20 vjet nga vrasja e vëllezërve Gërvalla dhe e Kadri Zekës

[erzeni]

Në Teatrin Kombëtar në Prishtinë mbrëmë u mbajt një Akademi përkujtimore për Jusuf e Bardhosh Gërvallën dhe Kadri Zekën

Prishtinë, 18 janar 2003 - Me rastin e 21-vjetorit të rënies së dëshmorëve Jusuf e Bardhosh Gërvalla e Kadri Zeka, më organizim të Kryesisë së Lidhjes Demokratike e Kosovës, mbrëmë në Teatrin Kombëtar në Prishtinë, u mbajt një Akademi përkujtimore. Në këtë akademi mori pjesë edhe Presidenti i Kosovës Ibrahim Rugova, kryetari i Kuvendit të Kosovës Nexhat Daci dhe zyrtarë të tjerë.

Duke folur në këtë akademi, Presidenti i Kosovës tha se "jemi sot këtu për t'i përkujtuar dhe nderuar Jusuf e Bardhosh Gërvallën e Kadri Zekën që u vranë para 21 vjetëve në Gjermani nga ata që i përzunë nga Kosova e tyre e dashur".

Në vazhdim Presidenti Rugova tha se këto ditë mbushet një vit që familja Gërvalla dhe Zeka i sollën eshtrat e tyre në Kosovë, në Dubovik dhe në Gjilan. Ky ishte një gjest i madh që trupat e tyre të prehen në tokën e dashur dhe të çmuar të Kosovës, të cilën ia kushtuan jetën e tyre të re.

"Që të tretë me veprën e tyre madhore punuan për lirinë, pavarësinë dhe demokracinë e Kosovës, që ne po e gëzojmë sot e që po e ndërtojmë për çdo ditë. Kjo është porosia e jetës dhe veprës së tyre që nuk ta harrojmë kurrë", tha z.Rugova.

Duke folur për personalitetet e tyre, Presisdenti tha se ata ishin figura më të dashura dhe më të çmuara nga populli i Kosovës. Gjatë viteve të '90, me shpalljen dhe ndërtimin e shtetit të Kosovës, rinia i përkujtonte që të tretë me manifestime të organizuar, siç ishte 'Flaka e janarit' e tjera.

Presidenti Rugova bëri të ditur se Zyra e tij po punon që Jusuf e Bardhosh Gërvalla dhe Kadri Zeka - këta tre burra të mëdhenj - që të dekorohen për veprën e tyre të madhe për Kosovën.

Gjithashtu Presidenti tha se do t'i propozojë Ministrisë së Kulturës që të themelojë çmimin me titull "Kitarja e artë e Jusuf Gërvallës", i cili do t'u jipej artistëve në fushën e muzikës. Me këtë rast zoti Rugova tha se Jusf Gëvalla ishte artist komplet në muzikë dhe në letërsi, si dhe publicist i shquar.

Ndërkaq për krijimtarinë letrare të Jusuf Gërvallës, foli Sabri Hamiti. "Jusufi mund të kujtohet vetëm si i ri, sepse ai i ri ka shkuar. Këto kujtime nuk mund t'i mundë tirania e kohës e as t'i kapë ndryshku i harresës. Në dukje e në veprim Jusufi ishte jo i zakonshëm, një botë e pasur shpirtërore, një butësi njerëzore, një spontanitet që vetëm atij i kishte hije", theksoi Sabri Hamiti.

Ai tha se në dukje e veprim Jusufi ishte jo i zakonshëm, një botë e pasur shpirtrore, një butësi njerëzore, një spontanitet që vetëm atij i kishte hije, e të gjitha këto bashkë të ndeshura me një veprim të rrezikshëm.

Ndërkaq për veprën letrare të Jusuf Gërvallës, Sabri Hamiti tha se "si te rrallë kush, tek ai vepra letrare është e ngjashme me jetën e tij, për të mos thënë e barabartë". Librat e tij të lirikave tregojnë një shtegtim të jetës së tij ashtu, si dhe fazat e emocionalitetit që kalojnë nëpër ëndrra, mall, fantazi.

Sabri Hamiti duke folur për punën atdhetare të Jusuf Gërvallës, tha se ai ka dëshmuar se më frytdhënës është veprimi konkret sesa afishimi agresiv. Jusufi ka dëshmuar që butësia arrin shumë më larg sesa rigjiciteti, sidomos në punë të bashkimit të shqiptarëve.

Në fund Hamiti përkujtoi fjalët e Jusufit para se të jepte shpirt: "Nëse ëshët shqiptar mos u zbuloftë kurrë", duke e quajtur këtë utopi të fortë poetike, politike e atdhetare të Jusuf Gërvallës.

Akademia përkujtimore përfundoi me interpretimin e një pike muzikore të komponuar nga Jusuf Gërvalla dhe recitimin e poezisë së tij nga studentë të Akademisë së Arteve.


Me rastin e njëvjetorit të vrasjes së Smajl Hajdarajt në Pejë u mbajt akademi përkujtimore
Pejë, 18 janar 2003 - Me rastin e njëvjetorit të vrasjes së Smajl Hajdarajt, deputet i Parlamentit të Kosovës dhe ish-komandant i UÇK-së, nga një dorë antishqiptare dje në Pejë u mbajtë një akademi përkujtimore.

"Smajl Hajdaraj tërë jetën ia ka kushtuar lirisë dhe demokracisë së Kosovës. Me shpërthimin e luftës ai doli në ballë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës për rajonin e Rugovës", është shprehur bashkëluftëtari Demë Dashi.

Ai ka theksuar se me vrasjen e Hajdarajt Kosova ka humbur një burrë të urtë, një trim, një intelektual, një politikan të shkelqyeshëm i cili me tërë qenien njerëzore u përkushtua për zgjidhjen e çështjes kombëtare.


Smajl Hajdaraj ishte deputet i Kuvendit komunal të Pejës dhe Parlamentit të Kosovës.

Ndërkaq, anëtari i Kryesisë së Lidhjes Demokratike të Kosovës Fatmir Rexhepi, duke folur për figurën e Smajl Hajdarajt ka theksuar se vota dhe besimi i popullit është e shenjtë.

Vota e tyre nuk guxon të vritet. Ai ka thënë se si duket dikush nuk dëshiron që kjo liri të gëzohet dhe përjetohet prej të gjithë neve që e gjakuam atë. Dikush si duket synon ta vë në monopol dhe tutelë të vetën edhe këtë liri.

Nimon Alimusaj, ndërkaq ka lexuar telegramin e presidentit të Kosovës dr. Ibrahim Rugova, drejtuar pjesëmarrësve të kësaj akademie përkujtimore.

Në këtë telegram, presidenti i Kosovës Ibrahim Rugova thekson se Smajl Hajdaraj ishte trim dhe luftëtar i lirisë dhe se vepra e tij për lirinë, pavarësinë dhe demokracinë e Kosovës do të mbetet e përjetshme dhe shembull se si punojnë burrat e mëdhenj.

Smajl Hajdaraj është vrarë në Pejë një vit më parë në rrethana akoma të pandriçuara.






......

[DriniM]

Kur shkruan ky farë Shefqet Cakiçi - Llapashtica ,për kësi problemesh të ndërlikuara marëdhëinesh mbrenda shqiptare ,të bën të vjellish me plotkuptimin e fjalës .
Ky njeri ,pasi viziton klubet shqiptare për çdo ditë edhe shkruan me të ndëgjuar të fjalëve nëpër çajtore .
Këtij lloj njeriu në çdo shkrim të tij duhet kujtuar se jo çdo injorant i shkolluar ,si puna e tij mund të quhet intelektual ,por as burgu sllav që ke vuajtur ata dy apo tre vite nuk të bën Atdhetar ( dhe duhet i kujtuar se çfarë roli ka lujtuar në burg ) .
Çdo shkrim i këtij njeriu nxit vetëm urejtje e përçamje jo vetëm në shtypin e shkruar por edhe ate elektronik .
Është njeri i pavendosur dhe jo serioz ,ndëron bindje e raporte sipas interesit personal .Pra ndëron gëzof si gjithmon ,çka është interesi i tregut për momentin .Njëherë ishte me LDK-në dhe i thurte lavde e himne dr. Rugovës e LDK-së e shkonte aq largë sa që veshët plagë ti bënte me fjalët si p.sh. '' Lumtë të na që zoti na e dërgoi dr. Rugovën në këtë situatë kritike'' apo '' Lum të na që kemi dr. Rugovën se vej halli për ne ,se çka kishim me hequr '' e tjera e tjera ( dhe po këta fjalë i thonte atë kohë edhe ky Jakup Krasniqi u UÇK-së ,poashtu Hydajet Hiseni i Rexhep Qoses , Bardhul Mahmuti, Basri Masmurati e shum e shum të tjerë koqalosh të tjerë të kamuflluar ) . Mandej ndëroi pazari ,u hap tregu i ri lufta në Kosovë .E ky Shefqet cakiçi si të gjithë kameleonët , për të lëpirë ndonjë kockë shfrytëzoi rastin kur Thaçi përfaqsonte delegacionin e Kosovës në Ramboliet e gjeti rastin e volitshëm për pazar të rij ,duke u thirur gjëja në mbrojte të luftës ,vlerave të luftës e luftëtarëve . Që në të vërtetë më shum iu dëmton se iu ndihmon ,se meret me thënë e thasha e jo me fakte e argumente .
E masa injorante ( si njerin që e kemi këndej pari ) edhe hanë diçka nga pazari i këtij .
Kur i kundërshton me fakte ,e ka gjuhën bukur të lëshuar dhe ndotur ( por në atë rast rrallë të sulmon si Shqefqet ,por ia fut me ndojnë pseudonim ose me iniciale ) .
Detyra e këtij debili nga shtab-komanda e tij është denziformimi ndërshqiptar ,përçarja ndërshqiptare dhe klasifikimet Shqiptar Shqipërie dhe Shqiptar Kosove ,sidomos këta i thekson shum kjartë për interesa personale kur zihet ngushtë .
Nëse një Shqiptar Kosove kritikon qeverinë e Nanos për ndonjë rast ( siç është tragjedia e otrantos 2 këta ditë ) ,ky Cakiçi menjëherë ta kthen ,po lene at punë more ,po ne a jemi të Kosovës apo të Shqipërisë .
Rasti kundërt ,nëse shan Thaçin ,Xhavitin ,Emrushin si pasues të Nanos ta ndëron në vend ,po ne a do duam Bashkim me Shqipërinë apo jo .
Pra në të dy rastet - mbron sitemin e dullës dhe këlyshët e tij me gjithë vet vetën .

Këtij Cakiçi ,për të kutpuar ndarjen e përvjetorit të Vëllezërve Gërvalla - Jusufit dhe Bardhoshit e Kadri Zekës ( unë këta do i quaja '' Rilindasit e Kohës Moderne '' ) ,megjithëse në RTK-ë ( radio televizionin e Kosovës nuk pashë ndarje siç po thekson ky ) duhet ti thueht që të kthehet në kohë mbas e të mëson Biografinë e Jusufit ,Bardhoshit dhe Kadriut sëbashku me veprimtarinë e tyre ,mandej të vjen këndej të shet kopalla .

Mbas mbarimit të luftës së dytë botërore besoj se nuk ka nevojë me treguar për peripecitë e krajatat e Shqiptarëve nën ishjugosllavinë se tani gati gjitçka dihet më .

Shkaku i këtyre kushteve e trajtimeve që iu bëheshin shqiptarëve në ishjugosllavi edhe dolën individë që formuan edhe oraganizata e shoqta ilegale mrenda në Kosovë por edhe jashtë në perëndim .
E ndër shum oraganizata të tilla ishte edhe OMLK-ja ( Oraganizata Marksiste Leniniste e Kosovës ) e kryesuar nga Hydajet Hiseni ku bënte pjesë edhe Kadri Zeka ,
si dhe Organizata LNÇKVSHJ-ja ( Lëvizja Nacional Çlirimtare e [/b]Kosovës dhe Viseve Shaqiptare në Jugosllavi ) e themeluar nga Metush Krasniqit - kryetar , Jusuf Gërvallës ,Shefqet Jashar - Strofci , Kol. Ahmet Krasniqi e tjerë .

Nga vetë aderimi i Jusufit ,Bardhoshit e Kadriut në këta Oragnizata shihen kjartë edhe bindjet e tyre poltike se kanë qenur fikse dhe të ndara .
E për çfarë ndarjesh na çanë veshet mjerani Shefqet Cakiçi -Llapashtica ??!!
Ata vërtet u vranë sëbashku ,por kanë pasur kokat e bindjet e veta .
Nuk pinë ujë thënja e komunistëve të Kosovës se ata ( Jusufi e Kadriu ) ishin bashkëveprimtarë dhe bashkëmendimtare .
Se këta dy nocione ( bashkëveprimtarë dhe bashkëmendimtare ) ndryshonjë si nata me ditën .
Bashëveprimtarë ishin se bashkëpunonin njeri me tjetrin kohë pas kohë ,por nuk ishin bashkëmendimtarë deri sa Jusufi ishte Atdhetar/Nacionalist e Kadriu ishte komunsit i OMLK-së të Hydajet Hisenit dhe kurgjë nuk mund të vepronte pa aprovimin / miratimin e Hydajetit ( prandaj edhe kur nuk u aritë shkrirja e këtyre organizatave në një të vetme për të gjallë të tyre ) .E ku është sot Hidyjet Hiseni poltikisht i reshtuar - kuptohet në partitë e majta poltike të Kosovës sëbashku me Rexhep Qosen e Adem Demaçin..
Qëllimi i Shefqet Cakiçit dhe mësuesit të tij Xhafer Shatrit është tjetër kundi .
Ata duan të përvetsojnë Jusifin me të vetmin judstifikim përse janë vrarë sëbashku me Kadriun ( pra edhe ne komunistiat kemi punar pë Kosovë . Nuk e mohon kush se nuk kanë punar ,por në çfarë drejtimi se ??!!!. Kur dihet se LNÇKVSHJ-ja si Oragnizatë nuk kishte të bën me bindje poltike komuniste e as leniniste por me bindje Atdhetare e Kombëtare ,dhe se Jusufi luftonte për gjithë Shqiptarët në ishjugosllavi, ju o Cakish ndaheshit si dhitë e egra vetëm për Kosovë dhe ate me bindje marksiste leniniste që tregon vetë emri i organizatës tuej OMLK-ja ) .
Kjo këmbgulje e tyre në këtë përvetësim të Jusufit ,a nuk të çon të mendosh vetvetiu se Kadriu është vrarë për këtë qëllim !!!!!!
Këta komunistët e Kosovës gjithashtu mundohen të përvetësojnë Jusufin nga motoja e Tij që ishte - '' Ne jemi të gjithë vëllezër edhe përse mendojmë ndryshe '' ( aludonte në ideologji ) .

Dhe çak është më kryesorja Formuesit dhe Aderuesit e parë të LNÇKVSHJ-së gati të gjithë janë të vrarë sot ( Jusufi, Bardhoshi, Kol. Ahmet Krasniqi e tjerë e tjerë ) , dhe që të gjithë janë të vrarë nga dora shqiptare e paguar me para të zeza sërbe , e gjallë ka mbetur vetëm Shefqet Jashar- Strofci ( e nuk e dij a jeton akoma Sabri Novosella ) .

Ndërsa anëtarët e OMLK-së gati të gjithë janë gjallë kush në perëndëimin kapitalist e kush në parti poltike majtiste të Kosovës dhe Iliridës ,me përjashtim të disave që janë vrarë mbas shpine fizikisht nga vetë shokët e tyre apo të vrarë nga sërbia por të spiunuar nga shokët e tyre si Ibrahim Kelmendi, Gafur Elshani, Xhavit Haliti e tjerë e tjerë .Stil komunist më -revolucioni han pjellën e vet.

Mendimi im është se Kadri Zeka ( me gjithë respektin që kam për te ) në këtë rast Ai ka shkuar për kokë turku për rrjeting poltik të komunistëve Kosovarë ( sa me thënë këlyshët e dullës në perëndim ,se ja edhe ne na u vra Kadriu sëbashku me Jusufin ) .
Prandaj edhe nuk është e kotë sot e kësaj dite kambëngulja e këtyre këlyshëve të dullës në përvetësim të Jusufit ,duke e justifukuar se ata u vranë bashkarisht dhe bashkarit duhet bërë çdo gjë .
Parimisht është mirë ,por haruan këta mjeran ,se vetë i ndanë që ditën e parë të varimit me fjalimin e Ibrahim Kelmendit mbi varet e freskëta .
Haruan se në Homazhet që iu bëheshin vareve të këtyre tre Martirëve në varezat në Gjermani bëheshin të ndarë po nga kjo skotë komuniste . Një ditë shkonin në homazhe të gjythë qytetarët Shqiptar pa ngjyrime poltike ( që ishin me mija e mija ) të cilët mandje më vonë iu bashkangjitën LDK-së në diasporë e dytën e dytë shkoshin LPRK-shat vetë që nuk arishin as 150 vetë .
Pra ndarjen e bënë komunistët që ditën që i vranë dhe varosën .


Pas vrasjes së Jusufit mandej gati shumica e organizatave u bashkuan dhe formuan së pari LPRK-në me Ibrahim Kelmendin e disa këlyshë të tjerë të dullës ( që ishte në fakt degë apo drejtori e sigurimit për jashtë ) e që mandej e transformuan në LPK-ë .
E cila LPK-mandej pjelli plot bishta të tjera si :- PPK-në e Adem Demaçit, LRDK e Rexhep Qoses e Hydajet Hisenit ( që më vonë u transformua në LBD-ë ) , PDK-ja e Hashimit ( e cila ndëroi treapo katër emra deri sa u ndal në PDK-ë ) , AAK-ja e Ramushit , LPK-ja e Emrushit e nja tre a katër parti tjera me nga një furgon elektorat.

Pra është me rëndësi për të përmendur se e vetmja organizatë e asj kohë që nuk ka pasur në vete nyanca të ngjyrave proletare ka qenur Oraganizata e Jusuf Gërvallës dhe Metush Krasniqit ku kanë bërë pjesë edhe Sabri novosella ,Shefqet Jashari-Strofci e të tjerë LNÇKVSHJ-ja ,prandaj edhe gati të gjithë u vranë një nga një ) .

[Brari]

Meqense ka shti hundet dhe ktu Bedri Islami po postoj nje shkrim per te ne gazete:

---------

Ne gazeten "Gazeta Shqiptare" shkruhet:

------------------------------------------------------------

DOSSIER

Historia e dhimbshme e Zenel Islamit, personazhit të famshëm të Migjenit.
Pas 42 vjetësh i biri i tij, Bedri Islami, zbulon të vërtetën e "vetëvrasjes" në arkivat e Ministrisë

I biri i "Lulit të vocër": Ja si ma vranë babanë në 1961-in

------------------------------------------------------------

Rezarta Delisula


E Luli i vocër çka mund t'i falë mësuesit tjetër? Veç në ja faltë tollumbat e veta, që e kanë hapun gojën si me dashtë me e hangër mësuesin. Po, po tollumbat e Lulit të vocërr kanë me e hangër mësuesin…

Ky paragraf i shkëputur nga novelëza e famshme e Migjenit na kujton historinë e Lulit të vocërr, apo Zenel Islamit. Dhimbja e përshkruar në fjalët e të madhit, si për çudi ndoqi hap pas hapi Lulin e vocër, e në fakt tullumbat e tij të shkyeme nuk hangrën mësuesin, por djalin e ri që i mbante veshur.

Të gjithë e njohin Lulin e vocër, por mbase shumë pak njohin historinë e vërtetë të Zenelit të Migjenit, atij personazhi që është i njohur si nga të vegjëlit ashtu edhe nga të rriturit. Pas 42 vjetësh, mes një interviste të dhënë për Gazetën Shqiptare, i biri i Lulit të vocër, Bedri Islami, tregon historinë e vrasjes së babait të tij. Ngjarja ka ndodhur në vitin 1961, në Labinot-Mal, më 10 Korrik, në ditën e festës së Ushtrisë.

Si kryetar i Komitetit Ekzekutiv, Zenel Islami, apo siç njihet më mirë Luli i vocër, shkoi të përgatiste festën një ditë më parë, por në mëngjes u gjend i vrarë pranë përroit që përshkonte zonën. Zenel Islami në atë kohë ishte i martuar me një nga vajzat e familjes së njohur shkodrane Gjylbegu, dhe kishte tri fëmijë: dy djem e një vajzë.

Familja u shkatërrua nga lajmi i kobshëm; Zeneli ka vrarë veten. Disa e besuan, disa të tjerë thanë apo përshpërisnin se Zeneli nuk kishte mundësi të vriste veten, ndërsa për familjen, e sidomos për gruan e tij, nisi një kalvar i gjatë vuajtjesh e presionesh. Të ndahej nga Zenel Islami, pas vdekjes, dhe fëmijët të mbanin mbiemrin e saj. Kjo ishte gjëja që kërkonte partia nga gruaja e tij, Drita, por ndarja nuk ndodhi kurrë. Vrasje apo vetëvrasje e Lulit të vocër? Djali i tij i madh Bedri Islami mes hulumtimeve e arkivave tregon historinë e dhimbshme të Zenelit, që në vogëli i dukeshin pesë gishtat e këmbës në tollumbat e shkyeme dhe që në moshën 36 vjeçare pati vdekjen tragjike.

Sa vjeç keni qenë kur morët vesh lajmin për babain tuaj?

Unë kam qenë vetëm 10 vjeç dhe për mua ka qenë dita më e veçantë e qëndrimit në Elbasan. Ne prisnim të shkonim në festën e ushtrisë e babai na kishte thënë se në orën 6.00 të mëngjesit do vinte të na merrte makina. Në atë kohë babai ishte kryetar i Komitetit Ekzekutiv në Elbasan.

Çfarë ndodhi më pas?

Rreth orës 12.00 nëna na tha të hiqnim rrobat e festës, pasi nuk do të shkonim. Ajo nuk u mërzit me tim atë që makina nuk erdhi me na marrë, pasi ajo e adhuronte dhe e donte shumë.

Çfarë ju bëri përshtypje, edhe pse keni qenë i vogël?

Atë ditë edhe fëmijët e lagjes ishin ndryshe. Një komshiu ynë, Avni Skrapari, na mori për drekë në shtëpinë e tij.

Kur ju lajmëruan për vdekjen e babait tuaj?

Ka qenë rreth orës 16.00. Nana më thirri. Në shtëpi ishin tre njerëz. Asnjërin prej tyre nuk e njihja, madje as nëna nuk i njihte. A e dëgjon, m'u drejtua ime më, këta thonë se Zeneli ka vdek. Unë si fëmijë i vogël mendova se nuk do e shihja më babain tim dhe ai më iku duke më lënë një peng.

Çfarë pengu?

Një ditë më parë ne ishim të ftuar në një familje kosovare që jetonin në Belsh. Në fund, kur ne po iknim, ata na falën një shportë me fiq dhe unë si i vogël e mora. Por babai më futi një shputë fytyrës e më tha: as nuk i ke mjell ti ato fiq e as i ke këput ti. U ndamë keq natën e fundit që pashë babain tim e këtë e kam peng me të vërtetë.

Po pastaj si rodhën ngjarjet?

Mbaj mend kur nana i pyeti me se e ka vra veten Zeneli dhe ata iu përgjigjën që vrasja ishte bërë me pistoletën e tij. Nana doli nga dhoma shkoi nga dhoma tjetër e nxori prej andej pistoletën e babait. Po atë mbrëmje në darkë ne u nisëm për në Shkodër. Daja na kishte ardhë me na marrë.

Me çfarë shkuat në Shkodër?

U nisëm me një Gaz Rus 51. Nga ora 1 e mbrëmjes, teksa rrugëtonim, na ndaloi policia, e cila mori arkivolin e babait dhe na tha se do e sillnin në shtëpi para varrimit. Të nesërmen arkivolin e sollën pak para orës së varrimit dhe nuk lanë asnjë ta hapte me e pa. Në derë rrinin ca njerëz të panjohur që ndalonin të gjithë ata që i afroheshin arkivolit, madje u ndaluan edhe njerëzit tanë të vinin nga Puka për varrimin.

Cilat kanë qenë dëshirat e Lulit të vocër për fëmijët e tij?

Që të tre padyshim donte t'i arsimonte mirë, e ne me gjithë peripecitë që patëm mundëm t'ia plotësonim dëshirat babait. Ai donte që unë të bëhesha gazetar, motra mjeke apo farmaciste dhe vëllai inxhinier, e në realisht jemi bërë të tillë.

Si shkoi më pas gjendja e familjes suaj?

Pak kohë ndenjëm te daja e më pas shkuam të banojmë në shtëpinë e madhe të Gjylbegve në Shkodër, aty ku nëna ime jeton edhe sot. Pas përjashtimit të saj nga partia, na ndoqi një periudhë e vështirë.

Po më pas ju si mundët të arsimoheshit?
Në vitin 1970 im atë pati një rehabilitim të jashtëm. Pas një vizite të Enver Hoxhës dhe Ramiz Alisë në Pukë u vendos që fotoja e babait tim të vendosej në muze dhe ishte pikërisht ajo foto që baba kishte dalë në ceremoninë e rivarosjes së Migjenit.

A patët vështirësi në marrjen e të drejtave të studimit?

Mbaj mend që zëvendësdekani i fakultetit, Anastas Dode, më thirri e më tha që unë e fitoja të drejtën e studimit jo se jam djali i Zenelit, por se jam nip i Gjylbegëve.

Po nëna ka punuar gjatë kësaj periudhe?

Që pas vitit 1961 e deri në pension ka punuar si ekonomate në Shtëpinë e Fëmijës. Aty ka pasur shumë presione për ta larguar nga puna, por kjo nuk ka ndodhur, pasi miku i babës tim, Bilal Parruca, nuk na ka lënë asnjë moment në baltë dhe na ka ndihmuar shumë.

Si ju lindi ideja të kërkonit më shumë rreth vetëvrasjes së babait tuaj?

Në shtëpi ne kemi dyshuar gjithnjë. Kur isha më i ri e shkoja në Pukë atje asnjë nuk e besonte se babai im kishte vrarë veten. Po kështu në Elbasan jetonte Qamil Çela, i cili kishte diferencë të madhe moshe me babain tim, por sërish ata merreshin vesh. Kur flisnim ai thonte gjithnjë: pas vrasjes së Zenelit.

Një shoku im gazetar, Shpëtim Gina, ngrente gjithnjë variantin e vrasjes së babait. Më 1972 ai nisi të gërmonte mbi këtë situatë dhe nisi të bëjë takimet e para me njerëzit që ishin në fshatin ku babai u gjend i vrarë. Por vetëm pas pak muajsh edhe Shpëtimi u gjend i mbytur në ujë, diku pranë Mamurrasit.

Po më pas ju nisët të kontrollonit vetë?

Ka qenë fillimi i viteve 1990. Një nga faktet më interesante që më shtyu të kërkoja lidhjet me shumë vite më parë: Në vitet 1948-1956 im atë mbante shënime në një bllok. Kur u larguam nga Elbasani e gjithë biblioteka jonë mbeti në bodrumin e shtëpisë së dajës dhe shumë vite më vonë kur ne e morëm bibliotekën unë gjeta fletoret e babait.

E çfarë thuhet në shënimet e babait tuaj?

Ka shumë gjëra që më bëjnë të dyshoj. Në vitin 1937 Migjeni ka parashikuar se, nëse Zeneli do të ngrihej, do të rrëzohej dhe këtë e kujtoj edhe tani.

Keni kërkuar mes arkivave?

Në vitin 1991 i kërkova një njeriu që punonte në Ministrinë e Punëve të Brendshme dosjen e babait dhe ai ma dha. Aty u njoha me gjëra që s'i kam ditur me raportin e mjekut ligjor. Ai ishte drejtori i spitalit të Elbasanit dhe quhej Ali D (për arsye etike nuk po ia përmend emrin). Në raportin që ishte një faqe e gjysmë shënohej mbulimi me kujdes i plagës së dytë të Zenelit, plagë e cila ishte në trup. Pra, babai im, sipas raportit mjekoligjor kishte dy plumba një në bark e një në kokë çka s'mund të ishte një vetëvrasje. Po kështu u interesova të marr dosjet në Komitetin Qendror, por në raportin e tyre nuk thuhej as vrasje e as vetëvrasje, është çdo gjë evazive.

Ju jeni gazetar dhe autor i tre librave, ky është i katërti. A keni shkruar ndonjë gjë për babain tuaj?

Kam qenë student i vitit të parë dhe kam shkruar një poezi për tim atë. "Kjo poemë baba shpesh herë u ndërpre, sa herë nana e lodhur shkallëve ngjitej, i tremun nga pyetja ç'po shkrun ktë herë, yt bir baba më kot kollitej". Ky është një fragment i saj.

E cilat mendoni se kanë qenë arsyet e vrasjes së babait tuaj?

Nuk e di po në atë periudhë babai i çon një letër Enver Hoxhës mbi atë që ndodhi në Iballë të Pukës, e cila ishte quajtur si zonë bajraktare dhe persekutohej. Në këtë letër ka qenë edhe një kërkesë e tij për t'u kthyer në Veri. Mbase krushqia me Teme Sejkon, apo thjesht dhënia e një shëmbulli të tillë për Pukën. Mendoj se konflikti i babait tim nuk ka qenë direkt me Enver Hoxhën, por ai e dinte mirë atë që do të ndodhte, prandaj në njoftimin përkatës mbi ngjarjen ai ka shkruar: Pse është shkuar kaq larg.

Ku është varrosur babai juaj?

Në fillim u varros në varrezat muslimane në Dobraç, ndërsa më pas u vendos në varrezat publike të qytetit.

Ju keni botuar librin tuaj të katërt, "Vrasja e Lulit të vocër", pse pikërisht tani?

E kam shkruar dhe po e botoj pikërisht tani, pasi më 28 nëntor nana ime, ajo grua e vuajtur dhe e fortë, mbush 75 vjeç dhe kjo është një dhuratë e imja për të.

Zenel Islami ka lindur në Pukë më 8 qershor 1925. Për dy vite ka qenë nxënës i Migjenit, ndërsa dy vite të tjera i ka kryer në gjimnazin e Shkodrës. Pas lufte emërohet sekretar i rinisë në Pukë dhe në vitin 1947 emërohet sekretar i parë i Komitetit të Partisë po në Pukë.

Në vitin 1956 shkon në Lezhë si sekretar i parë i Komitetit të Partisë dhe po atë vit deri më 1958 qëndron në Moskë për shkenca politike. Me kthimin në Shqipëri emërohet sekretar partie në Elbasan dhe më pas kryetar i Komitetit Ekzekutiv. Vritet më 9 korrik 1961 në moshën 36 vjeçare në Labinot-Mal.


Novelëza "Luli i vocër"

Askush s'e njef Lulin. As shokët e tij, që përpara tij lozin, nuk e njofin. Ma mirë me thanë se e njofin, por ata lozin për hesap të vet e Luli i shikon për hesap të vet. Sot gjithkush ka punët dhe telashet e veta, ashtu edhe fëmijët, ashtu edhe Luli. - More Lul! Shum herët ke fillue me shikue punën tande.

Kur hyn Luli n'oborr të shkollës, buza i qeshet nga pak, por askuj asnjë fjalë s'i thotë. Ecën ngadalë, tue shikue djathtas e majtas, por gjithnjë tue ecë, deri sa të mrrijë në cak të vet. Aty te dera e rruginës shkollore shum i pëlqen të qëndrojë. Aty asht caki i tij, i praruem me rrezet e ngrofta të diellit në këto ditët e vjeshtës. Mbështetet Luli për mur, grushtat e vegjël i shtje ndër xhepa. Hundën picrrake të kuqun nga të ftohtit e mëngjesit ja sjell diellit dhe...shikon. Gjaja që ma tepër ja tërhjek vrejtën janë çizmet, që i kanë të veshun disa shokë të tij. Sa të bukura janë! Si shkëlqejnë! - mendon Luli dhe pa dashje i shkojnë syt ndër tollumbat e veta, nëpër të cilat shifen fare mirë të pesë gishtat e kambve të zbathuna. Nga kureshta i afrohet një shoku që ka çizmet ma të reja. Ulet dhe shef në lustrin e çizmës kambët e veta të zbathuna - aq shumë shkëlqejshin çizmet!!! Mbasi shoku me çizme fluturoi, Luli ngadalë shkoi te caku i vet, në diell, t'i ngrofi kambët. - Po kur nuk ka diell, si ja bën i shkreti Lul? Ndoshta ja bajnë disi hallin apostujt e mëshirës dhe të dashunis'...

Ndoshta, ndoshta...

Nga një herë i afrohet mësuesi Lulit. Dhe kur e ka fytyrën e dlirtë dhe pa puça, mësuesi ja ledhaton faqet, gushën, e Luli i afrohet, ja merr dorën, e shikon me sy pllumbi dhe kishte dashtë t'i fali diçka mësuesit. Por vjollca nuk ka. E Luli i vocër çka mund t'i falë mësuesit tjetër? Veç në ja faltë tollumbat e veta që e kanë hapun gojën si me dashtë me e hangër mësuesin. Po, po tollumbat e Lulit të vocërr kanë me e hangër mësuesin. Migjeni


Sot promovohet libri i Bedri Islamit "Vrasja e Lulit të vocër"

Sot promovohet libri i Bedri Islamit "Vrasja e Lulit të vocër". Romani është shkruar nga i biri i Zenelit të Migjenit, ndërsa ai ka zgjedhur pikërisht 28 nëntorin si ditë e promovimit, pasi libri është dhuratë për nënën e autorit Dritën, e cila sot feston 75 vjetorin. Ceremonia do të bëhet në Shkodër, ndërsa të ftuar do të jenë 75 njerëz, mes të cilëve edhe djali i Adem Jasharit, që ka po sot datëlindjen e babait të tij hero.

Por ç'thonë të tjerët për librin e Bedri Islamit? "Ajo që më ka bërë përshtypje te ky libër është fakti se përkundër gjith asaj që ka përjetuar famijla e Zenelit pas vrasjes së tij, ti si autor ke treguar një përmbajtje të jashtëzakonshme që, duke e ditur se nuk ke mundur të jesh indiferent ndaj kësaj ngjarjeje, qoftë edhe vetëm për shkak të karakterit, e lëre më edhe si bashkëvuajtës i gjith asaj, nuk ke bërë akuza ndaj atij e këtij, nuk ke hyrë në industrinë e prodhimit të baltës për figura të mëdha, por ke shkruar realisht, duke bërë një punë të mrekullueshme në dhënien e leksionit për shumë autorë të tjerë që kanë hedhur baltë sa kanë mundur edhe pa qenë nevoja" - ka shkruar kritiku kosovar Adnan Asllani ndërsa botuesi Spiro Dede shënon:

"E lexova dhe më preku pa masë. Të gjitha sa shkruaje e si i shkruaje, ngjanin me fragmente nga një dramë e madhe, e veçantë, personale. Drama e tragjedi këtej dëgjojmë për ditë. Kurse Vrasja e "Lulit të vocërr", e Zenelit...është padyshim vrasje "brenda shtëpisë". Ajo është dramë e ndjeshme dhe e thellë për këdo që ka mbaruar të paktën filloren në Shqipëri."E kush nuk e njeh Lulin?!". Luli e Zeneli u takojnë shpirtërisht të gjithëve. Filli i jetës e i tragjedisë së tyre nuk është vetëm i një gruaje a i nje tufe fëmijesh.

Është i të gjithëve. Dhe unë tani, pasi kapërcej emocionet e natyrshme për heroin e pazëvendësueshëm të Librit të Këndimit të Fillores, si botues, ndiej se tema, heroi dhe drama e veprës suaj nuk janë vetëm një dhuratë e balsam për nënën e autorit, por një dhuratë e balsam për të gjithë.

Te falënderoj për emocionet që më dërgove."


Ketu Mbaron artikulli i Gazetes



----------------

[DriniM]

Speciale për ideologun e Avdukagjinit (Shefqet Cakiqin-LLAPASHTICEN)



Faredin TAFALLARI

TERROR, DHIMBJE, QËNRESË (faqe 242, 243, 244)
---------------------------------------------------------------
KOMUNIKATË
----------------------------------


Te dashur vëllezër dhe motra

Po kalon një vit që Xhafer Shatri po hedh balte mbi luftën e popullit shqiptar; po kalon një vit që ai po tallet me "copat e republikës nën klikën revizioniste te Beligradit"; ka një «vit që ai po mashtron dhe shantazhon shokë te ndershëm e patriote; ka një vit që me kokën e tij te tymosur ka hedhur dhjetëra shokë nëpër burgje; ka një vit që nuk po kursen gurmazin dhe bojën, dhe duke mos zgjedhur mjetet, kohëve te fundit po organizon edhe atentate kundër shokëve tanë, ne kohën kur vëllezërit dhe motrat tona po dënohen me burgje te përjetshme.
Duke e pare veten te lakuriqosur përpara masës dhe shokëve, i detyruar te mbajë radhët që po e braktisin dhe mjetet, tani ka qitur për fushë tërë patologjinë e tij. Fermes këtij trakti po duam t'ju njoftojmë vetëm rreth disa provokimeve e veprimeve që janë ne natyrën e kriminelëve te tipit me te ulët. Po numërojmë disa raste nga notesi i tij i pasur ne krime e poshtërsi nga me te ndryshmet:

1. Qysh ne hapin e pare ne emigracion, ne muajt shkurt-mars 1982 (d.m.th. pak dite pas vrasjes se Jusuf Gërvallës, Kadri Zekës dhe Bardhosh Gërvallës ne Untergrupenbah, fshat afër Hajlbronit ne Gjermaninë Federale), ne kampin "Latina" te Italisë kishte nxitur shumë konflikte ne mes te rinjve shqiptarë te arratisur nga Kosova, te cilët i kishte kërcënuar ne forma te ndryshme sa menjëherë shumë te rinj u kanë shkruar shokëve te tyre se janë takuar me njeri shumë te dyshimtë e rrugaç te rrallë.

2. Rasti i mbrëmjes se demonstratës ne Gjenevë, me 2 mars 1984, ne te cilën e tregoi fytyrën e tij ne sy te katërqind shqiptarëve te ardhur nga qytete te ndryshme te Evropës, kur organizoi sulm fizik para publikut, sulm me te cilin ia mori mikrofonin nga dora një te riu, i cili e kishte udhëhequr demonstratën e 10 dhjetorit 1982 ne Gjenevë,

3. Rasti i mbrëmjes se 7 prillit 1984 ne Dyseldorf, ku përmes telefonit kishte kurdisur skenarin se kush duhej te fliste e kush jo, edhe pse i kishin arritur me dhjetëra vërejtje për mbrëmjen e 2 marsit ne Gjenevë, si për një rast i cili nuk duhet te përsëritet, pasi ishte një rast që i kishte fyer shumë rende ne mënyrën me te poshtër te cilën ata nuk kishin qenë ne gjendje ta merrnin me mend. Kur jemi tek kjo mbrëmje po themi edhe këtë: Xhafer Shatri shkroi shumë për mbrëjen e 7 prillit te Dyseldorfit duke u munduar ta 1erë në heshjte te plotë krimin e tij ne mbrëmjen e 2 marsit ne Gjenevë. Kur janë ne pyetje kriminelët profesionistë, kjo edhe nuk te çudit, pasi te tillët për te mbuluar gjurmët gjithmonë druhen t'i bien asaj rruge ne te cilën kanë bërë krimin e fundit kur bëhen gati për krime te reja,

4. Rasti kur me porosi te tij, një punëtor ne St. Galen ia drejton revolen një bashkëvendasi te tij ne lokalet e Klubit te punëtorëve shqiptarë nga Jugosllavia Xheladin Zeçiri" ne St. Galen,

5. Rasti kur me porosi te tij, një punëtor ne rrethin e Bernit, sulmoi me një shufër metalike një te ri nga Kosova, që jeton si i ikur politik nga Jugosllavi ne St. Galen, se gjoja e paska tradhtuar çështjen". E vërteta qëndron se ky i ri i sulmuar nuk i paska aprovuar pikëpamjet e Xhafer Shatrit. Te dy rastet, katër dhe pesë ndodhën ne fund te muajit maj 1984.

6. Rasti i fundit, me flagranti dhe i paparë, kur me 13 tetor te këtij viti, rreth ores 17 e 30 minuta shkaktoi një gjakderdhje te re, duke nxitur dy punëtorë shqiptarë (njëri prej tyre është ai te cilin e kishte nxitur te nxjerrë revolen ne lokalet e klubit "Xheladin Zeçiri" për te cilin folëm ne rastin 4) e sulmojnë një te ri (është ne pyetje i njëjti i ri për te cilin folëm ne rastin 5) kundër një shoku ne St. Galen, me motive te ngjashme siç kishte vepruar gjatë përgatitjes se sulmit me shufër metalike, për ndryshim se tani sulmi ishte përgatitur me revole e thika duke i futur ne përdorim që te dyjat.


Shtrohet pyetja: Çka e shtyn Xhafer Shatrin ne këto krime? Pse ai po përpiqet te shkaktojë diçka tepër te poshtër ne mesin e emigrantëve shqiptarë ne Evropë? Pse ai i bën këto krime dhe ku qëndron shkaku se këto krime shënojnë disa ngritje ne muajin maj dhe tetor te këtij viti? Ngjarjet janë te shumta, faktet nuk është vështirë për t'i gjetur.

- Ne muajin maj te këtij viti, pas mbrëmjeve te Gjenevës dhe Dyseldorfit, te paralajmëruar se për shkak te natyrës se tij terroriste e kriminele, e vetmja mënyrë për t'u vazhduar lufta ne vijë te drejtë mbetet vazhdimi i botimit te "Zërit te Kosovës", i cili do te ndjekë vijën e përcaktuar me 17 shkurt 1982, punëtorët aktivistë te rrethit te Shtutgartit bënë përpjekjen e tyre për te organizuar një tubim kah fundi i majit 1984 ne te cilin do te mermin pjesë njëzetë aktivistët me te dalluar ne mërgim nga radhët e punëtorëve, si dhe disa te tjerë nga te cilët ishte i thirrur edhe shkak te thirrjes se tille ne u përgjegjëm pozitivisht dhe për këtë pezulluam nxjerrjen e "Zërit te Kosovës" për një muaj. Xh. Shatri, ne kundërshtim me shokët te te cilët kishte një përkrahje, u mundua te sabotojë mbledhjen duke organizuar te dy provakacionet e muajit maj, që për nga radha janë rastet katër dhe pesë. Pasi nuk pati sukses atëherë iu përgjegj iniciativës për mbledhje nga ana e punëtorëve me jo.

- Paaftësia që t'i ulet karrigës, dhe me penën e tij te shtrembër te bindë njeri. Me përpjekjet e bëra vetëm çka u detyrua te demaskojë veten edhe me shumë.

- Pamundësia që ne punën e tij te ulët kundër popullit e "Kosovës-Republikë" te angazhojë qoftë edhe një njeri te vetëm me logjikë te shëndoshë.

- Dalja e duçave ( intrigave ) të tij të bashkëpunimit me reaksionarë te nivelit me te ulët, siç është rasti i Enver Hadrit, i cili del me fakte nga te cilat kuptohet se kush ka kolaboruar me reaksionarë te mykur ne emër te luftës e te popullit te Kosovës.

- Frika nga propozimi i fundit i punëtorëve aktivistë te rrethit te Shtutgartit, te bërë para disa javësh, ne te cilin propozohet te krijohet udhëheqja e Lëvizjes pa disa persona te cilët janë eksponuar me shumë kohëve te fundit duke e përfshirë edhe Xhafer Shatrin. Krimi i tij i fundit ka për objektiv prishjen e një inisiative te tille, e cila për te është shumë e rrezikshme, sepse sic duket kundër një ideje te tille nukjanë edhe ata te cilët mendon se i ka me vete.

- Pamundësia te manipulojë si me pare me njerëz te rinj, te cilët pasi ia kanë pare fytyrën e vërtetë, po e braktisin, këto janë shkaqet kryesore, ky është realiteti i zymtë para syve te Xhafer Shatrit, i cili e bën te humbë mendjen, te xhindoset dhe te bëhet kriminel.

Konkiuzion:
---------------------------

Ne bazë te këtyre veprimeve te Xh. Shatrit shihet se kemi te bëjmë me një kriminel te atij niveli sa që edhe Udba sot mund te pendohet pse një kriminel i tille nuk ia ka hapur dyert shumë me herët që t’ia kryejë shumë punë te cilat ajo nuk do te mund t'i kryente ne asnjë mënyrë tjetër;

- se klubet e punëtorëve shqiptarë nga Jugosllavia ne Zvicrën Perëndimore duhet te shtojnë vigjilencën ndaj veprimeve te një krimineli te tille i cili udhëhiqet nga parimi (ne lidhje me klubet) se ai klub i cili nuk bëhet han i rrugaçve, duhet shkatërruar;

- se punëtorët e Klubit "Emin Duraku" te Dyseldorfit, patën rastin te binden se kush është autori i krimit ne mbrëmjen e 7 prillit ne Dyseldorf, dhe kush është ai i cili bëri te gjitha përpjekjet te pengojë pajtimin e tyre, anipse krimineli ne shkarravinat e tij kishte premtuar se "po iu besuan votat e erdhi ne pushtet, do t'i pajtojë menjëherë gjaqet";

- Se prej një tipi te tille, i cili e ka zhytur veten ne krime, i cili me mendjemadhësinë dhe papërgjegjësinë e tij ka dhënë shkas përburgosjen e rrugshme te dhjetëra shqiptarëve, se prej një tipi te tille u thur lajka njerëzve me autoritet, siç është rasti me Kadri Osmanin, ndërsa nëpër biseda me njerëz e quan "qyqar i cili nuk ka guxuar t'i shprazë bombat te cilat ia kam dërguar", mund te pritet gjithçka.

Edhe pak fjalë për zotin Xhafer i cili e gjuan gurin përpiqet te mfshehë dorën:

Ti mund te kërcënohesh ende, mund te vjellësh nga goja sa te duash kundër "Zërit te falsifikuar", mund te shantazhosh njerëz te padjallëzuar duke i yshtur kundër shokëve e vëllezërve te tyre, mund te shtjerrësh gishtërinjtë e duarve dhe te këmbëve duke shkruar, mund te paguash edhe doras te tjerë për t'u dalur njerëzve ne rrugë me revole e thika, mjaft që nuk i nis me ndonjë kilogram eksploziv për Kosovë; mund t'i caktosh vetes grada sa te duash, por kot e ke, sepse populli nuk largohet nga rruga e tij: sado pengesa që t'i qiten ne rrugë, ai do te vazhdojë gjersa te heqë nga qafa edhe kriminelët me duar te zhytyra ne gjakun e tij siç je ti. Duhet ta kuptosh se popullit mund t'i marrësh diçka me dhunë, por nuk mund t'i japësh. Populli i lexon, i shikon dhe i krahason te gjitha që sillen rreth tij dhe që kanë te bëjnë me te, dhe ne fund zgjedh vetëm atë rrugë e cila është ne interesin e tij.

Sabri Novosella
Tetor 1984


**************************************
Ja pra LLapi !

Kjo është raca e veçant e shiptarëve të llojit Xhafer Shatri si mësues i mjeranit Shefqet Cak(viqit) - Llapashticës .
Racë e veçantë është kjo Llapi .
Dështuesit ( ) ,gjithmonë veprojnë pas shpinës

[Brari]

Pse bejne zhurme per Jusufin kta Cakiq Islam-osekat?

Meqense familja e jusuf Gervalles e cila jetonte ne Tirane ne vitet 80-90 te shekullit qe shkoj u bashkua me Levizjen demokratike..pra me PD-ne ne vitet 1990 e me vone athere LPK-istet (filial i PPSH-PS ne Diaspore e Kosove) mprehen hanxharet e filluan demagogjirat e tyre..

Familja e Jusufit nuk do qe Jusufi me qene "mjet propogandistik" i LPK-se..
Jusufi ishte nje djal Kosove qe nuk i kish qejf prapaskenat..e qe nuk punonte per Sigurimin e Ver-Mizit por mendonte se duhej punue per Kosoven..

Kaq mjafton..

[DriniM]

Hahahaaa !

Eh more Brari !

Shihe një ditë kur të thonë se edhe i Madhi Gjergj Kastrioti i ka takuar LPK-së së dullës në Zvicër ,e Gjergj Arianiti LPK-së së Suedisë .

[Llapi]

SOT VDIQ DHE U VARROS NËNA E DËSHMORVE JUSUF E BARDHOSH GËRVALLA, AJSHE BUZHALA-GËRVALLA

Deçan, 22 maj 2004
Pas një sëmundje të rëndë dhe të shkurtër sot në moshën 81 vjeçare vdiq nëna e dëshmorëve të Kombit, Jusuf e Bardhosh Gërvalla, Ajshe Buzhala Gërvalla, e njohur si Nëna Ajshe. Varrimi i të ndjerës u bë sot në ora 15 në fshatin Dubovik.

[Irfan]

Deshmoret qe dhane gjakun e tyre per liri dhe pavarsin e kosoves....

Nje tragjedi qe eshte shuar me gjak,nje histori e permbushur me gjake,nje dite shpertheu.....

17 janari i vitit 1982, dita kur u vranë Vëllezërit Gërvalla e Kadri Zeka është një datë e trishtë në historinë e shqiptarëve. Edhe pse kanë kaluar 20 vjet, ajo ditë mbetet përgjithnjë e freskët me zinë e saj jo vetëm për familjet, por edhe për një numër njerëzish që kanë qenë të lidhur shpirtërisht e organizativisht me ta. Fjala është për pjesëtarët e brezit që i vuri kazmën Jugosllavisë së fuqishme, vetëm me një synim: të çlirohet Kosova dhe territoret e tjera shqiptare në këtë ish-shtet.
Nëse ju rastis të vizitoni ndonjërin prej këtij brezi do të shihni se nëpër banesa akoma i mbajnë portretet e martirëve që i vrau UDB-ja në Untergruppenbach. Ato portrete prej kohësh kanë statusin e ikonave. Për më tepër janë pjesë e rritjes, formimit dhe burrërimit të fëmijëve të tyre.
Ky brez ende pyet dhe pyet: pse edhe pas njëzet vjetesh, ky krim i shtetit serb, i kryer në mes të Evropës, ka mbetur i pandriçuar, ndërkohë që në inatet ndërshqiptare përplot emra janë lakuar si vrasës të mundshëm apo të sigurt?

1. Një Lëvizje e re përballë një shteti të vjetër
Në Kosovë, menjëherë pas demonstratave të vitit 1981, pati filluar në përmasa të pabesueshme, radiologjia e diferencimit politik që nënkuptonte terrorizimin psiqik, largimin nga shkolla e nga puna, arrestimin, torturën dhe burgimin e gjatë.
Shërbimet jugosllave përmes arrestimeve i kishin dhënë një grusht të rëndë Lëvizjes për pavarësi, mijëra njerëz ndodheshin nëpër burgje civile ose ushtarake; mbikëqyrej çdo gjo gjë e çdo kush. Elita politike duke qenë e papërgatitur për këto rrethana dhe e përçarë nuk mundi t'a përballojë presionin serb që mëtonte nënshtrimin definitiv të shqiptarëve. Në anën tjetër intelegjencia duke qenë krejt e papërgatitur dhe e pambrojtur u struk para rrezikut evident, kështu që politikën e shqiptarëve filluan ta bëjnë të rinjtë, që ende ishin me njërën këmbë në fëmijëri. Dhe kjo nuk ishte një politikë e madhe: aty këtu ndonjë trakt, ndonjë parullë, ndonjë revoltë e shkruar në letër, në mur ose në asfalt, po që përçonte një measazh të fuqishëm: kurrë nuk do të mund të na nënshtroni!
Në këto rrethana mërgata shqiptare përbënte një eshalon të veçantë të Lëvizjes për pavarësi. Përparësia e saj ishte se ajo ishte larg veprimit të drejtpërdrejtë të aparatit shtetëror, ishte prezente në vend, sepse një pjesë e madhe e mërgimtarëve qarkullonin rregullisht brenda e jashtë, kishte kontakte familjare e personale… Roli i saj ishte ndier në mënyrë të drejtpërdrejtë në prag, gjatë dhe pas demonstratave të vitit '81 përmes shtypit që përgatitej jashtë dhe shpërndahej brenda, përmes krijimit të rrjetit të organizimit etj.

I vetëdijshëm për rëndësinë e mërgatës shqiptare sektori i kryesisë së Jugosllavisë që koordinonte aktivitetin e gjithë sistemit të shërbimeve informative civile e ushtarake, e që atëherë udhëhiqej nga slloveni Stane Dollanc, u përcaktua për një grusht shkallmues që do t'i jipej mërgatës, në mënyrë që ajo të shfaktorizohej njëherë e mirë.

Në këtë vijë u organizua dhe u ekzekutua vrasja e Vëllezërve Gërvalla dhe e Kadri Zekës. Atentati u krye në kohën kur krejt aparati shtetëror i Jugosllavisë ishte përqëndruar në Kosovë dhe në territoret e tjera shqiptare; atëherë kur Kosovës po i dërrmoheshin njëra pas tjetrës të gjitha të drejtat dhe institucionet vetanake që ishin fituar me shumë përpjekje e flijime.
Atentati pati pasoja të rënda sepse u krye kur shumë prijës të Lëvizjes për pavarësi, që vepronin ilegalisht ose gjysmilegalisht ishin arrestuar dhe kundër tyre ishin kryer ose përgatiteshin proceset politike. Veç të tjerash, kjo vrasje shkaktoi tronditje të mëdha edhe për faktin se u krye në një periudhë destabilizimi e krize të thellë politike në gjithë hapësirat shqiptare. Ngjarjet e Kosovës në Shqipëri patën efekt të drejtpërdrejtë, sepse çuan deri te konflikte të përgjakshme në vetë udhëheqjen e shtetit për politikën që ishte ndjekur apo që do të ndiqej aty e tutje. Këto trandje madje ndikuan në fundin tragjik të kryeministrit të atëhershëm Mehmet Shehu.
Duhet pasur gjithashtu parasysh se atentati në Gjermani ishte edhe përballje e organeve të shtetit jugosllav me organet e shtetit shqiptar, sepse në rrethanat që ishin krijuar në Kosovë për politikën e Shqipërisë viktimat e atentatit ishin gurë me peshë në luftën politike e diplomatike që do të bëhej aty e tutje.

2. Mozaiku politik i mërgatës shqiptare në fillimvitet tetëdhjetë

Në atë kohë në mërgim vepronin shumë organizata. Që në krye duhet nënvizuar se mërgata e vjetër ishte rraskapitur madje edhe dërrmuar në përballjet e shërbimeve jugosllave me ato shqiptare që ishin bërë brenda saj. Por objekt i kësaj trajtese do të jenë ato grupime që mund të kishin një ndikim në rrjedhën e ngjarjeve në Kosovë. Atëherë në Evropën Perëndimore, konkretisht në Gjermani e Zvicër vepronin:

1. Besëlidhja Kombëtare Shqiptare, e drejtuar nga Emin Fazlia. Më 10 tetor 1981 UDB kishte vrarë në Bruksel, bashkëpunëtorin e tij të ngushtë Vehbi Ibrahimi, nënkryetar i Besëlidhjes, ndërsa në Fraknfurt kishte plagosur rëndë bashkëpunëtorin tjetër, Rasim Zenelin. Ky ishte një grupim politik me orientim të djathtë dhe bashkëpunonte me mërgatën kroate.
2. Grupi komunist "Zëri i Kosovës", një qerthull që drejtohej nga Riza Salihu.
3. Fronti i Kuq Popullor, udhëhiqej nga Ibrahim Kelmendi, dhe nxirrte gazetën "Bashkimi" (janë botuar 3 numra). Kjo gazetë shpërndahej edhe në Kosovë.


4. Organizata Marksiste Leniniste e Kosovës që nxirrte gazetën "Liria" (janë botuar 6 numra). Këtë organizatë në mërgim e udhëheqte Kadri Zeka. OMLK prej vitesh kishte aktivistët e saj në Zvicër.
5. Lëvizja Nacional çlirimtare e Kosovës dhe e Viseve të tjera Shqiptare në Jugosllavi (LNÇKVSHJ), të cilën në Evropën Perëndimore e ka udhëhequr Jusuf Gërvalla. Fillimisht Jusufi ka ndihmuar substancialisht nxjerrjen e gazetës "Bashkimi", pastaj ka nxjerrë gazetën "Lajmëtari i Lirisë" (gjithsej tre numra), së fundi filloi të nxirrte si organ të LNÇKVSHJ-së gazetën "Zëri i Kosovës".

Pas shpërthimit të demonstratave të vitit '81 u bënë përpjekje për bashkimin e disa prej këtyre organizatave, konkretisht mes atyre që kishin udhëheqje politike brenda, pra OMLK-së dhe LNÇKVSHJ-së.
Përpjekjet për bashkim janë bërë në Kosovë dhe në mërgim. Bisedimet për bashkimin e organizatave janë vonuar e vështirësuar për shkak të veprimit në ilegalitet dhe të rrethanave që u krijuan pas arrestimeve të mëdha gjatë gjithë vitit të demonstratave. Një takim i mbajtur në Stamboll, në tetor të vitit 1981, e në të cilin kishin marrë pjesë në një anë, Kadri Zeka si përfaqësues i OMLK-së, dhe në anën tjetër Sabri Novosella e Bardhosh Gërvalla, si përfaqësues të LNÇVSHJ-së kishte dështuar jo vetëm për shkak të dallimeve konceptuale. Bisedimet për bashkim të këtyre organizatave nuk mund të përjashtoheshin nga rrethanat shqiptare dhe rajonale, sepse organet e shtetit shqiptar pas disa dështimeve në përballjet me shërbimet jugosllave, përpiqeshin ta konsolidojnë apo thënë më mirë ta kontrollojnë Lëvizjen e Kosovës për pavarësi. Në treshin që u vra shteti shqiptar shihte shtyllat e rëndësishme të mbajtjes gjallë të qëndresës në Kosovë.
Megjithatë aktivistët e këtyre dy organizatave jashtë, konkretisht Vëllezërit Gërvalla dhe Kadri Zeka kanë bashkëpunuar ngushtë në nxjerrjen e gazetave, në organizimin e demonstratave dhe manifestimeve të ndryshme. Sipas burimeve të besueshme në prag të vrasjes janë bërë përpjekje fort serioze për bashkim dhe ai duhet të ketë qenë shumë afër.

3. Uniteti i veprimit
Jusuf Gërvalla dhe Kadri Zeka janë takuar për herë të parë në mërgim, në fillim të vitit 1981. Prej atëherë dhe gjer në vrasjen e tyre ata kanë vepruar bashkë në shumë drejtime: në përgatitjen dhe publikimin e shtypit ilegal, konkretisht të gazetës "Liria", në organizimin e manifestimeve dhe demonstratave në mbështetje të kërkesave të Lëvizjes Studentore në Kosovë.
Demonstratën e parë e kanë organizuar në Bernë të Zvicrës më 1 prill 1981, një javë më vonë një demonstratë tjetër në Zürich, më 25 prill kanë organizuar një demonstratë në Stutgart. Me këtë rast janë hetuar agjentët jugosllavë duke fotografuar demonstruesit. Disa aktivistë të udhëhequr nga Bardhosh Gërvalla i kanë zënë ata në flagrancë dhe u kanë marrë aparatin. Në mesin e "fotografëve" kishte qenë dhe një shqiptar (BH), nëpunës i konsullatës jugosllave në Stutgart, përndryshe gjatë viteve shtatëdhjetë inspektor i UDB-së, i ngarkuar për mbikqyrjen e Qendrës së Studentëve.
Më 9 maj kanë organizuar një demonstratë në Dusseldorf.
Më 13 qershor 1981, u organizua një demonstratë në Bruksel.
Me këtë rast në formë të një peticioni konkretizohen kërkesat politike:
1. Kosovës t'i njihet statusi i Republikës në kuadër të federatës;
2. Popullit tonë t'i njihet e drejta për vetëvendosje;


3. Të lirohen pa kusht të gjithë të burgosurit politikë shqiptarë dhe të kthehen në Kosovë të burgosurit e tjerë;
4. Të mos plaçkiten pasuritë e Kosovës nga republikat jugosllave, por ato t'i shfrytëzojë Kosova për zhvillimin dhe pasurimin e vet;
5. T'i njihet e drejta e festimit të festave kombëtare dhe e përdorimit të lirë të flamurit kombëtar, nga të gjithë shqiptarët në Jugosllavi;
6.Kushte më të mira pune e jetese për nxënësit e studentët kosovarë, trajtim të barabartë me studentët e universiteteve tjera të Jugosllavisë;
7. Sigurimin e punës për të papunët dhe inkuadrimin e mërgimtarëve në vendlindje;
8. Lirinë e fjalës dhe shtypit;
9. Të pezullohet vendimi për shtetrrethim dhe ora policore;
10. Të tërhiqen të gjitha forcat policore e ushtarake të sjellura nga jashtë;
11. Autorët e krimeve të shëmtuara të nxirren para gjyqit të popullit, për të marrë dënimin e merituar.
Krahas organizimit të demonstratave Vëllezërit Gërvalla dhe Kadri Zeka kanë vepruar edhe në shtrirjen e rrjetit të organizimit brenda dhe jashtë. Një rëndësi të veçantë i kanë kushtuar shkatërrimit të klubeve që kontrolloheshin nga përfaqësitë jugosllave. Falë këtij aktiviteti prej vitit 1981 e tutje klubet jugosllave nuk janë frekuentuar më nga mërgimtarët shqiptarë. Veç klubeve janë prishur dhe diskredituar një vistër manifestimesh që regjimi i organizonte jashtë me qëllim të joshjes dhe manipulimit të mërgimtarëve shqiptarë.

4. Pse u krye atentati?
Veprimtaria e gjithanshme e Vëllezërve Gërvalla dhe e Kadri Zekës pengonte në mënyrë të drejtpërdrejtë shërbimet jugosllave jashtë dhe brenda. Ata ishin një trio e kompletuar, që një lëvizjeje atdhetare i duhet shumë kohë për ta krijuar: Jusufi ishte një penë e fortë e me emër në Kosovë, Kadriu ishte jo vetëm gazetar i mirë, por sidomos organizator efikas me përvojë shumëvjeçare në organizimin ilegal, Bardhoshi fliste shumë mirë gjermanishten e anglishten dhe ishte komunikator i talentuar. Që të tre ishin të rinj dhe të mbrujtur me një idealizëm e gatishmëri për çdo flijim.
Mirëpo, përballë tyre ata kishin një shtet të fortë e me shumë mundësi. Jugosllavia prej themelimit të saj, pra që më 1918 e tutje, ka zhvilluar një luftë të pamëshirshme kundër oponentëve të këtij shteti, konkretisht kundër përfaqësuesve të popujve që nuk kishin pranuar të futen nën tutelën serbe. Prijësit më me peshë të kroatëve, maqedonëve dhe shqiptarëve, që i janë kundërvënë politikës serbe, janë ndjekur në vazhdimësi dhe janë luftuar me të gjitha mjetet nga eskadronet speciale serbe.
Prej atëherë e gjer më sot sektorët më të përgatitura të shërbimeve informative serbe kanë qenë ato që kanë luftuar kundër mërgatës kroate, shqiptare etj. Format e luftës kanë qenë të nduarduarshme: përcjellje e përgjime hap pas hapi, intriga e përçarje, kërcënime dhe eleminime fizike.
Kjo praktikë ka vazhduar edhe më me këmbëngulje pas Luftës së Dytë Botërore. Disa dhjetëra prijës kroatë janë vrarë në atentate spektakulare nga më të ndryshmet dhe nga më të çuditshmet.
Struktura të tëra të shërbimeve informative që janë kontrolluar nga serbët kanë funksionuar jashtë. Këto struktura kanë pasur fonde marramendëse, përmes të cilave kanë depërtuar jo vetëm nëpër "organizatat armiqësore", por edhe në struktura shtetërore të vendeve të ndryshme dhe në organizata e institucione ndërkombëtare me peshë.
Shërbimet serbe me dekada kanë vepruar të papenguara nëpër shumë vende perëndimore, ku përmes parave, femrave, shantazhit etj. kanë qenë fort të pranishme edhe në qendra themelore të vendimmarrjes. Frytet e këtij aktiviteti Beogradi do t'i korrë sidomos gjatë viteve nëntëdhjetë, kur pa ndonjë pengesë serioze do ta përgjakë keq Kroacinë, do ta masakrojë Bosnje e Hercegovinën dhe përmes një apartheidi të hapur e brutal do ta mbajë Kosovën në zgripc të ekzistencës.
Ndikimi i nëndheshëm i Serbisë u rrënua vetëm kur Beogradi, faqe tërë botës, u përpoq ta asgjësojë krejt popullin e Kosovës.
Në këtë kuptim përballja e mërgatës së re politike të Kosovës (që ishte pa asnjë mbështetje politike, që nuk kishte arritur të ketë as ndikimin më të vogël në mediat e fuqishme perëndimore, që kishte një gjendje financiare katastrofike) me strukturat e shërbimeve jugosllave ishte tmerrësisht e pabarabartë. Lëvizja shqiptare kishte vetëm një epërsi: idealizmin e pakufishëm, i cili mund të mbijetojë vetëm në aspiratën e përjetshme për të qenë dhe për të jetuar të lirë.

Me një fjalë, shërbimet serbe kanë përcjellë gjithë aktivitetin e mërgatës shqiptare nga brenda dhe nga jashtë, sepse ky ka qenë një organizim që posa kishte filluar të vërë rrënjë dhe infiltrimi i provokatorëve nuk ka qenë i pamundshëm. Kështu që përcjellja e Vëllezërve Gërvalla dhe e Kadri Zekës nuk ka qenë ndonjë problem i madh për UDB-në. Lëvizjet dhe aktivitetet e tyre kanë qenë publike :
28 Nëntorin, ditën e Flamurit e kanë festuar në rrethinën e Ludwigsbourg-ut. Aty Jusufi e Kadriu kanë pasur një debat të drejtpërdrtejtë (pyetje-përgjigje) me bashkatdhetarët.
Më 2 janar është martuar Kadri Zeka me Saime Isufin. Në dasmë kanë marrë pjesë rreth 50 aktivistë nga Zvicra dhe Gjermania. Ne dasmë kanë qenë edhe vëllezërit Gërvalla.
Më 13 janar 1982 Kadri Zeka ka udhëtuar me tren për Gjermani. Konkretisht në Dusseldorf, ku ka ndejtur gjer më 16 janar. Po atë ditë ka udhëtuar për në rrethinën e Stutgartit, konkretisht në Bernhausen, ku Vëllezërit Gërvalla kishin organizuar shfaqje të filmave shqiptarë me një rreth bashkatdhetarësh.
Aty kanë ndejtur deri pas mesnatës. Në banesën e Vëllezërve Gërvalla, në rrugën Habichthöhe, nr. 40, në Untergruppenbach, qytezë afër Heilbronn-it kanë arritur kah ora 3 e mëngjesit. Atë natë nuk kanë fjetur fare. Gjatë ditës kanë planifikuar aktivitetet e mëtejme. Në mbrëmje kanë dalë nga ora 22:00 me veturën e Bardhit, një BMW 316 ngjyrë e gjelbër me targë HN-CY 353.

5. Neve na vrau UDB-ja jugosllave!
Lagjja ku kanë banuar Vëllezërit Gërvalla ka qenë një lagje e qetë e banuar kryesisht me mësues, mjekë, inxhinierë. Në njërën hyrje të rrugës, në anën e majtë ka pasur shumë garazha, gjithashtu edhe përballë banesës dykatëshe të familjes Gërvalla ka pasur të tilla.
Ndërkaq në fillim të kthesës atëherë ka qenë në ndërtim e sipër një shtëpi trekatëshe. Siç është konstatuar më vonë, agjentët e shërbimeve sekrete jugosllave prej asaj ndërtese kanë përcjellë jo me ndonjë drojë të veçantë banesën e familjes Gërvalla, hyrjet, daljet etj…
Atë kohë ka pasur jo pak indikacione se po përgatitet eliminimi i Vëllezërve Gërvalla dhe i Kadri Zekës.
Nata e 17 janarit 1982 ka qenë shumë ftohtë e me shumë borë.
Vëllezërit Gërvalla dhe Kadri Zeka kanë dalur në atë kohë, siç i kanë thënë shoqes së Jusufit, Syzana Gërvallës për ta bërë një telefonatë nga një kabinë e një fshati fqinj. Ndoshta për të evituar përgjimin.
Nga shtëpia kanë dalë rreth orës 22:00. Kanë hyrë në garazhë, kanë hipur në veturë, të cilën e ka ngarë Bardhoshi. Për të dalë nga garazha në rrugë, vetura për shkak të borës është dashur të ngitet së prapthi deri në krye të hyrjes së rrugës, pra rreth 30 metra. Në krye të kthesës vetura është lakuar majtas për të pasur hapësirë për kthim dhe dalje në rrugë. Ky manovrim është bërë mu përballë shtëpisë në ndërtim, ku kanë qenë të fshehur vrasësit.
Këta të fundit kanë parë daljen e veprimtarëve shqiptarë nga banesa pastaj hyrjen në garazh dhe janë bërë gati për të ekzekutuar atentatin. Kur vetura ka ardhur së prapthi përballë shtëpisë në ndërtim, vrasësit kanë qenë prapa saj. Sipas dëshmitarëve kanë qenë dy vrasës, njëri ka eliminuar Bardhosh Gërvallën duke e qëlluar 6 herë, ndërkaq tjetri ka vrarë Kadri Zekën që ishte në ulësen e përparme, në anën e djathtë. Pastaj e kanë plagosur për vdekje Jusuf Gërvallën që ishte ulur në ulësen e prapme. Dhe janë larguar pasi kishin zbrazur 12 plumba. Ndërkaq vetura ka vazhduar të ecë përpara gjersa është ndalur në derën e një garazhi përballë.
Ndërkohë një fqinj, gjerman, ka informuar familjen Gërvalla për gjëmën. Syzana Gërvalla e ka gjetur të shoqin gjallë, duke mbajtur plagët me dorë. Ai e ka pyetur për Bardhin e Kadriun se a janë gjallë dhe i tregon se ka parë një njeri të gjatë që ka shtënë mbi ta, por nuk e ka njohur. Pastaj i ka lënë porositë e fundit gruas së tij.
Pas gjysmë ore vjen ndihma e shpejt nga Heilbronn-i.
Pas intervenimit kirurgjikal, në ora 3 të mëngjesit të datës 18 janar 1982 edhe Jusuf Gërvalla jep shpirt. Por para se të vdes Ai arriti t'i thotë policisë gjermane: Neve na vrau UDB jugosllave!
Kjo fjalë e atdhetarit dhe poetit Juusuf Gërvalla, e shqiptuar me frymën e fundit do të sfidojë gjithë makinerinë jugosllave të dezinformimit.

6. Praktikat e ekzekutimit
Vendimi për ekzekutimin e kundërshtarëve politikë, normalisht është marrë në nivelin më të lartë të vendit. Fillimisht shërbimet informative kanë mbledhur të gjitha të dhënat e mundshme për viktimën e ardhshme: adresën (vendi ku banon, kati, fqinjtë, zakonisht është përgjuar telefoni në atë mënyrë që në bodrum ose në gypat ku janë vënë telat e telefonit kanë instaluar mikrofonët), sjelljen (ku dhe me kë rri, ku punon, me çka udhëton, me kë praktikon hyrjedalje, etj., etj.). Të gjitha këto të dhëna janë konkretizuar edhe me vizatime ekspertësh e fotografi.
Pasi është analizuar dosja është caktuar ekipi i atentatorëve dhe i mbështetësve përanash, shlyerësit e gjurmëve të mundshme. Krahas kësaj janë përgatitur edhe dezinformatat, të cilat i ka përhapur rrjeti agjenturor para dhe pas atentatit. Në këtë veprimtari përfshihen edhe letrat e telefonatat anonime drejtuar organeve gjyqësore, mediave dhe personaliteteve të ndryshme. Synimi është që jo vetëm të fshehen gjurmët, por edhe të futet konfuzion sa më i madh dhe krimi politik të paraqitet si qërim hesapesh në mes rivalëve politikë apo si qërim hesapesh në mes përfaqësuesve të nëntokës etj. etj.
Kështu ndodhi edhe me rastin e atentatit kundër Vëllezërve Gërvalla e Kadri Zekës. U ngrit një pluhur i tillë dezinformatash sa që nuk errësoi vetëm mërgatën por edhe krejt Kosovën. Ky pluhur vazhdon të ndotë ambientin politik shqiptar edhe sot pas njëzet vitesh nga atentati. Lakohen emra njerëzish, kryesisht shqiptarë. Në këtë ka ndikuar edhe bashkëfajësia e organeve gjermane për këtë rast, sepse ato menjëherë pas atentatit madje edhe përmes shtypit nxorën dhe arrestuan si të dyshmitë kryesor për atentatin një refugjatë shqiptar nga Kosova, konkretisht Riza Salihun, duke publikuar në media edhe fotografinë e tij, gjë që dëshmon se sektori i UDB-së për dezinformim, kishte kryer punën në mënyrë të përkryer.
Riza Salihu, një refugjat entuziast nga Mushtishti i Therandës, krahas aktivitetit atdhetar ka qenë i angazhuar, si jo pak të rinj të Kosovës, edhe nga ana e Ambasadës shqiptare në Vjenë, ku ishte qendra e sigurimit të shtetit për Evropën Perëndimore, për të propaganduar politikën e shtetit shqiptar dhe për të informuar për çdo gjë që sheh e që dëgjon, jo vetëm në mjediset e mërgatës shqiptare në Gjermani.
Në këtë veprimtari Rizah Salihu si duket ka qenë edhe më tepër si i përpiktë e i përkushtuar. Shkas për arrestimin e tij ka qenë fakti se ai gjoja i ka hapur kutinë postare (Postfachun) Jusuf Gërvallës, për ta kontrolluar dhe për të informuar Qendrën e Sigurimit shqiptar në Vjenë. Jusufi gjoja e ka kuptuar këtë dhe i ka informuar shokët e tij? Apo se policia gjermane e ka ndalur me një rast dhe i ka gjetur një revole… Se Riza Salihu mund të ketë pasur konflikte me grupet e tjera politike në mërgim kjo nuk është për t'u çuditur, sepse nxitja e grindjeve dhe përçarjeve në mërgatë ka qenë një metodë klasike e sigurimit shqiptar për ta kontrolluar edhe mërgatën e Kosovës, e cila ditë e më tepër fitonte në peshë me rolin dhe mundësitë e saj. Rizah Salihun organet hetuese gjermane e mbajtën në burg rreth 5 muaj. Por Riza Salihu nuk ka qenë i implikuar në vrasjen e vëllezërve Gërvalla dhe Kadri Zekës, ai më tepër ka rënë viktimë e veprimeve speciale të UDB-së gjatë fshehjes së gjurmëve të krimit në Untergruppenbach.
Fillimisht policia e Baden Würtembergut formoi një komision special ku duhet të kenë qenë të angazhuar rreth 40 persona. Që në ditët e para policia publikoi përshkrimin e mundshëm të vrasësve duke premtuar edhe një shpërblim prej 10 mijë DM për dëshmi të besueshme. Në kërkesën e policisë për bashkëpunim jipen edhe këto të dhëna:
Të dielen, më 17 janar 1982, rreth orës 22h15 i kanë vrarë vëllezërit Gërvalla dhe shokun e tyre Kadri Zekën. Gjatë daljes së tyre nga garazhi dy persona kanë shtënë me armë mbi ta. Ka të dhëna të besueshme se vrasësit janë sjellur nëpër Untergrupenbach të paktën prej datës 10 janar 1982. Ata duken si më posht:
I dyshimti i parë: Rreth 30 vjeç, i gjatë 180-183 cm. I fuqishëm. Ka në kokë një kapelë të kthyer në majë. Pallto të shkurt ngjyrë kafe me jake të mbylltë, pantollona të kuq e të ngushtë, çizme të gjata me një rreth leshi të bardhë lart. I dyshimti i dytë: ka rreth 25 vjet, është më i thatë dhe më i vogël se i pari. Ai ishte i veshur me tesha ngjyrë të mbylltë. Në kokë kishte një kapulaçë të leshtë me një topth në majë.
Krahas këtij informacioni, policia kishte publikuar gjithashtu edhe fotografinë e veturës me të cilin mund të jenë arratisur vrasësit. Fjala është për një Citroén CX2000 ngjyrë të çelur.
Për dëshmitarët e mundshëm ishte dhënë edhe telefoni i policisë: 07131 104 2205.
Pas nëntë muaj hetimesh, kur dosja 08/15 kishte rreth 30 vëllime dokumentacion, por asnjë të arrestuar me akuzë të argumentuar, autoritetet gjermane vetëm mund të pohojnë se "kjo është një vrasje politike e kryer nga vrasës profesionistë dhe se dyshohet se një apo më shumë shërbime të fshehta drejtpërdrejt apo tërthorazi kanë marrë pjesë në tërheqjen e këmbëzave të revoleve të kalibrit 7.65 mm" (Heilbronner stimme, datë 1 tetor 1982).

7. Kush i vrau Vëllezërit Gërvalla dhe Kadri Zekën?
Eshtë e njohur se UDB-ja si armë për atentate ka përdorur revolet "Bereta" të kalibrit 7.65mm.
Pas vdekjes së Titos kupola e shërbimeve informative, ka qenë e përqëndruar në duart e Stane Dollancit, anëtar i Kryesisë së RSFJ-së. Ministër i Punëve të Brendshme ka qenë gjenerali partizan Franjo Herleviq, me kombësi kroate.
Me ardhjen e Dollancit në Kryesi, shërbimet informative ndryshojnë dukshëm metodat e veprimit. Njëra prej ndryshimeve është ajo se UDB fillon të angazhojë nëntokën jugosllave, shtyllat e mafisë, për të eliminuar kundërshtarët politikë jashtë.
Sipas shumë burimeve del se atentatin në Untergruppenbach e ka kryer Zheljko Razhnjatoviq, i njohur me nofkën Arkan. Ky ishte bir i një oficeri të lartë të KOS-it (Shërbimi ushtarak i kundërzbulimit) me kombësi malazez. Ai që krejt i ri u mor aktivisht me delikuencë: rrahje, vjedhje, plaçkitje, përdhunime. Duke qenë në vuajtje të dënimit ai ikën nga burgu dhe del jashtë, ku kryen vepra spektakulare krimi. Arrestohet, por arrin të ikë nga burgjet më të njohura të Suedisë, Belgjikës dhe Zvicrës. Nga kriminel me renome ndërkombëtare Arkani, me insistimin personal të Stane Dollanc-it bëhet oficer me ndikim të fortë i shërbimeve serbe.
Ka indikacione se në këtë krim ka qenë i implikuar edhe krimineli tjetër, përndryshe bosi i mafisë së Frankfurtit, Ljubo Zemunac.
Këta të dy, një vit më vonë, e kanë ekzekutuar afër Munihut edhe personalitetin e njohur kroat Stjepan Gjurekoviq, duke e masakruar edhe me sopatë.
Gjatë viteve nëntëdhjetë Arkani do të jetë grushti i hekurt i regjimit serb kundër popullsisë civile në Kroaci, në Bosnje dhe në Kosovë. Ai ka udhëhequr njësitë e ushtrisë që kishin në përbërje kriminelët më të regjur e më katilë të nëntokës serbe.
Edhe sot, pas njëzet vitesh, policia gjermane zhvillon hetime lidhur me krimin në Untergruppenbach. Gjykata e këtij vendi të madh evropian akoma nuk ka nxjerrë në bangë të zezë organizatorët, vrasësit apo pjesëmarrësit e çfarëdo niveli në këtë atentat.
Por nuk duhet harruar se shërbimet informative gjermane, duke qenë ndër më seriozet e më profesionalet në botë dhe më depërtueset në Evropën Juglindore e dijnë saktësisht gjithë zinxhirin dhe gjithë personat e implikuar në këtë vrasje të shumëfishtë, e cila e qiti në të dy gjunjtë Lëvizjen e Kosovës për Pavarësi.
Eshtë udhëheqja politike gjermane ajo që bart përgjegjësinë pse nuk ka ngritur kurrë zërin për këtë krim të shëmtuar. Eshtë vetëm një përjashtim: menjëherë pas atentatit një deputet i partisë Socialdemokrate, aso kohe në opozitë, pati shtruar një pyetje në parlamentin federal se a qëndrojnë shërbimet serbe prapa këtij atentati. Asgjë më shumë. Për më keq as autoritetet lokale nuk denjuan familjen Gërvalla, që kishte kërkuar strehim politik në këtë vend, me një telegram ngushëllimi.
As mediat gjermane nuk i kushtuan rëndësinë që pritej atentatit në Untergruppenbah. Bën përjashtim vetëm revista prestigjioze Der spiegel, e cila menjëherë pas vrasjes botoi një artikull, në të cilin pa asnjë hezitim drejtoi gishtin drejt burimit të këtij krimi, duke e ngarkuar me përgjegjësi UDB-në jugosllave.
… Dhe dihet se në këtë organ diabolik kanë punuar dhe jo pak shqiptarë dhe ka në mesin e tyre që e dijnë saktësisht se si dhe kush i ka vrarë Vëllezërit Gërvalla e Kadri Zekën, se si dhe kush e ka vrarë Rexhep Malën e Nuhi Berishën, se si është qitur në kurth Zija Shemsiu, se si dhe kush i ka eliminuar Afrim Zhitinë dhe Fahri Fazliun…, që e dijnë se cilët kanë qenë urithët e policisë politike nëpër organizatat ilegale të Kosovës jashtë dhe brenda… etj., etj. Por deri më sot asnjëri prej tyre nuk e ka çelur thesin. Dhe kjo flet shumë, flet për mungesë ndërgjegjeje, madje edhe për bindje se kanë vepruar drejt… Flet për shoqërinë kosovare, e cila ka mbamendje kaq të cekët, flet për elitën politike shqiptare dhe për moralin e saj të dyshimtë… Sepse ajo në bërrylimet për pushtet gati fiktiv harroi 20 vjetorin e vrasjes në Untergruppenbach dhe detyrimin e saj që në njërin prej shesheve kryesore të kryeqytetit t'u ngrisë një përmendore të përbashkët atyre që ishin ndërgjegja e kombit, atyre që u flijuan për këtë ditë të madhe… Dhe njëherit të rezervojë dy pëllëmbë toke te varrezat e dëshmorëve e t'i vendosë aty eshtrat e këtyre Burrave që nderuan Kombin.

[Irfan]

DOSJE VITI IV - JANAR 2002

--------------------------------------------------------------------------------

Der Spiegel, 25 janar 1982

E tëra dukej si pas një ekzekutimi


Vrasës të panjohur i vranë në afërsi të Heilbronnit tre jugosllavë. Për autoritetet shtetërore gjermane kjo masakër është kulminacion i ri në luftën e fshehtë, në të cilën agjentë të sigurimit jugosllav dhe kundershtarë të pushtetit luftojnë mes tyre. Pas kroatëve në ekzil si duket qeveria e Beogradit u ka shpallur luftën të përgjakshme shqiptarëve në ekzil që vijnë nga Republika e Kosovës.
BMW-ja e gjelbërt 316 dilte nga garazha. Shoferi nuk donte ta kthente veturën në borë dhe vazhdon të vozisë deri te udhëkryqi duke vozitur së prapthi diku rreth 40 metra.
Kur ndalet vetura del një njeri nga një vend ndërtimi në anën e djathtë të veturës dhe gjuan nga një distancë 3m. në veturë. Një njeri i dytë gjuan gjithashtu dhe shikon pastaj në veturë për t`u bindur se a ia kanë arritur qëllimit. Fqinj të frikësuar nga krismat i shohin dy burra duke ikur.
Ishte shqetsuese ajo që kanë parë banuesit e komunës së "Untergruppenbach"-ut te Heilbronni: Vetura vazhdonte të uturinte sepse shoferi e kishte këmbën ende në pedalen e gasit. Pastaj ai e lëshon si duket freksionin dhe vdes. Kështu që vetura vazhdon të ecën deri sa i mëshon një garazhe përballë. Vetura ndalet, motori fiket dhe mjedisi qetësohet.
Policia ka gjetur në veturë:


Shoferin Bardhosh Gërvalla, 31 vjeq, jugosllav, i goditur nga 6 plumba, qëndronte i vdekur pas timonit,
Bashkudhëtarin e tij, Kadri Zekën, 28 vjeç, i vrarë nga 2 goditje me plumba në trup, dhe
Vëllain e shoferit, Jusuf Gërvallën, 36 vjeç, gjithashtu i plagosur rëndë nga 2 goditje me plumba.
Tri viktimat u identifikuan shpejt dhe gjithashtu shpejt u dit edhe drejtimi i tyre politik: jugoslavë në ekzil që i takonin kombësisë shqiptare nga provinca e Kosovës në jug të shtetit ballkanik, dhe që të tre veprimtarë kundër qeverisë së Beogradit. Edhe për autorët e vrasjes pati shënjime.

Në vendin e ngjarjes Jusuf Gërvalla, i cili më vonë vdes, i kishte pëshpëritur policisë: "Ka qenë UDB-ja"- policia sekrete jugosllave (Sluzba Drzavne Bezbednosti).
Dymbëdhjetë herë ishte gjuajtur mbi të tre burrat nga pistoletat të - kalibri 7,65, dhjetë goditje kishin qëlluar zemrën, mushkëritë dhe qafën. Një polic në vendin e ngjarjes thotë: "E tëra dukej si pas një ekzekutimi".
Është metodë që përdoret nga shërbimi sekret, siç thotë snajperisti dhe instruktori i policisë nga Stuttgart-i Siegfried Hübner - duhet qëlluar me katër plumba "tre për ta mbërthyer vitimën nëse ajo qëndron ende, pra për ta rrëzuar dhe për ta bërë të paaftë për kundërvënie, dhe pastaj rigjuajtja e katërt e domosdoshme dhe vdekjepruese". Edhe kjo flet për UDB-në."
Qe shumë vite grinden shërbimi sekret jugosllav dhe kundërshtarë e regjimit në botën e jashtme. Në shumë raste, jugosllavët në ekzil i kanë sulmuar ambasadat, konsullatat dhe përfaqësuesit e qeverisë së tyre. Beogradi reagonte në krim dhe terror gjithmonë me të njëjtën mënyrë. Skenë e Shoot-out-it ballkanik ka qenë kohë pas kohe Republika Federale e Gjermanisë dhe policia ka qenë deri më tash e pafuqishme për t`i dhënë fund kësaj veprimtarie.
Ndërsa përgjegjësit janë dal në shesh. Beogradi ua ka frikën grupeve në ekzil, të cilat janë vatër trazirash në shtetin shumënacional - dhe i lufton ato. Sidomos kroatëve që janë jashtë ua kanë drejtuar pistoletat vrasësit e shërbimit sekret. Në shumë raste krimesh kundër kroatëve në ekzil është dëshmuar pjesëmarrja e Beogradit.
Për shembull: Kur shkëputet kroati Franjo Goreta nga shërbimi sekret jugosllav me detyrë për vrasje në Republikën Federale Gjermane dhe e vranë një oficer udhëheqës, Beogradi e nis një komando menjëherë për ta likuiduar atë. Ende se kishte kryer dënimin Goreta , kur njerëz të UDB-së ndërmorën një atentat, në të cilin Goreta shpëtoi për pak.
Në procesin e këtij akti gjyqtari dërgoi një apel deri më tash të kotë drejt Bon-it. "Nuk mund të lejohet që në vendin tonë të kryhen vrasje të shteteve të huaja për t`i zgjidhur problemet e tyre të brendshme".
Krahas kroatëve tashmë në shënjestër të shtetit jugosllav janë edhe shqiptarët. Që nga pranvera e fundit kur shqiptarët rezistuan në provincën jugosllave në Kosovë, ku u bënë trazira të përgjakshme, Beogradi i ka zbuluar shkaktarët jashtë vendit: Prej shtetit shqiptar fqinj dhe prej shërbimeve besnike komuniste dirigjohet konflikti, mirëpo edhe nga Republika Federale Gjermane, siç thonë politikanët e Beogradit.
Në fakt vetëm në Baden-Württemberg jetojnë diku 2000 shqiptarë, shumica prej tyre me strehim politik. Lidhur me aktivitetet e tyre shpeshherë u ankua konsullata e përgjithshme në Stuttgart.
Për shembull, në pranverën e 1981-shit demonstruan shqiptarët në një demonstratë jo të rëndësishme, në të cilën ata kërkuan ndarjen e Kosovës nga Jugosllavia. Ndërkohë demonstruasit e diktuan se dikush nga një shkollë jugosllave po i fotografonte, hynë disa brenda dhe pos fotografistit ata e takuan edhe konsullin e përgjithshëm jugosllav Branko Dimitrijevic. Ata au morën filmin, të cilin më vonë u detyruan ta dorëzojnë në polici.
Kjo mund ta ketë lidhur një zingjir vdekjeprues, se njëri prej të cilëve kishte hyrë në atë shkollë dhe të cilin me siguri e kanë fotografuar, ishte Bardhosh Gërvalla, ngarësi i veturës, i vrarë te Heolbronn-i.
Gërvallajt kanë qenë të njohur në skenën e jashtme. Vëllai Jusufi i cili para pak kohe i kishte dhënë një intervistë një gazete ditore, në të cilën thoshte se ishte për luftën e armatosur kundër shtetit jugosllav, ka qenë sipas njoftimeve të policisë edhe redaktor i gazetës "Zëri i Kosovës" në ekzil.
Bardhosh Gërvalla kshte ardhur në Gjermani më 1974. Ai punonte si këshilltar për punëmarrësit jugosllavë, në Solitudestraße 44, në Ludwigsburg. Bardhoshi i martuar, dy fëmijë ka qenë aktiv sidomos në legjislacionin e punës për bashkëkombësit e tij.
Koka politike e vëllezërve ka qenë si duket Jusuf Gërvalla. Sidomos ai fajsohej nga konsullata e përgjithshme jugosllave të jetë antar udhëheqës i "Fronti të kuq" që luftonte kundër qeverisë jugosllave. Kjo organizatë ishte aktive, deri më tash, vetëm në Jugosllavi dhe po aq pak, si grupe të tjera kosovare u shfaqte në raportin vjetor të ministrisë federale për mbrojtjen e kushtetutës.
Jusufi, i martuar, tre fëmijë, duhet të ishte bashkëbotues i gazetës së ndaluar në Jugosllavi "Zëri i Kosovës", për të cilën ai punonte nga vendbanimi i tij. Kadriu, gjithashtu gazetar, ishte bashkëpuntor kompetent i të njëjtës revistë.
Në murin e jashtëm të shtëpisë së vëllezërve në "Auf der Habichtshöhe 40" e kishin varur, në shenj pikëllimi, një flamur në gjysmështizë të kuq me një shqiponjë dykrenare dhe një yll - ngjyrat e Kosovës dhe njëherit flamuri kombëtar i Shqipërisë.
Çfarë rëndësie kanë aktivitetet e shqiptarëve në ekzil për Beogradin nuk e dëshmon vetëm masakra në Heilbronn. I ngjashëm ishte edhe një aksion i madh i shërbimit sekret serb në fillim të vitit, kur bashkëkombësi, Rasim Zenelaj u muar në shënjestër. Zenelaj ka qenë një antar udhëheqës i "Besëlidhjes Kombëtare Shqipëtare".
Me gjuajtjet nga pistoleta në kundërshtarin e qeverisë Zenelaj, i cili e mbijetoi edhe pse i lënduar rëndë i shpëtoi atentatit, u dëshmua për herë të parë drejtimi i ri i shërbimit sekret jugosllav.
Për ta mënjanuar Zenelajn Beogradi kishte kurdisur plane të kushtueshme. Kishte nisur disa agjentë, madje kanë rrezikuar edhe dikë nga zyrtarë të konsullatës dhe kanë eksponur ndihmësit e heshtur. Megjithatë plani dështoi dhe pjesëmarrësit u zbuluan: Në procesin e nisur atë kohë kundër përgjegjësve të atentatit qartësohet edhe më shumë implikimi i zyrtarëve jugosllavë në ndjekjen e emigrantëve me metoda drastike.
Kah fundi i 70-tave ishte ngritur një agjent i mëhershëm në gradë të konsullit. Me emrin Salih Salihi ai u shfaq më vonë me shërbim diplomatik për vendin e tij në Republikën Federale Gjermane, së pari në konsullatën e përgjithshme në Hamburg dhe pastaj në konsullatën e përgjithshme në Frankfurt. Atje u vendos i pajisur me një dokument identifikimi si zyrtar me nr. 6750 në cilësinë e rojes. Në Frankfurt vepronte edhe një kolegë tjetër i shërbimit sekret, si zyrtar i lartë i konzullatës me dokument identifikimi nr. 6322, i firmuar me emrin Svetozar Mirjaqiç, i quajtur "Tozo". Një besnik me rang të lartë i këtyre dy shërbyesve ishte Rade Surla, një partizan i hershëm, që kohët e fundit punonte në një ndërmarrje ndërtimi në Frankfurt.
Surla i vizitonte shokët e konzullatës dhe i informonte ata për veprimtaritë e njerëzve në ekzil. Njëherë, siç i kujtohet shoferit të tij, e vizitoi dikush vetë Surla-n. Mysafiri kërcënues (Surla shoferit: "Duhet me ju ruejt këtij njeriu") ishte gjenerali i shërbimit sekret Milan Shashiç.
Në mars të vitit 1981, menjëherë pas shpërthimit të trazirave në Kosovë, filloi të veprojë treshi në Frankfurt. Salihi gjurmonte shprehitë e jetës së Zenelajt dhe i dërgonte Tozo-s informacione. Edhe Surla filloi të veprojë, kur u përfundua plani konkret i vrasjes. Disa gjurmë dhe dëshmitarë dokumentojnë se me sa përkushtim kanë vepruar agjentët.
Agjenti i parë të cilin e caktuan për Zenelajn ishte një kroat në ekzil, por ai demaskoj urdhërdhënësit nëpërmes deklaratave të tij në procesin gjygjësor. As agjenti i dytë nuk e mbajti fshehtësinë. Ante Kujundzic ishte rekrutuar nga Tozo si vrasës, kur iu hap shokëve të tij kroatë në ekzil. Së shpejti policia gjermane i dinte hollësitë e përgaditjeve për atentat.
Organet gjermane nuk kishin vepruar ne mënyrë të kujdesshme. Kroatit Ante Kujundzic i kishte folur një bashkëkombas i panjohur në prill të vitit 1981, në stacionin e trenit në Frankfurt. I kishte thënë me e thirrë një "person me rëndësi" dhe t'i paraqitur me emrin "Studenti i muzikës". Pastaj i kishte dhënë një numër të telefonit - 21 77 01 - dhe e kishte udhëzuar që kur të thirrte secilën shifër ta mbledhte me numrin dy.
Në lidhjen telefonike 43 99 23 ishte lajmëruar konsullata e përgjithshme jugosllave. Kështu ishte vendosur kontakti me Tozo-n. Kujundzic-in e kishin urdhëruar për ta gjurmuar shqiptarin Zenelaj. Si shpërblim atij Tozo i ofronte para, dokumente të reja dhe përkrahje për ta fituar azilin politik në Republikën Federale Gjermane.
Në një takim tjetër Tozo ia dha një pasaport, për çdo rast, nëse duhej ta lëshonte vendin shpejt. Kujundzic: "E pata të kjartë se me siguri duhej ta vrisja dikë". Agjenti hoqi dorë nga ky plan dhe i informoi autoritetet gjermane. Si rrjedhim, policia e mori në mbrojtje të rrezikuarin Zenelaj.
Për t`ua treguar komplotistëve këtë, policët gjermanë e dërguan Zenelajn demonstrativisht për të shëtitur para konsullatës jugosllave. Një herë tjetër duke shëtitur në një kopsht zoologjik, Zenelajn me përcjellësit e tij e vëzhgonin agjentët jugosllavë dhe kështu ata u vërejtën edhe njëherë nga gjermanët.
Zenelaj ra në rrezik me mendjelehtësinë e vet: Ai kishte treguar në rrethin shoqëror se ishte i mbrojtur dyfish, d.m.th. edhe me një jelek antiplumb. Njëri që e kishte dëgjuar këtë ishte nën shërbimin e Surla-s. Kështu jugosllavët e planifikuan një plan, që kundërshtarin e tyre ta manovronin në një situatë, që ai të detyrohet ta zdesh jelekun e tij antiplumb. Një grua duhej ta kryente këtë punë dhe pastaj ta godiste me pistoletë.
Si ndihmëse u gjet shpejt bjondina serbe Zorica Aleksic. Ajo jetonte pa të ardhura dhe pa punë në afërsi të Darmstadt-it. Nëpërmjet kërcënimeve si dhe nëpërmjet premtimit se do t`ia japin 2000 DM e bindën atë. Ishte aranzhuar një takim me gruan dhe viktimën e saj. Rasim Zenelaj e kishte marrë agjenten në apartamentin e tij. Kur doli gruaja me pistoletë nga banja, Zenelaj e kishte zdeshur jelekun antiplumb. Prej pesë goditjeve në afërsi të zemrës, Zenelaj falimentoi.
Autorja kishte ikur dhe në hyrjen e shtëpisë e kishin pritur Surla me shoferin e tij. Zorica Aleksic ua kishte kthyer armën dhe i kishte marrë paratë bashkë me një tiketë për Beograd. Me një Volvo ishin nisur menjëherë për në aeroportin e Frankfurt-it.
Mirëpo serbja nuk mundi ta lëshonte vendin. Fqinjtë, e alarmuar nga krismat, i kishin lajmëruar policinë menjëherë. Rastësisht e kishin dëgjuar këtë lajm në radiolidhje edhe policët të cilët ishin të ngarkuar me mbrojtjen e Zenelajt. Një gjurmim i shpejtë në rrethin shoqëror të viktimës i çoi policët te Zorica, e cila pak më vonë u arrestua në aeroport.
Zyrtarët e konsullatës Tozo dhe Salihi janë urdhëruar të kthehen në Jugosllavi. Surla mundi të ikte që në ditën e atentatit. Surla u paralajmërua me anë të telefonit dhe ishte përgjigjur: "në rregull". Pastaj shoferi, i cili ishte dëshmitar i kësaj telefonate, e kishte dërguar me ngut përtej kufirit, në Strasburg në hotelin Holiday Inn. Aty humbën gjurmët e tij.
Dështimi, si duket, nuk e ka dëshpëruar UDB-në. Një vërtetim është 10. tetori 1981në Bruksel: Atje ishte vrarë një shqiptar me emrin Vehbi Ibrahimi në rrugë para banesës së tij, me një pistoletë të kalibrit 7.65.
Gruaja e tij e cila ishte me të ishte lënduar rëndë nga goditjet. Ibrahimi ka qenë nënkryetar i "Besëlidhjes shqiptare".
Organet shtetërore gjermane tash, pas atentateve në Zenelajn dhe Ibrahimin duhej ta mbronin kryetarin, Emin Fazlija. Ai banonte te Göppingen-i dhe ka qenë i njohur te fqinjtë si "një burrë i vjetër dhe i rrespektuar". Policët kompetentë ishin të brengosur se "mos do ta vrasin edhe atë". Që prej atëherë, Fazlija është nën mbrojtje dhe nuk lajmërohet më në lidhjen telefonike të mëparshme.
Policët nuk gjejnë gati fare përkrahje politike në luftën kundër kësaj lufte ilegale. Në të vërtetë ekziston një marrëveshje në mes të Bonn-it dhe Beograd-it për të përkrahur njëri-tjetrin në rast atentati. Herëpasherë ndërrohen informata për ardhjen e lëndëve shpërthyese ose të ndonjë arme.
Mirëpo sa pak rëndësi ka kooperimi në mes dy shteteve për palën serbe e vërtetojnë atentatet. Zyra federale kundër krimit ka regjistruar se kur janë bërë atentate në kroatët në ekzil, në shumicën e rasteve UDB-ja ka përdorur pistoleta të cilat gjuajnë me rrotullim djathtor rreth boshtit, edhe pse shumica e pistoletave të këtij lloji gjuajnë me rrotullim majtor rreth boshtit. Organizatorët e atentateve as që e kanë pa të arsyeshme ta maskojnë këtë dallim.
Kur ranë në rrjetin e policisë jugosllave katër anëtar të RAF-it gjerman, jugosllavët prezentuan një listë me kroatë që lypeshin urgjentisht për t`i ndërruar ata. Zyrtarët gjermanë e refuzuan këtë dhe Beogradi i lëshoi anëtarët e RAF-it.
Nëse mund të flitet për bashkëpunim në mes të policisë gjermane dhe asaj jugosllave, ana gjermane ankohet. Në vend që t`i përciellin shkakëtarët, jugosllavët japin vetëm këshilla në kërkesën e motiveve: "grindje për çështje nderi", "grindje për femra", "hakmarrje përreth stacionit të trenit" ose "tregti armësh" janë konfliktet e vërteta.
Politikanët jugosllavë e mohojnë katgorikisht implikimin e policisë sekrete jugosllave në këto raste. Lidhje me këtë ka bisedime të rregullta në mes të ministrisë së brendshme gjermane dhe kolegëve beogradas. Ministri i punëve të brendshme Franjo Herljevic, një gjeneral i vjetër partizan dhe bshkudhëtar i Titos, i demanton gjithmonë dhe deklaron se policia sekrete jugosllave nuk është duke vepruar në Republikën Federale Gjermane.
Kur kishte pyetur deputeti i CSU-së Fritz Wittmann në vjeshtë të vitit 1981, se cilat janë reagimet e Bonn-it lidhur me sjelljet e Beogradit, e mori një përgjigje të shmangshme. Bonn-i shprehet lidhur me këtë, thoshte ministrja Hildegard Hamm-Brücher, vetëm atje ku është e arsyeshme dhe e dobishme.
Krahas proceseve gjyqësore ka aty-këtu edhe vetëdëshmi për veprime të UDB-së. Në ambasadën jugosllave ka qenë një diplomat bashkëbisedues i policisë gjermane, Tomo Renac, i cili pyetjet vetëm i përcillte për Beograd dhe kurr nuk përgjigjej. Në shumicën e rasteve vetëm i rrudhte krahët.
Arsyen për këtë stil të mbajtun gjermanët e nuhatën, kur ra në duar të tyre një letër që Renac e kishte dërguar në Beograd.
Aty Renac, si një agjent i ofenduar ankohej se: "Po mundohen me masa propagandistike dhe penale për t`i bërë të pamundura aktivitetet e sigurimit të shtetit jugosllav në RF të Gjermanisë. Në një pritje shefi i policisë së Bonn-it ka tërhequr vëmendjen se kishte fakte se diplomacia jogosllave është tepër aktive në RFGJ. Kjo na detyron të vimë në përfundim se puna në RF të Gjermanisë është bërë shumë e komplikuar".
Hetuesit gjermanë nuk prisnin shpërblim nga shërbimet jugosllave. Kur para pak kohe një prokuror i Frankfurtit paralojmëroi se në rastin e shqiptarit Zenelaj së shpejti do të fillojë me marrë "hetime në Jugosllavi", nuk deshi askush t`i jepte zemër. Një mbrojtës i shtetit në Bonn tha: "Në këtë ne vetëm kemi qeshur".

Përktheu: Kushtrim Reçica

[Irfan]

DOSJE VITI IV - JANAR 2002

--------------------------------------------------------------------------------

Anatomia e një atentati

Shembuj që duhet kujtuar

Shqiptar OSEKU

Sikur populli shqiptar ta kish një histori të mirëfilltë shkencore, e që mjerisht ende s'e ka, disa kapituj të trashë do t'i kushtoheshin patjetër lëvizjes nëntokësore të rezistencës matanë kufinjve të Shqipërisë administrative. Do t'ishte fjala, pa dyshim, për një rrëfim jashtëzakonisht interesant, për shqiptarë e për të huaj. Ajo do të nxirrte në shesh përvojat komplekse të një populli "të ndaluar" në rrafshin e mosbindjes qytetare dhe rezistencës së armatosur ndaj okupimit, përvoja këto që janë edhe sot aktuale në shumë anë.



Cilat ishin motivet e atyre që u angazhuan në ilegale? Ç'i shtynte ata që kryeneçësisht, pa asnjë shans ushtarak e pa asnjë shembull të mbarë lokal (madje përkundrazi), ta sfidojnë pareshtur një okupim ushtarak, administrativ, socioekonomik e kulturor ndër më të jetëgjatët e më brutalët në kontinentin e Evropës? E ç'i shtynte të tjerë, nga ambient i njëjtë e me prapavijë të ngjashme, të zgjedhin tjetër rrugë, të bëhen neutralë a administrues të zellshëm të okupimit?

Këto dhe shumë pyetje tjera interesante mbeten ende, mjerisht, pa një përgjegje të përmbledhur. Megjithatë, copëra fragmentare por domethënëse të përgjegjes ofron jetëshkrimi i personave që janë bërë të njohur, shumica post mortem, si ikona të rezistencës.




Jusuf Gërvalla, albanolog, poet e publicist, vëllai i tij Bardhosh Gërvalla, punonjës social me diplomë universitare të anglishtes, dhe shoku i tyre i armëve Kadri Zeka, gazetar, bëjnë pjesë në heronjtë e ilegales nga fundi i Luftës së Ftohtë, që mbaruan tragjikisht vetëm 10 vjet para ndërrimeve dramatike në kontinentin Evropës. Ata lindën e vepruan në një epokë të errët, duke i ndjekur pa kompromis idetë e veta për çlirimin e një populli që shtypej në rrethin e nëntë të ferrit evrolindor, mes çekanit komunist e kudhrës nacionaliste. Fundi i tyre, të mbytur gjak në terrin e një nate të ftohtë e të varrosur në dhe të huaj, ish komponuar enkas për t'ua kujtuar shqiptarëve në mënyrë diskrete kumtin makabër të zotërve të tyre serbë, atë kumt të stërlashtë të pushtuesve për të pushtuarit që do të shfaqej sërish sheshazi në Ballkan në hyrje të shek. XXI: "Mos ngritni krye, se jua këpusim kështu të gjithëve!"

Sivjet, kur bie përvjetori i 20-të i vrasjes së tyre, historiografia zyrtare shqiptare do të bënte mirë ta rrëfejë deri në fund tregimin e prerë të Jusuf Gërvallës, Bardhosh Gërvallës, Kadri Zekës dhe të shokëve të tyre. E kur ta ketë rrëfyer atë, t'i tregojë edhe rrëfimet e atyre që ishin para tyre, e të atyre që vijuan pas tyre. Jo pse e ka obligim para tyre. Po pse e ka obligim para vetit.