Jeta e Shën Evdhoqia - 1 mars

[Albo]

Shën Evdhoqia

Iliupoja e Kilikisë në Siri, nuk pati vajzë më të bukur se Evdhoqia nga Samaria. Por kjo bukuri e saj qe shkaku i jetës fatkeqe që pati. Nëse ndër vajzat e tjera shkaktonte zili, ndër të rinjtë e burrat provokonte epshe të nxehta. Dhe meqenëse banorët e Iliupojës qenë paganë të prirë për epshe trupore dhe jetë të shthurur, rreziku për nderin e vajzës samaritane qe shumë i madh. Që t'u bënte ballë aq vështrimeve, lavdërimeve, propozimeve, duhej ta quante nderin shumë më të lartë edhe se vetë jetën e saj.
Për fat të keq, ajo ishte pagane. I përkiste një feje, e cila nderin nuk e quante për gjë. E sakrifikonte lehtë për dëfrime. Dhe ashtu ndodhi. Erdhi një ditë që ajo bëri rrëshqitjen e parë, të cilën, siç është e natyrshme, e pasoi e dyta, e treta e kështu me radhë. Rreth Evdhoqisë u krijua një grup admiruesish dhe kërkuesish të trupit të saj, të gatshëm të sakrifikonin çdo gjë, vetëm të bëheshin qoftë edhe për pak kohë të preferuarit e saj. Dhe ajo vetë, pasi ra njëherë në këtë mëkat, e vazhdoi pa turp. Dhe, duke shitur trupin e saj me orë, herë tek njëri e herë tek tjetri, merrte të holla pa hesap dhe bënte një jetë plot qejf e luks.
Por, me kalimin e kohës, brenda në shpirtin e saj nisi të formohej një lloj reaksioni. Ata burra që e ulnin veten e tyre aq poshtë për t'u pranuar prej saj, nisën t'i duken të neveritshëm dhe të ulët. Dhe këtë lloj përçmimi nisi ta ndjejë edhe për veten e saj.
Trupi i saj, për aq kohë sa do të ruante bukurinë dhe freskinë e tij rinore, do të tërhiqte plot admirues dhe miq. Por vetë ajo, si person i pavarur nga bukuria, sa miq të vërtetë e të sinqertë do të kishte? E dinte shumë mirë: asnjë. Kur me kalimin e moshës do të vinte pleqëria dhe do të zhdukej bukuria e freskia, me ç'gjë tjetër do të tërhiqte atëherë të tjerët? Me trupin e saj gërmadhë?
Por, dhe pa ardhur pleqëria, sikur një ditë, duke qenë në kulmin e bukurisë, t'i binte ndonjë sëmundje që t'ia thante bukurinë e t'ia rrëmbente elegancën e freskinë e trupit, sa do t'i afroheshin? Sa do ta admironin?
E zgjuar siç ishte, e dinte mirë. Të gjithë ata që deri atëherë e admironin dhe tregoheshin si miq të saj, do t'i kthenin krahët dhe ata që deri atëherë hapnin kuletat dhe i jepnin të holla pa hesap, nuk do t'i falnin as një sold, të paktën për lëmoshë.
Mirëpo, megjithëse i dinte këto, vazhdonte jetën e saj të shthurur, me të vetmin ndryshim, që tani çnderimi e shqetësonte, gjë që shpesh përbën hapin e parë në rrugën e nderit.
Po, ku ta gjente? Shkrimet e filozofëve dhe moralistëve paganë nuk merreshin me çështje të tilla. Përkundrazi, bukuria paraqitej se qëndronte brenda qëllimit të saj, duke tërhequr dashnorë dhe duke u rrethuar nga admirues dhe adhurues. Kurse feja pagane, me traditat e saj imorale lidhur me perënditë dhe me festat e po kësaj natyre, ndihmonte në shthurrjen e nderit dhe të zakoneve të mira.
E ndodhur në një gjendje të tillë psikologjike, një ditë Evdhoqia sheh nga dritarja një burrë që dilte nga shtëpia që ishte karshi shtëpisë së saj. Ajo ishte e veshur me një nga kostumet më të bukura që kishte pasur dhe që e paraqiste akoma më të mrekullueshme elegancën e saj, por dhe ajo vetë, e cila sapo e kish parë veten në pasqyrën e madhe, ishte e bindur se bukuria e saj u prishte mendjen edhe pleqve. Mirëpo, për çudi, ai burrë, të cilin për herë të parë po e shikonte, u soll në një mënyrë krejt indiferente. Sapo e pa, i ktheu sytë gjetiu dhe pas pak i ktheu dhe kurrizin, duke u larguar pa kthyer as kokën prapa për ta parë. Aq indiferent u tregua. Mirëpo ky mosinteresim i la asaj një përshtypje të theksuar. Ai njeri i çuditshëm, as për një plakë nuk do të sillej kështu. Pse pra u soll? Mos kishte ndodhur papritur ndonjë ndryshim tek ajo? E skuqur në fytyrë nga inati, shkoi me vrap në pasqyrë. Dhe atëherë shqetësimi iu shtua edhe më shumë. Ishte po ajo, e bukur dhe elegante, sa nuk kishte më ku të shkonte. Nuk kishte ndodhur asnjë ndryshim, dhe megjthatë diçka do të ishte. Dhe u mërzit shumë.
Ditën tjetër, po në atë orë, Evdhoqia ishte përsëri te dritarja, e stolisur dhe e zbukuruar si jo më mirë. Gjë e çuditshme! Ajo ndjente shqetësim për një njeri të panjohur, të cilin e pa veç një herë dhe i cili nuk deshi ta shihte. Dhe ky njeri nuk ishte kushedi se çfarë dhe veshja nuk e tregonte se mund të ishte ndonjë pasanik. Përkundrazi, të jepte përshtypjen e një njeriu më tepër të varfër, por me një prestigj që ajo nuk e kishte vënë re te njerëzit e parisë së qytetit. Këtë njeri pra, donte ta bënte që ta shikonte. Dhe kush? Ajo që lodhte edhe patricë, derisa të denjonte t'u falte një shikim të saj.
Kur, përsëri ai doli te dera përballë, Evdhoqia u skuq si lulëkuqja. Dhe plot hir, gëzim e bukuri ia drejtoi sytë. Po ai, kokulur, shikonte përdhe dhe nuk i ngriti asnjëherë sytë. Eci përpara dhe u zhduk në krye të rrugës, duke mos e vënë re fare atë gjë të bukur, e cila për herë të parë në jetën e saj, për atë njeri të panjohur, e ulte aq veten, sa bënte një sakrificë të tillë.
Natën, e shqetësuar, samaritania, pothuajse me temperaturë për atë ofendim të rëndë, siç e konsideronte, qëndroi në orët e vona te dritarja duke vështruar herë pas here yjet e qiellit.
Dhe në shpirtin e saj u kall një gjë misterioze, e thellë, njëfarë kryengritjeje e heshtur kundër gjendjes së saj, një gjyq i brendshëm, në të cilin edhe gjykatëse edhe e gjykuar ishte vetë. Po prapë, kthehet tek i panjohuri indiferent, tek ai filozofi çuditshëm, i cili kishte sy vetëm për tokën, me të cilën ndoshta ngjante dhe një zemër që nuk ndjente rrahjet dhe ndjenjën e të bukurës.
Papritur, kishte kaluar pothuaj mesi i natës, kur dëgjoi diçka melodioze. Nga vinte? Vuri re se vinte nga shtëpia përballë. Dhe ajo melodi ishte e thjeshtë, e hijshme, serioze, por shumë prekëse për shpirtin. Dhe midis zërave, ndër të cilat një pjesë qenë zëra femrash, shquhej një zë burri, i cili siç duket u printe. I kujt do të ishte vallë ai zë?
Evdhoqia e përqendroi plotësisht vëmendjen andej nga vinte melodia. Himni i ngjante një lutjeje fetare. Dhe në vesh i vinin disa fjalë. U var atëherë thuaj e tëra jashtë dritares, duke u munduar të kapte qoftë dhe një fjalë të plotë. Ndofta nga ndonjë fjalë do të mund të kuptonte ç'ishte ai burrë. Dhe më në fund e kapi. Ata njerëz i këndonin Jisuit.
Atëherë Evdhoqia e mori vesh. Ajo familje ishte e krishterë. Pra dhe ai njeri i panjohur, që u tregua aq indiferent ndaj bukurisë së saj, do të ishte patjetër i krishterë.
Ajo kishte dëgjuar deri atëherë për këta njerëz gjëra të ndryshme e të shumta. Ia kishin paraqitur me ngjyra të ndryshme, nga më të këqijat madje. Kish dëgjuar se ishin njerëz të orgjive trupore nga më te padëgjuarat, se bënin gostira gjatë të cilave vritnin njerëz e shumë të tjera. Por kish dëgjuar dhe të tjerë që i paraqitnin si njerëz të trashë e llafazanë, që përbuznin qejfet, që rronin për qiellin dhe urrenin trupin dhe nuk përfillnin bukurinë. Ishte pra dhe ai i panjohuri nga këta njerëz. Ishte i krishterë dhe e kishte frikë? Prandaj nuk e përfillte?
E preokupuar me këto mendime, dëgjonte njëkohësisht dhe himnin. Pas pak zërat u shuan, por jo nga shpirti i saj. Ishte një himn i qetë dhe melodioz, që i la mbresa të thella. A mos pse ndoshta e printe ai? Evdhoqia qëndroi për mjaft kohë akoma te dritarja, duke vështruar yjet dhe duke sjellë ndërmend përsëri psalmin.
Për dy ditë rresht u përsërit kjo skenë. Vajza samaritane e priste të panjohurin që dilte nga shtëpia gjithnjë në të njëjtën orë. Por, pa u zbukuruar, duke veshur fustan të thjeshtë dhe duke qëndruar hijshëm, si në kohën që nuk kishte marrë këtë rrugë. Por dhe i panjohuri, si herët e tjera, i thjeshtë, serioz, me veshjen e zakonshme, doli nga shtëpia dhe u zhduk. Për atë nuk ekzistonte as dritarja, as sirena që dilte aty.
Së fundi, një natë, kur himni dëgjohej përsëri lehtë e lehtë, Evdhoqia mori vendimin e saj.
E veshur me një fustan të thjeshtë, të cilin e kishte bërë qëllimisht dhe e mbuluar me një vello të zezë, i ra derës së shtëpisë përballë. Kënga atëherë pushoi. Dhe pyetën kush ishte. Ajo nuk e dha emrin. Dhe kjo pati rëndësinë e vet për psikologjinë e saj të re.
Fshehja e emrit të vërtetë, ishte një farë njohjeje se ajo kishte një farë faji dhe turpi për veten, që u jepte të drejtë të zotëve të shtëpisë t'ia mbyllnin derën. Tha një emër tjetër dhe kokën vazhdonte ta mbante të mbuluar që të mos e njihnin se kush ishte, derisa të hynte.
Njerëzit e mirë ia hapën derën dhe e priten siç duhej. E shpunë në një dhomë më vete, ku u paraqitën të zotët ë shtëpisë. Ajo atëherë hoqi vellon, qëndroi si me turp dhe gati duke u dridhur, priste përshtypjen nga zbulimi. Por bashkëshortët e krishterë, si i hodhën një vështrim të shpejtë njëri-tjetrit, e pritën me zemër të hapur. Bënë sikur nuk dinin gjë për jetën e saj, nuk treguan asnjë lloj përbuzjeje dhe ftohtësie dhe u afruan me një takt të hollë e fisnik. Asnjë lloj habie nuk u shpreh në fytyrat e tyre dhe asnjë lloj lëvizjeje e pahijshme nuk u vu re. Deri në atë çast, ajo nuk kishte denjuar kurrë t'i pranonte këta fqinjë dhe mendonte se ata e urrenin dhe e përbuznin. Por tani e shihte se ishte gënjyer. Burrë e grua e pritën me dashuri dhe miqësi të sinqertë, si dhe me shumë respekt.
Ajo, si e mori pak veten nga përshtypjet e para, deshi të justifikonte ardhjen e saj në një orë të tillë. U tha se prej disa ditësh e ndjente veten të shqetësuar dhe ndonëse kishte marrë disa ilaçe, nuk shikonte ndonjë përmirësim. Këtë shqetësim e ndjente më tepër ditën. Ndërsa kur vinte nata, i hynte në zemër një rreze ngushëllimi dhe kënaqësie shpirtërore me dëgjimin e himneve në shtëpinë e tyre dhe se këtë natë, kur dëshpërimi ishte shtuar, por dhe ngushëllimi ishte shumë i efektshëm, nuk mundi ta mbante dot veten e të mos vinte t'u shprehte mirënjohjen e t'i njihte së afërmi këta fqinjë të mirë, të cilët dinin të derdhnin prej shtëpisë së tyre balsame të tilla shpirtërore. Ata iu përgjigjën se u vinte keq për dëshpërimin që kishte dhe gëzoheshin për ngushëllimin që ndjente dhe që u bë shkak të njiheshin me njëri-tjetrin, gjë që duhej të ishte bërë prej kohësh.
Dhe pastaj i zoti i shtëpisë nisi të fliste me një mënyrë të butë për të mirat që fitojmë nga dëshpërimet dhe kënaqësitë shpirtërore që përftohen përmes lotëve.
Kjo filozofi i dukej Evdhoqisë pak si e çuditshme, por më tepër e habiste dashuria me të cilën i dëgjonte ato fjalë e shoqja, e cila e shikonte burrin e saj me një vështrim të ëmbël pohimi. Dhe atëherë i vuri re që të dy dhe ndjeu zili, për herë të parë në jetën e saj. Ajo që nuk kishte shembull tjetër në bukuri, ajo vajzë e re, e pasur, e preferuara e njerëzve të fuqishëm, pati zili atë grua jo aq të bukur, as aq të re, por të dashur, të qetë, modeste dhe simpatike, që kishte zënë tashmë vend në zemrën e atij burri të thjeshtë, por dhe fisnik. Por, kjo zili nuk rridhte nga ndonjë lloj ligësie; ajo ishte më tepër pasojë e një keqardhjeje për veten dhe e një hidhërimi, ngaqë e ndjente se ndonëse u përkiste qindra vetëve, asaj nuk i përkiste asnjë.
U mallëngjye më shumë kur pas pak pa të dy fëmijët e tyre. Nuk kishin mbushur akoma të dymbëdhjetat dhe në fizionominë e tyre dallohej një shprehje aq e gëzueshme dhe njëkohësisht aq e mirë dhe e pastër, saqë sytë e Evdhoqisë mbetën të mbërthyer tek ata. Qenë vajzë e djalë. Por nuk ishte vetëm mosha e tyre e njomë që i bënte tërheqës. Ishte diçka më tepër, diçka e panjohur për shpirtin pagan të vajzës samaritane, e cila kishte parë fëmijë më të bukur, por kurrë aq qiellorë dhe të nderuar. Hiri i krishterë që lulëzonte në fytyrat e tyre, që shkëlqente në qerpikët e tyre, që buronte nga vështrimet dhe buzët e tyre, ishte ai që krijonte tek e reja pagane atë përshtypje të madhe, shkakun e vërtetë të së cilës ajo nuk e dinte.
Kur iku nuk e zuri gjumi tërë natën e natës. Të panjohurin nuk e kishte parë. Po gjë e çuditshme tani, sikur nuk kishte dëshirë ta shihte si para disa orëve. Tani e preokuponte më tepër ajo familje e thjeshtë dhe e panjohur ku kishte takuar kaq thesare. Dhe, duke mos mundur të gjente qetësi në atë shtrat, i cili ishte dëshmitar i një jete të shthurrur, mendonte me hidhërim qetësinë e ëmbël që mbretëronte në atë shtëpi të varfër të komshinjve që kishte njohur. Ne atë çast, e jo natën, vajti përsëri vetëm aty. Dhe zemra i rrahu fort kur pa atje dhe të panjohurin që i kishte krijuar në shpirt pa dijeninë e tij, një dallgë të madhe, dhe një tjetër. Ai ruajti një gjakftohtësi morale të lartë dhe shembullore dhe asaj iu duk shumë i thjeshtë, por me seriozitetin që e dallonte. Pas pak të dy burrat u larguan dhe mbeti vetëm samaritania me të zonjën e shtëpisë. Kjo e fundit, një nga të krishterët e pakta, por shumë të zjarrta të Iliupojës, në një bisedë të gjatë arriti të fitonte besimin e plotë të Evdhoqisë.
Ky ndikim vlejti më vonë për një fitore tjetër të lartë që korri emri i Jisu Krishtit. Evdhoqia i rrëfeu tërë furtunën e saj shpirtërore dhe ajo grua i tregoi se vetëm doktrina e Jisuit mund t'i siguronte asaj qetësinë shpirtërore që i duhej dhe që bota nuk mund t'ia jepte kurrë. Dhe i foli me aq dashuri dhe lutje, me aq sinqeritet dhe lot, saqë e bëri të ndjente se Jisui ishte vërtet një Zot që e donte njeriun, që erdhi në këtë botë për shpëtimin e mëkatarit.
Dhe kur më vonë Evdhoqia u kthye në pallatin e vet, gjeti atje nje grup miqsh të saj, të cilët prej disa kohësh kishin vënë re një ndryshim në personin e saj dhe qenë habitur. Dhe qenë mbledhur atje për t'i njoftuar se kishin përgatitur për atë natë një festë të posaçme me qytetarët më të shquar, me krerët kryesorë të qytetit dhe me gratë më të bukura, por ku duhej të ishte dhe ajo vetë, mbretëresha e bukurisë.
Evdhoqia u mundua që ta shmangte këtë pjesëmarrje, por nuk mundi. Mirëpo ajo natë i provoi se ishte e pamundur që një jetë e tillë të mund t'i siguronte qetësinë shpirtërore që ajo kishte nevojë. Në mes të atij admirimi të përgjithshëm, të fjalëve dhe shprehjeve lavdëruese për bukurinë e saj, në mes të asaj hareje dhe ngritjes së gotave për të, gëzimi i saj qe i sforcuar dhe artificial. Dhe sillte ndërmend herë pas here qetësinë e shtëpisë që kishte komshiu, gruan e krishterë, mikeshën e saj të dashur, ata burra të nderuar, që ishin krejt të ndryshëm nga adhuruesit e trupit që kishte përreth dhe i vinin ndërmend fjalët e Jisuit që i fal njeriut prehjen bashkë me nderin.
Ditën që pasoi mbeti fare e vetme, pa u takuar as me shërbyeset e saj. Nuk e trondiste vetëm shqetësimi, por dhe ndyrësia. Por cili mund të ishte ky Jisu, ku donin ta shpinin? Edhe ky problem gjithashtu e shqetësonte. Por përsëri qetësohej vetë, duke menduar se njerëzit që e trajtonin, qenë të mirë.
Komshia e saj e krishterë, në takimin që patën një ditë më vonë, e komandoi më me sukses shpirtin e mikeshës fqinjë. Dhe kur më në fund u fal dhe në kohën që dhe vajza samaritane kishte rënë në gjunjë e i falej Jisuit për ta shpëtuar, dielli i ndriçimit hidhte tashmë rrezet e veta mbi kryet e saj.
Në veprën e shpëtimit dhanë atëherë ndihmë dhe të dy burrat e sidomos ai i krishteri i panjohur, që ishte mik i asaj shtëpie. Me gëzim të madh Evdhoqia dëgjonte se ai burrë i respektuar, që qëndronte shumë më lart se burrat e zakonshëm, qe prifti i bashkësisë së vogël të krishterë të Iliupojës. Dhe për të shlyer më tepër vetveten për mëkatin ku donte ta tërhiqte atë, i lutej me gjithë shpirt Jisuit që sa më shpejt të tregonte mëshirën e tij e ta ndihmonte të renditej dhe ajo me vëllezërit e miqve e të nxënësve të tij.
Gjatë kohës së katekizmit, Evdhoqia i mbylli dyert e shtëpisë për miqtë dhe të dashurit që e vizitonin, hoqi të gjitha shërbyeset e veta, duke marrë për nevojat e veta dhe më tepër për shoqe, një grua të krishterë të varfër. Ky ndryshim i papritur shkaktoi një zhurmë të madhe ndër ata të rinj dhe burra të shthurur që e vizitonin. Bënë përpjekje të mëdha për t'i mbushur mendjen të vazhdonte jetën e mëparshme, por të gjitha shkuan kot. Më shumë i habiste ata shkaku për të cilin ajo e kish bërë këtë dhe që ata nuk e dinin.
Më në fund, samaritania u pagëzua dhe gëzimi i të krishterëve të Iliupojës qe i madh për këtë fitore të Kishës, me kthimin dhe shenjtërimin e asaj femre, e cila aq thellë qe kredhur në mëkat. Dhe që atë kohë nisi jetën e saj të re oshënarja Evdhoqia.
Shiti shtëpinë dhe të gjitha stolitë e çmuara që pati dhe të hollat ua ndau të varfërve. Deshi t'i jepte edhe Kishës një pjesë nga ato, por iu tha në mënyrë të veçantë që Kisha nuk mund të përdorte një pasuri të fituar me rrugë të tilla.
Me përulësinë që i kishte hyrë në shpirt, ajo nuk e keqkuptoi atë refuzim. Përkundrazi, ndjeu më shumë dashuri për Kishën, e cila mëkatarët i pranonte pa përjashtim, po refuzonte të pranonte çdo gjë tjetër që fitohej me rrugë jomorale, ndjeu më tepër detyrën që të punonte me tërë shpirtin e saj për Krishtin, i cili e priti me aq gëzim në gjirin e Kishës. Dhe meqë u pa e udhës që të mos qëndronte më në Iliupojë, ku ajo ishte e njohur shumë për jetën e mëparshme që bënte dhe nuk do ta linin të qetë, sidomos disa nga të dashurit maniakë, një natë u largua nga qyteti i jetës së saj të shthurur, por dhe i shpëtimit të saj.
Në atë epokë nuk ishin formuar ende manastiret, sepse Evdhoqia ka jetuar nga fundi i shekullit të dytë pas Krishtit, kur ende ishte e panjohur jeta monakale.
Praktikohej në atë kohë jeta e quajtur virgjërore brenda në qytet ose jeta e atyre që nuk martoheshin, duke ia kushtuar veten shërbimit të Krishtit dhe të afërmit. Një jetë të tillë, në shërbim të Kishës, ia kushtoi dhe vetë Evdhoqia duke shkuar në një qytet ku nuk e njihnin as atë, as të kaluarën e saj.
Kështu ajo u shqua për çiltërsinë e pendimit të saj, për ngrohtësinë e lutjes, për besimin e saj të fortë. Lexonte psalmet e Davidit dhe qante mbi vargjet e tij që i drejtoheshin Perëndisë për të mos vënë re mëkatet e kohës së rinisë, dhe bënte një jetë me të vërtetë asketike. E thjeshtë dhe pak si e ashpër ishte veshja që mbante për të shlyer borxhin e veshjeve luksoze që kishte mbajtur në të kaluarën. I thjeshtë, i paktë ishte dhe ushqimi që hante. Ajo që deri dje e kalonte jetën me gosti të pasura dhe me pije, bënte një jetë me të vërtetë shumë të shtrënguar, por ama në mes të asaj varfërie dhe thjeshtësie e ndjente veten të kënaqur. Dhe bënte punë dore ditë e natë dhe me të ardhurat e tyre u vinte në ndihmë jetimëve e të varfërve. Gjente rast për të vizituar dhe të sëmurë, të cilëve u shërbente dhe i ngushëllonte. Madje shpesh rrinte dhe tërë natën pa gjumë për të shëruar dhe për të forcuar ndonjë motër në shtratin e vdekjes.
Në këtë gjendje të re, një armik të vetëm kishte akoma, bukurinë e saj të jashtëzakonshme. Sado që përpiqej ta fshihte, sado që luftonte ta fishkte, ta dobësonte, ajo më shumë lulëzonte, e pastër, e hijshme, por dhe gjithnjë ngacmuese për njerëzit e mishit. Pas disa kohësh nisi të bëhej objekt diskutimi për mjaft rrethe të asaj natyre, gjë që e detyroi të dukej rrallë nëpër rrugë e të ndërronte shtëpi.
Por nuk ishte e mundur të rrinte gjithnjë e fshehur. E gjurmonin dhe e gjenin edhe në qendrat e reja ku ajo banonte. Dhe një ditë prej ditësh, jetën e saj të qetë ia turbulloi diçka e papritur. Rastësisht një njeri nga Iliupoja, që kishte ardhur për punë në qytetin ku banonte Evdhoqia, e pa, e njohu dhe iu ngjit nga pas. Donte të rikrijonte miqësinë e vjetër dhe të ndyrë, po ajo ia preu çdo shpresë. Atëherë ai, duke mos mundur t'ia arrinte qëllimit, u largua duke u betuar që të hakmerrej.
Disa ditë më vonë erdhën nga Iliupoja mjaft nga ish të dashurit e saj, e kërkuan dhe i ranë ndër këmbë dhe iu lutën që t'i pranonte, duke e qortuar për atë kthesë që kishte bërë, por ajo qëndroi e fortë. U shpjegoi jetën e pastër dhe të ndershrne që bënte pas kthimit në krishtërim dhe se kurrë nuk do të kthehej në jetën ë mëparshme. Iu lut madje dhe atyre që të pendoheshin dhe të ndiqnin rrugën e nderit.
Duke parë këtë këmbëngulje, ata paganë të ulët u tërbuan nga zemërimi dhe vendosën ta zhduknin. Dhe në atë kohë sapo qe shpallur nga perandori i Romës Trajan (98 - 117 pas Kr.), përndjekja kundër të krishterëve. E denoncuan si të krishterë dhe e ftuan në gjyq.
Kur e pa qeveritari pagan, u mahnit me bukurinë e saj dhe i erdhi keq për ta dënuar me vdekje një krijesë të tillë, e cila mund të vlente si model bukurie për një piktor apo një skulptor. Prandaj u përpoq që me premtime të ndryshme t'i mbushte mendjen t'u falej idhujve. Por Evdhoqia nuk pranoi. I tha qeveritarit se nuk i vinte aspak keq për rininë e saj, e cila nesër pasnesër do të fishkej dhe do të prishej si çdo gjë në botë dhe i deklaroi se kishte gjetur shpëtim pranë Krishtit, Atij ia kishte kushtuar tërë shpirtin, e gatshme t'i jepte me gëzim dhe vetë jetën.
Atëherë filluan torturat, të cilat i duroi me kurajo të pashembullt. Së fundi, i prenë kokën. Dha shpirtin me buzë në gaz dhe me shpresë se e kaluara e saj mëkatare, megjithëse i ishte pastruar me anë të pagëzimit dhe të besimit, po merrte si shtesë tani dhe banjon me gjakun e saj prej dëshmoreje.

Kisha jonë e përkujton më 1 mars të çdo viti.