati». (po atje: f. 86.)
Fushatën elektorale të Berishës për të siguruar miratimin e projekt-kushtetutës, Zogaj e përshkruan si një farsë të «zhvendosjes brenda ditës e brenda orës të kryetarit të shtetit nga njëra krahinë në tjetrën, duke mahnitur bejtexhinjtë e çdo profesioni, përfshirë barkalecët e vegjël të mediave telegrafike që shtrydhnin trutë për të nxjerrë nga antikiteti grek, nga folklori apo historia e Anglisë sinonime sa më të denja për Sali Berishën. As që mund të thuhet se këto fundërrina universale me shenjën gjuhësore të shqipes, këto fundërrina të tipit të Fahri Balliut që për dreq vendi ynë, në vend që t’ i fshehë në ndonjë skutë të trupit siç bëjnë kombet e tjerë i ekspozon krenarisht në ballë, harronin se pikërisht madhështia e kërkuar e prishte mendsh nëpër kohra parinë e Shqipërisë, e bënte harbute dhe tiranike». (po atje: f. 88)
Z. Fahri Balliu, sot anëtar i Këshillit Kombëtar të PD-s, tre herë kandidat për deputet i PD-s që nga viti 1997, si dhe botues i gazetës së pavarur më të madhe dhe më besnike të PD-s dhe Berishës gjatë këtyre 8 viteve, mundet mos të jetë dakord me këtë mendim të Zogajt, por Zogaj ka marrë aprovimin e Berishës për vërtetësinë e librave të vet, prandaj Zogaj u bë në 2005 deputet i PD, para qëndrestarit Fahri Balliu. Eh, ç’ gallatë që po na shohin sytë! Më tutje, në librin e vet, Zogaj thotë kështu për referendumin e vitit 1994: «Ndërkohë, duke dëshiruar një kushtetutë, por duke hedhur poshtë një projekt të mbrapshtë, populli shqiptar evitoi sanksionimin juridik të pushtetit të Njëshit në Shqipëri. Një akt i tillë civilizimi shënohet në librin e veprave të ndritura të një populli. Berisha mori mesazhin e qartë se shumica e shqiptarëve nuk ishin dakord me republikën e tij partiake». (po atje: f. 94)
Shqipëria paska shpëtuar nga një diktaturë shumë e rrezikshme në 1994, të cilën me gjasë do të vazhdonim që ta vuanim edhe sot. Por për fat të mirë na shpëtoi nga ajo Zogaj me aleatët e vet socialistë. Berisha atëhere kishte një mendim tjetër, por sot është dakord me Zogajn. Zogaj e përshkruan kështu fushatën elektorale të Berishës për zgjedhjet e vitit 1996: «Berisha e kishte gjetur çelësin për t’ i siguruar fitores popullin e nevojshëm: koncertin ‘Vizion 2000’ dhe klakerët ambulantë. Trupa shëtitëse ‘Vizion 2000’ shkonte në qytete para Berishës. Detyra e kësaj trupe ishte mbledhja e artëdashëve nëpër stadiume. Hyrja e spektatorëve bëhej pa biletë. Këto koncerte e thyenin monotoninë e jetës nëpër qytetet e Shqipërisë. Priteshin si ngjarje, frekuentoheshin masivisht dhe pakkush bezdisej kur në mes të programit shfaqej papritur si zoti në makinë për të mbajtur një fjalim politik presidenti Berisha. Kishte plot që habiteshin që ai paskësh qenë atje, në grupin e artistëve, duke pritur rradhën e tij. Njëri nga artistët, zakonisht Ardit Gjebrea, e shoqëronte deri afër mikrofonave duke e paraqitur me elozhe sipërore. Kamerat atbotë fiksoheshin sa mbi portretin surrealist të Berishës, sa mbi grumbullin e klakerëve që brohorisnin yllin e paradës. Në pjesët e tjera të stadiumit mbretëronte pritja. Herëpashere kishte edhe duartrokitje të përmbajtura në shenjë edukate. Ndërhyrjet e rrufeshme plot solemnitet të Berishës shënonin një intermexo të durueshme për qytetarët. Në fund të fundit asgjë në këtë botë nuk jepet krejt falas». (po atje: f. 181)
Ironikisht, ky fragment nga libri i Zogajt është ai për të cilin vlen krejtësisht thënia e Berishës se librat e Zogajt nuk i ka rrëzuar koha. Edhe shumë nga mitingjet e Berishës gjatë këtyre tetë viteve, duke përfshirë atë në Tiranë në 20 mars 2005, janë një përsëritje e këtij të vitit 1996, të përshkruar nga Zogaj, ashtu si pjesët teatrale japoneze kabuki. Në mitingun e fundit të PD-s në Tiranë nuk u mor vesh sa njerëz qenë mbledhur për Berishën dhe sa njerëz qenë mbledhur për Valbona Memën. Madje kombinimi i artit me politikën i krijoi një surprizë ironike Berishës, kur tenori Agim Hushi, në prill të vitit 2005, në harkun e një jave, në fillim këndoi në mitingun e Berishës në Kavajë, pastaj shpalli kandidaturën e vet për deputet në Kavajë, nën siglën e PS-s përballë Berishës, në zgjedhjet e ardhshme, madje duke e krahasuar Berishën me Enver Hoxhën në një intervistë në “Vizion Plus”, në 19 prill 2005. Një përshkrim plot kolorit i bën Zogaj asaj që ndodhi në 28 maj 1996, në Sheshin “Skënderbej”, në Tiranë, me rastin e protestës paszgjedhore të PS-s: «Shteti policor i shqiptarëve kishte dalë në fushë me përzierjen e zakoneve dhe të uniformave të monarkisë, fashizmit, komunizmit dhe paskomunizmit. Mishërim i gjithkahshëm i dhunës kombëtare, ai po priste nën shi, prapa skafandrave dhe mburojave prej peçikllasi, pa shpirt dhe pa dyshime për të goditur. Ai kishte pushtuar cep më cep sheshin “Skënderbej” me makinat groteske të operacionit “Pelikan”, me furgonë dhe makina të vogla të SHIK-ut dhe ministrive të ndryshme, me trupa të rregullta të të gjitha llojeve të policisë që ishin paguar e stërvitur për një ditë të tillë, me trupa të çrregullta të policisë pa uniformë, me banda fanatikësh e mercenarësh, me roje e shoferë të funksionarëve të lartë të shteti. Kishin dalë të gjithë për të larë lesh po të ishte nevoja, në emër të mllefit dhe të interesave të shefave». (po atje: f. 194.)
Një përshkrim i vërtetë prej shkrimtari të talentuar. Prandaj ky njeri e meriton sot që të zgjidhet në Kryesinë e PD-s dhe të bëhet deputet i kësaj partie. Në fund të librit të vet “Rënia e zgjedhjeve”, Zogaj imagjinon një dialog me Berishën e vitit 1996, ku i kërkon llogari për të gjitha të këqijat që ka bërë gjatë kohës që qe në pushtet: «E pyes: Pse e bëtë?
Më përgjigjet: Sepse u detyruam!
E pyes: E mendonit vërtet atë punën e paraushtarakëve?
Më përgjigjet: Nuk e mendonim ne, por mësuesi ynë, mësuesi ynë i përbashkët.
Ia bëj: Aaa!
Ma kthen: Po .
E pyes: A jeni ju i parë?
Më përgjigjet: Jo nuk kam qenë dhe nuk jam unë i parë. Që prej vitit 1995 e këndej nuk ka patur të parë në Shqipëri. Dhe kam frikë se nuk do të ketë edhe për disa vite të tjera.
I them: Këtë e besoj, e kam menduar dhe unë nganjëherë, por mendoja se ju do t’ i sh[ëtonit të parit tuaj.
Ma kthen: Desha, po s’ munda. M’ u shfaq qysh në krye me Sekretin e Sundimit dhe unë fillova t’ i marr leje për gjithçka.
E pyes, me zë të lartë: Ku është Ai?
Përgjigjet në kupë të qiellit: Kudo, kudo, kudoooooo!» (po atje: f. 282-283)
Pra, sipas Zogajt, Sali Berisha është nxënës dhe vazhdues i veprës së Enver Hoxhës. Në librin e vet «Vera e përjetshme» (1998), që është një ditar politik i Zogajt për ngjarjet e verës së vitit 1996, Zogaj e quan Berishën: «Kryeredaktori i Përgjithshëm i të gjitha Mediave Qeveritare, doktor Berisha». (Preç Zogaj: «Vera e përjetshme», «Dita», Tiranë 1998, f. 42)
Më tutje në këtë libër Zogaj tregon sesi në një bisedë me Mentor Nazarkon bënin hipoteza për qëllimet e Berishës në verën e vitit 1996: «Dhe kështu, shkojmë edhe më larg në shestimin tonë të hidhur dhe komik: imagjinojmë delegatët demokratë në kongresin e partisë socialiste, delegatë të cilët me votën e tyre të lirë do ta ndryshojnë lidershipin socialist dhe do të bëjnë që këndej e tutje doktor Berisha të jetë ashtu siç ka dashur prej kohësh: president i dy partive kryesore, president i përjetshëm i Republikës». (po atje: f. 68) Pushtetin e Berishës në vitin 1996, Zogaj e quan: «pushteti që u ka ngrirë buzëqeshjen mijëra e mijëra bashkëatdhetarëve, pushteti i Sali Berishës». (po atje: f. 79)
Në librin e mësipërm Zogaj thotë edhe një gjë shumë interesante dhe intriguese të cilën do të qe mirë ta kishte sqaruar në Kuvendin e PD-s. Zogaj shkruan se një natë, në verën e vitit 1996: «Katër të shtëna armësh në katër vise të ndryshme trazojnë jermin e qetë të Shqipërisë. Mprihen shqisat e mia. Ndofta vera mbaroi. Ndofta vendi po niset në mërgim, në shtegtim, në përputhje me telepatinë e kahershme të atyre që janë përpjekur kundër jermit të tij…Jemi shumë që e perceptojmë menjëherë zhvendosjen e zhurmave, por nuk dimë ku kanë shkuar plumbat. Jemi në pritje. Nuk kallzojmë se çfarë po presim edhe po të na e venë thikën në fyt. Ajo që presim ne duhet të vijë, duhet të ndodhë para se ta dimë tamam». (po atje: f. 98)
Tash është koha që Zogaj të shprehet më qartë në rast se kalimi i vet nga aleat i PS tek PD është i sinqertë dhe real. Çfarë prisnit ju opozitarët e vitit 1996 që të ndodhte nëpërmjet krismave të armëve, z. Zogaj? Dhe pse atëhere nuk do t’ ia thoshit kurrkujt atë që po prisnit, edhe sikur t’ ua vinit thikën në fyt, sikur thoni ju? Shpjegohuni z. Zogaj, shpjegohuni, që t’ u besojnë sadopak demokratët. Por edhe sikur z. Zogaj mos të shpjegohet, anëtarët dhe simpatizantët e PD-s, tash, në retrospektivë, e njohin atë enigmë, të cilën Zogaj dhe miqtë e vet në verën e vitit 1996 nuk do ta tregonin edhe sikur t’ u vinin thikën në fyt. Këtë enigmë e sqaroi viti 1997. Z. Zogaj dhe miqtë e vet prisnin krismat e armëve të rebelimit të vitit 1997, ato krisma që do ta çonin Zogajn në 28 mars në Vlorë, si firmatar të deklaratës së përbashkët të komiteteve të shpëtimit publik dhe partive të majta, ato krisma që do ta bënin Zogajn këshilltar të Presidentit Meidani dhe ministër në qeverinë socialist, deri kur erdhi momenti që Zogaj dhe të tjerët si ai nuk u hynin më në punë socialistëve, të cilët i flakën tej. Gjithsesi, enigmën e pritjes së krismave, Zogaj e zbulon edhe në librin e vet, kut tregon për një dialog kafeneje mes tij dhe Shpëtim Nazarkos: «-Atëhere?
-E ç’ do të thotë kjo?
-Ose do ta dorëzojnë, ose do të ketë luftë.
-Nëqoftëse duhet luftë, do të ketë luftë.
-Nuk mundem më!». (po atje: f. 115.)
Ai që thotë «Nëqoftëse duhet luftë, do të ketë luftë» është Zogaj.
Në librin e vet «Uncivil War-luftë jocivile» (Shtëpia botuese «Dita», Tiranë 1998), Zogaj analizon krizën e vitit 1997 në Shqipëri. Në këtë libër Zogaj e akuzon Berishën, i cili në atë kohë qe President i Republikës, se në mënyrë të qëllimshme ka vepruar që mos të kishin efekt paralajmërimet e FMN për rrezikun e piramidave dhe se i ka nxitur shqiptarët që të fusin paratë në kompanitë rentiere piramidale. Ja sesi shkruan Zogaj: «Duke e përfshirë deklaratën e FMN-së në kuadrin e qëndrimeve të njohura amerikane kundër regjimit të tij, Berisha u kujdes që ajo deklaratë të kalonte pa jehonë dhe të sfumohej në zhurmimin e mediave shqiptare për dobinë e piramidave… Në këtë polifoni, presidenti i firmës ‘VEFA’, zoti Vehbi Alimuçaj, e ndjen të lehtë e të natyrshme të hedhë dorashkën e shqiptarit kryelartë duke e ftuar FMN-në të fusë para në firmën e tij. Dhe, si për t’ i vënë kapak këtyre sfidave, në fund të pjesës shfaqet presidenti Berisha, i cili duke perifrazuar për një publik të kualifikuar qëllimet dashakeqe të FMN-së, shprehet shumë qartë për publikun e gjerë se disa stërpika të llavës së madhe të parave të pista mund të kenë rënë edhe në Shqipëri, por paratë e shqiptarëve janë të pastra. Këtë deklaratë shtypi dashamirës e komenton si gjest patriotik në mbrojtje të lekut. Por poshtë në popull, atje ku nuk duan të prishet magjia, gjithçka kuptohet ndryshe: kuptohet si garanci për firmat. Masat e gjëra lëshohen si asnjëherë tjetër drejt sporteleve të tyre. Ethet e lakmisë popullore arrijnë pikën më të lartë. Çikrikët e fondacioneve s’ pushojnë as natë as ditë. Nga paralajmërimet e FMN-së nuk ka mbetur gjë prej gjëje». (po atje: f. 96-97)
Deklarata e Berishës për paret e pastra të shqiptarëve u bë në konferencën e shtypit që dha Berisha në 30 dhjetor 1996, me rastin e mbylljes së vitit. Më vonë kjo deklaratë u bë pjesë e mitologjisë politike shqiptare, duke u paraqitur sikur dyndja e madhe e shqiptarëve në sportelet e firmave piramidale qe pasojë e kësaj deklarate. E vërteta është se në ditën kur u bë kjo deklaratë shqiptarët tashmë kishin futur 95% të pareve të veta në firmat. Në ditët pas kësaj deklarate sportelet e firmave piramidale qenë mby;llur me rastin e vitit të ri dhe pasi kaluan ditët e pushimit pjesa më e madhe e firmave nuk e rifilluan pagesën e pareve, çka i bëri njerëzit që të dyshojnë dhe të kufizohen në depozitimin e pareve. Zogaj këtu, qëllimisht nuk e jep datën kur u bë deklarata e Berishës, pasi kështu zbulohet e vërteta. Por, tashmë, pas deklaratës së mësipërme të Berishës, edhe unë që po i shkruaj këto rreshta do të filloj të besoj se Berisha e ka bërë deklaratën e vet për paret e pastra të shqiptarëve para dyndjes së madhe në sportelet e firmave piramidale.
Më tutje në librin e vet, Zogaj përshkruan turneun që bëri Presidenti Berisha në janar 1997 nëpër Shqipëri, me rastin e krizës së firmave piramidale, duke dashur t’ u shpjegojë njerëzve të vërtetën e vet për krizën dhe duke i ftuar të përmbahen. Zogaj shkruan: «Në këto udhëtime epike Berisha foli me gjuhën e një plebeu, që nuk ka ç’ të humbasë më. Ai pati kurajon të vinte në dukje përgjegjësinë e vetë qytetarëve për përfshirjen në lojën e fajdeve duke theksuar se kurrë nuk do të ketë shtet të përgjegjshëm pa shtetas të përgjegjshëm dhe kurrë nuk do të ketë liri pa përgjegjshmëri». (po atje: f. 100)
Në librin e vet të sipërpërmendur Zogaj përshkruan dhe fillimin e luftës së 1997-s me ngjarjet në Vlorë, duke e akuzuar Presidentin Berisha se ushtroi represion kundër Vlorës. Ja sesi i përshkruan Zogaj ngjarjet në Vlorë, në 10 shkurt 1997, të cilën e quan si një ditë historike për Shqipërinë, kur qytetërimi (rebelimi) triumfoi mbi barbarinë (shtetin): «Herët në mëngjes në rrugët dhe rrugicat ende të shkreta të qytetit u lëshuan ‘larashët’, trupa mercenarësh pa identitet, të rekrutuar kryesisht në zonat veriore të vendit kundrejt një page prej 45 mijë lekësh të reja në muaj…Gjatë natës makinat-fjetore të kësaj trupe lëvizën drejt Vlorës, drejt atij qyteti ku sipas komisarëve të PD-së një grusht pushtash të lidhur me Zabit Brokajn e Skënder Gjinushin i nxirrnin njerëzit me zor në rrugë dhe i detyronin me revole te veshi të shqiptonin sharjet e përgatitura në Tiranë kundër familjes së Sali Berishës! Ishin sharje që nuk i duronte as mushka. ‘O Sali ule kokën , sepse Vlora të q… motrën». (Vlora edhe kur shan, zgjedh, kishte thënë Skënder Gjinushi) ose: ‘Dy kurva ka Shqipëria, Vjollca Vokshi dhe Liria’, ose ‘O Liri o kurvë e *****, pse s’ i flet atij hajdutit». (po atje: f. 205)
A thua vallë e ka lexuar Berisha këtë fragment të librit të Zogajt, kur thotë se librat e Preç Zogajt i kanë rezistuar kohës? Kjo mbetet një nga misteret e mëdha që duhet të sqarojë Berishologjia, domethënë, studimi i mendimit të Berishës. Më tutje Zogaj vazhdon: «Larashët i kujtuan edhe njëherë këto bejte acaruese dhe u lëshuan nëpër rrugët e Vlorës duke thirrur rrugicë më rrugicë ‘dilni more vlonjatë të qelbur se do t’ ju shkërdhejmë motrat’! Tani ata ishin në qytet, po shkelnin mbi të dhe guximi i tyre shtohej sa më shumë zgjaste heshtja e Vlorës me plakat dhe pleqtë e pagjumë që fërkonin sytë me habi në oborre e dritare dhe nxitonin pastaj, diku për t’ u vënë llozin portave, diku për të ngritur nga shtrati djemtë e kredhur në gjumin e thellë të agimit, diku për të mprehur ndonjë thikë a hanxhar, sepse gjithçka mund të ndodhte me atë hordhi të panjohur dushmanësh. Heshtja e e qytetit thellohej sikur jeta po hynte në gollat e hiçit, por ishte një heshtje e rreme që paralajmëronte përleshje. S’ kaloi shumë dhe vlonjatët dolën prej heshtjes si vullkan dhe ja ku u gjendën në rrugë e në sheshe ballë për ballë me larashët, me trupat antisomoza dhe me morinë e reparteve të tjera speciale që kishin ardhur për të vënë ‘sus’ njëherë e përgjithmonë protestën e tyre. 28 maji i dhunuar i sheshit ‘Skënderbej, ishte zhvendosur pas tetë muajsh në qytetin e Vlorës. Ishte pak a shumë e njëjta skenografi, i njëjti ballafaqim, e njëjta kundërvënie midis regjimit policor, që reklamonte shtetin mbi të drejtën, dhe popullsisë qytetare që reklamonte të drejtën mbi shtetin. Në këtë kundërvënie të hershme, që fatkeqësisht kishte përfunduar kurdoherë me kurorëzimin e shkopit të gomës, ishte bllokuar vetë historia e civilizimit shqiptar. 10 shkurti i Vlorës do ta këpuste këtë nyjë dhe do të hapte një faqe të re në marrëdhëniet e shtetit me shtetasit. Në fakt, ditën e 10 shkurtit Shqipëria do të kishte Bastijën e vet në Vlorë. Mungonte vetëm mbreti dhe gijotina, por këto mungesa përligjeshin me ndryshimin e kohëve. Populli i ktheu mbrapsht me kurajo dhe trimëri të madhe të gjitha llojet e forcave të policisë. Në betejën e paharruar të asaj dite mbeti i vrarë Artur Rustemi. Shumë të tjerë u plagosën nga të dy kampet. Por, si përfundim, qyteti mbeti plotësisht në duart e qytetarëve”. (po atje: f. 204-205)
Më poshtë Zogaj thotë: «Jehona e qëndresës vlonjate u përhap deri në skajin më të largët të vendit duke ngritur peshë mijëra e mijëra zemra të etura për paqe e ndryshim». (po atje: f. 208) Protestat në Sheshin e Flamurit në Vlorë Zogaj i quan si aeropag të fjalës së lirë: «Shkurti i vitit 1997 ishte një muaj shumë i gjatë për të gjithë. Protestat s’ po jepeshin regjimi s’ po jepej. Dërgata dhe vizitorë nga i gjithë vendi shkonin çdo ditë në Vlorë për të marrë fjalën në Sheshin e Flamurit. Sin ë kohët e demokracisë antike piedestali i monumentit të Pavarësisë ishte shndrruar në një aeropag të fjalës së lirë. ‘Kemi ardhur këtu nga Shkodra t’ ju themi se jemi me ju dhe t’ ju marrim me vete! Veriu nuk është ‘Saliu’ ! Vlorë! Sali Berisha nga nxjerrë nga garderoba uniformën e Pinoçetit. Po kush po dridhet? Vetë Berisha po dridhet. Sa të ketë Vlorëëëë’!». (po atje: f. 214-215.)
Në librin e Zogajt përshkruhet dhe rizgjedhja e Berishës President i Republikës në fillim të marsit 1997: «Kur gjithçka ishte bërë gati dhe Shqipëria po hynte plot habi në një regjim që nuk e kishte provuar qysh nga koha e pushtimit fashist, aktori kryesor u paraqit në bunker për t’ u rizgjedhur president. Deputetët dridheshin nga emocionet dhe frika… Votuan të gjithë. Kërcitën automatikët rreth e përqark parlamentit siç e lypte pjesa. Ra perdja». (po atje: f. 224-225)
Shpjegimi i Zogajt për luftën e vitit 1997 është se regjisori i kaosit qe Berisha, i cili i hapi depot e armëve për të ruajtur pushtetin: «Me pak fjalë, Berisha jo vetëm ishte i interesuar, por edhe e provokoi kaosin. Pastaj me daljen e djajve nga shishja, ai nuk mund ta kontrollonte atë» (Preç Zogaj: «Uncivil War-luftë jocivile», Shtëpia botuese «Dita», Tiranë 1998, f. 68) Zogaj nuk merr mundimin që ta shpjegojë se çfarë logjikë ka tek kjo tezë dhe sesi është e mundur që Berisha pati interes edhe që të ruante pushtetin, edhe që të armatoste ata që donin ta rrëzonin nga pushteti. Që ta arsyetojë këtë tezë Zogajt i duhet që t’ i atribuojë Berishës një kompleks mazokizmi, domethënë dëshirë për t’ i bërë keq vetes. Në librin e vet të mësipërm Zogaj tregon dhe për një bisedë telefonike që ka bërë, në 13 mars 1997, me Arben Imamin që atëhere ndodhej në Gjirokastër. Zogaj shkruan kështu për Imamin: «Kishte hyrë në Shqipëri më datën 11 janar dhe qëndronte në Gjirokastër ku kishte firmosur krijimin e Komitetit të Shpëtimit Kombëtar si një forcë e pavarur politiko-ushtarake.» (po atje: f. 12)
Midis Imamit dhe Zogajt u bë kjo bisedë në lidhje me Presidentin Berisha: «More vesh, iku ai?
-Jo nuk kam marrë vesh gjë. Këtu po bëhet hataja.
Sonte duhet të ikë, më tha Imami». (po atje: f. 12.)
Zogaj në libër thotë se kur u takua më vonë me Imamin në “Rogner”:
«Atëhere ne do të shpjegoheshim se në qëndrimet tona të ndryshme politike të atyre ditëve kishte përcaktuar optika e vendndodhjes, që do të thoshte se po të gjendej Imami në Tiranë mund të kishte firmosur marrëveshjen e 9 marsit dhe anasjelltas, pot ë gjendesha unë në Jug, mund të firmosja deklaratën e Komiteteve. Ishte një pajtim xhentëlmenësh që kanë ngrënë bashkë një furrë me bukë në rrugën e vështirë të politikës». (po atje: f. 12) Por, Zogaj nuk mbeti pas Imamit dhe marrëveshjen me komitetet e shpëtimit publik shkoi dhe e firmosi në 28 mars në Vlorë. Sot, Preç Zogaj është një prej “themeluesve” të rikthyer në PD me ftesën e Berishës. Në librin e vet “Rënia e zgjedhjeve” (1997), Zogaj thotë për metodat politike të Berishës: «Berisha ka një zakon. Kur kërkon, përdor shpatën. Kur lëshon përdor biçakun». (Preç Zogaj: «Rënia e zgjedhjeve», «Dita», Tiranë 1997, f. 49) Më pas, në vitin 2005, Berisha e ndryshoi stilin e vet, duke përdorur shpatën kur lëshon (pranimi i “themeluesve” që u bashkuan me PS) dhe duke përdorur biçakun kur kërkon (duke mos u vënë asnjë kusht “themeluesve” të rikthyer). Kjo është simptomatike gjithsesi, për Berishën.
Pasi Zogaj ka thënë për Berishën të gjitha ato që citova më lart, ai në librin e vet «Finalja», në 2004 shkruan për Berishën: “PD-ja ka lindur dhe mbetet perëndimore në program dhe në frymë. Përpara historisë ajo mbetet partia që hoqi izolimin pesëdhjetëvjeçar, duke e kthyer vendin me fytyrën nga Perëndimi. Kryetari i saj Sali Berisha përfaqëson intelektualin shqiptar të kapur fort në rrjedhat e oksidentalizmit. Këtë tip intelektuali, që vjen nga Rilindja Kombëtare, e shohim të jetë protagonist i momenteve kulmore të përpjekjeve shqiptare për pavarësi, shtetformim, demokraci, prosperitet”. (“Finalja”, Shtëpia botuese “Dita 2000”, Tiranë 2004, f. 231)
Këtu nuk ka nevojë për koment