Sa'adiu i madh!

[INDRITI]

Emri i tij i plote eshtebu Abdull-llah Musherrefedin Ibni Muslihadin Saadi Shirazi.
Viti i tij i lindjes nuk dihet ne menyre te prere e te sakte por ka jetuar rreth viteve 1203 ose 1210 e deri ne vitin 1290.
Saadiu eshte nje prej perfaqesuesve me te njohur e me te shquar te letersise artistike Persiane, kryesisht asaj poetike.
Ai u lind ne krahinen e Shirazit mes viteve 1203-1208 e cila ishte nje krahine ne Iranin jugor dhe u mbrujt mes dy periudhash historike kontradiktore te lindjes se mesme ne pergjithesi dhe te Iranit ne vecanti.Vitet e para te djalerise se tij perkojne me rritjen e qyteteve te medha dhe lulezimit ne Iran e Azine e mesme si pasoje e zhvillimit te vrullshem te jetes ekonomike.Dhe vitet e mevoneshme deshmojne nje tjeter periudhe ku mongolet e Xhenxhis Khanit shkruajne me gjak historine e tyre ne vendet e lindjes se mesme, nderkohe ai qe edhe deshmitar sesi kryqezatat vazhdojne me zell vepren shkaterrimtare ne Palestine.Gjithcka ka jetuar poeti dhe gjithcka ka ndjere i pershkruan ne kryeveprat me fame boterore si gjylistani, bostani, dhe shume e shume poezi te tjera lirike te mbledhura nen titullin "kul-lijat".
Tere krijimtarine e Sa'adiut e pershkon ideja e larte humane dhe dashuria per njeriun.
Veprat kryesore te tij jane: Gjylistani (Trendafilishtja) Bostani (lulishtja) Kullijat (vepra lirike e shkruar ne gjuhen arabe).
Sa'adiu eshte nje poet i njohur ne mbare boten i cili eshte kujtuar e kujtohet me rrespekt nga figura te medha boterore. Ate e cmonte shume Getja, e citonte shpesh here Pushkini.Ne nje nga nga tregimet e tij me subjekt "nga historia e lindjes, Gorki e quan "gojemjalti Saadi" dhe shton:"shume nga fjalet e tij i shtuan ne vargun e thesareve tane".
Sa'diu ka ndikuar ne shume poete te tjere pasardhes te tij si ne Iran dhe jashte tij.Ai ka ndikuar dhe ne poetet klasine Turq si Nedim, Baki etj.
Nderkohe vlen te permendim qe edhe poeti yne kombetar i cili ka qene nje njohes i mire i persishtes te jete ndikuar shume nga Saadiu e sidomos ne poemen e tij fjalet e qiriut.
Qe te mos e zgjas shume me fjale po le te flase vete Sa'adiun, goja e tij ka pushuar se foluri por vargjet e tij rrojne ende, mesazhi i tij eshte mjaft aktual sa shpesh here duket sikur ai jeton ende mes nesh.

[INDRITI]

Tani do ju jap mundesine te njiheni me vargje nga kryeveprat e Saadiut te cilat jane shqiperuar mjeshterisht nga Vexhi Buharaja.

Mos fli!

Ne kete te vetmen shprese me shkoi jeta si flori
Te me kryhej cdo deshire qe mu ndez ne kraharuar
Sot dhe shpresa me buzeqeshi por me kot se une e di
Qe skam shprese te me kthehet jeta qe ka fluturuar.

Ja, vdekja i ra daulles per te ikur
Shendene i lini kokes syte e mi
O duar, llere, krahe,ju te gjithe
Puthuni sot me mall e dashuri.

Armiku i shpreses, vdekja ra mbi mua
Vella kujtome ti ne varr te zi
Ne gjume e shkova jeten time aq te dashur
Ndaj te keshilloj si une ti mos fli.

Shkeputur nga Gjylitani

[INDRITI]

S'jam lypes!

O Saadi -me thote bota-pse jeton ne varferi?
Ke burime... qe s'te lene qe te heqesh lemeri.

Ti me vjershen mbreterore more buje si nje mbret,
Pse te shtypin keshtu valle brenge e vuajtje pa kufi?

Kaq mbreter te levdojne, kaq visare po te vijne
A se di se pa visare do mbytesh ne lot e zi?

Shume thone se skifteri rron me mire se simurgu(1)
Ai kerma ha perdite, ky te ndotur s'qas ne gji.

S'do te ndodhe kjo me mua, te sovranet s'do te shkoj
S'do te endem neper porta si lypsari duaxhi.

Dhe gjilperen po te lypesh, sikur ulesh permbi gjemba
C'do e lypur neper mbreter eshte turp e lebeti.


Simurg:"zog imagjinar qe mbahej si simbaj i pastertise trupore"
Shkeputur nga Kul-lijati.

[INDRITI]

Na ishte nje djale me dije, gjykim
Qe tund'te faltoren kur mbante fjalim

I ndjere, i drejte, me nder i vulosur
Kish rrembat e faqes si shkrim i persosur.

I dinte permendesh fjalor, gramatike
Vetem ne shqiptim calonte nje cike.

Belban ish nga goja levendi djalosh
Keshtuze qe fjalen te shkoqur se thosh.

I thashe nje te urti-nje shpirt turfanda:
"qe dhembet e pare akcili si ka"

Nga fjala e vrazhde na skuqet ky burre
"Capraze dhe dokrra mos thuaj me kurre"

Ti vetem nje cen te djali na pe
Ama kaq te mira valle ku i le?

Ne diten e madhe kush hijet shikon
S'do shohe dot Zotin qe driten veshtron.

Te mencurin e mprehte, me shpirt si zambak
Qe kemba ne uje i shkaka vec pak,

Per nje te rreshqitur me gjemb mos e ther
Te urtet kane theneylyrin ti merr"

Pa gjembat qe therin nuk gjen trendafil
Pse vuan nga nga gjembat, ti lulet mbeshtill.

Kush eshte nga zemra katran edhe pleh
Palloit te bukur vec kembet i sheh.

O vetullbunace,ndericimi te vlen
Pasqyra e veshur asgje s'te rrefen.

Merr rrugen qe kurre s'te con ne mjerim
Jo shkronjen qe gishtin m'i veke si trim.

C'me shihke te meten qe tjetri na ka
Pa pare me pare ti tenden si tra.

Ti turpet e botes o tim mos zbulo
Ler turpet e botes , te tuat shiko.

Nje preherperlyer c'ta rrahim si pis
Kur preheri yne vjen ere gjiris?

Mos thuaj per tjetrin je dreq i pashembull
Qe ti te na tundesh se vete je engjell!

Me pare shporr vete te ligen si shtrige
Pastaj thuaj miqveos beni te lige.

Zer veshet sa here qe dokrra degjon
Mbyll syte kur tjetrin pa rroba shikon.

Pse qenkam me gjolla ti me kot mos pall
Bej keq a bej mire, jam vete hamall.

Per njeze te mete gje gjenke tek ne
Virtyti i bujshem s'groposet ne dhe.

Si hasmi i Sa'adiut qe vjershen i kqyr
Me goje thur lavde, por ne shpirt qymyr.

Nga kaq hollesira asnjera se bind
nje shkonjez te shohe nderkrehet si xhind.

Cdo vetull qe shohim nuk eshte si hark
Festekut haji thelbin, berthamen hidh larg.

Shkeputur nga "Bostani" i Saadiut, shqiperoi Vexhi Buharaja.

[INDRITI]

Urtesi.

Nuk perleshen kurre dy njerez me tru
as dhe nje i ditur me nje mendjehu.

I krisuri ne shan e ne flet bajat
I mencuri embel zemren ja tulat.

Dy te urte nuk kepusin ne fill pe
Shkemb ne u be njeri tjetri behet dhe.

Ama ne qellofshin qe te dy me brire
Terhiq, terhiq, kepusin dhe zinxhire.

Shkeputur nga "Gjylistani"

[MI CORAZON]

A ka mundesi ndonjeri te postoje me shume vargje nga "Gjylistani dhe bostani " ( ne shqip ) , se me duhen urgjentisht.

Thank you

[INDRITI]

Ne fakt nuk e kam per momentin librin sepse ma ka marre nje shok, por edhe nese do e kisha nuk te ndimoj dot kaq urgjetisht sepse jam edhe shume i zene.
do ti bie une dalengadale qe te gjitha.
sot mjaftohu me keto;

Kur Gomarin e ngarkuar mu ne balte e sheh rrezuar
Ne s'mund tjetër qaj me zemër edhe rrugës mbaja drejt
Por ne e pyete si ra brenda mu ne balte i mjeruar
Atëherë mi pervish duart e nga balta nxirrma shpejt.

Gjylistani.

[shigjeta]

Pikëza e shiut

Pikëza e shiut ra që lart nga retë
Mbi një kreshtë dallge mu në mes të detit.

"Si do bëj, e mjera, - zu të psherëtijë, -
Kjo humnerë e egër do të më përpijë!"

Po molusku vajti me gjak e mbuloi,
Pikëzës mes dallgësh jetën i shpëtoi.

Dhe tani që deti ujrat ka ndërruar,
Atë e ka Shahu perlën më të çmuar.

perktheu Jorgo Bllaci

[Çaushi]

MIKES...

Ti që thua ska më dhimbje
Sesa ndarja nga mikesha !
Kur ke shpresën e takimit,
Dhembja bie shpejt nga pesha.

Bota duhet që të tundet
Nga kaq lotë që derdh unë;
Por ç'e do se kur qaj unë,
Bota bën të thellin gjumë.

Loti-ngjyrë i qepallës,
Përmbi faqet si shafrane
Shkruan të zemrës historinë,
Ç'i do fjalët, moj xhanane?

Hodha gur mbi të pamendët ,
I pamend u bëra vetë;
Por ndëshkimi që po vuaj
Para fajit ësht'i zbehtë.

O moj erëz e veriut ,
Po të qe se piqem prapë,
Qoft'uruar ajo zonjëz
Që mundime sdo më japë!

Shpesh te muri kaloj ditën
Brenga zemrën kur ma bren;
Për rrëfim vend më të mirë
Se nga muri s'ke ku gjen.

Në do mjalt' argjend të bardhë,
Asohere duro thumbin
Dhe për hir të buzëmjaltes
Mba mbi kokë Bisitunin.

Si llastar të hidhet shtati,
Shtatselvi, moj plot me nure,
Nën kupën që vertitet
S'e ke shoqen moj manure.

Ti selvis'i shembëllen, moj,
Por selvia s'mund të ecë,
Ti me hënen shembëllen, moj,
Veçse se hëna është memece.

Mos më shaj në hunba mendjen,
Se s'gjen hënë pa lëngatë,
As dhe trëndafil pa gjemba
As dhe ditë pa një natë.

Kur s'të kam ty në parajsë,
S'më shkon vera ndër lëndina,
Mu në ferr të jem me ty ,
Fllad me duket suferina.

"O saadi, - më thonë shokët ,-
Ngrije tendën te lulishtja !"

Trëndafilen që lyp unë
nuk e ka trëndafilishtja.

Trëndafile, moj e bukur,
Që ke nam mbi lule shumë!
Mijë vjet behar të bëjë,
Ti më s'gjen bilbil si unë....

[INDRITI]

[="2"]MIKES...[/SIZE]

Ti që thua ska më dhimbje
Sesa ndarja nga mikesha !
Kur ke shpresën e takimit,
Dhembja bie shpejt nga pesha.

Bota duhet që të tundet
Nga kaq ë që derdh unë;
Por ç'e do se kur qaj unë,
Bota bën të thellin gjumë.

Loti-ngjyrë i qepallës,
Përmbi faqet si shafrane
Shkruan të zemrës historinë,
Ç'i do fjalët, moj xhanane?

Hodha gur mbi të pamendët ,
I pamend u bëra vetë;
Por ndëshkimi që po vuaj
Para fajit ësht'i zbehtë.

O moj erëz e veriut ,
Po të qe se piqem prapë,
Qoft'uruar ajo zonjëz
Që mundime sdo më japë!

Shpesh muri kaloj ditën
Brenga zemrën kur ma bren;
Për rrëfim vend më të mirë
Se nga muri s'ke ku gjen.

Në do mjalt' argjend të bardhë,
Asohere duro thumbin
Dhe për hir të ëmjaltes
Mba mbi kokë Bisitunin.

Si llastar të hidhet shtati,
Shtatselvi, moj plot me nure,
Nën kupën që vertitet
S'e ke shoqen moj .

Ti selvis'i shembëllen, moj,
Por selvia s'mund të ecë,
Ti me hënen shembëllen, moj,
Veçse se hëna është memece.

Mos më shaj në hunba mendjen,
Se s'gjen hënë pa lëngatë,
As dhe ëndafil pa gjemba
As dhe ditë pa një natë.

Kur s'të kam ty në parajsë,
S'më shkon vera ndër lëndina,
Mu në ferr të me ty ,
Fllad me duket suferina.

"O saadi, - më thonë shokët ,-
Ngrije tendën lulishtja !"

Trëndafilen që lyp unë
nuk e ka trëndafilishtja.

Trëndafile, moj e bukur,
Që ke nam mbi lule shumë!
Mijë vjet behar të bëjë,
Ti më s'gjen bilbil si unë....

Kjo eshte e shkeputur nga permbledhja Kul-lijjat e te madhit Saadi.

Bukur, dhe mos perto si puna ime te na sjellesh ende te tjera.