Preng Bib Doda

[Pasiqe]

PRENG BIB DODA
Një nga figurat qëndrore të historisë së Mirditës. Princ i saj për një periudhë të gjatë, i biri i Bib Dod Pashës. Ka lindur në Orosh në vitin l860 në derën kapidanore. Ishte ndër krerët e Lidhjes Shqiptare të Prizerenit në vitin l878. Fishta do ta portretizonte me madhështi në kryeveprën e vet epike “Lahuta e Malcis”.

Qeveria turke e internoi për 19 vjet në Azinë e Vogël për ta mënjanuar nga roli i tij qeverisës në Mirditë. Krerët e Mirditës të nxitur dhe nga Prend Doçi i bëjnë presion, Portës së Lartë për lirimin e tij. Pas ndërhyrjes së Fuqive të Mëdha, Preng Pasha kthehet nga internimi në vitin 1904. Ka udhëhequr Mirditën në kuvendet e kohës, në kryengritje kundër tukut dhe në pajtimin e gjaqeve. Pas shpalljes së Pavarësisë do të ishte nje emër me peshë në politikën shqiptare. Në vitin l9l8 merr pjesë në Kongresin e Durrësit dhe zgjidhet nënkryetar i Qeverisë së Durrësit. Vdes në vitin 19l9 në një pritë në afërsi të Lezhes.

Në historinë e Mirditës për një periudhë të gjatë kohe kanë luajtur rol të dorës së parë dhe kapidanë të tjerë të Derës së Gjomarkajve, si Lleshi i Zi, Preng Lleshi, Bib Dodë Pasha, Marka Gjoni, i cili është në krye të krerëve të vilajetit të Shkodrës në vitin l908 në një nga nismat kombëtare të Shpalljes së Pavarësisë etj. Gjon Marka Gjoni është kapidani i fundit që e ushtron pushtetin e tij tradicional deri në mbarimin e Luftës së Dytë Botërore.

Marre nga http://www.mirdita.net/preng.bib.doda.htm

[TOKE GEGA]

Kush ishte Kapidan, Princ-Pashai i Mirditës, Bib Doda !!!




Bib Dodë Pasha është një ndër pinjollët më në zë të familjes së Kapedanëve në Mirditë. Ai është gjithashtu një ndër personalitetet më të shquar të kohës së vet, në mbarë territoret shqiptare. Kapidani i Mirditës, që ndër këto anë njihet si Kapedan përtej detit, e thërrisnin princ (princeps), titull të cilin e kishte marrë vet Biba, ndërsa perandoria e madhe e turqve e njihte me titullin e lartë të Pashait. Por, familja e kapedanëve ishte njohur si e tillë shumë më parë, që në kohën e gjyshit të Bib Dodës, Preng Lleshit, i cili ishte i njohur si kapedan i Mirditës nga dy prej pashallëqeve më në zë të kohës, atij të Shkodrës dhe të Janinës, pra Bushatllinjve dhe Ali Pashait të Tepelenës. Bib Doda lindi në Orosh në vitin 1820. Duke qenë prej një familje Kapedanësh, që në moshën 24- vjeçare ai vihet jo rastësisht në krye të ushtrive të Mirditës. Dod Prenga e lë të birin të vogël, pasi vdes në Dubrovnik, si pasojë e një helmimi që kishte marrë që në Shkodër. Për meritat e tij e të Mirditës, në vitin 1849 Bib Dodës iu dha titulli “Pasha” dhe iu njoh e drejta të komandonte një ushtri prej 10 mijë ushtarësh. Bib Doda njihet si i pari pasha i krishterë, i cili për pak kohë pati si sekretar të tij edhe Vaso Pashën, ky i fundit gjithashtu pasha i krishterë, një personalitet i madh i letrave shqipe dhe një autoritet i lartë shoqëror e politik. Në dokumentet historike, thuhet se në vitin 1852, në përkrahje të forcave turke të Omer Pashës, ai bllokon ushtritë malazeze që donin t’i binin turkut. Ndërsa në vitin 1854, Doda merr pjesë në luftën ruso-turke në brigjet e Danubit, ku tregoi trimëri e aftësi të rralla dhe ku fama dhe emri i tij bëhet mjaft i njohur. Ndërsa, Sulltan Abdyl Mexhiti, me Dekret Nr.124 e gradon Dodën “Gjeneral Brigade”, dekorimi me urdhërin “Mexhidie” të klasit të tretë dhe titullin “Iftibar” të shoqëruar me rrogë dhe shumë shpërblime. Napoleoni i III-të që gjithashtu luftonte krah turqëve i dhuroi atij “Shpatën e Argjentë”, në shenjë miqësie dhe pranoi ta merrte në mbrojtje Mirditën, në arenën ndërkombëtare të atij shekulli. Bib Dod Pasha me aktivitetin e vet dhe me potencialin dhe emrin që krijoi, e kishte kthyer Mirditën në një qendër të rëndësishme të lëvizjeve për komb e atdhe. Vetë organizimi i brendshëm, ajo që fshihej në thelbin unikal të saj kishte tërhequr vëmendjen e studjuesve, udhëpërshkruesve e në mënyrë të veçantë të diplomatëve të Europës. Në bazë të ligjeve të kanunit i takon atij të bëhet në moshë të re Kryekreu i Mirditës, e pra ndër këto anë, thirret edhe Kapidan. Nga nivelet e larta të aristokracisë së Europës, ai merr shumë tituj princëror. Në propozim të Ipeshkëvisë së Lezhës, Papa e dekoron me urdhërin e shën Gregorit. Shpejt, diplomaci të larta si ajo e Francës, apo Napoleoni i Tretë, vendosin lidhje me të.

Roma dekoron Bib Dod Pashën
Papa Gregori i XVI

Bir shumë i dashur, shëndet e Bekim Apostolik. Më të shkëlqyeshmit tituj nderi të lartë është dëshmia më e madhe e dashamirësisë sonë, që me shumë dëshirë i jepet atyre njerëzve, të cilët, duke u dalluar për fisnikërinë e origjinës në nderim të fesë lavdërohen duke merituar me të drejtë mirënjohje në fushën fetare e civile. Në fakt, e dimë mirë që Ti i favorizuar dhe nga paraardhësit e nga persona të rëndësishëm për kjartësi, ndershmëri, bamirësi e drejtësi, i impenjuar me zell për të nxit të mirën e zhvillimin e fesë katolike me kujdes të çiltër drejt Nesh e ka kjo Seli Apostolike, je sjellur gjithnjë si sigurisht i përket një njeriu katolik. Prandaj, duke marrë parasysh këto vlera të shquara, kemi menduar me dhënë një shenjë të kujdesit drejt Teje. Duke dashur, kështu të dekorojmë me një vlerësim nderimi të veçantë, edhe pikërisht për këtë, duke të zgjedhur me bindje se mund të jesh i zgjidhur nga çdo lloj vendimi shkishërimi, ose ndalimi e tjera vendime kishtare, censure, dënimi të lëshuara në çdo lloj mënyre e për çdo motiv, në rast se do të prekeni, nëpërmjet këtij dokumenti në forcën e autoritetit tonë Apostolik të emërojmë e deklarojmë Kavaljer Komendator të Urdhërit Civil të Shën Grigorit magno e të Kooptojmë në bashkëshoqërimin e kavalierëve të tjerë me të njejtin Urdhër. Prandaj, si shenjë dalluese të këtij Urdhri, të japim e të lejojmë të mbash lirisht e me të drejtë, kryqin e madh tetëkëndësh të artë ngjyrë të kuqe e që mban në mes shëmbëlltyrën e Shën Gregorio magno-s, ngjitur nga një shirit mëndafshi të kuq, praruar në dy pjesët anësore, për t’u varë në qafë. E në mënyrë që të mos rrezikohet bartja e kësaj dekorate, urdhërojmë që të dorëzohet një riprodhim i të njejtit Kryq. Dhënë në Romë pranë Sh. Pjetrit me shenjën dalluese të unazës së Peshkatarit, ditën 16 Prill 1844.

Viti i katërmbëdhjetë i Pontifikatit Tonë
A. Kord. Sambruskini

(Përkthyer nga origjinali në latinisht)
(Botohet për herë të parë në shqip)
Martohet me një vajzë Lure, të cilën e rrëmben sipa Kassl Stanimet, i cili duke dhënë rrugtimin e tij në Lurë thekson “… Përveç një franceskani padër Paulin, që kalonte këtu pushimet dhe që e njihja qysh në Rrubik, në dhomë ishte edhe Gjetan Ajazi, kreu i familjes më të vjetër të Krahinës. Kjo qe një njohje aq interesante, për faktin se prej shtëpisë së tij muhamedane rridhte nëna e kreut të tanishëm të mirditorëve, Preng Bib Dodë Pasha, princeshë Margjela, të cilën i ndjeri Bibë Dodë Pasha, sipas zakonit të familjes së tij, për të grabitur muhamedane të bukur e fisnike, e kishte rrëmbyer si vajzë…”. “Bib Dod Pasha qe i detyruar të marrë gjakun e të vëllait në moshë fare të re. Kjo ngjarje tregohej me tmerr në Shkodër deri vonë”,-citojnë dokumentet për Bib Dod Pashën. Bib Dod Pasha lë vetëm një djalë, të mirënjohurin Preng Bib Doda dhe vdes në një moshë të re 48-vjeçare, në 18 korrik 1868. Trupi i tij varroset me nderime të jashtëzakonshme në Shkodër.

Tituj, urdhra dhe medalje për Bib Dodën
24 vjeç bëhet kryekreu i Mirditës.
Në vitin 1849 Bib Dodës iu dha titulli “Pasha”
Perendoria turke më pas e gradon “Gjeneral Brigade”
Dekorimi me urdhrin “Mexhidie” të klasit të tretë.
Merr titullin “Iftibar” të shoqëruar me rrogë dhe shumë shpërblime.
Napoleoni i III-të i dhuron “Shpatën e Argjendtë”
Aristokracia evropiane ia njohu titullin “Kapidan”.
Papa e dekoron me “Urdhrin e Shën Gregorit”

[Albo]

Bib Dod Pasha ( 1820-1868 )

Bib Dodë Pasha është një ndër pinjollët më në zë të familjes së Kapedanëve në Mirditë. Ai është gjithashtu një ndër personalitetet më të shquar të kohës së vet, në mbarë territoret shqiptare. Kapidani i Mirditës, që ndër këto anë njihet si Kapidan përtej detit, e thërrisnin princ (princeps), titull të cilin e kishte marrë vet Biba, ndërsa perandoria e madhe e turqve e njihte me titullin e lartë të Pashait. Por, familja e kapidanëve ishte njohur si e tillë shumë më parë, që në kohën e gjyshit të Bib Dodës, Preng Lleshit, i cili ishte i njohur si kapidan i Mirditës nga dy prej pashallëqeve më në zë të kohës, atij të Shkodrës dhe të Janinës, pra Bushatllinjve dhe Ali Pashait të Tepelenës. Bib Doda lindi në Orosh në vitin 1820. Duke qenë prej një familje Kapidanësh, që në moshën 24- vjeçare ai vihet jo rastësisht në krye të ushtrive të Mirditës. Dod Prenga e lë të birin të vogël, pasi vdes në Dubrovnik, si pasojë e një helmimi që kishte marrë që në Shkodër. Për meritat e tij e të Mirditës, në vitin 1849 Bib Dodës iu dha titulli “Pasha” dhe iu njoh e drejta të komandonte një ushtri prej 10 mijë ushtarësh. Bib Doda njihet si i pari pasha i krishterë, i cili për pak kohë pati si sekretar të tij edhe Vaso Pashën, ky i fundit gjithashtu pasha i krishterë, një personalitet i madh i letrave shqipe dhe një autoritet i lartë shoqëror e politik. Në dokumentet historike, thuhet se në vitin 1852, në përkrahje të forcave turke të Omer Pashës, ai bllokon ushtritë malazeze që donin t’i binin turkut. Ndërsa në vitin 1854, Doda merr pjesë në luftën ruso-turke në brigjet e Danubit, ku tregoi trimëri e aftësi të rralla dhe ku fama dhe emri i tij bëhet mjaft i njohur. Ndërsa, Sulltan Abdyl Mexhiti, me Dekret Nr.124 e gradon Dodën “Gjeneral Brigade”, dekorimi me urdhërin “Mexhidie” të klasit të tretë dhe titullin “Iftibar” të shoqëruar me rrogë dhe shumë shpërblime. Napoleoni i III-të që gjithashtu luftonte krah turqëve i dhuroi atij “Shpatën e Argjentë”, në shenjë miqësie dhe pranoi ta merrte në mbrojtje Mirditën, në arenën ndërkombëtare të atij shekulli. Bib Dod Pasha me aktivitetin e vet dhe me potencialin dhe emrin që krijoi, e kishte kthyer Mirditën në një qendër të rëndësishme të lëvizjeve për komb e atdhe. Vetë organizimi i brendshëm, ajo që fshihej në thelbin unikal të saj kishte tërhequr vëmendjen e studjuesve, udhëpërshkruesve e në mënyrë të veçantë të diplomatëve të Europës. Në bazë të ligjeve të kanunit i takon atij të bëhet në moshë të re Kryekreu i Mirditës, e pra ndër këto anë, thirret edhe Kapidan. Nga nivelet e larta të aristokracisë së Europës, ai merr shumë tituj princëror. Në propozim të Ipeshkëvisë së Lezhës, Papa e dekoron me urdhërin e shën Gregorit. Shpejt, diplomaci të larta si ajo e Francës, apo Napoleoni i Tretë, vendosin lidhje me të.

Tituj, urdhra dhe medalje për Bib Dodën

24 vjeç bëhet kryekreu i Mirditës.
Në vitin 1849 Bib Dodës iu dha titulli “Pasha” Perendoria turke më pas e gradon “Gjeneral Brigade” Dekorimi me urdhrin “Mexhidie” të klasit të tretë.
Merr titullin “Iftibar” të shoqëruar me rrogë dhe shumë shpërblime.
Napoleoni i III-të i dhuron “Shpatën e Argjendtë”
Aristokracia evropiane ia njohu titullin “Kapidan”.

[Albo]

PRENG BIB DODA ( 1860-1919 )

Një nga figurat qëndrore të historisë së Mirditës. Princ i saj për një periudhë të gjatë, i biri i Bib Dod Pashës. Ka lindur në Orosh në vitin l860 në derën kapidanore. Ishte ndër krerët e Lidhjes Shqiptare të Prizerenit në vitin l878. Fishta do ta portretizonte me madhështi në kryeveprën e vet epike “Lahuta e Malcis”.

Qeveria turke e internoi për 19 vjet në Azinë e Vogël për ta mënjanuar nga roli i tij qeverisës në Mirditë. Krerët e Mirditës të nxitur dhe nga Prend Doçi i bëjnë presion, Portës së Lartë për lirimin e tij. Pas ndërhyrjes së Fuqive të Mëdha, Preng Pasha kthehet nga internimi në vitin 1904. Ka udhëhequr Mirditën në kuvendet e kohës, në kryengritje kundër turkut dhe në pajtimin e gjaqeve. Pas shpalljes së Pavarësisë do të ishte nje emër me peshë në politikën shqiptare. Në vitin l9l8 merr pjesë në Kongresin e Durrësit dhe zgjidhet nënkryetar i Qeverisë së Durrësit. Vritet në vitin 19l9 në një pritë në afërsi të Lezhës.

Në historinë e Mirditës për një periudhë të gjatë kohe kanë luajtur rol të dorës së parë dhe kapidanë të tjerë të Derës së Gjomarkajve, si Lleshi i Zi, Preng Lleshi, Bib Dodë Pasha, Marka Gjoni, i cili është në krye të krerëve të vilajetit të Shkodrës në vitin l908 në një nga nismat kombëtare të Shpalljes së Pavarësisë etj. Gjon Marka Gjoni është kapidani i fundit që e ushtron pushtetin e tij tradicional deri në mbarimin e Luftës së Dytë Botërore.

[Albo]

Preng Marka Prenga ( 1858-1955 )

Njihet si kreu i bajrakut të Oroshit për një periudhë të gjatë, afër gjysmë shekulli (shekulli XX). Emri i tij përmendet në të gjithë letërkëmbimin diplomatik me kancelaritë e huaja të krerëve të Mirditës në periudhën e Pavarësisë dhe më pas. Bajraktari i Oroshit ka nderin dhe meritën historike të jetë në krye të levizjes së Mirditës për liri dhe pavarësi kombëtare, duke udhëhequr krengritësit mirditas, në kryengritjet e njohura të kësaj krahine dhe më gjërë, të vitëve 1911 dhe 1912.

Në prill të vitit 1919 Preng Marka Prenga me porosi të Abat Doçit, ngriti flamurin e kryengritjes te kisha e Shën Markut në Fan, në një kuvend të gjërë. Në qershor të po atij viti luftëtarët e l2 bajrakëve të Mirditës, të mbështetur dhe nga ata të Lurës, Lumës, Matit dhe Dibrës, të udhëhequr nga Preng Marka Prenga mësyjnë, Lezhën për ta çliruar nga sundimtarët turq dhe arrijnë të marin në dorë kështjellën dhe krejt qytetin. Ky ishte fillimi i veprimeve luftarake të këtyre kryengritësve që do të pasohej nga luftime të tjera të rëndësishme për muaj të tërë, në vijën Kreshtë- Gomsiqe etj.

Preng Marka Prenga simbolizon tipin e prijësit popullor të Mirditës, të plakut të urtë e të mençur, që njeh dhe zbaton doket, kanunin, etj. Vdiq në Orosh në vitin 1955.

Në periudhën e Pavarësisë dhe në ngjarjet e mëvonshme politike shquhen dhe një varg figurash të tjera atdhetare, si Kol Toma i Velës, Zef Ndoci i Spaçit, Ndue Përdeda i Gojanit, Preng Tuc Doda i Fanit, Bardhok Preng Bajraktari i Kthellës, oficeri madhor Preng Jaku i Bulgrit etj.

[Albo]

Gjin Pjetri ( Pervizi )

Burri patriot nga fshati Skuraj i Kurbinit, Gjin Pjetër Pervizi, ka qenë një nga figurat atdhetare më të vlerësuara si nga populli i krahinës së Kurbinit, ashtu dhe nga regjimi në fuqi i asaj kohe. Kjo gjë shihet më së miri edhe nga dokumentet arkivore të pa botuara ndonjëherë të cilat i përkasin periudhës së Monarkisë së Zogut, apo më saktë të vitit 1937 kur me rastin e 25 Vjetori të Pavarsisë së Shqipërisë, Dita e Flamurit u përkujtua me ceremoni zyrtare në të gjithë vëndin. Në pragun e 28 nëntorit 1937, ditë e cila u festua me bujë të madhe sipas dekretit mbretëror të Mbretit Zog, nga të gjitha krahinat e Shqipërisë u propozuan për dekorime shumë atdhetarë të cilët ndër vite kishin luftuar me armë në dorë apo kishin dhënë kontributin e tyre në dobi të çështjes shqiptare. Në pjesën më të madhe të propozimeve për dekorime që u bënë asokohe për patriotët e rrethit të Krujës, (i cili nga ana administrative varej nga qyteti i Durrësit) midis të tjerash shkruhej: “Ka marrë pjesë me Gjin Pjetrin e Kurbinit në ngritjen e Flamurit në Milot në 28 nëntor 1912”, “Ka qenë bashkë me Gjin Pjetrin në Luftën e Bregut të Matës kundra taborrit turk në 1911”, etj, etj

Emri i patriotit kurbinas përmëndet shpesh edhe në shënimet historike të klerikut të famshëm katolik, At Bernardin Palaj, i cili së bashku me kolegun e tij, At Donat Kurtin, kanë mbledhur e botuar “Visaret e Kombit”. Midis të tjerash në shënimet e Palajt, shkruhet: “Kshtu thonë t’gjith kta, jua thotë abati mbarë Shqypnisë katolike i mbledhje t’ Shpalit: Ded Gjo Lulit, Mehmet Shpendit, Prel Tulit, Gjin Pjetrit, Padër Pal Dodës, kryetarit të Kuvendit të Rrbigut (Rubikut), Gjo Shkurt Lufit t’Selitës etj etj”.

[Albo]

Gjeto e Ded Coku

Vëllezrit Coku, ishin udhëheqësit luftarak më popullor, organizatorë kryesor të kryengritjeve kundër Perandorisë Osmane të vitit 1912, të malësorëve të Bregut të Matës të Qarkut Lezhë. Cok Preku, baba i tyre, ka ardhur nga krahina malore e Kelmendit, e përmendur për besë, trimëri, burrëri, mikpritje dhe kryengritje të njëpasnjishme me armë në dorë, kundër pushtuesve të ndryshëm, që janë përpjekur të nënshtrojnë Malësinë e Kelmendit të panënshtruar ndër shekuj.

Për patriotin trim dhe bujar Dedë Cokun dhe Mashin e Çokut, shkruan edhe “Poeti Kombëtar” At Gjergj Fishta (1870 – 1940) në kryevepren “Lahuta e Malcis”. :

Cokajt, ishte një familje me tradita të hershme atdhetare, bujarije e punëdashëse që u bë me emer të mirë në gjithë veriun e Shqipërisë. Kjo familje e administruar në mënyrë tradicionale vuri pasuri të mëdha. Me instalimin e diktaturës në Shqipëri, pushtetarët e ri vranë në Lezhë, kreun e rrezistencës së kësaj krahine, Ded Cokun, bënë shpronësimin e tokës, i shpallën armiq të rendit dhe i persekutuan për 50 vjet.